Jongeren roeren zich
bij katholiekendagen
Uit brieven van lezers
Voor wie de engel niet verscheen
Vrije evangelischen
blijven bij IKON
Poolse bisschoppen billijken
bezetting lutherse kerken
Trouw
Daling misbezoek los van 'pastoraal aanbod'
i
-
WAT EEN LIEFDE!
Conferenties
VOORBUGANGEI
Conferenties
VRIJDAG 6 JUNI 1980
TROUW/KWARTET
VRIJ'
ADVERTENTIE
door Pieter van der Ven
BERLIJN Een nauwelijks middelbare bezoeker van de Duitse katholiekendagen waant zich
hier gemakkelijk bejaard. Volgens officiële cijfers is meer dan de helft jonger dan 25. Vooral zo
ongeveer 18 jaar.
De organisatie heeft kennelijk niets
achterwege gelaten en vooral geen
kosten gespaard om de jongeren een
aantrekkelijk programma aan te bie
den. Die aantrekkelijkheid zit hem
dan niet zozeer in de gehouden lezin
gen. of de levendigheid van sprekers,
de kwinkslagen van de forumleden.
Dat is eigenlijk precies wat men bij
zo'n kerkelijk gebeuren verwacht:
vaak langdradig, woordenrijk en toe
gesneden op kerkelijk meer dan ge
middeld belangstellenden. Zo kerke
lijk zijn die jongeren niet. Voor velen
is het een buitenkansje om op een
goedkope manier Berlijn te zien en
leeftijdgenoten te ontmoeten.
Jeugd
Het Jeugdcentrum is gevestigd in hal
20 van de Berlijnse jaarbeurs. Daar
begint zich langzamerhand toch iets
af te tekenen van een binnenkerkelij
ke oppositie die door de congreslei
ding niet meer helemaal in de hand
wordt gehouden. De opzet was van
meet af aan dat de jongeren daar
flink de ruimte zouden krijgen, maar
een groep zeer gemotiveerde mensen
uit de kring vooral van de katholieke
arbeidersjeugd is voortvarend aan de
slag gegaan.
Ze hebben zo'n kleine half miljoen
gulden bij elkaar gebracht voor een
christelijk basiswerk in Chili. Aan
deze „Vlcaria de la Solidaridad" werd
gisteren het bedrag als een soort vre
desprijs overhandigd. De initiatiefne
mers vertelden dat hun bemoeienis
met deze zaken hen vrijwel meteen
gedrukt had op samenhangende vra
gen naar de houding van de Bondsre
publiek en de Duitse kerken tegen
over Chili.
Het was hun opgevallen dat de kerk
in zo'n geval meteen wantrouwig
vraagt of het wel opportuun is precies
zo'n groep te helpen, of dat niet een
verkapte steun voor links is en of ze
het er destijds niet naar gemaakt
hebben. Het was hun duidelijk gewor
den dat de Duitse kerken te veel in
macht- en geldstructuren vastzitten
om nog in staat te zijn tot profetisch
handelen.
Het was enigszins schamel dat de
congTesleiding zei niet te weten hoe
dat precies zat met die prijsuitrei
king. Meer irritatie kwam toen een
aantal eigentijdse kruiswegstaties
werd opgehangen. Alle boosheid van
de wereld wordt op deze afbeeldingen
duidelijk gemaakt in eigentijdse epi
grammen: Shell en het alom aanwezi
ge dollarteken, op de ring van Pilatus
en de helmen van de mobiele eenheid.
Een bijzondere aanleiding voor de
jeugd om zich te roeren was de ont
ruiming van het anti-atoomenergie-
ADVERTENTIE
straalt ons tegemoet uit die lange reeks van giften,
die we Iedere keer In ons blad verantwoorden.
Liefde voor het Woord Gods, liefde voor de schoolkin
deren In het arme Brazilië, die van een Nieuwe
Testament ontvangenf/ 2,63). Maar nog enkele dui
zenden van deze 200.000 hebben niets. Uw antwoord?
