>eng kondigt
ertrek aan
Frankrijk wil zijn koloniën nog niet afstaan
Kritiek op Franse
medische apartheid
Betoging in Iran
trekt minder volk
'Toetreding nieuwe
leden EG uitstellen'
Russische verliezen
Afghanistan nemen toe
PLO zint
op wraak
F~
hetrn
[China's sterke man voelt zich te oud
Honger
kan de
wereld uit
Presbyteriaan in
Taiwan tot zeven
jaar veroordeeld
Oman en VS gaan
meer samenwerken
Frankrijk zonder EG dubbel zo duur uit
STORT OP GIRO 3301836
hm qw mie 7
L;i catiékt. r
5|VRIJDA*
flIJOAG 6 JUNI 1980
BUFTENLAND
TROUW/KWARTET
bEKING. WASHINGTON (Reuter,
kFP AP) De Chinese vice-premier
)eng Xiaoping, China's huidige ster-
,e man, is van plan in augustus zijn
functie neer te leggen. Deng zei tegen
merikaanse correspondenten dat
hij blij was dat de Verenigde Staten
Kun „evenwichtige beleid" ten aan-
feen van China en de Sovjet-Unie
normeel hadden opgeheven ten gun
ste van China.
Deng zei dat zijn aftreden goedge-
fceurd moest worden door de afge-
dlgden naar het volkscongres.
[China's variant op een parlement, en
[dat er nog geen precieze datum voor
•fijn aftreden bekend was, maar dat
[dit ongeveer in augustus zou ge-
I beuren.
De 76-jarige Deng had al eerder te
i kennen gegeven zijn functie in het
^Chinese regeringsapparaat op te wil-
H len geven. Hij voelt zich te oud en
Jtindt dat jongeren zijn taak moeten
lovernemen. Maar Deng is niet van
plan zijn zeer belangrijke post van
[vice-voorzitter van het centrale comi-
f te van de Chinese communistische,
partij op te geven. Ook blijft hij voor-
[zitter van de militaire commissie en
Évan de zogeheten nationale verenigde
front organisatie. „Aan deze drie
r functies zal ik mijn handen vol heb-
J ben," aldus Deng, die volgens de Jour-
inalisten in een uitstekend humeur
was en als vanouds rookte als een
I ketter.
IDeng verwelkomde de Amerikaanse
aankondiging, gedaan door de onder
minister van buitenlandse zaken, Ri
chard Holbrooke, die speciaal belast
is met Oostaziatische zaken, dat de
relaties tussen de Verenigde Staten
en China voortaan als een op zich zelf
staand gegeven beschouwd zullen
worden en niet meer afhankelijk ge
maakt zullen worden van de relaties
die de Amerikanen met de Russen
hebben. Volgens Deng komt de groot
ste dreiging van een oorlog van de
Sowjet-Unie en hij zei tevreden te zijn
over de ontwikkeling van de Chinees-
Amerikaanse betrekkingen.
Maar volgens Deng is het niet Juist
China en de Verenigde Staten als
bondgenoten te zien. Vroeger, aldus
Deng, vormden de Verenigde Staten
en enkele andere landen de grootste
bedreiging voor China, maar in de
jaren zeventig is dat veranderd. We
zien nu duidelijk dat niet Japan,
West-Europa of de Verenigde Staten
China's veiligheid bedreigen, maar
dat die dreiging komt van de Sowjet-
Unie.
De vice-premier kondigde ook aan
dat de zogenaamde „bende van vier"
(vier radicale leiders uit de Chinese
Grote Proletarische Culturele Revo
lutie, onder wie Mao Zedongs wedu
we Jang Qing) berecht zullen worden.
Maar de internationale pers zal daar
niet bij kunnen zijn omdat er staats
geheimen aan te pas komen.
De vier werden in oktober 1976, een
maand na de dood van partijleider
Mao Zedong opgepakt. Ze verloren
toen al hun functies en werden samen
Deng Ziaoping
met de vroegere minister van defen
sie Lin Biao, verantwoordelijk ge
steld voor de chaos tijdens en kort na
de Culturele Revolutie.
Deng zelf bewaart nare herinneringen
aan de vier, omdat hij door hen na de
dood van de vroegere premier Zhou
Enlai aan de kant werd gezet
Over de toekomst zei Deng dat China
in het jaar tweeduizend 1,2 miljard
inwoners zal tellen en dat die dan een
levensstandaard zullen hebben zoals
de Japanners en Europeanen in de
jaren vijftig hadden.
