Styx: richtingloos
Realistische benadering
van Kinderwerkelijkheid
Personalia
Plan van STER-directeur
voor meer reclame op TV
Camöes, Portugals klassieke dichter
Expressieve zangkunst
uit vier eeuwen
Grips met aangenaam jeugdtheater n i
Voorstellingen van
het Gripstheater
Voor tegenwicht van satelliettelevisie'
Schrijver van Os Lusiadas overleed 400 jaar geleden
agenda
Rank stopt met
filmproduktie
DINSDAG 10 JUNI 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Dirkje Houtman
AMSTERDAM Na een week-end lang kindervoorstellingen van het Berlijnse Grips Theater
gezien te hebben, begin je het gezelschap de maandag erop te missen. Je leert de spelers
kennen en raakt m$t hun aanwezigheid op het toneel vertrouwd. Daar zijn het kinderen, die
allemaal in hun waarde worden gelaten en zelf ontdekken hoe zij zich in een volwassen wereld
moeten handhaven.
Het is een realistische benadering Opvallend is dat alle gezinnen die
van de kinderwerkelijkheid die met centraal staan niet compleet zijn. De
realistische toneelmiddelen vakkun- ouders zijn meestal gescheiden en de
dig en integer wordt uitgewerkt. Met kinderen blijven achter bij hun moe
de kindervoorstellingen, die in het der of vader
kader van het Holland Festival in
Nederland worden opgevoerd, pro
beert Grips de kinderen weerbaar te
maken tegenover de volwassen omge-
ving. Daarvoor gebruiken zij onder
werpen die direct aan de kinderwe-
reld zijn ontleend. Ze worden zo ge-
bracht dat kinderen zich erin kunnen
herkennen en erom kunnen lachen.
Lachen om vooroordelen en onzlnni-
- ge regels, die zo vanzelfsprekend zijn
geworden, dat zij de intuitieve loop
van de fantasie en de natuurlijke
impulsen hebben verstikt. Door er
met elkaar in een theater plezier om
te hebben worden onplezierige situa
ties gerelativeerd en met een ander
inzicht kunnen de kinderen hun om
geving op een eigen manier te lijf te
gaan
Invloed
Met deze vorm van kindertheater
heeft Grips niet alleen in West-Duits-
land maar ook daarbuiten grote in-
vloed gehad. De voorstellingen heb
ben niets meer met het traditionele
sprookjestoneel te maken; wat niet
wil zeggen dat in dit realistische kin
dertheater de fantasie geschuwd
wordt. Die komt echter niet tot uiting
in de verschijning van een goede fee
of wauwelende kaboutertjes maar
komt voort uit de kinderen zelf die de
fantasie als wapen tegen volwasse
nen gebruiken.
Omdat de ontwikkeling van kinderen
tussen vijf en twaalf nogal verschilt
heeft het Grips Theater voorstellin
gen gemaakt voor de diverse leeftij
den. „Max en Milli" en „Spaghetti
mit Ketchup" zijn bestemd voor kin
deren tussen vijf en acht jaar, „Star
ker als Superman" en „Ein Fest bei
Papadakis" zijn gemaakt voor kinde- VdKKUnCllQ
ren vanaf acht jaar en „Banana" is
voor kinderen boven de tien.
In ..Spaghetti mit Ketchup" wordt
die moeder onverwachts in het zie
kenhuis opgenomen. De in haast be
stelde tante komt niet opdagen en de
kinderen laten zien hoe ze het met
elkaar kunnen rooien.
Max en Milli, een broertje en kleiner
zusje, wonen ook alleen met hun moe
der. Dit stuk laat zien waarom Max
bang is om alleen te gaan slapen nu
zijn zusje uit logeren is en hoe het
komt dat kinderen, die dat graag
willen, moeilijk met elkaar in contact
komen. Dat laatste komt ook terug in
.Stftrker als Superman" een prachti
ge maar ook vaak ontroerende voor
stelling. Maar het wordt hier gebruikt
om de vooroordelen tegenover invali
den zo aan de kaak te stellen dat het
publiek er aan het einde van het stuk
van verlost is.
Mischa is een invalide jongen die met
zijn moeder en zusje thuis woont.