Giro 901.000 van In de Rechte Straat te Velp, met
verm. NTBr.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor Hierover of over
het met plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet corresponde
ren Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw, Postbus 859,1000
AW Amsterdam Bi| publikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
Benhadad Van Agt
Trouw meldt: „Premier Van Agt had
vrijdagavond al aangekondigd geen
moeite te hebben met een coalitie
met de Partij van de Arbeid. Hij zei
oppositieleider Den Uyl graag een
ministerszetel te gunnen in een door
waarin opgenomen: De Rotter
dammer, met Dordta Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leid se Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur ing. O Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsterdam
tel. 020-913456
telex 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Credietbank
Rekemngnr 23 00 12 574
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel 010-115588 (redactie)
tel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
West blaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel 070-469445 (redactie)
tel 070-468864 (uitsluitend voor
adverlenties)
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen
Per maand f 16,98
Per kwartaal 50.95
Per halt jaar 101,90
Per jaar 201.60
Advertentietarieven op
aanvraag
Telefonische abonnementenop
drachten (zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19 30
van maandag t/m vrijdag Op
zondag van 18-20 uur telef 020-
913456
Opgave mim-adverienties tel
020-936868 of schrifteli|k aan
Mim-Adv afdeling, postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adreswijzingen uitsluitend schril-
teii|k aan onze Amsterdamse
adressen
dorp bij Gorleben. Velen betuigden
hun solidariteit met de weggesleepte
bezetters of deden aan een inder
haast georganiseerde demonstratie
mee.
De congresleiding doet bij monde
van de Beierse minister Maler haar
best het belang van deze oppositie te
kleineren en inderdaad lijkt het aan
de grote groep van de Jeugd volledig
voorbij te gaan. Maar toch is het de
vraag of de kerk die hier graag met
haar jeugd had willen pronken zich
nu niet een beetje met haar in de
vingers snijdt.
Paus
Opmerkelijk was wat gezegd werd
over de paus. In het algemeen lijkt de
paus de jeugd erg voor zich in te
nemen. Weliswaar was zijn komst bij
de Franse arbeidersjeugd vorige
week heftig omstreden, maar als
puntje bij paaltje komt brengen de
media een optreden zonder vlek of
rimpel. Ook het meer dan levensgrote
beeldscherm met een ingeblikte toe
spraak riep enthousiasme op. Maar
het Jongerenkrantje bromde over de
„multimedia-paus die alleen met in
zet van alle technische middelen de
belangstelling van het publiek kan
trekken", zoals volgens hen zijn „rei
zen per strekkende meter" al hadden
aangetoond.
De volgelingen van Jezus van Na-
zaret, bijbelweek met P. van Boxel,
23-27 juni, Kontakt der Kontinenten,
Soesterberg (tel. 03463-1755).
Maatschappelijke oriëntatie, voor
60-plussers, 23-28 juni. Overcinge, Ha-
velte (tel. 05214-1541). (herhaling: 14-
19 juli).
181 btz., geïllustreerd, prijs 19,90
Het boeiend levensverhaal van een strijd
baar predikant 1886-1974) die zich als één der
eersten in deze eeuw heeft ingezet voor het
herstel van het kerklied.
Zijn hymnologische studies, zijn psalm
berijming en zijn geestelijke liederen zijn
evenzeer bewonderd als verguisd. Haspers
invloed, zowel direkt als indirekt, kan echter niet
ontkend worden.
Verkrijgbaar in de boekhandel of rechtstreeks
bij de uitgever, door overmaking van
19,90 1,50 (verzendkosten)
21.40 op postr 36000. fliuXi
Van een medewerker
AMSTERDAM Op de 97ste Jaar
vergadering van de bond van vrije
evangelische gemeenten in ons land,
die onder leiding
van de predikanten M. Nijkamp en P.