ARUSHA (IPS, Reu
ter) Het hongerpro-
bleem in de wereld
kan door deze genera
tie worden opgelost.
De Filippijnse minis
ter van landbouw en
president van de we-
reldvoedselraad
(WFC), Arturo Tanco,
is daarvan overtuigd.
De ministers van de le
den van de wereld-
voedselraad zijn op
het ogenblik bijeen
voor een conferentie in
Arusha, in het noorden
van Tanzania.
Volgens Tanco zijn de
westerse landen hun
toezeggingen voor
voedselhulp niet nage
komen. Hij prees daar
entegen de financiële
hulp van de olielan
den. Tanco noemde
echter niet de verho
ging van de olieprij
zen, die die steun vaak
weer teniet doet en die
leidt tot hoge produk-
tiekosten in de agrari
sche sector (brandstof
voor landbouwmachi
nes, kunstmest).
Voedselcrisis
Als de wereld, aldus
Tanco, niet alles op al
les zet staat zij de ko
mende tien jaar voor
een rampzalige voed
selcrisis. Op het ogen
blik wordt de honger
groter in plaats van
kleiner.
Vooral in Afrika zijn
de tekorten acuut. De
Sahellanden hebben
nog steeds problemen,
onder meer door nieu
we droogte, terwijl
ook in andere Afri
kaanse landen de oog
sten scherp zijn ge
daald. Minstens hon
derd miljoen Afrika
nen krijgen te weinig
voedsel.
De premier van Tanza
nia, Edward Sokoine,
vroeg tijdens de ope
ningszitting financiële
-én technische steun bij
het verbeteren van de
voedselvoorziening en
het aanleggen van
voorraden. Het ontbre
ken van voldoende
opslagmogel i jkheden
en het daardoor weg
rotten van voedsel is
een groot probleem in
ontwikkelingslanden.
Ook als de oogsten
goed zijn, kan de pro-
duktie niet worden be
waard. Tijdens de zit
ting van de wereldvoe-
selraad in Arusha zal
met name ook hierover
worden gepraat
Sokoine zei dat zijn ei
gen land, Tanzania, in
staat is voor eigen ge
bruik en zelfs voor uit
voer voedsel te produ
ceren maar door het
gebrek aan opslag
plaatsen daar niet toe
komt. Bovendien heeft
het land nu te maken
met een aantal tegen
slagen als recente oor
log tegen Oeganda, de
hoge olieprijzen en
droogte. Volgens con
ferentiekringen zal
vandaag op de slotzit
ting noodhulp voor
Oost-Afrika worden
gevraagd. Behalve
Tanzania zou deze be
stemd moeten zijn
voor Oeganda, Ethio
pië, Somalië en Kenia.
door Hans Masselink
Frankrijk krijgt twee soorten artsen: één voor de rijken en één
voor de armen. Om de stijgende kosten in de gezondheidszorg
te drukken is een soort medisch apartheidssysteem ontwor
pen. Dit is de kern van de kritiek op de nieuwe regelingen die
zijn afgesproken tussen de artsenfederatie en de zieken
fondsen.
TEHERAN (AFP, Reuter, AP) De "dag van de rouw" in Iran
heeft minder volk op de been gebracht dan werd verwacht. Er
was op een miljoen betogers gerekend, maar volgens schattin
gen waren het er niet meer dan de helft. Het Franse persagent
schap AFP sprak zelfs van "nog geen honderdduizend".
Er was in ieder geval aanmerkelijk
minder belangstelling rond de univer-
van Teheran dan tijdens de
tste grote manifestatie, de beto-
,g voor de "nationale eenheid" op
11 april.
Gisteren werd de opstand herdacht
op 5 juni 1963 tegen het regime van de
sjah. Deze werd bloedig neergesla-
TAIPEH (Reuter) Een militaire
rechtbank heeft gisteren de secreta
ris van de Taiwanse Presbyteriaanse
i kerk Kao Tsjoeng-ming, veroordeeld
tot zeven jaar gevangenisstraf we
gens het verborgen houden van de
directeur van het onlangs verboden
blad „Formosa Magazine".
