Armen verwarren bijbel met grondslag CDA 1995.- „Geschiedenis der kerk" verbeterd H. Hasper op de rommelmarkt en in een boek vandaag. COLOMBO/ SRI LANKA integratie van kerken in België loopt goed Trouw Dr. C. H. Koetsier in Oegstgeest: elke vrijdag - retourvlucht v.a. Luther „voorloper" der communisten VOORBUGANC MAANDAG 16 JUNI 1980 TROUW/KWARTET door A. J. Klei In onze kerk werd een rommelmarkt gehouden, waarop we wijn en Franse kaas konden nuttigen teneinde andermans noden te lenigen. Mild en wel gevoed liep ik de kraampjes langs, tot ik ergens een paar bundels „Geestelijke liederen uit den schat van de kerk der eeuwen" van dominee H. Hasper zag liggen. Ik bleef erbij stpan om te kijken of iemand ze zou kopen. Dit gebeurde niet. Aan bekenden stelde ik de vraag of de naam van Hasper hun iets zei, maar geen van hen antwoordde bevestigend en ondanks mijn animerende blik was er ook niemand die verlekkerd vroeg: Hè toe. vertel es Ik had hun overigens veel kunnen vertellen, want ik had juist de lectuur voltooid van de levensbeschrijving van dominee Hasper, die de Marker gereformeerde predikant N. van Tellingen samengesteld heeft en die de film Oosterbaan Le Cointre te Goes uitgeeft onder de titel: „H. Hasper. een omstreden hymnoloog." De prijs is 19,90. Het is een royaal geïllustreerd boek van 181 pagina's, compleet met alles wat een dergelijke uitgave goed bruikbaar maakt: aantekeningen, een levensloop in jaartallen, een lijst van door Hasper gepubliceerde werken en een personenregister. Het boek oogt een beetje als een jongensboek, maar daar moet de koper zich niet door laten misleiden, want we hebben van doen met een bijzonder evenwichtig en toch levendig geschreven biografie, waarvan alleen het slordig taalgebruik me somber stemt. Dominee Van Tellingen heeft een paar jaar als student-assistent gewerkt bij het historisch documentatiecentrum voor het Nederlands protestantisme van 1800 tot heden, dat verbonden is aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij hield zich daar bezig met het archief van Hasper (1886-1974) emosp- aams-promg vam dr. G. Puchinger, het hoofd van het documentatiecentrum en zelf een vruchtbaar geschiedschrijver, ertoe overgegaan het levensverhaal van dominee Hasper op papier te zetten. Wie de naam van Hasper noemt, denkt aan de zaak-Haspermaar welk „gewoon" kerkmens, al dan niet op een rommelmarkt vertoevend, stelt zich daar nog iets bij voor? Zelf kwam ik er niet van huis uit. maar beroepsmatig mee in aanraking. Ik Caricatuur uit „De dood in den pot," een (anonieme) brochure van dominee Hasper (illustratie uit „H. Hasper, een omstreden hymnoloof"). moest vergaderingen verslaan van medestanders van Hasper. die vertelden hoe gemeen het was dat de hervormde kerk niet naar de psalmberijming en de gezangen van Hasper omkeek en hoe schandalig het was dat de gereformeerde synode haar toezeggingen niet na kwam. Ik maakte uittreksels van brochures en berichten over procedures, ik woonde synodale debatten bij en meldde de samenstelling van een arbitragecommissie Het leven van dominee Hasper levert een triest verhaal op. Het verhaal van een bezield maar ook lastig man, die al zijn werkkracht in dienst stelde van zijn Ideaal: een nieuw gezangboek en een nieuw psalter, waarin leden van de verschillende kerkgenootschappen, inclusief de rooms-katholieke kerk, elkaar zouden kunnen vinden en herkennen. Niet voor niets koos een vereniging van hervormde aanhangers deze naam: „Eenheid door vernieuwing". Het trieste schuilt hierin dat door allerlei oorzaken, waarvan misschien eigenzinnigheid aan de ene kant en vooringenomenheid te andere zijde de voornaamste zijn, Haspers