poogt rijn isolement e doorbreken Verwarring na dood van Ohira Geruchten over dreigende coup in Afghanistan H Joegoslavië trekt de lijn van Tito door ■1 Leider Zuid-Korea belooft verkiezing Franse politie verlaat Nieuwe Hebriden 1 A Actie Amnesty tegen doodstraffen in Irak ools proces tegen egale uitgevers Regering Bolivia negeert wens leger Wapenfeiten 1980 f9,50 Khaddaffi stopt reeks aanslagen (IJDAG 13 JUNI 1980 BUITENLAND TROUW/KWARTET iSLO. TEHERAN (Reuter. AP. AFP) Het bezoek van de aanse minister van buitenlandse zaken Ghotbzadeh aan de iden van de socialistische Internationale in Oslo lijkt niet te ebben bijgedragen tot een bespoediging van de vrijlating an de Amerikaanse gijzelaars. De indruk is echter wel dat het ezoek heeft bijgedragen tot een doorbreking van het isole- ient waarin Iran internationaal verkeert. Et heeft in Oslo enige teleurstelling wekt dat minister Ghotbzadeh niet et nieuwe voorstellen voor de gijze- gskwestie naar Noorwegen is geko- en. Bij zijn aankomst verklaarde de nister echter onmiddellijk dat het ige doel van zijn aanwezigheid de wisseling van standpunten was. c ben bezig de sfeer te zuiveren ior een eventuele oplossing van het obleem". verklaarde hij. hotbzadeh sprak echter de hoop uit it de zaak in de loop van de maand it een oplossing zal kunnen worden bracht. Voor een Amerikaans tele- iiestation verklaarde hij dat de eer- zaak waarmee het onlangs geko- i parlement zich zal bezighouden kwestie van de Amerikaanse gijze- ars is. zodra het secretariaat van de ilksvertegenwoordiging en een re- ring zijn benoemd, minister zei ook dat het aanzien- jk zou bijdragen tot een verbetering n de atmosfeer als ook de Amerika- en een onderzoek zouden instellen aar de praktijken ten tijde van de jjah en de rol van de VS daarbij, jverigens nemen de besprekingen met de socialistische leiders zoveel ,ijd dat Ghotbzadeh zijn bezoek aan Sweden een dag heeft uitgesteld. Afwikkeling Andersdenkende Duitse generaal moet leger uit -[BONN (DPA) - Een „linkse" m Westduitse generaal wordt ity ..wegens ongeschiktheid" ver- iel vroegd met pensioen gestuurd, De generaal, Gert Bastian, was het niet eens met de uitbrei- N ding van de NAVO-bewape- ,n ning in zijn land. Deneraal Bastian had in janua ri al om ontslag gevraagd om dat hij zich niet kon verenigen met de besluiten van zijn rege ring Zijn verzoek werd afgewe ten en de generaal kreeg een bureaufunctie in Keulen. f Op een later tijdstip kwam ge neraal Bastian weer in het nieuws toen hij zich achter SPD-fractieleider Wehner op stelde. toen deze zei dat het militaire apparaat van de Sow- et-Unie een defensief karakter heeft. Generaal Bastian heeft verder p een medisch onderzoek moeten p ondergaan, waaruit bleek dat hij niet meer geschikt is voor de militaire dienst. j IRSCHAU (AFP. UPI. Reuter) ■rn groep Polen is in een kerk bij irschau in hongerstaking gegaan protest tegen een proces tegen ie illegale uitgevers. ïsla,w Ch°jecki en Bogdan Bizesi- worden ervan beschuldigd een ko- erapparaat van een staatsonder- ning te hebben gestolen. Zij zijn anjvende krachten van de illegale |?VerlJ Nowa. die uitgaven ver- g van boeken van onder meer otge Orweli en Günter Grass. Iran en Irak hebben over en weer elk twee diplomaten uitgewezen, zo is in Bagdad en Teheran bekend gemaakt. Twee leden van de Iraanse revolutio naire garde zijn gisteren bij nieuwe gevechten aan de grens met Irak om .het leven gekomen Van onze redactie buiten land AMSTERDAM De plotse linge dood van premier Ohi- ra heeft de verwarring ver groot in het politieke leven van Japan. In Ohira's partij, de Liberale Democratische Partij (LDP), die al zeer ver deeld is. breekt de strijd om het leiderschap nu pas goed los. Masayoshi Ohira werd op 31 mei opgenomen in het ziekenhuis we gens