De directeur, Sjih ming-Teh, een van
de acht verdachten die in maart te
recht stonden wegens opruiing, is
door de militaire rechtbank tot le
venslang veroordeeld. Behalve Kao
werden nog vier andere verdachten
wegens het helpen onderduiken van
Sjih veroordeeld tot straffen van
twee tot zeven jaar.
Mevrouw Lin Wen-Tsjen (41), deken
van het calvinistich theologisch colle
ge, kreeg vijf jaar, de 45-jarlge zaken
man Hsoe Tsjung-Foe zeven jaar, me
vrouw Tsjang Wen-Yin, een 31-jarige
tandarts kreeg twee jaar en de 37-
jarige predikant Woe Wen kreeg
eveneens twee jaar gevangenisstraf.
'gen. Zeker vijftienduizend mensen
zouden toen zijn gedood.
Op het terrein van de universiteit
werd namens de sji'itische geestelijk
heid een verklaring voorgelezen die
voortdurend werd onderbroken door
uitroepen als „allak-o-akbar" (Allah
is groot). Ondermeer werd de Ameri
kaanse bevrijdingsactie veroordeeld.
Het nieuwe parlement werd opgeroe
pen de Amerikaanse gijzelaars te be
rechten, als de sjah niet wordt uitge
leverd. Ook werd de „heilige band"
tussen de studenten en de geestelijk
heid benadrukt. „Het Iraanse volk
dankt zijn overwinning zowel aan de
geestelijkheid als aan de studenten".
De laatste tijd waren er tekenen van
een verwijdering tussen de religieuze
leidslieden en de studenten.
Irans reizende rechter, ayatollah
Khalkhali heeft opnieuw de terecht
stelling van twaalf drughandelaren
verordoneerd. Zijn score is nu ze
ventig.
WASHINGTON (DPA) De verenig
de staten en het sultanaat Oman aan
de Perzische Golf zijn het na een
aantal maanden onderhandelen eens
geworden over grotere samenwerking
op economisch en defensiepolitiek
terrein.
Amerika zal Oman behalve economi
sche hulp lucht: en pantserafweerwa-
pens, gepantserde troepenvoertuigen
en transportvliegtuigen geven.
Sowjets
lanceren
bemand
ruimteschip
De Sowjet-Unie
heeft een bemand
ruimteschip gelan
ceerd van het ver
beterde type Sojoez
T. Het heeft meer
besturings- en navi-
gatieapparatuur en
is daardoor minder
afhankelijk van de
vluchtleiding op de
grond. Verwacht
wordt dat de So-
joex-T2, met aan
boord Joeri Malys-
jew en Wladirair
Aksjonow, op weg
is naar het ruimte-'
station Saljoet 6. De
koppelingsmanoeu
vre werd eind vorig
jaar beproefd met
de onbemande So-
joez-T 1, die met af
standbesturing aan
de eveneens lege
Saljoet werd vast
gemaakt.
NEW DELHI, ISLAMABAD (Reuter, AFP, AP) Ongeveer
tweehonderd gewonde Russische soldaten zijn de afgelopen
maand in het militaire ziekenhuis van de Afghaanse hoofd
stad Kaboel gestorven. Dit werd gisteren in de Indiase hoofd
stad New Delhi bekend gemaakt.
Volgens het rapport, dat betrouwbare
bronnen in Kaboel aanhaalde, wer
den er alleen in mei zeshonderd ge
wonde Russen het ziekenhuis binnen
gebracht. In maart en april was dat
aantal gemiddeld honderdvijftig. Ge
wonde Russische soldaten worden
ook in andere ziekenhuizen ver
pleegd. maar het rapport gaf daar
over geen cijfers. Ook over het aantal
doden en gewonden aan de zijde der
Afghaanse opstandelingen gaf het
rapport geen cijfers, wel werd gezegd
dat die beduidend hoger waren.
Overgebracht
De afgelopen twee weken zijn tussen
de vijf- en zevenduizend Russische
militairen naar de hoofdstad overge
bracht, maar het is niet bekend of dat
versterkingen of vervangingen
waren.