levenswerk op een rommelmarkt terecht kan komen. Slechts baptisten en vrijgemaakte gereformeerden zingen iets van hem, en hij heeft de invoering van het liedboek nog meegemaakt. Het goede en aantrekkelijke van het boek van de heer Van Tellingen is voor mij meer hierin gelegen, dat de auteur zonder in een laf soort neutraliteit te vervallen, het oog rustig laat vallen op de verdiensten, zwakheden en gebreken aan beide kanten. Ik heb de indruk gekregen dat dominee Van Tellingen het liedboek niet zou willen ruilen voor de bundels van Hasper, ik leid dit ook af uit het feit dat hij zijn boek besluit met een flink citaat uit de voorname, wijze en herderlijke brief die mr. Sj. Gerbrandy eens aan Hasper schreef en waarin Hasper niet beklaagd en nog minder opgehemeld wordt, maar waarin Haspers werk kies en vroom vergeleken wordt met het tarwegraan dat in de aarde valt en sterft. Mooi is voorts dat de schrijver zulke aardige bijzonderheden vermeldt, zoals deze: dat Adriaan C. Schuurman de organist was van Haspers Haagse gemeente, gereformeerde kerk in hersteld verband; dat de latere dominee G. P. Klijn eens Hasper interviewde voor De Rotterdammer; dat op Schiermonnikoog, de eerste standplaats van Hasper, de strandjutters baden om 't behoud van de zeevarenden, maar, zo voegden zij eraan toe, „mocht het zijn, dat schipbreuk geleden wordt, laat het dan dicht bij óns eiland zijn"; en dat in 1939 het samen met roomsen zingen uit het psalter-Hasper uitgekreten werd voor verraad aan de protestantse zaak. Droef daarentegen is dat de eerwaarde scribent uit Marken erg slordig met de taal omspringt. Hij schrijft (ik geef uit 't hoofd de voorbeelden die bij me zijn blijven Ds. H. Hasper, soals hij op de omslag van het boek staat hangen): blografie ouer (moet zijn: van), Jonger dan hem (hij), het hersteld verband en haar (zijn; de auteur lijdt trouwens nogal aan, wat ingezonden brievenschrijvers zo aardig noemen: de haar-ziekte), van start gaan (beginnen), dichters waarvan meerdere (van wie verscheidenen)En dan dat akelige, overbodige „een stuk": een stuk ergernis, een stuk teleurstelling. Hebben al die hooggeleerden die blijkens de inleiding het manuscript van de heer Van Tellingen lazen, dit niet opgemerkt? Wat ook nergens naar lijkt is: hersteld verband-gemeente. Ik stop. Nu ik het van die slordige taal gezegd heb, schud ik dat van me af en prijs ik „H. Hasper, een omstreden hymnoloog" graag aan. ADVERTENTIE. OEGSTGEEST (ANP) De armen in ons land zijn zó van de bijbel vervreemd dat zij deze identificeren met de grondslag van het CDA. In hun ogen is de bijbel alleen een instrument dat machti gen tegen hen gebruiken en niet een element in de strijd naar emancipatie. Dit zei de Amsterdamse gereformeerde predikant dr. C. H. Koetsier, afgelopen weekeinde te Oegstgeest op een bijeen komst van de werkgroep kerk en ontwikkelingssamenwer king van de raad van kerken, over de kerk van de armen. De bijeenkomst was een onderdeel van een overleg dat de afdeling voor ontwikkelingssamenwerking (COPD) van de wereldraad van kerken voert over het project. „Op weg naar een kerk in solidariteit met de armen". Hierin roept de COPD de kerken op weer kerk van de armen te worden. Alleen als de kerken vanuit het ge zichtspunt van de armen handelen, zijn ze trouw aan het evangelie. Dat houdt in dat ds kerken zich be paalde evangelische noties (solidari teit, onderlinge afhankelijkheid) die nog wel in de gemeenschap der ar men leven, weer eigen moeten ma ken. Verder dat de kerken zich aan de zijde van de bevrljdlngsstrijd van de armen moeten scharen en dat zij de oorzaken van armoede aan de kaak moeten stellen. Het project bevat