oververmoeidheid en een onre gelmatige hartslag. Vrijwel ieder een verwachtte dat de premier er weer boven op zou komen. Ook Ohi ra zelf negeerde adviezen van zijn artsen die hem verbodcïn naar de economische top in Venetië te gaan. Zelfs afgelopen dinsdag moet Ohira nog gedacht hebben: Koste wat kost. ik ga toch. Woensdagmorgen ging het echter plotseling slechter en 's avonds werd Ohira door een hartaanval geveld. Ohira heeft tot het eind van zijn krachten gewerkt, denkt men nu in Japan. In 1952 stortte Ohira na een loopbaan op het ministerie van fi nanciën zich in de politiek en kwam hij in het parlement. Vanaf 1960 bezette hij in diverse kabinetten de ministersposten van financiën, in ternationale handel en industrie en buitenlandse zaken. Dankzij zijn vasthoudendheid werd Ohira. zoon van een eenvoudige boer, partijlei- Opvolging der van de LDP en volgde daardoor o o automatisch in december 1968 zijn rivaal Takeo Fukuda als premier op. Ohira zat eindelijk op de plaats waar hij altijd had willen zitten. verdeelde partij de eenheid probe ren te behouden, een schier onmo gelijke taak. De fracties van Takeo Fukuda en Takeo Miki besloten on langs een socialistische motie van wantrouwen in het Lagerhuis to steunen Ohira en zijn regering moesten aftreden. Vasthoudend Aan zijn taaiheid had Ohira zijn bijnaam „dongyu" (trage süer) te danken Achttien maanden lang heeft hij zich met alle energie inge zet. Bovendien moest hij in zijn De bitter teleurgestelde Ohira schreef verkiezingen uit voor 22 juni, over negen dagen dus. De ver wachtingen waren dat de LDP een groot verlies zou lijden en de abso lute meerderheid in het parlement zou verliezen. Cynisch genoeg den ken de politieke commentatoren in Japan daar nu anders over Het verlies van de LDP kan door de dood van Ohira wel eens ongedaan worden gemaakt, nu sympathiebe tuigingen aan het streven van Ohira binnenstromen. Als premier is Ohira opgevolgd door zijn woordvoerder en secretaris van het kabinet, de 66-jarige Masayoshi Ito. jarenlang een van zijn beste vrienden. In november wordt een nieuwe partijleider gekozen. De LDP zal zonder vlaggedrager aan de verkiezingen meedoen. Nu al is een flinke strijd ontbrand om het leider schap tussen enerzijds de ouderen en de „jongeren", die meestal toch ook al de vijftig jaar zijn gepas seerd. en anderzijds tussen de oude ren onderling. Belangrijkste kandidaten zijn: Tos- hlo Komoto, een 68-Jarige zaken man die de politiek Is Ingegaan en die zich tot de jongere generatie rekent, de 62-jarige conservatieve Yasuhiro Nakasone die al Jarenlang lonkt naar het premierschap en Kii- chi Miyazawa, de 60-jarige vroegere minister van buitenlandse zaken. Verder staan van de jongeren nog de 56-jarige „prins van de Fukuda- fractie" Shintaro Abe en de 55-jari- ge minister van financiën Noboru Takeshita te trappelen voor het partijleiderschap en premierschap. Premier Ohira tekent hier in 1972 eigenhandig de letters „ambassade van Japan" op het bord dat het gezantschap in Pe king zal sieren. SEOEL (Reuter, AFP, AP) De Zuidkoreaanse president Choi Kyu-Hah heeft voor volgend jaar verkiezingen beloofd en toegezegd dat er in juni van dat jaar een nieuwe regering komt. ADVERTENTIE Tvee vooraanstaande Iraanse politi ci ei vice-premier Tabatabai en de tüsfcr voor de provincies, Darius ir, hebben gisteren aange- i op een spoedige afwikkeling nde gijzeling. Tabatabai vindt dat Amerikaanse diplomaten zonder m van proces moeten worden vrij- Bten, aangezien daarmee de waar van de islamitische revolutie op internationale vlak kan worden groot. Forouhar acht een snel pro- noodzakelijk, zodat de schuldigen men worden gestraft en de on- luldigen kunnen worden vrijgela- De daad van de gijzeling was st een revolutionaire, maar de irtduring ervan dient nu