In de Pakistaanse hoofdstad Islama
bad hebben opstandelingenleiders
gisteren melding gemaakt van zware
gevechten in de oostelijke provincie
Koenar. Vooral in het dal van de
rivier de Pech zou hard zijn gevoch
ten Er zouden 64 opstandelingen om
het leven zijn gekomen. Maar volgens
hun leiders waren er meer Russische
soldaten gedood. Ze zeiden dat de
gevechten veertien dagen geleden al
waren begonnen nadat Russische
vliegtuigen parachutisten in het dal
hadden afgeworpen.
Tevens werd gezegd dat de vrijheids
strijders op 15 mei een deel van de
aardgaspijplijn, die van de noordelij
ke provincie Balkh naar de Sowjet-
Unie loopt, hadden opgeblazen.
Volgens het Russische partij-orgaan
Prawda maken de opstandelingen ge
bruik van het in de lente toenemende
karavaanverkeer tussen Pakistan en
Afghanistan om Afghanistan binnen
te dringen en wapens te vervoeren.
De krant gaf een heel verhaal over
het leven van de Russische soldaten
in Afghanistan, meldde niets over ge
vechten, maar zei wel dat de opstan
delingen erg actief waren.
BEIROET, TEL AVIV (Reuter, AFP,
AP) De Palestijnse verzetsorgani
satie PLO heeft „revolutionaire ope
raties" aangekondigd tegen Israël om
de aanslagen op de burgemeesters
van Nabloes en Ramallah te wreken.
„Deze operaties zullen binnen de ko
mende paar dagen of weken plaats
vinden," verklaarde Khalil Al Wazir
in een vraaggesprek met het dagblad
As Safir dat in de Libanese hoofdstad
Beiroet verschijnt.
Wazir, die meer bekendheid geniet
onder de naam Aboe Jihad, staat aan
het hoofd van het „bureau voor de
bezette gebieden" van Al Fatah, de
belangrijkste commando-organisatie
van de PLO, waarvan Jasser Arafat
de leider is. Jihad is tevens de militai
re bevelhebber van Al Fatah. Op het
het afgelopen weekeinde in Damas
cus gehouden congres van de PLO
werd hij door Arafat zelf nadrukke
lijk naar voren gehaald als zijn twee
de man.
Jihad zei dat de Israëlische regering
van premier Menachem Begin volle
dig verantwoordelijk was voor de
aanslagen op de burgemeesters. „De
regering van Begin is het meester
brein. de extremisten zijn slechts de
beulen." aldus Jihad. Hij zei over
inlichtingen te beschikken dat Jood
se radicalen nieuwe aanslagen aan
het voorbereiden zijn op Palestijnse
nationalisten op de Westelijke Jor-
daanoever en de strook van Oaza.
Koud vuur
Inmiddels is burgemeester Bassam
Shak'a van Nabloes, die bij de aan
slag beide benen verloor overge
bracht naar een ziekenhuis in de
buurt van de Jordaanse hoofdstad
Amman. Deze verplaatsing was nodig
omdat bij de burgemeester verschijn
selen van koudvuur waren geconsta
teerd, waardoor hij in een meer gea
vanceerd ziekenhuis verpleegd moet
worden.
Zowel artsen als vakbonden zijn zeer
ontevreden over de maatregelen, die
van de artsen meer zelfdiscipline en
van de patiënt meer geld vragen. Gis
teren zijn beide partijen massaal de
straat opgegaan en hebben Parijs
voor een deel platgelegd. Metro en
spoorwegen waren ontregeld. Kran
ten niet meer te krijgen in de kiosken,
bij de post werd gestaakt evenals in
sommige metaalbedrijven en privé-
ondememingen.
Een groot deel van de artsen had zijn
praktijk gesloten en was alleen nog
maar bereid noodgevallen te behan
delen. Enkele artsen hadden een an
dere vorm van protest en behandel
den patiënten volledig gratis.
De maatregelen zijn. met de „rug te
gen de muur" genomen. President
Giscard kondigde onlangs in een tele
visieuitzending nog aan dat er vorig
jaar een tekort was van zeventien
miljard frank (acht miljard gulden).
De kosten stijgen met twintig pro
cent per jaar. Hoe kunnen we dit
bestrijden? Bovendien gaat de Frans
man tegenwoordig voor het minste of
geringste naar zijn huisarts, is hij te
„gezondheidsbewust" en zijn de art
sen aan de andere kant geneigd te
veel medicijnen en te dure oplossin
gen voor hun patiënten voor te schrij
ven, zo is de mening in Parijs.