Harry, een stoere voetballer maakt
ongewild kennis met hem. Hij vindt
invaliden eng. Het zijn toch allemaal
spastici die niet normaal zijn. Dat
heeft hij gehoord van de bewaker van
het bouwterrein die zelf absoluut
geen raad weet met mensen in een
rolstoel.
Opvallend in deze voorstelling is de Inventiviteit
natuurlijke manier waarop Tina met
haar broer omgaat en de vanzelfspre
kendheid waarmee zij de handicap
voor hun spelletjes niet als hinderlijk
ervaren maar er juist bij gebruiken.
Maar ook de wijze waarop Harry de
hulpstukken van Mischa onder lei
ding van de kinderen uitprobeert en
het publiek van een angstig negeren
afhelpt, is ontwapenend.
voorgesteld dan ze zijn, waardoor de
tegenstelling tussen kinderen en vol
wassenen niet onvoorwaardelijk
zwart wit wordt voorgesteld. De aar
dige en onaardige trekjes zijn genu
anceerd uitgewerkt en vakkundig
verweven in de verhaallijn.
In ..Banana" dat kinderen inlicht
over de armoede van de Derde Wereld
en de oorzaak daarvan onderhandelt
Cornelia het dochtertje van de Duitse
Multi-national-dlrecteur in Zuid-
Amerlka met een auto toch tone bana-
nenverkoper op een kapltallstisch-ei-
gen manier. Ze koopt de bananen
voor elf pesos en verkoopt ze aan
(haar vader voor vijfendertig.
In Max und Milli trekt de moeder de
jongere Milli steeds voor omdat zij
denkt dit kleine kind te moeten be
schermen. Maar Milli maakt daar
welbewust misbruik van. Ze klikt en
als ze tegen de grond smakt omdat ze
achter een deur staat die opengaat
geeft ze haar oudere broer de schuld,
die dan terstond een lel van zijn moe
der krijgt.
De kinderen worden in hun gedrag
niet door iemand van buitenaf gecor
rigeerd. Dat doen ze zelf, bijna onge
merkt. Het gebeurt geleidelijk in de
loop van het verhaal als ze ontdekken
dat ze met elkaar veel plezier kunnen
maken en daar volwassenen niet voor
nodig hebben of moeten imiteren.
De kinderen worden in de Grips-voor-
stellingen nu ook weer niet beter
Uit deze Gripsvoorstellingen, die
steunen op de inventiviteit van de
makers en zeer vakbekwaam worden
uitgevoerd, blijkt wel hoe aangenaam
kindertheater kan zijn, ook voor vol
wassenen. Ze leren het publiek iets
over zichzelf zonder belerend te
worden.
Om de toegankelijkheid van deze in
het Duits gespeelde stukken te verho
gen worden de voorstellingen bege
leid door de kindertheatergroep Rats
die alle scenes vooraf kort samen
vatten.
Als argument geeft hij dat omroep en
adverteerders meer reclamezendtijd
willen. In vergelijking met andere
landen, die enigszins een soortgelijk.
.systeem van financiering toepassen
maakt Nederland maar karig gebruik
van de mogelijkheden die televisiere
clame biedt voor omroepfinanciering.
In zijn brochure „De All American
Show zo hoeft het niet in Neder
land. maar hoe dan wel?" met de
ondertitel „Mogelijkheden en gren
zen van tv-reclame als bron van om
roepfinanciering" geeft hij niet alleen
cijfers van andere landen, maar ook
ideeën hoe Nederland met name de
televisiezendtijd zou kunnen uit-
breiden.
Zo zouden er van maandag tot en met
zaterdag vóór en na het journaal van
's avonds zeven uur op beide netten
vier blokken van 225 seconden (totaal
900 seconden) extra bij moeten ko
men. Dat geeft een opbrengst van 68
miljoen gulden. Zondag zouden er
vóór en na het journaal van zeven uur
's avonds op Nederland 1 en half ne
gen 's avonds op Nederland 2, vier
blokken van SB leeonden (900 «con- Wat het atmta] dat
Voor iets langere termijn kan van
maandag tot en met zaterdag voor en
na één journaal in de middaguren op
beide netten worden gedacht aan vier
blokken van 225 seconden (dat is 900
seconden) extra. De opbrengst wordt
geschat op 34 miljoen gulden.
