Middenstanders trots Compleet in computers
op Sastig bestaan
Noorse aanspraken op Barentszee niet erkend
Belastinginspecteur
wil meer bevoegdheid
Waterleiding in handen van gemeente
Prijsstijging medicijn
één kant van de zaak
ICL
Goudprijzen fors gestegen
'Stichting en vereniging onder de loep'
Invoerrecht op olie verworpen
Nefarma: Ook kostenverlaging
Registratie geld
ter bestrijding
'zwart circuit'
Sowjet-Unie heeft grote strategische belangen
ZATERDAG 7 JUNI 1980
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET
31
en thuis in uw branche
Van onze redactie economie
GRONINGEN Een kleine zelfstandige leggen we vaak de uitspraak in de mond: „liever
kleine baas dan grote knecht". Kennelijk is dat gezegde helemaal niet zo vanzelfsprekend
want in de ogen van de kleine ondernemer heeft de werkende in loondienst een vrij zorgeloos
bestaan. En liefst veertig procent van de winkeliers en ambachtslieden zou niemand aanraden
als zelfstandige zijn brood te verdienen.
Europa's grootste computerfabrikant
ICl. Nederland B.V.. Zwaansvlirt 20.1081 Al' Amsterdam, tel. 020-42 45 45
Waarom wordt de ondernemer In de
meeste gevallen dan toch geen werk
nemer? Juist omdat hij zich kan be
roepen op de lasten en opofferingen
als weinig vrije tijd en lange werk
dagen die het eigen bedrijf met
ach meebrengen. Daarin vindt hij
psychisch tegenwicht tegen de zor
gen van de zelfstandigheid. Hij meent
op te boksen tegen de geest van de
tijd waarin de mensen de weg van de
minste weerstand kiezen. Hij kan
trots putten uit het feit dat hij zich op
eigen kracht staande weet te houden,
ook al zijn „de tijden niet gemakke
lijk". De eer van de zelfstandige ligt
in het feit dat hij „het niet makkelijk
heeft, er hard voor mo^t werken en
dat het hem toch maar gelukt".
Dat zijn enkele bevindingen van dr. J.
H Pompe. een socioloog, die deze
week in Groningen promoveerde op
het proefschrift „de kleine midden
stand in Nederland". Pompe en zijn
medewerkers hebben honderden
vraaggesprekken gevoerd met men
sen uit de oude middenklasse (winke
liers, loodgieters, garagehouders) en
uit de nieuwe middenklasse (de „wit
te boordenwerkers"). Het verschil in
denken tussen deze twee groepen
vormt de kem van het onderzoek.
Levensstijl
Ten opzichte van de gemiddelde em
ployé onderscheidt de middenstan
der zich ondermeer door het feit dat
zijn werk een stijl van leven vertegen
woordigt. hij heeft veel minder een
tweede leven als hij na sluitingstijd
de deur achter zich dichttrekt. Het
sou te verwachten zijn dat de zelf
standige dat als een nadeel, verbon
den aan zijn beroep zou ervaren; een
nadeel dat het in de ogen van een
werknemer wel degelijk kan zijn.
Opmerkelijk is echter, schrijft Pom-
po, dat de zelfstandige de sterke ge
bondenheid niet als een tekortko
ming ziet. Het is eerder het onvermij
delijke gevolg van het zelfstandig
zijn. Een onafhankelijkheid die on
dermeer inhoudt dat de werkweek
lang is, dat bij de meerderheid woon
huis en bedrijf niet gescheiden zijn,
dat de echtgenote vaak in meerdere
of mindere mate meehelpt in de zaak,
dat de zelfstandige niet zo gemakke-
üjk van huisman als de werknemer en
dat hij kortere vakanties heeft,
flet hoort er allemaal bij maar
aldus Pompe de kleine ondernemer
kan zich onderscheiden van de steeds
groter wordende werknemende be
roepsbevolking. Eigenlijk beant
woordt het op eigen kracht hard wer
kende individu aan een ideaalbeeld;
de individuele mens die zijn levenslot
en levensomstandigheden in eigen
hand heeft en vecht tegen het onder
gaan in de massa.