Volgens de regeling kunnen de Fran
se kiezen uit twee soorten artsen en
kunnen de artsen zich aansluiten bij
twee categorieën, één die aan strenge
regels is gebonden, een vast inkomen
heeft en waar de patiënt een vast
bedrag per consultatie moet betalen
(per 1 juli een bedrag van ongeveer 25
gulden). De andere arts heeft meer
eigen risico, kan zelf bepalen wat zijn
cliënt moet neerleggen en wat hij
hem gaat voorschrijven.
Verdeeld
De vakbonden, artsen en oppositie
vinden dat door de nieuwe maatrege
len een van de belangrijkste verwor
venheden in Frankrijk, de sociale ze
kerheid. wordt ontmanteld. De vrees
bestaat dat de keus tussen twee ver
schillende soorten artsen ook een
keus tussen goede en minder goede
artsen zal worden, afhankelijk van
welk bedrag men er voor over heeft.
Een probleem gisteren was dat de
verschillende bonden geen gelijklui
dende kritiek op de maatregelen had
den. Ja, ze waren het niet eens met de
maatregelen, vanzelfsprekend. Maar
de bonden vonden het nodig, zoals bij
vele andere stakingen in het verle
den, afzonderlijke demonstraties te
organiseren. De communistisch ge
oriënteerde CGT hield gistermorgen
twee optochten en nam er terloops
een staking in de openbare sector bij
en de socialistische CFDT hield aan
het eind van de middag een demon
stratie. De artsen trokken in het be
gin van de middag in een eigen de
monstratie naar het ministerie van
gezondheid.
Alle tegenstanders van de maatrege
len vinden dat er in ieder geval iets
moet gebeuren om de steeds hogere
uitgaven te beperken, maar zijn ge
kant tegen dit „apartheidssysteem".
De regering verwacht echter veel van
de maatregelen en zegt te hopen dat
patiënten en artsen in de toekomst
meer verantwoordelijkheid zullen
tonen.
PARIJS, BRUSSEL (AP, AFP, Reuter) Sommige leden zijn
nog niet goed in de Europese Gemeenschap opgenomen. Zo
lang dat niet het geval is, is het beter geen nieuwe landen toe
te laten.
De Franse president Giscard d'Es-
taing noemde Groot-Brittannië niet
met name, maar het was duidelijk
dat hij op dit land doelde toen hij
gisteren Franse boerenleiders toe
sprak.
8ommige landen, aldus Giscard, wil
len wel lid zijn, maar ontslagen wor
den van hun verplichtingen tegen
over de gemeenschap. Groot-Brittan
nië, Ierland en Denemarken traden in
1973 tot de EG toe, en Griekenland
wordt volgend Jaar het tiende lid.
Onderhandelingen met Spanje en
Portugal zijn gaande. Frankrijk
ADVERTENTIE
VERZETTEGEN DE APARTHEID VLAMT WEEROP!
Ondanks konstante terreur neemt het verzet van scholieren
en arbeiders hand over hand toe
Steun het verzet in Zuid-Afrika
Steun de bevrijdingsbeweging ANC
tnv AABN-Steunfonds. A dam
Anti-Apartheids Beweging Nederland, tel. 020-23 73 3J
vreest de invoer van zuidvruchten en
groenten uit die landen, als zij ook
deel zouden gaan uitmaken van de
EG.
Over het aanvaarden van het com
promis over de Britse bijdrage aan de
gemeenschap, zei Giscard dat steun
buiten de Gemeenschap om aan de
Franse boeren Frankrijk twee keer
zoveel hebben gekost. Het was der
halve voordeliger het compromis te
aanvaarden. De overige EG-landen
passen nu bij wat Groot-Brittannië
weigert te betalen. Het Europese
landbouwbeleid zou met het voortdu
ren van de moeilijkheden rond de
Britse bijdrage op de tocht zijn ko
men te staan. Twee-derde van de EG-
landbouwproduktie. is afkomstig uit
Frankrijk. De produktie wordt bevor
derd door prijsgaranties aan de boe
ren, wat tot overschotten (melkplas,
boterberg) leidt. De Franse uitvoer
zou door het uitblijven van een rege
ling met de Britten in gevaar zijn
gekomen, hield Giscard de boeren
voor. West-Duitsland zal zijn extra
bijdrage aan de EG van 2,6 miljard
gulden halen uit een verhoging van
de accijns. Bij de oosterburen waren
moeilijkheden gerezen over het com
promis. Het geld daarvoor was vol
gens minister van financiën Matthö-
fer niet op te brengen. Deze zei giste
ren dat met name hogere accijnsen
op olie en benzine zullen worden ge
heven. Tevens wil de federale rege
ring dat de deelstaten meer BTW
afdragen aan Bonn.