Uit een vergelijking van de landen
met een gemengd systeem van om
roepfinanciering komt drs. Smeekes
tot een aantal conclusies: nergens is
het maximum aantal minuten recla
mezendtijd voor televisie zo laag als
in Nederland; Nederland behoort tot
de zeer weinige landen die reclame op
zondag hebben uitgesloten; de aan
vang van de televisiereclame-uitzen
dingen is in geen enkel land zo laat
gesteld als in Nederland; in alle ande
re landen die de mengvorm hebben
toegepast is het percentage van de
reclame-opbrengst in het omroep-,
budget hoger, meestal zeer veel
hoger
Koplopers
brengst wordt geschat op tien mil
joen gulden.
Speciaal vandaag
Eerste aflevering van de
nieuwe dertiendelige serie De
Sullivans. De oorspronkelijke
Australische serie handelt over
een in de buurt van Melbourne
wonende ramilie tijdens de
Tweede Wereldoorlog.
Ned.2/20.27
In de actualiteitenrubriek
van de KRO. Brandpunt, wordt
naar aanleiding van de CRM-
nota gesproken over agressief
gedrag van jongeren. Verder
een reportage over de financiële
situatie van de Nederlandse
boeren na het vaststellen van de
Europese landbouwprijzen.
Ned.2 21.20
De tweede aflevering van
„Leven op aarden" is getiteld
„De eerste zeedieren". Samen
steller David Attenborough
vindt in het Great Barrier Reef
in Australië nog dieren die ver
gelijkbaar zijn met dieren die
zeshonderd miljoen jaar gele
den leefden.
Ned.2 2I.55
Holland Festival: recht
streekse reportage van Het spel
van Robin en Marion in het 700-
jarige Muiderslot.
Ned.1/22.10
Het programma is gelijktijdig
te beluisteren in stereo.
Hilv.2/22.10
minder reclame dan Nederland. De
koplopers in West-Europa zijn Ier
land met in totaal 78 minuten op twee
netten, Spanje met 69 minuten op
twee netten en Portugal en Zwitser
land met elk een uur op respectieve
lijk twee en drie netten.
Inzake het aanvangsuur van televi
siereclame in Nederland is dat vijf
voor acht 's avonds voeren Frank
rijk en Italië de lijst aan. Daar is
reclame al toegestaan vanaf twaalf
uur 's middags. Spanje kent verreweg
het hoogste aandeel van de reclame
opbrengst in het omroepbudget met
tachtig procent. In Nederland is dat
21 procent
Er zou gebleken zijn dat zestig pro
cent van de Nederlandse bevolking
nadat de mogelijke gevolgen van sa
telliettelevisie onder ogen zijn ge
bracht. niet veel of «een bezwaar te-
Max und Milli komt op 13 juni nai
de Blauwe Zaal in Utrecht en begim
om 15.00.
Banana is op 11 juni om 14.00 in hp
Zuidpleintheater in Rotterdam
zien, en op 18 juni in de Utrecht»
Blauwe Zaal om 15.00.
Spaghetti mit Ketchup wordt op u
juni om 14.00 in het Hot te Den Hat-
opgevoerd en op 15 juni in de BlauS
Zaal te Utrecht.
Starker als Superman komt op
juni naar de Stadsschouwburg fc
Utrecht, aanvang 14.30, op 15 jun
naar het Hot in Den Haag, waar het
om 14.00 begint en op 21 juni naar di
Stadsschouwburg in Arnhem,
vang 14.30 en 19.00.
Ein Fest bei Papadakis wordt op n
juni in De Krakeling in Amsterdac
opgevoerd om 14.00, op 13 juni on
19.00 in het Zuidpleintheater in Re,
terdam en op 17 juni in de Utrecht* I
Blauwe Zaal om 15.00.
Een scene uit
van het Grips Theater.
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM STER-directeur drs. C. J. Smeekes vindt uitbreiding van reclamezendtijd op
televisie en radio noodzakelijk om aan nieuwe ontwikkelingen als kabel- en satelliettelevisie
het hoofd te kunnen bieden. Hij heeft dan ook een plan voorgesteld voor meer STER-reclame.
gen uitbreiding van zendtijd voor te
levisiereclame heeft.