Volgens Pompe is de tragiek van de
kleine ondernemer evenwel dat hij
uit economische noodzaak meer en
meer gedwongen wordt om elemen
ten die hem van de werknemer onder
scheiden prijs te geven. Hij is in toe
nemende mate afhankelijk van steun
en bescherming door de overheid.
Door het sociale verzekeringsstelsel
en allerlei steunmaatregelen worden
de bestaansmogelijkheden van de
middenstander weliswaar beter maar
tegelijkertijd betekent het een grote
re gelijkschakeling van het zelfstan
dige bestaan aan dat van de werkne
mers. Dat ondergraaft in de opvattin
gen van de middenstander niet alleen
de mogelijkheden voor particulier
initiatief en persoonlijk risico, het
tast ook het ideaalbeeld aan. Daarbij
komt nog dat de verschillen in levens
stijl vervagen. Zeker middenstanders
uit stedelijke centra gaan liever bui
ten wonen dan de avond en nacht
door te brengen boven de winkel of
achter de werkplaats.
Sociale status
Dat duidt erop dat de eigen identiteit
van de kleine zelfstandige geringer
wordt Uit het onderzoek blijkt trou
wens dat de omtrekken van het
„maatschappelijke midden" vaag
zijn en dan zowel gezien door de bril
van de middenstander als die van de
employé. Belden zien zichzelf niet als
een klasse, een stand of een status
groep. Het midden is slechts een situ
atie waarin men zich bevindt Die
plaats wordt duidelijker door verge
lijking met anderen: de handarbei
ders en de maatschappelijke boven
laag.
Het neemt niet weg dat een kleine
zelfstandige zichzelf hoger op de
maatschappelijke ladder plaatst dan
waar hij in de visie van anderen staat.
Pompe geeft daar een verklaring
voor. Middenstanders benadrukken
hun zelfstandigheid, daar geven zij
een hoge waardering aan, terwijl voor
werknemers andere waarden hoger in
aanzien staan. Niet de zelfstandig
heid is volgens de employés belang
rijk maar „of je wat geleerd hebt".
Hoe hoger de scholing, des te groter
het prestige.
Over de sociale plaats van de mid
denstander kwamen in het onderzoek
nog twee interessante kenmerken
naar voren. In de eerste plaats erva
ren middenstanders anders hun af
stand tot arbeiders verder dan werk
nemers dat doen. Vooral als die werk
nemers zelf van lagere sociale her
komst zijn, een lager inkomensni
veau hebben of een lager inkomen.
Een tweede ontdekking was dat de'
middelbare werknemer nogal met
zijn eigen carrière bezig is. Hij denkt
hogerop te komen. De kleine zelfstan
dige is op dat punt heel wat nuchter
der, zegt Pompe. Zelf denkt de mid
denstander niet veel verder te komen
dan waar hij nu is, maar zijn kinderen
moeten het beter krijgen. Zijn stre
ven verschilt misschien niet zoveel
met dat van de werknemer, maar hij
denkt meer op lange termijn.
Politieke voorkeur
De kleine zelfstandigen uit het onder
zoek blijken aanzienlijk rechtser te
stemmen dan de employées die in dit
geval bestonden uit lagere en middel
baar personeel dat hoofdzakelijk ad
ministratief en technisch werk ver
richtte. Bij de middenstanders zei 57
procent op CDA of WD te stemmen
en 20 procent op PvdA. D'66 of PSP
Onder de werknemers was er een gro
te voorkeur voor deze linkse partijen:
63 procent tegen 28 procent stem
mers op CDA of WD. Bij deze cijfers
gaat het overigens meer om de gecon
stateerde verschillen tussen de twee
groepen dan om de waarde van de
cijfers zelf die geen enkele landelijke
betekenis hebben. Alle ondervraag
den woonden namelijk in de stad
Groningen.
Eigenlijk gaan de verschillen links-
rechts nog verder dan uit de cijfers
naar voren komt, laat Pompe zien.
Want Jinks" voor de employées is
linkser dan voor de middenstanders.
die zeiden op een van de progressieve
partijen te stemmen. Uit vragen over
politieke onderwerpen als inkomens
verschillen en overheidsbemoeienis
kwam naar voren dat linkse midden
standers met hun opvattingen niet
veraf lagen van employées voor wie
het CDA de favoriete partij is. CDA-
middenstanders zaten meer in de
rechterhoek van de partij, employées
in de linker.