nog chts de groepen die „verzot zijn op cht", ook in de VS, aldus de mi- Ier. lij gevechten in Teheran tussen is-islamitische modjaheddien en hodoxe hezbollahi's is gisteren een »de gevallen. Ongeveer honderd etisea raakten gewond. De gevech- Bn deden zich voor na een bijeen komst van de modjaheddien in een stadion, Een deel van de gewonden viel toen de politie ingreep om de strijdende jongeren uit elkaar te halen. Cvooreiet een daling van de oliein- iten in het nieuwe fiscale jaar tot en miljard dollar door een tegenval- export. Dit werd gisteren be- gemaakt door de Iraanse olie- Moinfar. Aanvankelijk wa- jjjjn de inkomsten voor het lopende g grotingsjaar (van 1 april tot 31 aart) geraamd op 25 miljard dollar tegenvallende opbrengst is voor Af! n deel te verklaren uit de steeds pier achterblijvende produktie en een deel door de weigering van westelijke landen om olie in Iran tgj kopen. Iran vraagt momenteel 35 ■n^llar per vat van 159 liter, een prijs een aantal westelijke maatschap pen niet wil betalen. de leider van de militaire regering zei verder dat er „op zijn laatst" in okto ber van dit jaar een volksstemming over een nieuwe grondwet zal worden gehouden. Choi deed de mededeling in een nationale televisieuitzending. De aankondiging werd in de Zuidko reaanse zakenwereld beschouwd als een duidelijke aanwijzing dat de staat van beleg zal worden opge heven. President Choi verklaarde dat „orde en stabiliteit" gehandhaafd moeten blijven „in samenwerking met het volk." Ik ben vastbesloten de univer siteiten en colleges weer te openen en politieke activiteiten toe te staan, zo zei de Zuidkoreaanse leider. Hij voeg de eraan toe dat de studentenopstan den in Kwangjoe een bittere les wa ren en een ernstige bedreiging vorm den voor de veiligheid van Zuid-Ko- rea. Choi had kritiek op politici die over LA PAZ (Reuter) De Boliviaanse regering heeft het verzoek van de militaire leiders van het land om de presidentsverkiezingen van 29 juni voor minstens één jaar uit te stellen naast zich neergelegd. Op de aankondiging van president mevrouw Gueiler kwam geen recht streekse reactie van militaire zijde. De presidentsverkiezingen zijn de derde poging binnen twee jaar om de democratie in Bolivia te herstellen. Vakbondsleiders en politici hebben een nationale raad voor de verdedi ging van de democratie gevormd. Dit verbond moet militairen ervan weer houden de honderdnegenentachtig- ste staatsgreep in Bolivia's 154-jarige geschiedenis te plegen. democratie en vrijheid spmken, ter wijl ze opriepen tot scheurmakerij en* opruiing van „sociaal onsta biele ele menten". Choi noemde niemand bij naam, maar het was duidelijk dat hij doelde op dissidentenleider Kim Dae- Jung. Gegevens over bewapening, ontwapening en militaire uitgaven, gebaseerd op het SIPRI-Jaarboek 1980 Binnenkort bij de boekhandel oJl/ï STAATSUITGEVERIJ ISLAMABAD, MOSKOU (AFP, AP, Reuter) De geruchten over een nieuwe staatsgreep in Afghanistan of in ieder geval de vervanging van de huidige machthebber Babrak Karmal nemen toe. De situatie in en om de Afghaanse hoofdstad is nog steeds gespannen en de confrontatie tussen de twee pro-marxistische groeperingen, Khalq en Parcham, duren voort. Tot dusver zijn er, volgens diploma ten in Kaboel, geen concrete aanwij zingen voor een machtswisseling, maar de geruchtenstroom houdt aan. De veiligheidsmaatregelen in de Af ghaanse hoofdstad zijn verhevigd. Op alle strategische punten in de stad staan Russische tanks opge steld. Reizigers die uit Kaboel In New Delhi aankwamen, maakten opnieuw melding van botsingen tussen leden van de twee rivaliserende pro-marxis tische groeperingen. De huidige machthebber. Babrak Karmal, be hoort tot de zogenaamde Parcham- groep (vlag). De voormalige president T ar aki behoorde tot de Khalq (massa of volk). Afgelopen dinsdag zouden leden van de Khalq-groep zeker vijf Parcham-leden op een gewelddadige wijze om het leven hebben gebracht. Reizigers bevestigden gisteren ook eerder door radio-Ka boel gemelde be richten over vergiftigingen van Af ghaanse scholleren. In totaal zouden bijna vijfhonderd scholleren met ver giftigingsverschijnselen in ziekenhui zen zijn opgenomen. Onder de scho lieren en studenten is sprake van grootscheeps verzet tegen de Russi sche aanwezigheid in Afghanistan. Radio-Ka boel schreef de vergiftiging toe aan „spionnen en anti-staatsele- menten". Reizigers uit Kaboel hiel den het niet voor onwaarschijnlijk dat de vergiftiging het gevolg is van het optreden van Russische militai ren tegen demonstraties van scho lieren. Staat van beleg Van een onmiddellijke aanval door islamitische opstandelingen op Ka boel lijkt, mede door de aangevoerde Russische versterkingen, momenteel geen sprake meer te zijn. Diplomatie ke vertegenwoordigers bevestigden dat in de steden Horat (bij de grens met Iran) en in Kandahar (ten zuiden van Kaboel) de staat van beleg is afgekondigd. De Sowjet-Unie heeft geweigerd de secretaris-generaal van de islamite sche topconferentie, Habib Chatti, te ontvangen. Deze had van de onlangs gehouden conferentie van islamite sche landen opdracht gekregen zicfi+« met de leiders in het Kremlin te ver- staan over de situatie in Afghanistan.-" Moskou wil dat de Tunesiër eerst naar Kaboel gaat voordat hij naar Moskou komt. Dat zou echter een erkenning van het huidige Afghaanse bewind betekenen en daar voelen de islamitische landen op dit moment niet voor. Leden van de Franse i>ara-militaire oproerpolitie op de Nieuwe Hebriden terwijl zij zich klaarmaken voor vertrek. Zij zijn ctu weer in Noumea in Nieuw-Caledonië VILA, LONDEN (AFP, AP, Reuter) De Franse para militaire oproerpolitie heeft zich teruggetrokken van de Nieuwe Hebriden. Zij is weer naar bases op de nabijgelegen Franse kolonie Nieuw-Cale- donië teruggekeerd. Dit is ge beurd zonder overleg met Oroot-Brittannië, dat de ei landen tot 30 juli samen met Frankrijk bestuurt. De Franse politiemacht vertrok na dat in Vila een demonstratie van on geveer tweehonderd sympathisanten van de opstand van twee weken gele den op Espiritu Santo en van begin deze week op Tanna rustig verlopen was. De Franse oproerpolitie was naar Vila gekomen omdat de plaatse lijke politie naar Tanna was ver trokken. Premier Lini betreurde heit terugtrek ken van de Franse troepen, maar hij begreep dat Frankrijk aljn troepen mag plaatsen waar het zelf wil. Moch ten er zich echter onger egeldheden voordoen voordat de Brita.e mariniers zaterdag in Vila aankomen, dan is dat wel te wijten aan de Franse houding, zei hij. Lini riep de Franse en Britse bewind voerders op de noodtoestand voor de Nieuwe Hebriden af te kondigen. Zijn overgangsregering heeft, de macht daar niet toe. De noodtoestand geeft de autoriteiten het reciht personen voor tien dagen op te 5'Jiuiten, onge wenste individuen het land uit te zetten, wapens in beslag te nemen en mensen huisarrest op te leggen. Een woordvoerder van h et Britse mi nisterie van defensie zei dat de toege zegde troepenzending van zo'n twee honderd mariniers gewoon doorgaat. „Wij zenden onze troepen nu, omdat het vier en een halve dag duurt voor dat zij ter plekke zijn. De Fransen zijn weggegaan omdat de toestand op het moment rustig is, maar zij kun nen binnen drie uur weer op het ei land terug zijn", aldus de woord voerder. De Britse troepen zullen niet onmid dellijk ingezet worden tegen de op standelingen op Espiritu Santo. Het streven van Groot-Brittannië en Frankrijk is nog steeds om het con flict via de dialoog op te lossen. Van onze buitenlandredactie AMSTERDAM Amnesty International, de internationale