Afkeuring verwacht de STER-recla-
me wel van de zijde van de pers
zolang deze niet profiteert van in
komsten uit omroepreclame. Maar
hij toont aan dat de toename van de
geldomzet aan reclame voor merkar
tikelen in de media procentueel over
de jaren 1974-1979 voor televisie 47
procent is, voor tijdschriften 84 pro
cent, en voor dagbladen 105 procent.
Drs Smeekes noteert daarbij dat de
achterblijvende omzetontwikkeling
voor televisie-reclame een gevolg is
van de eerder gesignaleerde tariefs
achterstand en de bevriezing van de
beschikbare televisiereclamezendtijd
sinds 1971.
AMSTERDAM. Stadsschouwburg
(19.30 uur): ThijL Tent Frankendael
(20.15 uur); Aap verslaat de knekel
geest Centrum Bellevue (20.30 uur):
Ensemble Hoketus I. De Krakeling
(14 uur): Ein Fest bel Papadakis. Mic-
kery (20.30 uur): Humboldts Current.
Universiteitstheater (20.30 uur): De
Ontdekking.
DEN HAAG. Oud-Katholieke Kerk
(20.15 uur): Madrigaalkwintet. Konin
klijke Schouwburg (20.15 uur): Die
ganz begreifliche Angst vor Schlagen.
HOT (20.30 uur): Eine linke Geschich-
te. Koninklijke Schouwburg (met
busvervoer, 19.30 uur): Zomergasten.
ROTTERDAM. Luxor (20.15 uur): De
Toekomst.
door Louis Smit
AMSTERDAM „De Por
tugees, wiens taal alle kwali
teiten heeft van het Spaans
zonder de gebreken ervan te
bezitten, is superieur in
avontuur en vermetelheid.
Hij heeft zijn geluk beproefd
op alle golven van de Oce
aan. Nooit heeft zo'n klein
volk zullke grote dingen ge
daan en geschreven. Zijn Ca
möes is de epische dichter
van zijn geschiedenisd, van
zijn ontdekkingen en van
zijn overwinningen in
Indië."
Dit schreef de Franse dichter Al-
phonse de Lamartine in 1856 over
de Portugese dichter Luis Vaz de
Camöes en over zijn epos Os Lusia
das (De Lusiaden) waarin hij de
ontdekkingsprestaties an de Portu
gezen heeft beschreven. Camöes,
die vier eeuwen geleden, op 10 juni
1580, te Lissabon overleed, hoort
thuis in het rijtje Dante-Cervantes-
Shakespeare-Goethe-Poesjkin,
maar wordt minder gelezen dan zijn
equivalenten, omdat er nu eenmaal
minder Portugees wordt gestudeerd
dan bij voorbeeld Italiaans of
Engels.
Over Camöes' leven is weinig met
zekerheid te zeggen. Er zijn maar
vier brieven van hem over die bo
vendien weinig informatief zijn;
verder kon hij als episch dichter in
zijn werk niets over zichzelf losla
ten. Het is niet precies bekend wan
neer en waar hij is geboren. Een
Frans vertaler van zijn heldendicht
geeft als geboortejaar 1517, maar
mees tel houdt men het op 1524 of
1525. Aangenomen wordt dat hij in
Cal'mbra ter wereld kwam. Hij dien
de als soldaat in Ceuta (Noord-Afri-
ka), waar hij in een schermutseling
met de Moren zijn rechteroog ver
loor. Op portretten van hem, waar
van alleen een beschadigd exem
plaar uit 1570 als authentiek wordt
beschouwd, is het oog toegeknepen.
Eigen ervaringen
In 1553 vertrok Camöes als gewoon
soldaat naar Indië, nadat hij een
tijd in Lissabon in de gevagenis had
Luis Vaz de Camöes, met toege
knepen oog. In een schermutse
ling met de Moren verloor hij
dit oog.
gezeten wegens zijn aandeel in een
ruzie. In die ruzie speelde waar
schijnlijk een vrouw een rol. Hij
verbleef tot 1570 buiten Portugal.
Op grond van bepaalde gedichten
veronderstelt Manuel Severim de
Faria, een van zijn eerste biografen,
dat Camöes de verschrikkingen van
de zee aan den lijve heeft meege
maakt. Ook de heel natuurgetrou
we beschrijving van kwaad weer op
de Oceaan in de vijfde zang van Os
Lusiadas zou kunnen duiden op ei
gen ervaring.