E. van Staveren is gehouden, viel het
besluit het lidmaatschap van de
IKON te bestendige^
Tijdens de discussie, die aan deze
beslissing vooraf ging. bleek duide
lijk dat de waardering voor het beleid
van de IKON wordt opgehangen aan
een paar spraakmakende program
ma's. De suggestie werd gedaan om
door middel van een begeleidings
groep in de bond de komende Jaren
de programma's en het beleid van de
IKON te volgen en te becommenta
riëren.
Het voorstel om de personele en ad
ministratieve mogelijkheden van de
bond te vergroten door middel van
het oprichten van een bondsbureau
werd aangenomen.
De vrije evangelische gemeente Hil
versum heeft in een aangetekend
schrijven meegedeeld, niet langer te
willen behoren bij de bond van vrije
evangelische gemeenten. Pogingen
om het kontakt te herstellen zijn op
niets uitgelopen.
WARSCHAU (EPD) De katholieke kerk in Polen heeft stelling genomen in de
bezetting van protestantse kerken door katholieke gelovigen in het diocees Masuren. In
een verklaring van de bisschoppelijke commissie voor oecumene wordt het katholieke
optreden verklaard door het gebrek aan kerken en de starheid van de lutheranen om
door verkoop of verhuur hun kerken voor de katholieken beschikbaar te stellen.
In een geval, dat van de kerk in
Spychowo wordt het optreden van
de katholieken door de bisschop
pelijke commissie als onjuist en
ontoelaatbaar aangeduid.
De commissie verwerpt de sugges
tie dat er een verband zou hebben
bestaan tussen de kerkbezettin-
gen en het bezoek van de paus aan
Polen. Zo zou de kerk in Barano-
wo reeds in mei 1979 door katho
lieken bezet zijn. De commissie
maakt bekend dat de bisschop
van Warmia, Josef Glemp, eind
februari van dit jaar met de lu
therse kerk overeengekomen is de
kerken in Spychowo, Baranowo,
Targowo, Nowy Dwor, Orkatowo,
Gawreyjalka, Trelkowo en Stare
Miatro te kopen. Glemp zou de
lutheranen excuus hebben ge
vraagd voor de gebeurtenissen in
Spychowo.
Volgens het document van de
commissie voor oecumene wordt
het vertrek van talrijke Poolse lu
theranen naar de Bondsrepubliek
toegeschreven aan buitenlandse
propaganda. Het aantal lutherse
Polen in Masuren is daardoor
sinds het einde van de jaren vijftig
tot een tiende ingeschrompeld.
Het bedraagt nu drie- tot vierdui
zend. Voor elke katholieke kerk in
het diocees Warmia zouden onge
veer 3.000 gelovigen zijn, terwijl
het aantal lutheranen per kerkge
bouw slechts tachtig tot negentig
bedraagt. Het gevolg is dat talrij
ke godshuizen ongebruikt staan.
Langdurig
De jarenlange onderhandelingen
over de overname van kerken
heeft sinds 1972 slechts geleid tot
de overname van vier kerken naar
de katholieken in heel Polen. In
het bisdom Warmia is acht jaar
onderhandeld zonder dat maar
één kerk werd overgedragen. Som
mige brieven werden door de lu
theranen niet beantwoord. Intus
sen dreigden de ongebruikte ker
ken teloor te gaan door verval of
door beschadiging door opgroei
ende jongeren. De kerk van Nowy
Dwor is in 1979 door jongelui in
brand gestoken. Intussen moesten
katholieken vaak onder de blote
hemel him diensten houden. De
lutheranen hebben echter hun
kerkgebouwen soms wel ter be
schikking gesteld voor wereldlijke
doelen, aldus de commissie voor
oecumene.