Onder de middenstanders was er een
groter percentage dat antwoordde
niet te stemmen dan bij de employ
ées. Dat ligt, aldus Pompe voor een
deel aan het verschijnsel dat veel
ondernemers de politiek wat op een
afstand houden. Maar een belangrij
ker verklaring is wellicht dat de klei
ne zelfstandige zich ln geen enkele
partij helemaal terugvindt. In zijn
belevingswereld is er geen enkele par
tij zowel anti-socialistisch als anti
grootkapitaal. De kleine midden
stand heeft geen duidelijk politiek
dak boven het hoofd, meent de Gro
ningse socioloog.
LONDEN (Reuter/AP) Voor het
eerst sinds drie maanden, is het goud
gisteren weer (even) boven de 600
dollar per ounce geweest. Dat was in
Londen, waar rond het middaguur op
602,50 dollar werd gehandeld.
Op alle goudmarkten van Europa de
den zich gisteren forse prijsstijgingen
voor. Deze ontwikkeling wordt toege
schreven aan bezorgdheid over de
stijgende spanningen in het Midden-
Oosten en aan de daling van de rente
in de Verenigde Staten.
In Londen lag de prijs van het goud
bij het sluiten van de markt gisteren
op 600 dollar per ounce (van 31,1
gram), vergeleken met 587 dollar aan
het einde van de handel donderdag.
De prijzen van goud hebben ongeveer
een maand lang tussen de 500 en 520
dollar geschommeld.
Van onze redactie economie
ZUTPHEN De Vereniging van Belastinginspecteurs in
Amsterdam, wil dat stichtingen en verenigingen de verplich
ting wordt opgelegd, opgave te doen van de inkomsten en
verdiensten van medewerkers. Bovendien wil de vereniging
dat het de belastinginspecteur mogelijk wordt gemaakt, een
navordering op te leggen als blijkt dat een bedrijf niet
voldoende belasting heeft betaald.
WASHINGTON (Reuter) Het Ame
rikaanse Huis van Afgevaardigden en
de Senaat hebben in grote meerder
heid opnieuw een wetsvoorstel van
president Carter voor een heffing van
een bijzonder invoerrecht op ruwe
olie verworpen.
Woensdag stemden zowel het Huls
van Afgevaardigden als de Senaat al
tegen deze heffing. Carter sprak ver
volgens donderdag zijn veto over de
afwijzing uit, waarop het wetsont
werp weer terug moest naar het con
gres. Door de uitslag van gisteren ls
het veto van president Carter onge
daan gemaakt.
De aftredende voorzitter van vereni
ging van belastinginspecteurs, de
heer J. W. Schurer, zei dit tijdens de
Jaarvergadering die gisteren werd ge
houden in Zutphen. In het algemeen
werd door de heer Schurer gepleit
voor een uitbreiding van de controle
bevoegdheden van de belastingin
spectie. De nieuwe voorzitter van de
vereniging, de heer H. Vermeulen,
voegde hier aan toe dat het de taak
van de belastinginspectie aanzienlijk
zou verlichten, als particulieren ver
plicht worden gesteld hun belasting
gegevens een aantal jaren te bewa
ren. Gedacht wordt aan vier vijf
Jaar.
De belastinginspectie die met een
aanzienlijk tekort aan mankracht re
gelmatig inspecteurs „uit het veld"
moet terugroepen om ze in te zetten
bij controle op de aanslagen vindt
die verplichtingen hard nodig om het
werk naar behoren te kunnen uitvoe
ren. „Belastingwetten maken dreigt
een soort hobbyisme te worden, als
de praktische controle niet mogelijk
is", aldus Vermeulen.
Hij voegde er nogal dreigend aan toe
dat, als de volksvertegenwoordiging
zou vinden dat vergroting van de
bevoegdheden ongewenst is. „zij zich
wel de consequenties daarvan moet
realiseren".