enkele aanbevelin gen, die de CCPD zal voorleggen aan het centrale comité van de wereld raad van kerken, dat in augustus te Genève vergadert. De eerste aanbe veling luidt: de kerk moet zich bij elke beslissing afvragen of deze meer gerechtigheid voor de armen brengt. kerken bedreven. Besloten werd te komen tot een interdisciplinaire werkgroep, die een nieuwe vorm van theologie bedrijven (vanuit het per spectief van de ondersten in de sa menleving) moet voorbereiden. In dit verband werd ook voorgesteld nieu we methoden van bijbeluitleg, bij voorbeeld materialistische exegese, te verbinden met sociale activiteiten. In een andere aanbeveling wordt om bijbelvertalingen gevraagd, die niet de bestaande toestand bevestigen. Dr. H. M. de Lange constateerde, sprekend over het project, dat er in ons land (in vergelijking met Frank rijk en Engeland) bitter weinig studie wordt verricht over het verschijnsel armoede. Nederlands Specifiek Nederlandse aanbevelin gen betreffen de theologische oplei dingen en bijbelvertalingen. Theolo gie wordt in Nederland vooral in het kader van wetenschappelijk onder wijs en niet vanuit de praktijk der Rectificatie In onze editie van zaterdag hebben we abusievelijk gemeld dat wethou der drs E. J. van Tellingen uit Zeist tot burgemeester van Zeist zou zijn benoemd. Dat moet zijn tot burge meester van Oud-Beijerland. I*1?*! Boekingen: A-Reizen, Cl 02979 -3952 of bij Imjbzenj uw AN VR reisbureau. OOST-BERLIJN (ANP) De Oost- duitse partijleider Erich Honecker heeft zich persoonlijk belast met de leiding van de voorbereidingen voor de herdenking in 1983 van het feit dat het dan vijfhonderd jaar geleden is, dat de kerkhervormer Maarten Lu ther in het Pruisische Elsleben werd geboren. De leider van de Oostduitse commu nistische partij werd in Oost-Berlljn met algemene stemmen gekozen tot voorzitter van het staatscomité voor de Luther herdenking waarvan ver der leidende politici en twee bis schoppen deel uitmaken. Het is de eerste keer dat een Oost duitse partijleider is betrokken bij de herdenking van een religieuze figuur. LEUSDEN (GKN) Het sa mengaan van drie kerken, in de verenigde protestantse kerk van België (VPKB), die nu 105 gemeenten telt, blijkt Overleg een daadwerkelijk met elkaar bezig-zijn van diverse ge meenten tot gevolg te hebben. nodig, want het aantal predikantsva catures in de VPKB is nogal groot: het beweegt zich tussen de 15 en 20 procent. Dat proces is het verste voortgeschre den in Antwerpen, waar de samen werking al langer aan de gang was. Maar het is nu ook in Gent en Meche- len begonnen. Het feit dat de gemeen ten elkaar regelmatig in regionaal en landelijk verband ontmoeten, werkt ook positief. Goede signalen zijn voorts, dat bijeenkomsten die vroe ger van één kerk uitgingen zoals de oorspronkelijk gereformeerde z.g. Mechelse evangelisatieconferenties een flinke deelname van andere ge meenten kunnen begroeten. Een en ander kwam naar voren op het breed moderamen een deel van de gereformeerde synode dat namens deze synode een aantal zaken afhan delt waar de zaken van de Belgi sche kerken werden besproken. Daar bij bleek dat de nieuwe kerk erg blij is met de eigen opleiding voor predi kanten: de protestantse theologische faculteit in Brussel, waar de Neder landstalige afdeling in enkele jaren het aantal studenten van rond tach tig tot honderd, onder wie 27 vrouwe lijke, zag oplopen. Die toename is ook waarin opgenomen: De Rotter dammer, met Dordts Dagblad, Nieuwe Haagse Courant met Nieuwe Leidse Courant Uitgave: Trouw/Kwartet BV Hoofdredacteur Jenze Tamminga Directeur ing O Postma HOOFDKANTOOR Postbus 859 1000 AW Amsterdam Wibautstraat 131 Amsterdam