door Govert van Oord
Vorige week zijn de Nieuwe He-
briden, een eilandengroep ten oos
ten van Australië, in het nieuws
gekomen door de opstand van
Franstalige groepen op twee grote
eilanden. Eigenlijk komt die be
langstelling van de nieuwsmedia
twee maanden te vroeg, want op 30
juli van dit jaar zou de groep van
zeventig Melanesische eilanden de
status van Brits-Frans condomini
um inruilen voor de onafhankelijk
heid onder de nieuwe naam
Vannatu.
Helemaal als verrassing komen de moeilijk
heden voor de regerende Vanuaaku partij
niet. Vorige maand zei Hilda Lini, vertegen
woordigster van de Vanuaaka partij op de
Nuclear Free Pacific conferentie op Hawaï:
.Voor ons is de toekomst nu duidelijk. Ons
volk heeft gekozen voor onafhankelijkheid
en het zal niet rusten voor het die bezit.
Maar ons volk zal niet vrij zijn, zolang
andere volken in de Pacific nog zuchten
onder het koloniale juk. Wij zijn bereid de
prijs daarvoor te betalen."
Het ziet er naar uit dat de rekening voor dat
standpunt nu aan de Nieuwe Hebriden
wordt gepresenteerd. En het ziet er ook
naar uit dat Frankrijk daarbij een grote rol
speelt, direct en indirect. Frankrijk is nog
duidelijk aanwezig in de Pacific en heeft
grote belangen in Nieuw Caledonië, de
Nieuwe Hebriden en Frans Polynesië (Tahi
ti). Meer dan 6,5 miljoen vierkante kilome
ter eilanden en zee bevatten grote rijkdom
men aan vis en (nog gedeeltelijk onontdek
te) voorraden mineralen. Bovendien is het
gebied van grote strategische waarde voor
Frankrijk. Bases voor de grote Franse vloot
en het grote centrum voor atoomproeven op
Mururoa illustreren de Franse aspiraties
om een zelfstandige supermacht te zijn,
naast de Verenigde Staten en de Sowjet
Unie. De recente opstand op Espiritu Santu
moet dan ook helemaal tegen de achter
grond van dit Franse machtsstreven wor
den gezien.
Tegenzin
immigranten tot een minderheid zijn ge
worden op hun eigen eilanden.
De verklaring van de Vanuaaku partij uit
de Nieuwe Hebriden dat hun vrijheid pas
zal zijn bereikt als ook de andere volken van
de Pacific vrij zuUen zijn, was vooral gericht
op het volk van Nieuw Caledonië. Om dat te
onderstrepen nodigde premier Lini de be
vrijdingsbeweging van Nieuw Caledonië uit
om een regering in ballingschap te vormen
in de hoofdstad van het nieuwe Vanuatu.
De gedachte dat Frankrijk goed garen zal
spinnen bij onrust en verdeeldheid in
Vanuatu is dus nogal voor de hand liggend:
een intern verdeeld Vanuatu heeft geen tijd
om zich te bemoeien met de Franse aanwe
zigheid op Nieuw Caledonië.
b:
Men hoeft niet overal komplotten van
grote landen te willen zien, om achter de
gebeurtenissen in de Nieuwe Hebriden de
hand van de Franse politiek te zien. Frank
rijk heeft slechts met de grootste tegenzin
en na jarenlange tegenwerking willen mee
werken aan de zelfstandigheid van Vanua
tu. Pas na zware druk van de bevolking en
Groot-Brittannië stemde Parijs toe in de
toekomstige onafhankelijkheid van de
Nieuwe Hebriden.