De commissie meldt dat de katho
lieken in Baranowo de lutherse
kerk in dat dorp pas bezet hebben,
nadat deze lange tijd ongebruikt
had leeggestaan en er geruchten
werden vernomen dat hij tot gym
zaal zou worden omgebouwd,
in öpycnowo namen de katholie
ken de lutherse kerk in bezit, na
dat op 23 september 1979 eerst een
lutherse dienst was gehouden. Het
kwam tot onderlinge schermutse
lingen en scheldpartijen. De ka
tholieken hadden vervolgens nieu
we sleutels voor de kerk laten ma
ken, om die te kunnen „kraken"
tegen de wil van de lutheranen.
Naast deze beide kerken werden
ook de kerken in Nowy Dwor en
Gawrzyjalka met geweld door kat
holieken overgenomen.
hem (Van Agt) geleid kabinet." Het
lijkt mij de roeping van ds. H. O.
Abma om in de eerstvolgende zitting
van de Kamer met zijn sonoor stem
geluid en zijn profetisch breed gebaar
de heer Van Agt te wijzen op de
wijsheid van koning Achab die aan
de boodschappers van de Syriër Ben
hadad de boodschap meegaf: „Die
zich aangordt beroeme zich niet als
die zich los maakt." De Willibrord-
vertaling zegt het nog duidelijker
„Men moet niet juichen voor men de
strijdgordel afdoet."
Utrecht A. Borstlap.
PLO en Nederland
Het staat er echt, je leest de krant, en
je ogen worden wat groter dan nor
maal maandagmorgen het geval is.
„Israël moet voor Palestina wij
ken gewapende bevrijdingsstrijd,
Arafat bevelhebberetc. Even
krijg je de neiging terug te gaan naar
bed. maar dén zou je het wel uit
willen roepen: „Zie je nou wel"!! In
Europa vliegen ze Arafat om de nek.
Israël ontvangt dagelijks protesten
uit alle landen tegen het vestigen van
militaire steunpunten op de westelij-
'ke Jordaanoever Van der Klaauw
luistert geduldig naar PLO-afgezan-
ten. Kamerlid J. N. Scholten denkt
nog steeds dat met een beetje goede
wil en een gesprekje hier en een ge
sprekje daar de zaak wordt opgelost.
Deze uitspraken van de PLO laten
toch niets aan duidelijkheid te wen
sen over. Of zullen we toch maar
terug naar bed gaan en proberen alles
te vergeten. Misschien worden we
dan op een keer wakker en dan blijkt
Israël ineens niet meer te bestaan. En
dan roepen we allemaal in koor: ja
maar dót was niet de bedoeling!
Dordrecht
DEN HAAG (ANP) Daling van het kerkbezoek is een
verschijnsel dat niet uitsluitend te zien is in de r.k.-kerk van
Nederland. Ook in de Nederlandse hervormde kerk en In
kerken in het buitenland hebben zich soortgelijke ontwikke
lingen voorgedaan. De reden van de daling moet in de eerste
plaats worden gezocht in maatschappelijke veranderingen en
niet in de kwaliteit van het pastorale aanbod. Aldus enige
conclusies van een rapport van het r.k.-instituut Kaski: „En
zij verontschuldigden zich over de ontwikkeling van het
misbezoek in de jaren 1966 to 1979. Het rapport is samenge
steld door drs. M. van Hemert.
De jaarlijkse bekendmaking van cij
fers, die steeds weer een daling van
het misbezoek laten zien, veroorzaakt
bij nogal wat postores een schuldge
voel, aldus het Kaski. Het lijkt er op.
alsof „onze priesters het hebben laten
afweten". Volgens het Kaski gaat het
echter om een veel ingewikkelder
probleem, „waarvan de dimensie heel
wat verder reiken dan de r.k. kerkge
meenschap en dan Nederland."
Van 1966 af volgt het Kaski de jaar
lijkse ontwikkeling van het misbe
zoek gedurende het weekeinde. In
januari 1966 ging 64,4 procent van de
katholieken van zeven jaar en ouder
in het weekeinde naar de mis. In 1979
was dit 26,6 procent. De daling blijkt
het grootst in de periode 1968-1973:
gemiddeld vier procent per Jaar.