tel 020-913456 telex 13006 Postgiro 66 00 00 Bank Ned. Credietbank Rekeningnr 23 00 12 574 Gemeentegiro Amsterdam X11000 REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT Postbus 948 3000 AX Rotterdam tel 010-115588 (abonnementen en bezorging) tel. 010-115588 (redactie) tel 115700 (uitsluitend voor advertenties) Westblaak 4 Rotterdam REGIO DEN HAAG/LEIDEN Postbus 101 2501 CC Den Haag tel 070-469445 (abonnementen en bezorging) tel 070-469445 (redactie) tel 070-468864 (uitsluitend voor advertenties) Parkstraat 22 Den Haag REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND (abonnementen en bezorging Postbus 3 8000 AA Zwolle tel 05200-17030 Melkmarkt 56 Zwolle Abonnementsprijzen: Per maand 16.98 Per kwartaal 50,95 Per half jaar 101,90 Per jaar 201.60 Advertentietarieven op aanvraag Telefonische abonnementenop drachten (zie adressen boven) Opgave familieberichten 9-19 30 van maandag t/m vrijdag. Op' zondag van 18-20 uur telef 020- 913456 Opgave mini-advertenties tel 020-936868 of schri1teli|k aan Mini-Adv afdeling, postbus 433 1000 AK AMSTERDAM. Adreswi|zingen uitsluitend schrif telijk aan onze Amsterdamse door prof. dr. C. Augustijn Toen ik de „Geschiedenis der kerk" van De Jong in huls kreeg, hadden wij aan tafel juist de inleiding op 2 Makka- beeên gelezen. Daar verzucht de schrijver: „Voor ons was het schrijven van deze samen vatting geen gemakkelijk werk, maar een moeizame ar beid die veel zweetdruppels en slapeloze nachten heeft ge kost, juist zoals het iemand die een feestmaal moet berei den, niet zal gelukken om zon der moeite al zijn gasten te vreden te stellen". Het zou mij niet verbazen, als De Jong een dergelijke verzuchting had geslaakt Alle grote overzichtswerken op het gebied van de kerkgeschiedenis wor den tegenwoordig altijd door een aantal experts geschreven. Dan blijft iedere schrijver op het terrein dat hem bekend is. Maar het is een on dankbaar werk, een boek te schrijven dat de hele kerkgeschiedenis in vier honderd bladzijden samenvat. De au teur kan dan weinig kwijt van zijn eigen onderzoek, bij de meeste onder delen moet hij afgaan op de bestaan de literatuur, en toch verwacht de lezer iets eigens, iets dat specifiek is voor dit boek en voor deze schrijver. In deze bespreking zal ik me ook daartoe beperken: wat is de eigen aard van dit boek. waarin onder scheidt het zich van andere samen vattende werken op dit gebied? Nieuw boek? Ik begin met de vraag: is het een nieuw boek? Het gaat terug op de „Geschiedenis der kerk" van de hand van H. Berkhof, de huidige hoogle raar in de dogmatiek te Leiden. De eerste druk daarvan verscheen in 1941 en sinds 1967 had De Jong dit boek al bewerkt. Nu heeft hij het, naar hij zelf zegt, woord voor woord herschreven. Ik heb een aantal ge deelten uit dit boek vergeleken met het corresponderende deel van de laatste druk van het boek van Berk hof. Daarbij bleek mij, dat inderdaad heel weinig ongewijzigd is blijven staan. Tegelijkertijd is de structuur dezelfde gebleven. Een nieuw boek, aldus mijn conclusie, maar duidelijk voortbouwend op het oude. Perioden Typerend, en afwijkend van de vorige editie, is de indeling in perioden. De schrijver is een systematisch, plan matig werkend man. Men ziet het dadelijk: per periode heeft hij zich kennelijk een limiet gesteld van vijf tig bladzijden, en daarbij is het dan ook gebleven! Alleen de zestiende eeuw kreeg zeventig bladzijden. Ook volgens plan? Of ging het enthousias me van de auteur voor déze stof toch met zijn oorspronkelijke opzet aan de haal? Ik hoop, dat het laatste het geval is. Systematisch werken ls een goede zaak. maar er zijn grenzen! Minder gelukkig ben ik ermee, dat