organisatie die zich inzet voor de naleving van de mensenrech- ten in de wereld, is een campagne begonnen tegen het toenemend aantal gevallen van toepassing van de doodstraf in Irak. Deze stral wordt steeds vaker opgelegd door speciale rechtbanken, ook wegens niet gewelddadige politieke activi teiten. soennieten. Maar ook in ongenade gevallen militairen en overheidsfunc tionarissen lopen een gerede kans de doodstraf te krijgen. Regelmatig zijn ook leden van de communistische partij van Irak het slachtoffer van politieke onderdrukking. De meeste doodvonnissen worden uitgesproken door speciale rechtban ken na een proces volgens snelrecht. De rechtspraak ligt in handen van de regering en niet in die van onafhanke lijke rechters. Veroordelingen zijn vaak gebaseerd op door martelingen afgedwongen bekentenissen. Hoger beroep is niet mogelijk. De kans op enig succes voor deze BEIROET (Reuter) De Libische leider, kolonel Khaddaffi, heeft zijn moordteams in het buitenland op dracht gegeven op te houden met aanslagen op in het buitenland ver blijvende tegenstanders van zijn regi me. Libische dissidenten in het bui tenland houden het erop dat de acti viteiten van de moordcommando's wat uit de hand zijn gelopen. Eerder liet de Libische leider in ver scheidene Westeuropese landen te genstanders van zijn bewind ombren gen. Hij dreigde alle dissidente Li- biërs die niet naar huis zouden terug keren te laten doden. Hoewel hij nu opdracht gegeven heeft die dreige menten niet uit te voeren, verklaarde de Libische leider wel dat alle Libiërs die contact onderhouden met Israël. Egypte of de Verenigde Staten, de dood verdienen. Vanaf 1974 ontving Amnesty Interna tional jaarlijks gemiddeld honderd namen van politieke gevangenen die in Irak zouden zijn geëxecuteerd. Dit jaar is dit aantal sterk toegenomen. Alleen al in maart en in de eerste twee weken van april kwamen berichten binnen over meer dan honderd execu ties. Het Iraakse bewind van president Saddam Hoessein staat bekend als een van de meest wrede in het Mid den-Oosten. Ook na de machtsover name door Saddam Hoessein in de zomer van het vorig Jaar deed zich een golf van onderdrukking voor Toen er in Juli berichten verschenen over een verijdelde staatsgreep zei een Arabische diplomaat: „We mogen blij zijn als het aantal executies be perkt blijft tot vijfhonderd." Een heel scala van groeperingen is tegenstander van het huidige regime. Er bevinden zich vooral Koerden on der en leden van de sjiietische ge meenschap, die de meerderheid in het land vormt, maar die betrekkelijk weinig invloed heeft in de regering Deze bestaat voor het overgrote deel uit zij het sterk geseculariseerde actie van Amnesty International lijkt"* momenteel iets groter dan in het ver leden. Irak is duidelijk bezig zich uit het enkele jaren geleden zelf gekozen Isolement los te maken. Het land pro beert de rol van Iran in het gebied van de Perzische Golf over te nemen, onderneemt activiteiten die de status van het land in het Midden-Oosten en in de westelijke wereld moeten opvij zelen en speelt een belangrijke rol in de beweging van niet-gebonden lan den. De eerstvolgende conferentie van deze beweging zal in de Iraakse hoofdstad Bagdad worden gehouden. door J. den Boef i BELGRADO Het is heet in de straten van de Joegoslavische hoofdstad. De hitte werkt een ontspannen sfeer in de hand en Belgrado lijkt geen bezorgdheid voor de toekomst te kennen. Naar het uiterlijk te oordelen, went men er al aan dat president Tito er niet meer is, en dat het door hem georganiseerde collectieve leiderschap het nu helemaal zonder hem moet stellen. dood. Er worden al grappen gemaakt op het collectieve leiderschap, en dit geeft voor een deel de ontspannen sfeer weer. Eigenlijk was dit laatste al maanden voor het