Daarna is de daling ongeveer twee
procent per Jaar.
In de periode 1965-1975 blijkt zich in
de hervormde kerk een soortgelijke
daling te hebben voorgedaan. Ook in
het buitenland ziet het Kaski deze
ontwikkeling, al is de daling in Neder
land groter. Oorzaak hiervan is, vol
gens het Kaski, dat het misbezoek in
ons land in het begin van de jaren
zestig opvallend hoog was in vergelij-
kling met het buitenland. Enige cij
fers over het misbezoek in het buiten
land: Bondsrepubliek: 1965 51 pro
cent. 1975 39 procent; Belgie: 1964 44
procent. 1973 31 procent; Oostenrijk
1965 39 procent, 1976 28 procent;
Frankrijk 1960 35 procent, 1979 12
procent.
Oorzaak
Het Kaski constateert, dat vooral
maatschappelijke factoren oorzaak
zijn van deze algehele daling. Zo
blijkt het kerkbezoek in de grote ste
den en de grote parochies altijd het
laagst, waarbij dus niet het pastorale
aanbod, maar de grootschaligheid
ooreaak is. Verder ziet het rapport als
ooreaak de „verschuiving van waar
den in de richting van een groter
individualisme, een grotere persoon
lijke vrijheid, een grotere tolerantie
ten aanzien van levensbeschouwelij
ke opvattingen en een verminderde
waardering van traditionele insti
tuten".
„Onderzoek in verscheidene landen
maakt duidelijk, dat bij de meeste
H. van Rossum
Twee werelden
In Zuid-Korea worden de opstande
lingen met touwen aan elkaar gebon
den en geslagen, ontzettend. Met har
de hand de opstand onderdrukt. Ne
derland: De burgemeester van Dode-
waard op een klapstoeltje, sprekend
met degenen die de toegang blok
keerden tot de kerncentrale, wat in
het geheel geen zin heeft. Een gezags
drager uitgelachen door een jeugd,
die naar het schijnt alle tijd heeft te
demonstreren. Verontrust zijn wij al
len, maar we hebben toch een rege
ring en een volksvertegenwoordiging
gekozen. Deze personen weten heus
wel. de gevolgen van kernafval en
gifstortingen, hoe gevaarlijk die zijn,
laat anders uw stem horen bij uw
partijvertegenwoordigers. Deze over
heid is er om ons allemaal, jullie, ons
als ouderen, maar ook de werkers in
de kerncentrales te beschermen en
ook de ME heeft een taak ons allen
voor aantasting van het gezag, als het
moet met harde hand, te beschermen.
Hulde voor deze mensen.
Emmeloord Y. de Jong
door dr K.A.D. Smelik
Abraham die zijn mes opheft
om zijn zoon te slachten
een beeld dat bij velen een
zekere huiver oproept. Geluk
kig weten wij, dat het verhaal
goed afloopt. Wie echter
enigszins met de joodse ge
schiedenis vertrouwd is, kent
de talloze nazaten van Abra
ham voor wie de engel niet
verscheen.
De binding van Isaak, zoals het ver
haal in Genesis 22 in de joodse tradi
tie genoemd wordt, heeft een eigen
functie gekregen binnen de verwer
king van de vele vervolgingen die het
joodse volk heeft moeten verduren.
In het verhaal, zoals het in Genesis
staat, speelt Isaak slechts een onder
geschikte rol. Hij draagt het hout en
stelt een vraag. De aandacht ligt bij
Abraham. In de joodse traditie is de
aandacht echter naar Isaak ver
plaatst. Men stelt, dat Isaak zelf be
reid was zijn leven te geven en dat hij
God ook heeft geprezen, omdat hij
tot brandoffer was verkoren. Een der
gelijke geloofsinstelling berustte niet
op vrome fantasie: men kende haar
uit persoonlijke ervaring. Velen had
den de dood ondergaan, omdat zij
Israëls God niet wilden verlaten. In
de joodse traditie wordt dit de Heili
ging van de Naam genoemd.