De Jong de zestiende eeuw als een geheel eigen periode behandelt, onder de benaming van „de scheurende kerk". Een dergelijke indeling was vroeger zeer gebruikelijk. De laatste tijd is men echter vooral van katholieke zij de gewend, met 1300 een nieuwe periode te laten beginnen. Dat heeft naar mijn mening grote voordelen. Reformatie en contrareformatie ko men niet uit de lucht vallen en er wordt meer recht gedaan aan het eigene van de tijd na 1300, als in feite de hoogmiddeleeuwse maatschappij en kerk ten onder gaan. weinigen ontkennen. Maar ze kan heel goed samengaan met de bena ming „kerkgeschiedenis". De Jong kiest echter voor deze term, onder het voorbehoud, dat een aantal normen worden gehanteerd voor wat „kerk" ls. Dreigt dan niet het gevaar, dat we naar ónze normen selecteren en daar door op een verkeerde manier boven de stof gaan staan? Typerend Vraag Een van de belangrijkste vragen is zonder twijfel: welke geest spreekt uit het boek, hoe gaat de auteur met zijn stof om? In een inleidend hoofd stukje over „de kerk en haar geschie denis" geeft de schrijver daarover principiële beschouwingen. Ik moet bekennen, dat dit gedeelte mij be paald niet duidelijk ls. Hij kiest voor de benaming „geschiedenis der kerk" in plaats van „geschiedenis van het christendom". Het is een in Neder land vooral in de 19de eeuw vaak gemaakte onderscheiding: geschiede nis van het christendom zou ruimer zijn, omdat men dan ook de inwer king van het christendom op de cul tuur en anderzijds ook „ketterse" be wegingen een plaats kon geven. Dat deze laatste vorm van kerkge schiedschrijving de Juiste is, zullen Maar de praktijk ls natuurlijk veel belangrijker dan de theorie. Kort ge zegd: de schrijver gaat op zeer nuch tere, zakelijke wijze met zijn stof om. Daarin ligt één van de grootste ver schillen met de vorige drukken. Ik kan dat verschil heel kort weergeven. De oude druk zegt op een gegeven moment: „Alexander gevoelde dat de leer van Arius het Evangelie zou op heffen". Nu is dat geworden: „Alexander zag in Arius' redening een opheffen van het Evangelie". Als het om één zin ging, zou het een onbelangrijke wijziging zijn. Maar het is typerend voor de manier, waar op de schrijver met zijn stof om springt. Ik zeg het met enige nadruk, omdat hier het zwakste punt van de vorige drukken lag: voortdurend liep de schrijver de lezer voor de voeten met oordeelvellingen, veroordelingen en preken. Dat alles, waarvan veel gebruikers op de duur razend werden, ls nu verdwenen. Traditioneel Dit betekent niet, dat het boek nu kleurloos is geworden. Duidelijk komt naar voren, dat de schrijver een protestant is, die ook recht wil laten wedervaren aan de kerk van vóór de Hervorming en aan de katholieke kerk van daarna. Heeft het verhaal ook een eigen kleur? BIJ een zo beperkte omvang ontkomt men er niet aan, dat het zwaartepunt komt te liggen bij wat men de geschiedenis van de „officiéle kerk" zou kunnen noemen: de ge schiedenis van pausen, kerkvaders, ketters en kerkhervormers. IK heb op dit punt toch wel kritiek. Is het boek niet al te traditioneel geworden, te weinig gedurfd? Ik schrijf het wat aarzelend neer, omdat Ik ook niet precies weet, hoe het wél zou moeten. Maar uiteindelijk kon niemand de auteur dwingen, dit boek te schrij ven. Doet hij het, dan mag je hem er ook op aanspreken en de vraag stel len: waarom doe Je het eigenlijk en, als Je het doet, kan dan niet heel wat traditionele stof over boord om nu eens andere, eigen accenten te leggen? Kras Misschien hangt het hier gesignaleer de samen met een volgend punt. Wel ke Qpvatting heeft de schrijver over het historisch verloop? Gebeurt er eigenlijk iets in