overlijden van Tito het geval, maar er is toch een wezenlijk verschil. Zo lang de president nog leefde, voelden de mensen zich niet onze ker. Zij konden zich eenvoudig niet voorstel len dat zich tijdens zijn leven iets zou kunnen voordoen, dat een eind zou maken aan de in het algemeen toch harmonieuze ontwikke ling die Joegoslavië in de afgelopen dertig jaar heeft gekend. Nu Tito is weggevallen, is deze zekerheid er niet meer. De Joegoslavische bevolking be seft dat er nooit meer iemand naar voren zal komen die van een zelfde internationaal en nationaal forxru&at zal zijn. De omstandighe den zijn er nu «xenmaal niet naar in de veelvol- kerenstaat Joegoslavië, waar men zich eerst Montenegrin,Kroaat, Macedoniër, Sloveen of Serviër voelt en daarna pas Joegoslaaf. Een collectieve leiding lijkt dan ook de enige uitweg. Ontspannen Als zeer positieve factor wordt hier ervaren dat het collectieve bewind zoals het thans optreedt, gelegenheid had om zich voor te bereiden op die moeilijke periode na Tito's Wat de toekomst zal brengen, weet niemand. Zij die zich aari~veronderstellingen wagen, begeven zich op het pad van de pure specula tie. En in Belgrado toont men zich geïrriteerd over het gemak, waarmee sommige buiten landse persberichten er van uitgaan dat het collectieve leiderschap op zijn hoogst enkele Jaren zal functioneren. Deze voorspellingen zijn uitsluitend gebaseerd op zogenaamde historische onvermijdelijkheden. Er is wel eens gezegd dat de geschiedenis zich herhaalt, maar dat is geen wetmatigheid. Men gaat er hier van uit dat de Joegoslavi sche volken zoveel lessen uit het verleden hebben geleerd, dat zij alles zullen doen om het uiteenvallen van de federatie van zes republieken en twee autonome provincies te voorkomen of om het positiever te zeggen om het voortbestaan er van te verzekeren. Dat kan door het bewaren van eenheid in verscheidenheid. Carter Niet onbegrijpelijk is het in de huidige situa tie, dat meer dan gewone aandacht wordt besteed aan het bezoek dat de Amerikaanse president binnenkort aan Joegoslavië zal brengen. Carter maakte geen beste beurt (al zal men dat hier beslist blijven ontkennen) door te schitteren door afwezigheid op de begrafenis van president Tito. Nu Carter de westerse economische topconferentie in Ve netië gebruikt om even naar Joegoslavië over te wippen, waardeert men zijn bezoek posi tief. De toezegging van Carter dat Amerika zijn jarenlange politiek van ondersteuning van Joegoslavië zal voortzetten en het nodige zal doen om deze hulp te effectueren, is hier met belangstelling begroet. Zijn verklaring dat hij een eventueel Joegosiavisch verzoek om militaire hulp ernstig zou overwegen, wordt niet openlijk toegejuicht. Blijkbaar wil men de Sowjet-Unie niet onnodig prikkelen. Wel heeft men waardering voor Carters opmer king dat Joegoslavië in staat is. zichzelf te verdedigen. Goed geheugen Overigens herinnert men zich ln Belgrado nog goed dat Carter tijdens zijn eerste verkie zingscampagne in 1976 een Amerikaans mili tair ingrijpen in Joegoslavië als reactie op een invasie door de Sowjet-Unie van de hand heeft gewezen. Later is Carter op deze poli tiek voorbarige verklaring teruggekomen, maar men heeft hier een goed geheugen. Joegoslavië weet dat het zichzelf moet verde digen, het wil dan ook geen speelbal van de grote mogendheden worden. Het bezoek van Carter ziet men vooral tegen de achtergrond dat de Amerikaanse president er behoefte aan heeft, de geloof waardigheid van zijn buitenlands beleid te onderstrepen. Dat heeft echter niet alleen- met Joegoslavië te maken (en met zijn afwe zigheid bij de begrafenis van president Tito), maar ook met de presidentsverkiezingen die dit jaar in de Verenigde Staten worden ge houden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7