Bijverdiensten
TILBURG De gemeente Tilburg is er alsnog in geslaagd de meerderheid van de aandelen en maar het pdlspeu in Nederland paste
daarmee de zeggenschap in de Tilburgse Waterleiding Maatschappij te verwerven. De !lcre a^coopDrtize^aanVortee)aar
gemeente had al ruim vijfduizend aandelen en heeft alsnog achtduizend aandelen verworven Serd desondanks een (onveranderde)
tegen de geboden prijs van 950.
Deze achtduizend aandelen zijn aan
geboden door de beleggingsmaat
schappij Lantana Beheer uit Maas
land, die door middel van omvang
rijke beursaankopen en gesteund
door een aantal aandeelhouders
vorig jaar de macht bij de Tilburgse
Waterleiding Mij. overnam, de raad
van commissarissen naar huis stuur
de en een nieuwe raad van commissa
rissen benoemde.
Daarbij werd aangekondigd, dat de
watertarieven ln Tilburg en Goirle
drastisch verhoogd zouden worden;
een mededeling die door de gemeente
Tilburg met verontrusting werd ont
vangen.
Dit leidde ertoe, dat de gemeente
Tilburg na langdurige onderhande
lingen met Lantana Beheer een
bod van 950 uitbracht op de aande
len Tilburgse Waterleiding Mij.
SCHIPHOL: In verband met de
groei van het vrachtverkeer zal de
luchthaven Schiphol het vrachtsta
tion IV met 3.300 m2 vergroten. Het
vrachtstation heeft momenteel een
oppervlakte van 16.740 vierkante
meter.
L'EUROPE: Heineken, welk con
cern al ruim 70 procent van het aan
delenkapitaal van Hotel l'Europe be
zit, heeft een bod uitgebracht op de
rest van de aandelen van dit hotel.
Per aandeel van 1.000 wordt 4.000
contant geboden.
ENNIA: Het verzekeringsconcern
Ennia zal, als de Spaanse en Neder
landse autoriteiten toestemming ge
ven, een meerderheidsbelang kopen
in het Spaanse verzekeringsbedrijf
Galicia. Met deze transactie is 16
miljoen gemoeid. Intussen heeft En
nia in het eerste kwartaal weer 38
procent meer winst gemaakt, name
lijk 16,2 miljoen tegen 11,8
miljoen.
BOSCH EN KEUNING: Verwacht
voor dit jaar een matige stijging (tus
sen de vijf en tien procent) van de
omzet, waarbij een matige verdere
stijging van de winst eveneens haal
baar wordt geacht. De gevolgen van
de welvaartsvermindering op de ver
koop van boeken ls nog niet te over
zien.
PALTHE: Voor het eerst sinds ja
ren heeft Pal the zich vorig jaar uit de
roce cijfers kunnen werken. De winst
in 1979 was 1,3 miljoen, terwijl in
1978 nog een verlies werd geleden van
2,1 miljoen. Voor het lopende Jaar
wordt weer een positief resultaat ver
wacht.
VAN WESSEM: De stakingen in
Finland en Zweden hebben waar
schijnlijk tot gevolg dat hout weer
duurder gaat worden. Het afgelopen
jaar stegen de houtprijzen ook al.
winst van 189.000 geboekt, waaruit
12 procent dividend wordt betaald.
KLENE: Het blijkt dat de concur
rentie in drop zo sterk is toegenomen,
dat van een ware prijzenoorlog kan
worden gesproken. Kiene vindt dit
een gevaarlijke ontwikkeling, omdat
de prijzenslag vaak ten koste van de
kwaliteit gaat. Ondanks de zware
concurrentie denkt Kiene dit Jaar be
ter te draalen dan vorig Jaar toen
vooral door eenmalige tegenvallers
de winst terugliep van ƒ564.000 tot
128.000. Het dividend wordt ver
laagd van 20 tot 10 procent.
NAEFF: Dit bedrijf in technisch
leder- en kunststofprodukten wil
ƒ750.000 nieuwe aandelen onder
hands plaatsen om geld binnen te
krijgen voor de verdere modernise
ring en uitbreiding van het bedrijf.
Naeff verwacht op de middellange
termijn het verlies (vorig Jaar
438.000) te kunnen beperken, waar
na op wat langere termijn weer winst
kan worden behaald.