Emoties
Deze bereidheid tot het martelaar
schap intrigeerde de overlevenden.
Een dergelijke keuze voor de dood
roept tegelijkertijd geheel verschil
lende emoties op: bewondering om de
moed, afschuw van een zo gruwelijke
zelfverloochening, vragen zonder ant
woord aan de God voor Wie dezen
zijn gestorven en haat tegen de vij
and. die het Joodse volk keer op keer
voor een dergelijke keuze stelde. Er
zijn zelfs kanten aan deze zaak, die
Uit de prentbijbel van Pieter H. Schut (1659)
men niet kan en~mag verwoorden
omwille van de nagedachtenis van
deze martelaren, omwille van het ge
loof in God.
De vernietiging van zes miljoen Jo
den tijdens de tweede wereldoorlog
doet de oude vragen rondom Isaaks
binding opnieuw stellen, in alle fel
heid. Kan men in het verhaal van
Genesis, zoals dat in de traditie is
uitgebouwd, een sleutel vinden om
zin te geven aan deze miljoenvoudige
massamoord? Bestaat er ook een ver
band met de kruisdood op Golgotha?
Romdom deze vragen draait het boek
van Zuidema, Van Voolen, Soeten-
dorp en Den Heyer: Isaak wordt weer
geofferd, de verwerking van de holo
caust (slachting van de Joden in de
tweede wereldoorlog. Ned. Tr.) door
jodendom en christendom. Wie het
leest, raakt erdoor geïntrigeerd, soms
geschokt. Vooral valt op met welke
onuitputtelijkheid het verhaal zich
steeds weer tot nieuwe interpretatie
leent. Telkens weer krijgt de binding
van Isaak betekenis voor mensen die
met zinloos lijden worden geconfron
teerd.
Slachtoffers
De reacties hebben zoveel kanten,
dat men ieder opstel weer met even
grote interesse leest: het boek her
haalt zichzelf niet. De auteurs zijn het
onderling ook niet altijd eens, zelfs
niet over de titel. Terwijl er bij de
anderen de neiging bestaat om de
vervolging der Joden ten tijde van
Hitier op één lijn te stellen met voor
afgaande beproevingen, tot de bin
ding van Isaak toe. wijst Van Voolen
er m.i. terecht op, dat vele Joden die
in de vernietigingskampen omkwa
men moeilijk als martelaren voor hun
geloof kunnen worden beschouwd.
„Dat waren geen martelaren, dat wa
ren slachtoffers. Hun dood was een
tragedie, en geen getuigenis. Ze stier
ven als mensen, en verder niets." (bl.
58).
Ook maakt hij bezwaar, wanneer
BEDELAARS ONTMOETEN
ELKAAR SQCj
Toch gebeurt er iets vreemds in ^TT]
Schone Poort. De beide apostelen
Petrus en Johannes blijven stilat^
bij de verlamde man en zijn diV<
smekende hand. Ze hebben zijntx ken
gehoord. Het is geen gebruik om n*
daarbijstil te staan. Je kunt
gemakkelijk een klein geldstuk^JQ
hand laten verdwijnene en dan VOO
doorlopen. Het hoeft geen oponth, née
te betekenen op weg naar het ge& hor
Want wat zijn de apostelen ander, f
dan: ook bedelaars, op weg om in: net
tempel hun handen op te heffen, dit
Bedelaars ontmoeten elkaar. Ze in 1
kruisen eikaars weg letterlijk, de
bedelaar van het horizontale (de j)tt
aalmoes) en de bedelaars van het rëge
verticale (geestelijke gaven van bou
Je zou hier op de gedachte kunne: nog
komen dat de apostelen zich deze rijn
situatie bewust zij n. Zij zij n Wor
onderweg naar het gebed. Het gebi, de 1
tot die God die één en al beweging jpe<
en grote haast heeft om aan zij n jjge
bedoeling te geraken. Zal hij tijdv (Vol
hen hebben? Zal hij naar hen
luisteren? Zal hij een moment stil vol
staan als ze hun stem tot Hem
verheffen? Hebben de apostelen 4 har
bedacht? Wij zelf zijn niet meer da. de
deze verlamde bedelaar. Ook wij zee
kunnen geen kant uit zonder ieme
die ons opmerkt, naar ons hoort et jaa
ons wel doet. Het doel van hun dat
wandeling door de Schone Poort Wei
wordt op dit moment een beslissen nei
factor in de ontmoeting met de t*
verlamde. Kan je „verticaal" bezij
zijn met je noden bij God te brenp
zonder oog te hebben voor de m
naast je, in het horizontale vlak?