Van uit Goa, de hoofdstad van de
gelijknamige Portugese kolonie, in
Voor-Indië, reisde Camöes naar de
Portugese kolonie Macao in China,
waar hij een civiele betrekking be
kleedde. Op zijn terugtocht naar
Goa in 1560 leed hij schipbreuk op
de rivier de Mekong. Hij redde het
manuscript van zijn epos, maar vol
gens zijn vriend Diogo do Couto,
een historicus, moest hij zijn Chine
se minnares aan de golven afstaan.
In 1560 teruggekeerd in Goa. werd
hij beschuldigd van slecht beleid,
maar hij werd vrijgesproken. Het is
bekend dat hij daarna wegens onbe
taalde schulden in de gevangenis
zat. Geholpen door vrienden kwam
hij via Mozambique in 1570 in Por
tugal terug.
Doodskleed
Na de publikatie van
Os Lusiadas in 1572 kreeg Camöes
van koning Sebastiaan een klein
jaargeld als beloning voor zijn
„krijgsdiensten en verdiensten als
schrijver". Het gebrek aan informa
tie over Camöes' leven heeft roman
tische verhalen doen ontstaan vol
gens welke hij de laatste jaren van
zijn leven in armoede sleet. Hij zou
een Oosterse slaaf in de straten van
Lissabon hebben laten bedelen en
in een geleend doodskleed zijn be
graven.
Os Lusuiadas is Camöes grootste
werk. Het is een gedicht in tien
canto's waarvan het kleinste 87
stanza's telt en het grootste 156.
Deze stanza's bestaan uit acht ver
zen die weer uit jambische vijfvoe-
ters bestaan en het rijmschema
abababcc bezitten Byron schreef
zijn Don Juan ook in dergelijke
stanza's.
De titel van het epos is afgeleid van
Lusus, de mythische stamvader van
de Lusiaden Portugezen). De Ro
meinen noemden de Spaanse pro
vincie die ongeveer het huidige Por
tugal besloeg Lusitania. Os Lusia
das gaat over de ontdekkingstocht
van Vasco da Gama naar Indië. In
1498 ontdekte hij de zeeweg ernaar
toe, nadat hij reeds Mozambique
had ontdekt
Camöes heeft zich ruimschoots la
ten inspireren door de klassieke
poëzie. De Franse historicus Mon
tesquieu schreef in 1748 niet zonder
reden dat zijn gedicht „iets doet
voelen van de charme van de Odys
see en van de grootheid van de
Aneneïs". Camöes begon zijn epos
zelfs met hetzelfde woord als Vergi-
lius het zijne, zij het met een lid
woord ervoor. Vergilius begon met
„arma virumque canó' (ik bezing de
wapens (wapenfeiten) en de man),
Camöes met „as arm as e os baröes
assinalados" (de wapens en de be
roemde helden).
Hij volgde tevens het klassieke ge
bruik om „in medias res" (ergens
midden in het verhaal) te beginnen:
de beschrijving van de toch vangt
aan waar Da Gama zich bevindt in
de buurt van Madagascar. Pas in de
derde zang komt het voorafgaande
aan bod, in een verhaal dat Vascó
da Gama doet aan de koning van
Malindi. Zo'n recapitulatie in de
vorm van een toespraak is ook een
klassieke kunstgreep. Camöes laat
uit de Griekse en Romeinse mytho
logie talrijke figuren opdraven die
ervoor zorgen dat je Os Lusiadas
met een mythologisch woorden
boek moet lezen. Hij vergelijkt be
paalde Hindoegoden met goden en
monsters uit die mythologie en
sommige goden uit de Oudheid spe-1
len een heel actieve rol in het,
verhaal.
In Os Lusiadas heeft Camöes niet
alleen de tocht van Vasco da Gama
beschreven, maar ook nog andere
gebeurtenissen uit de geschiedenis
van het Portugese volk. Buitenge
woon mooi is zijn beschrijving van
het geval Inees de Castro (ca 1310-
1355), verwerkt in Da Gama's toe
spraak voor de koning van Malindi
Ipes de Castro was de minnares en
later de gemalin van kroonprins Pe
dro van Portugal. Hun relatie beviel
zijn vader en verscheidene Portuge-j
se edelen niet: Iiies werd vermoord.]