Hoeveel het de belastingdienst zal
opleveren, als verenigingen en stich
tingen hun boeken moeten openen,
kan Vermeulen niet zeggen. Wel is het
verschijnsel „bijverdienste" volgens
hem „wijdverbreid". Het aantal men
sen dat er op deze manier iets bijver
dient, zou in de duizenden lopen.
Overigens gaat het hier om stichtin
gen en verenigingen die geen bedrijf
uitoefenen, en die daardoor niet val
len onder de Wet op de Vennoot
schapbelasting.
De heer Schurer zei voorts blij te zijn,
dat de politieke wil aanwezig is om
fiscale fraude met kracht te bestrij
den. „Er zijn reeds diverse acties ge
houden om fraudes te acherhalen en
gegevens te verzamelen waarmee el
ders fraude kan worden voorkomen."
De aftredende voorzitter toonde zich
verheugd over de aanzet tot repara
tiewetgeving van ex-staatssecretaris
Nooteboom. Het is de vereniging nog
niet duidelijk, of de nieuwe staatsse
cretaris Van Amelsvoort dezelfde
koers zal aanhouden.
Van onze redactie economie
UTRECHT De Nederland
se Associatie van de Farma
ceutische Industrie (Nefarma)
erkent, dat nieuwe merk-ge-
neesmiddelen duurder zijn
dan de oudere produkten.
Hierbij wordt echter onmid
dellijk aangetekend, dat dit
maar één kant van de zaak is,
en dat daarom een eenzijdig
beeld wordt gegeven.
Dit blij kt-uit een onderzoek dat de
Nefarma heeft gedaan naar de thera
peutische en economische waarde
van nieuwe geneesmiddelen, die de
afgelopen vijf jaar aan de markt (in
de apotheek) zijn gebracht.
Het rapport waarin de uitkomsten
van dit onderzoek zijn opgenomen, is
vooral bedoeld als een verweer tegen
de steeds vaker gehoorde opmerkin
gen, dat nieuwe merk-geneesmidde-
len in belangrijke mate oorzaak zijn
van de kostenstijging in de gezond
heidszorg.
In dit verband wordt opgemerkt, dat
het geneesmiddel maar al te vaak
wordt gezien als een kostenpost, zon
der dat daarbij wordt gelet op het feit
dat nieuwe geneesmiddelen beter en/
of veiliger zijn. De Nefarma zou graag
zien dat (meer) aandacht wordt be
steed aan voordelen die nieuwe ge
neesmiddelen kunnen brengen, zoals
vermindering van ziekenhuisopna
men, operaties en ziekteverzuim. Een
therapie met nieuwe en verbeterde
geneesmiddelen kan lelden tot ver
mindering van andere kosten van de
gezondheidszorg, zegt de Nefarma.
Voorts wordt verongelijkt opge
merkt, dat er bij geneesmiddelen
sprake is van „een buitengewoon ge
matigde prijsontwikkeling die verre
ten achter blijft bij de prijsontwikke
ling in andere sectoren. „Dit ondanks
het feit, dat het wetenschappelijk
speur- en ontwikkelingswerk steeds
kostbaarder wordt"
Uit het rapport blijkt nog, dat op 30
juni 1979 het aandeel van de na 30
juni 1975 nieuw geïntroduceerde
merk-geneesmiddelen, gemiddeld
12,7 procent van de totale omzet in
geneesmiddelen was. Het aandeel
van de afzonderlijke therapeutische
groepen varieerde daarbij tussen de
2,2 en 19,9 procent
WASHINGTON (Reuter) De
Amerikaanse autoriteiten heb
ben gisteren meegedeeld, dat
vanaf 1 juli alle transacties
waarmee meer dan 10.000 dol
lar (20.000 gulden) aan vreemd
geld is gemoeid bij het ministe
rie van Financiën moeten wor
den gemeld. De Identiteit van
de daarbij betrokkenen dient
eveneens te worden opgegeven.
De maatregelen zijn vooral ge
richt tegen mensen die hun ver
diensten willen verdonkerema
nen, zoals handelaren in verdo
vende middelen. De maatrege
len gelden voor handelaren ln
vreemd geld, banken en andere
financiële instellingen.