Ontstaat er niet een afschuwelij:
schizofrene toestand als je die twi
uit elkaar haalt? Goddank, ze stai
stil. Het besef is er, dat die twee bi,
elkaar horen. (Handelingen 3 vers
1-10)
mensen die niet meer naar de kerk
gaan. het geloof in de boodschap van
het evangelie op de achtergrond
raakt en dat alleen een vage, algeme
ne godsdienstigheid overblijft", aldus
het rapport.
Van de honderd mensen die naar de
kerk gaan, raamt het Kaski dat er 75
elke week gaan, 15 gaan twee maal
per maand en tien gaan éénmaal per
maand of minder. Bij Kerkstmis en
Pasen is het misbezoek ongeveer het
dubbele van normaal.
Bij de cijfers over het misbezoek
vraagt het rapport zich af, welk per
centage rooms-katholieken men ei
genlijk moet berekenen. Velen staan
officieel als r.k. te boek, maar geven
bij diverse onderzoeken iets anders
op. Volgens de officiële parochiesta
tistieken is het percentage r.k. in Ne
derland steeds ongeveer veertig pro
cent de laatste Jaren. Volgens diverse
onderzoeken ligt dit percentage feite
lijk echter niet veel hoger dan dertig
procent. Reden is dat eenmaal gere
gistreerde mensen zich vaak niet
meer officieel laten uitschrijven uit
een kerk.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Reeuwijk (toez.) en
Zetten-Andelst: A. van Vuuren ka
te Amsterdam; te Beemster: A.
Vos te Berkenwoude.
Aangenomen de benoeming tot
stand in het pastoraat te Hoogma
J. van de Hoek, em.pred. te Bu
malsen
Beroepbaar: G. C. Klok, Amersft
seweg 102, Barneveld (per l.lO.f"
Stelwage, Parelgras 33, Veenei
A. van Vuuren, Adm. de Ru;
148', Amsterdam.
Afscheid op 8 juni van Tzummi
H. Altena ber. te Ransdorp; v:
benes: F. A. den Harder ber. te
gen op Zoom; van Bergentheim. J.
van Hunnik ber. te Aalten; vanNii-
veen (krachtens overgangsbei.
277 E): G. A. de Roos ber. te Ni
dal; van Reeuwijk: J. A. van de
den, ber. te IJsselmuiden.
men een verband aanneemt tussen
Golgotha en Auschwitz, en het ge
mak waarmee sommigen de zinloos
heid van de holocaust op deze wijze
zin willen geven en een solidariteit
tussen Joden en Christenen willen
suggereren, die niet reëel is, lijkt Van
Voolen gelijk te geven.