Toen Pedro echter in 1357 koning
werd, liet hij de moordenaars op
gruwelijke wijze om het leven bren
gen en, volgens de overlevering, het
lichaam van Ifies opgraven. Hi zou
haar hebben gekroond en de rijks
groten hebben gedwongen haar
hand te kussen. Het thema is door
onze eigen Rhijnvis Feith bewerkt.
Lyrisch werk
Camöes schreef behalve episcl
poëzie, de genoemde vier brieven
drie toneelstukken ook nog lyrisi
werk. Daarin gaf hij uif
aan het gevoel „saudade". Hi
woord dat komt van het Latijnse
„solitas" (=eenzaamheid), is het
verlangen naar iets of iemand waar
van men is verstoken tegelijk een
zoete herinnering aan voorbij geluk.
Enig inzicht verschaft de laatste
terzine van een van Camöes' son
netten: „Mij overstelpt een nederig
genoegen /sedert mii onvervreemd
baar begeleidtydiep in mijn ziel ge
beeldhouwd, uw gebaar."
Dit Portugese gevoel wordt in Ne
derland enigszins aangevoeld sinds
de dichter Slauerhoff, die Camöes
ook tot hoofdpersoon maakte van
zijn roman Het Verboden Rijk
(1932).
SCHIEDAM.
Bewth.
Scheepswerf (22 uur):
Programma's voor
dinsdag 10 juni
MUIDEN. Muiderslot (20.15 uur): Li
Gieus de Robin et de Marion (tv-
opname).
UTRECHT. Stadsschouwburg (Blau
we Zaal, 20.30 uur): Werkcentrum
Dans.
Le Testament de Villon
De grote belangstelling voor de
première van Le Testament de Villon,
de opera-achtige compositie van de
dichter Ezra Pound op teksten van
Francois Villon, die komende donder
dag om 22 uur wordt gegeven in Cen
trum Bellevue in Amsterdam, heeft
de organisatie van het festival ertoe
gebracht een tweede voorstelling te
laten verzorgen. Deze zal voorafgaan
aan de première, op dezelfde avond
om 20.30 uur. Kaarten zijn a 15 gul
den (met CJP of bejaardenpas een
tientje) aan de kassa van Centrum
Bellevue verkrijgbaar.
door Jac. Kort
AMSTERDAM Koormuziek uit vier eeuwen was zondag
avond in de Waalse Kerk in Amsterdam te beluisteren waar
het Nederlandse Kamerkoor onder leiding van Eric Ericson,
dirigent van het Zweedse Radiokoor, in het kader van het
Holland Festival een concert gaf. Uit de vele landen waarin
van koorcultuur sprake is, waren voor dit concert werken van
Italiaanse, Zweedse, Nederlandse en Finse origine gekozen.
door Stan Rijven
AMSTERDAM Dit weekeinde bezochten zowel Styx als Roxy Music ons land, groepen die
beide aan het begin van de jaren zeventig werden geformeerd. Daarmee houdt de vergelijking
op, hoewel voor alle twee de vraag te stellen valt hoe zij zich in het veranderende pop-muzikale
klimaat pogen te bandhaven.
Styx, de uit Chicago afkomstige vijf-
manslormatie, opereert nog steeds in
het symfonische roek-idioom op een
wijze die tien jaar geleden acceptabel
zou zijn geweest. Het „involutiepro-
KRIJGSMACHT - Oeneraal-majoor ces" dat zich in de loop der tijd heeft
T. J. de Geus (57) wordt per 1 augus
tus inspecteur-generaal der krijgs
macht. Hij volgt daarmee luitenant-
generaal jhr. W. H. de Savornin Lob
man (63) in die functie op. De schei
dende inspecteur-generaal gaat met
pensioen, na begin juli zijn 40-jarig
jubileum als officier te hebben ge
vierd. Generaal-majoor De Geus was
directeur personeel voor de Konin
klijke Landmacht op het ministerie
van defensie
voorgedaan, heeft geleld tot een
reeks van zichzelf copiërende compo
sities, waarbij het woord creativiteit
als een vloek zou klinken„To cross
the Styx" betekent sterven, hetgeen
artistiek gezien zeer juist is.