de geschiedenis van de kerk? Het lijkt misschien een ab surde vraag aan het adres van ie mand, die daar juist vierhonderd bladzijden over vol gekregen heeft. Maar ls wel reden tot die vraag. Op blz. 61 lezen we: „Er is geen vooruit gang In de theologie". Ik vind dit een krasse stelling. Als ik de gehele pas sage lees, krijg ik de indruk dat daar achter de volgende visie zit. Er is een bron, de bijbelse boodschap. Soms verwijdert de theologie zich van deze bron. Dan komen er altijd weer men sen, die de kerk tot haar bron terug roepen: Athanasius, Augustinus, Lu ther, Zinzendorf. Er is dus zo iets als een pendelbeweging in de kerk: van de bijbel óf en dan abrupt weer naar de bijbel toe. De visie heeft oude papieren, men vindt haar al bij de eerste kerkhistori ci. Ze heeft ook voordelen. BIJ deze opvaatlng heeft de historicus een norm, er is een centrum in de geschie denis en dus ook een structuur in het verhaal. Maar de nadelen zijn m.i. groter. Eigenlijk ontkent men op deze wijze de geschiedenis als zodanig. De geschiedenis bestaat slechts bij de gratie van mensen, die fout zijn. Prof. dr. Otto J. de Jong Verbetering Wat mij altijd weer opvalt maar dan kies Ik voor een totaal andere benadering is de geweldige veel vormigheid van het christendom. Op hoeveel totaal verschillende wijzen hebben mensen hun geloof in Jezus beleefd! Het gaat daarbij om eerbied voor wat mensen in Jezus gezien heb ben, ook die mensen die ver van mij afstaan. Ik zeg niet, dat ik van deze veel meer relativerende visie niets bij De Jong vind. Integendeel, over het algemeen toont hij een redelijk Inle vingsvermogen. Maar zijn visie heeft ongetwijfeld tot gevolg, dat een be-" paald raster wordt gehanteerd. rvei ld fa Tussen de VPKB enerzijds en de her vormde kerk alsmede de gerefor meerde kerken In Nederland ander zijds is inmiddels een gemeenschap pelijk overlegorgaan in het leven ge roepen, dat beurtelings in België en Nederland vergadert en een samen- op-weg proces, nu niet van de beken de twee, maar van de drie kerken wil bevorderen. Nog niet duidelijk is, hoe het blad van de voormalige gereformeerde kerken in België „De Open Poort" zal worden verbreed tot een orgaan van de VPKB. Dit blad wordt grotendeels gefinancierd uit steunabonnementen In Nederland (thans ongeveer 10.000). Dit aantal loopt echter geleidelijk terug, al staat daar tegenover dat het aantal abonnees in België duidelijk is toegenomen. MAASTRICHT (ANP) De door bis schop Gijsen geëxcommuniceerde en uit het priesterambt ontzette pastoor Cor van der Spek van de .streekge meente Het Eikske" te Schaesberg moet de pastorie uit. De Maastrichtse rechtbank heeft de aan bisschop Gij sen getrouwe parochie van het buurt schap Het Eikske in het gelijk gesteld. Geen moment te verliezen We lazen zaterdag: „en hij (Petrua) greep hem (de verlamde) bij de rechterhand." Daar moeten we nog even bij stilstaan. We zagen dat er iets agressiefs in dat grijpen zit. Hei is geladen met de noodzaak van hei moment. Er wordt hier niets uitgesteld en niets afgewacht. De verlamde ls er, de Naam van Jezus»1 v er en de apostelen zijn er. Er hoeft I? nergens op gewacht te worden, hoezeer het „wachten op God" ln andere omstandigheden ook zinnl» mag zijn. En dat alles terwijl er van de buitenkant gezien geen enkele reden was om zo'n haast te maken. De verlamde zat er immers al zolai hij leefde, 't Was nooit anders geweest. Ik hoor het soms mensen zeggen als het erom gaat om een op zichzelf zinnige verandering aan te brengen: 't Is toch altijd zo geweest Ik denk dat dit een heel belangrijk gezichtspunt is in deze tijd. In heel veel situaties handelen mensen eenvoudig omdat ze altijd