Op zichzelf is het een bijzonder initia
tief, dat twee liberaal-joodse en twee
protestants-christelijke auteurs geza
menlijk over dit moeilijke onderwerp
een boek hebben geschreven. In de
kerken wordt over de verwerking van
de holocaust veelal gezwegen. Wan
neer dit zwijgen berust op schaamte,
omdat het in christelijk Europa mo
gelijk is gebleken, dat een plan tot
vernietiging van het joodse volk kon
worden ontworpen en goeddeels ook
uitgevoerd, zonder dat de kerken
werkelijk effectieve tegenstand heb
ben geboden, sluit ik mij er gaarne bij
aan. Ik vrees echter, dat dit zwijgen
niet altijd uit schaamte voortkomt,
eerder uit een zelfde onverschillig
heid (grenzend aan latente haat),
waarmee vervolging der Joden steeds
door een al te grote groep christenen
is geduld, zo niet begonnen
Daarom zullen christenen ernst moe
ten maken met de Jodenvervolging in
het verleden (en het heden men
herinnere zich het goeddeels ontbre
ken van protest, toen onze landge
noot Aronson in Irak werd ver
moord): dit boekje kan hiertoe een
goede aanzet zijn. Bezinning op dit
punt is echter geen gemakkelijke
zaak. waar het bestaansrecht van het
christendom als afzonderlijke gods
dienst niet geheel buiten blijft. In de
eerste plaats moet echter vermeden
worden, dat christenen Joden gaan
voorschrijven hoe zij aan hun lijden
een zin moeten geven. In het verleden
hebben christenen dat reeds te vaak
gedaan.
Willem Zuidema, e.a., Isaak wordt
weer geofferd, de verwerking van de
holocaust door jodendom en chris
tendom, Uitg. Ten Have, Baara; 139
blz., prijs 16,50.
Intrede te Hoogkarspel (streek)
meen te De Drieslag): J. Aaij uitl
chem (krachtens overgangsbepall
277 E); te Vriezenveen: R. C. Cupet
geestelijk verzorger streekziekenhi 1
te Bennekom; te Oudelande (beves 1
ging te Ellewoutsdijk) (parttime): 1
Duitemeijer uit Houten (deelgemei y
te); te Ochten: I. Hoornaar uit Zijd»
veld; te Baarn: H. Koudstaal uit Ri
derkerk; te Voorst: A. G. v.d. Linde
uit Koudekerk a.d. Rijn; te Vees
(bijstand in het pastoraat): G.
Roest uit Zwaagwesteinde; te T
burg: A. M. van Peski uit Amersfooi
te Dussen: F. Wijnhorst, kand. u
Vlaardingen.
Bevestiging te Maasbracht (legerpr
dikant): G. J. Jullens voorheen prei
te Weert.
EV. LUTH. KERK
Ordening, bevestiging en intrede
Nieuwe Pekela: prop. J. H. Boon u
Deventer.
Intrede te Zeist: H. J. A. Haan u
Naarden-Bussum (op 15 juni doet hi
intrede te Utrecht).
GEREF. KERKEN
Beroepen te Bussum; P. E. R. Kei
te Bazel (Zwl).
Aangenomen de benoeming tot te
dervormingspredikant op Soemb
(Ind.): J. G. Luinstra te Soesterber]
Afscheid van Bakkeveen: H. J. Mo
les ber. te Oudega (Smallingerland
van Barneveld: J. Radstake ber.
Heemse.
Intrede te Meppel: J. G. Arensmai
uit Kamperland; te Zeist: H. Bone
stroo uit Hoorn; te Amsterdam (Waa!
kerk): H. G. Boswijk te Amsterdan
(blijft voor een derde werkzaam
der Surinamers in Amsterdam.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te Zuidwolde (Gr.): F v.d
Pol, kand. te Kampen.
Intrede te Voorburg: B. Kamphui
uit Vlissingen.
CHR. GEREF. KERKEN
Afscheid van Emmeloord: M. de Bod
ber. te Veenendaal.
REM. BROEDERSCHAP
Benoemd tot voorganger van de Ned
Prot. Bond te Hardinxveld-Giessen-
dam (parttime): E. H. Cossee te Dor
drecht.
Pluk de dag, voor pas gepensio
neerden. 23-27 juni. De Essenburgh.
Harderwijk (tel. 03413-841).
Alleenstaand en relaties, voor we
duwen en weduwnaren, 23-27 juni
Ons Erf, Berg en Dal (tel. 08895-1744).