Voor het-nabij gelegen Nieuw Caledonië
hoefde de Franse regering aan de roep om
onafhankelijkheid niet toe te geven, omdat
bij een volksstemming slechts veertig pro
cent van de bevolking voor onafhankelijk
heid stemde. Maar die veertig procent ver
tegenwoordigde wel 82 procent van de
stemmen van de oorspronkelijke Melanesi
sche bevolking, die door de grote aantallen
Zelfbewustzijn
De ontwikkelingen op Nieuw Caledonië zul^
len overigens ook zonder steun van Vanua
tu wel doorgaan. Vooral het sterk toegeno
men zelfbewustzijn onder de Melanesische
bevolkingsgroep, de Kanak, is de basis van
de steeds luider wordende roep om zelfstan
digheid voor deze eilandengroep. Al hon
derddertig jaar lang hebben de Kanak moe
ten toezien hoe hun land steeds meer door
immigranten en mijnbouwondernemingen
wordt bezet. En voor de Kanak is juist het
land onverbrekelijk verbonden met zijn le
ven en dat van zijn dorp. Land is voor hen
niet iets dat kan worden verkocht of ver
handeld, land is niet van mensen, de men
sen zijn van het land!
Jonge Kanaks hebben in 1976 de Kanak
Liberation Party (de Palika) opgericht om
een eind te maken aan de Franse koloniale
overheersing. De Palika werkt met politieke
middelen, maar de vraag is of het daarbij
zal blijven, omdat de situatie op Nieuw
Caledonië snel grimmiger aan het worden
is.
Groot was de opschudding vorig jaar toen
de protestante Eglise Evangélique zich una
niem uitsprak tijdens een synodezitting
voor onafhankelijkheid van het.eiland van
Frankrijk. De synode stelde daarbij, dat de
immigratiepolitiek van de Franse regering
ervoor zorgt dat de oorspronkelijke Melane
sische bevolking letterlijk wordt overstemd
door een meerderheid van Fransen, Aziaten
en Tahitianen: rond 85 procent van de Ka-
nak-bevolking is voor onafhankelijkheid.
De Rooms-katholieke kerk bij monde van
aartsbisschop Klein, geboren in de Elzas,
reageerde snel en noemde deze uitspraak
racistisch. Ook anderen riepen de Evangeli
sche kerk op kerk en politiek niet te ver
mengen. Maar de Evangelische kerk ant
woordde dat zij slechts opkwam voor de
onderdrukten, en verweet de anderen de
zijde van de machthebbers te kiezen
Explosiever
Hila Lini van de regerende partij op
de Nieuwe Hebriden draagt haar me
ning uit: „Frans imperialisme, je bent
een gezwel. Verdwijn!"
De situatie op Nieuw Caledonië is sindsdien
explosiever geworden. De grote onafhanke
lijkheidsbetogingen in september 1979. ge
organiseerd door de Palika onder leiding
van Dewe Gorodey. hebben niet mis te
verstane reacties te weeg gebracht. De
Franse troepenmacht op Nieuw Caledonië
werd aanzienlijk uitgebreid, en met Franse
instemming werden gewapende burgerco
mités opgericht, gericht om „de orde en de
vrede" te handhaven.
De Franse aanwezigheid in de Pacific is
voorlopig nog niet ten einde. Parijs streeft
onmiskenbaar naar continuering van die
aanwezigheid. Ook in Tahiti wordt dat dui
delijk ervaren door de oorspronkelijke be
volking. In een volgend artikel over de
atoomproeven in de Pacific zullen we daar
nog nader op ingaan.
Toch neemt de weerstand tegen Frankrijks
politiek toe. en langzaam brokkelt de
macht van het grote Frankrijk af. Ander
zijds probeert Frankrijk hulp aan de onaf
hankelijkheidsbewegingen zoveel mogelijk
te ontmoedigen en het schuwt daarbij de
economische pressie niet. Dat het daarbij
ook om EG-hulp gaat. stelt ook ons land
concreet voor de vraag in hoeverre het zich
laat betrekken bij de Franse koloniale
avonturen.
Het standpunt van Nederland in
de commissie voor dekolonisatiezaken van
de Verenigde Naties ten aanzien van de
situatie in Nieuw Caledonië kan daarbij een
graadmeter zijn. De Nederlandse regering
kan daarbij kiezen uit twee principes: Kolo-
nieën zijn uit de tijd. of het hemd is nader
dan de rok.
Govert van Oord nam vorige maand
namens het Inter Kerkelijk Vredesbe
raad deel aan een conferentie op Hawai
over een kernwapenvrije Stille Oceaan.