zo gehandeld hebben. Die hoge politie-functionaris ln Portugal die dat Nederlandse meisje, ten onredtfC verdacht van terrorisme, zondert een klap gaf, deed daarmee waarschijnlijk niets ongewoons. Dj: had hij altijd gedaan, 't Was altijd» geweest. Mensen die moeite geven, ook al is die moeite nog zo klein, en terecht, moet je hardhandig laten merken dat Je die moeite niet wiltZf blijft alles op orde en kan je rustig doorleven, ten minste als Je aan de kant staat van degenen die kunnet L slaan. Mensen die zich met ft] mensenrechten bezig houden zijnoi(l eigenlij k lastig, want ze willen verandering. Waarom? 't Is toch I altijd goed gegaan! Wie heeft er nu V last van al dat gif in de zee en ont onze hulzen? Petrus greep de verlamde. Er was geen moment te verliezen. !d< vt Kardinaal Pignedoli Geschiedenis leeft van het verhaal. Althans, zo is het altijd geweest. Op het ogenblik schijnen alleen de En gelse historici deze hoge kunst nog te verstaan. Ook ln dit boek ls het zeker niet het sterkste punt. Maar ruimte voor het verhaal kan men natuurlijk alleen creëren door een vergaande mate van selectie van het feitenmate riaal. Welnu, waarom niet? Ik heb zoëven al gezegd, dat wat meer durf de schrijver niet zou misstaan, ik zou het hier nog eens willen herhalen. Het mag dan waar zijn, dat het boek op allerlei cursussen gebruikt wordt, dat behoeft nog niet te betekenen dat er toch weer zo veel mogelijk „ln" moet. Mijn conclusie ls: een geweldige ver betering, maar graag bij een volgende druk nog wat meer veranderingen. En overigens: van harte bedankt! Dr. C. Augustijn, hoogleraar kerkge schiedenis van de Vrije Universiteit te Amsterdam, bespreekt de „Ge schiedenis der kerk", tiende, geheel nieuwe druk, door dr. O. J. de Jong, hoogleraar kerkgeschiendenis aan de rijksuniversiteit te Utrecht. Uitg. Callenbach, Nijkerk, 57,50. De president van het Vaticaanse i cretariaat voor de niet-christea kardinaal Sergio Pignedoli, is a dagochtend op 70-jarige leeftijd ove leden. Piognedoli stond in het Val caan te boek als een vertrouwelii van paus Paulus. Hij ls ook wel w genoemd als diens mogelijke opt ger. Zelf vond hij dit desdtijds „dat rende onzin", waarom zijn ouden de hemel nog harder zouden lach dan hijzelf. In 1977 maakte hij diplomatieke blunder toen hij hoofd van de vatikaanse delega naar een door de Lybische presidi Gaddafi georganiseerde moslim-O ferentie zijn goedkeuring gaf aan sterk anti-Israëlische slotverklaii van het congres, zonder dat hij 4 helemaal gelezen had. Het Vatlka moest alle zeilen bijzetten om de bo weer recht te trekken. In 19711 Pignedoli in Nederland. Hij bezoi de Salvator-parochie in Amsterda Noord, waar hij een zorgvuldig vo bereide, pittige preek over Karl Baf liet schieten, omdat een journal hem vertelde dat die heus te moei! zou zijn voor de Amsterdamse katl lieken. Pignedoli heeft toen over de jongeren gepreekt. Paulo Freire De Braziliaanse pedagoog P« Freire (58), sinds 1973 adviseur onderwijs- en opvoedingskwesties de wereldraad van kerken en dir teur van het „instituut voor cultus actie" ion Genève, is teruggelee* naar zijn vaderland. Hij wordt hoogleraar oaan de katholieke versiteit van Sao Paulo. Freire is tlef geweest bij de alfabetisering Brazilië. Volgens hem moet er n alleen schrijven en lezen geleerd den, mar moeten de mensen ookl wust gemaakt worden van hun el mogelijkheden. I 1964 is hij opgepi omdat men zijn pedagogische metl den verdacht vond. ADVERTENTIE tEHMAnC paternosters (geautomatiseerde) omloopstellmgen voor kantoor en/o( magazijn brengen rust en dynamiek in uw organisatie 02510-2564^ Ö\lNO

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 2