Ambtenaren van het ministerie
van Financiën in Washington
zullen strikt toezicht houden
op naleving van de voorschrif
ten, om het „witten" van geld
door middel van een reeks
bankhandelingen te voor
komen.
foor J. den Boef
OSLO Het ongeduld van de Noorse regering om ook ten noorden van
de voor velen al als grens van het toelaatbare beschouwde 62ste
breedtegraad naar olie en gas te gaan boren, heeft mogelijk ook Iets te
Baken met de onopgeloste problemen die Noorwegen met de Sowjet-
Unie heeft in het grensgebied van het noordelijke deel van het continen
tale plat.
Al sinds 1974 onderhandelen Noorwegen en
de Sowjet-Unie overigens zonder vorde
ringen te maken over het doortrekken
''an de grens tussen beide landen door de
hsrijke en vermoedelijk olie- en gasrijke
Barentszee, die vooral voor de Sowjet-Unie
van grote strategische betekenis is. Niet
meen als toegangsroute naar de Atlanti-
«che oceaan voor de in Moermansk gesta
tioneerde noordelijke vloot, die met kern
wapens is uitgerust, maar ook als basis van
waaruit kernwapens met een reikwijdte van
7000 km afgeschoten kunnen worden.
Het gaat om een gebied van ongeveer
150.000 vierkante kilometer, dat Noorwegen
«ls een deel van zijn continentale plat be-
«chouwt, maar door Moskou wordt opgeëist
«ls behorende tot de Sowjet-Unie. Noorwe
len heeft de bereidheid uitgesproken, aldus
«en woordvoerder van het Noorse ministe
rie van buitenlandse zaken in Oslo, om het
feschil voor te leggen aan het Internationa
le Gerechtshof in Den Haag. De Sowjet-
Unie heeft tot dusver echter geweigerd om
op deze suggestie in te gaan.
Deze weigering kan niet uitsluitend worden
toegeschreven aan een in Moskou bestaand
vermoeden dat het Hof Noorwegen wel in
het gelijk zal stellen. Beide landen beroepen
«ich nl. op de Geneefse zeerechtconferentie
van 1958. Noorwegen baseert zijn aanspra
ken op artikel 6, waarin wordt uitgegaan
van de regel dat de verticale verdeling een
continentaal plat (afkorting van plateau, in
®t geval het door de zee bedekte deel van
het continent - red.) volgens bet middellijn-
principe wordt geregeld.
Bijzondere situatie
De Sowjet-Unie grijpt echter een ander ge
deelte van de Conventie aan, waarin wordt
gezegd dat de middellijn niet kan worden
gehanteerd als zich „bijzondere omstandig
heden" voordoen. Volgens Moskou doet
zich zo'n situatie voor in de Barentszee.
omdat het tot de Sowjet-Unie behorende
schiereiland Kola aan de grens met Noorwe
gen veel dichter bevolkt is dan het Noord-
noorse Finmark.
Om haar aanspraken kracht bij te zetten,
herinnert de Sowjet-Unie er voorts aan dat
zij al meer dan 50 jaar geleden van het
meest westelijke deel van haar grondgebied
een lijn naar de Noordpool heeft getrokken,
die overeenkomst met de sectorlijn die zij
thans als de grens op het continentale plat
erkend wil zien. Ten oosten van deze lijn
zouden alle eilandengroepen, met inbegrip
van Franz Josefland, onder Sowjetheer-
schappij vallen.
Sinds de besprekingen zes Jaar geleden be
gonnen, ls de Barentszee voor de Sowjet-
Unie van nog grotere strategische betekenis
geworden als gevolg van de vooruitgang die
op het gebied van de rakettentechniek werd
gemaakt Vroeger moesten de onderzeeërs
van de Sowjet-Unie naar de Atlantische
Oceaan uitvaren om doelen in Groot-Brit-
tannië of de Verenigde Staten te kunnen
bereiken met hun kemraketten. Nu kunnen
zij in de Barentszee blijven, die op sommige
plaatsen 500 meter diep is.