Commercieel beschouwd verkopen
de negen elpees van deze groep ech
ter beter dan ooit, vooral sinds het
vorig jaar verschenen album The
grand illusion. Daarvan was op het
concert in de Edenhal ook sprake.
Toen kreeg de voornamelijk met tie
ners gevulde zaal een statisch school-
concert voorgeschoteld, dat bol stond
van de pretenties. Ieder nummer
werd op belerende toon met jaartal
en elpeetitel aangekondigd, terwijl in
de uitvoering een breed georiënteerd
vakmanschap werd gesuggereerd.
Gierende synthesizers
Kenmerkend voor het Styx-geluid is
het hoge driestemmige zangwerk
waar doorheen gierende synthesizers
worden gevlochten. Op den duur
klinkt dat monotoon door de eenvor
migheid en de voorspelbare opbouw
der composities.
De groep probeerde aan die eenvor
migheid te ontsnappen door het in
lassen van een akoestische uitvoering
van Boat on the River en bovendien
mocht gitarist Shwa nog een akoesti
sche set spelen. Dennis the Young
laten horen dat hij naar klassieke
pianisten heeft geluisterd en de hele
band dat ze ook hardrock kan spelen.
Al deze uitstapjes bevorderden
slechts de verbrokkelde structuur die
de concerten kenmerkte en waarin
richtingloosheid de eigenlijke weg
wijzer kan worden genoemd.
Begonnen werd het indrukwekkende
Lagrime d'amante uit 1614 van Mon
teverdi, een schitterend staal vocale
typeringskunst. Daarbij sloot het Pa
ter Noster van Verdi op tekst van
Dante, dat tweeëneenhalve eeuw la
ter ontstond, uitstekend aan. Het der
de Italiaanse werk was twee koren op
tekst van Michelangelo door Dalla-
piccola, geschreven in 1933. De Itali
aanse vocale tradities worden hierin
niet door modernismen verduisterd.
Na de pauze klonken twee Zweedse
composities: Gloria voor gemengd
koor en tenorsolo (Ad van Baasbank)
en Canzone naar Petrarca van Lars
Johan Werle. In onderscheid met het
laatste genoemde stuk dat naast cli
ché's slechts geforceerde nieuwighe
den bevat, is het Gloria een werk
waaruit wel degelijk vocale beel-
dingskracht spreekt. Bovendien
heeft het een goed volgehouden eigen
schrijftrant.
Prachtig en zeer poëtisch is „Ciel, air
et vents" dat Rudolf Escher in 1957
op gedichten van Ronsard heeft ge
schreven. Hier is naar de beste tradi
ties van de koorcultuur een modern
koorwerk ontstaan, waarin de tekst
op volmaakte wijze is verklankt. Een
viertal korte werkjes op Spaanse
tekst van de Finse componist Eindju-
hani. Rautavaara vormde het slot
van deze avond a cappella-rnuziek.
Goed geschreven en zeer boeiend van
klank.
Het Nederlands Kamerkoor had de»
avond een zware taak,' maar onder de
vaste leiding van Ericson kweet he:
.zich daarvan schijnbaar moeitelooi
en zeer expressief.
Van onze kunstredactie
LONDEN Rank, een van de aller
oudste Britse filmmaatschappijen,
gaat na een halve eeuw stoppen me:
het maken van films. Inflatie, toene
mende recessie en het slechte inves
teerdersklimaat zijn er volgens de
directie de reden van dat het bedriji
zijn filmactiviteiten gaat beëindigen.
Het vorig jaar werd een verlies ge
maakt van ruim zes-en-een-half mil
joen gulden. De distributie van films,
een andere werkzaamheid van he!
bedrijf, gaat voorlopig wel door.
Rank heeft films gemaakt als Thirty-
nine Steps van Alfred Hitchcock er
het al even spannende The Ladj
vanishes naar de roman van Agatttf
Christie. De maatschappij, wier films
steevast worden aangekondigd door
een gespierde man die met een brede
zwaai op een immens grote gonf
slaat, heeft acht films in voorberei
ding, die nu moeten worden stop-