Om de Noren duidelijk te maken dat het
haar menens is, heeft de 8owjet-Unie ook
enige tijd in het omstreden zeegebied oefen
raketten afgevuurd om de Noorse vissers de
schrik in de zeebenen te Jagen. Dit heeft
echter geen verandering gebracht in de
vastbeslotenheid van Noorwegen om aan
zijn eisen vast te houden. Het hecht in dit
opzicht veel waarde aan zijn lidmaatschap
van de NAVO ondanks het feit dat het in
vredestijd op zijn grondgebied geen buiten
landse troepen en wapens wil toelaten.
'Anorak-Express'
Kenmerkend voor de houding van Noorwe
gen is de vastberadenheid waarmee het
heeft geantwoord op intimidatiepogingen
van de Sowjet-Unie naar aanleiding van de
NAVO-oefening .Anorak-Express", die in
het begin van dit jaar in het noorden van
het land werd gehouden, overigens op eer
biedige afstand van de grens van de 8owjet
Unie. Deze oefening die ruim anderhalf jaar
geleden al was gepland, was van zo geringe
omvang dat zij niet eens van tevoren be
hoefde te worden gemeld. Niettemin werd
Moskou tijdig ingelicht.
Het lijkt er op dat Noorwegen thans in
principe bereid ls om de opslag van bepaal
de zware wapens (in elk geval geen kernwa
pens), waarvan het transport in geval van
nood te veel tijd zou vergen, op zijn grond
gebied toe te staan. Ook werkt Noorwegen
met de NAVO samen om de vliegvelden in
het zuiden geschikt te maken voor militair
gebruik. In het noorden wordt voorzichtiger
te werk gegaan, maar zelfs daar zou de
Amerikaanse marine bezig zijn om vliegba-
ses voor haar eigen toestellen geschikt te
maken.
Uit de resolute houding van Noorwegen
heeft Moskou blijkbaar al vrij snel de con
clusie getrokken, dat dreigementen niet
meer helpen. Mogelijk is de Sowjet-Unie
ook beducht voor de uitwerking van het
Noorse tegenspel op de gang van zaken in
Finland, waar het onbehagen van de veel te
groot geworden invloed van de Sowjet-Unie
heel sterk is. Het aanbod van de Sowjet-
Unie om de onderhandelingen over de Ba
rentszee te hervatten, is vermoedelijk voor
al een poging om olie op de golven te
gooien. Er kan nog niet uit worden opge
maakt dat de Sowjet-Unie bereid is om
concessies te doen.
Spitsbergen
Onenigheid bestaat ook over Spitsbergen,
de eilandengroep die de Noorse naam Sval-
bard draagt en die in 1920 bij een in Parijs
gesloten verdrag onder Noorse soevereini
teit werd geplaatst. De Sowjet-Unie teken
de in 1935 en thans is ook China één van de
40 lidstaten. Noorwegen mag van Spitsber
gen geen militaire basis maken en moet alle
deelnemende landen „economische activi
teiten" toestaan. Noorwegen beperkt zich
nog tot kolenwinniqg te land, maar de Sow
jet-Unie heeft haar activiteiten al tot het
continentale plat uitgebreid. Er is wat gas
aangeboord, maar olie moet vermoedelijk
alleen ten zuiden van Spitsbergen worden
gezocht
Noorwegen blijft er formeel van uitgaan dat
zich een continentaal plat bevindt tussen
het Noorse vasteland en Spitsbergen en dat
dit plat onder Noorse jurisdictie (rechts
macht) valt Op deze wijze loopt het ook
vooruit op de verdeling van het gebied
tussen de Poolcirkel en de Noordpool. Noor
wegen hoopt nog altijd dat de Sowjet-Unie
voor rede vatbaar zal blijken. Als een rege
ling tussen beide landen uitblijft zou ook
China activiteiten in het gebied van Spits
bergen kunnen ontplooien en dat moet zo
redeneert men in Oslo voor Moskou geen
prettig idee zijn.
DU Is het derde artikel In een serie over Noen» eg ga. De
vorige verschenen op en 6 juni.
Hammerfest, de „noordelijkste stad van de wereld", zoals de Noren haar
noemen, zal een gedaanteverandering ondergaan als de oliezoekers het noorden
van het Noorse continentale plat bereiken.
