Leger Israël drukt
staking de kop in
Israëls optreden werkt als boemerang
Kabinet in Bonn zal
EG-plan accepteren
Vrijlating van gijzelaars
nodig voor revolutie Iran
Nieuwe Hebriden
worden geplaagd
door tweespalt
Geleerde Zuid-Afrika
schuldig geacht aan
ondermijning staat
'Veiligheidsraad praat vandaag over Westelijke Jordaanoever'
Amin wil terug naar Oeganda
Aantal Cubanen
in VS boven de
honderdduizend
China overweegt
een verbod op
bepaalde huwelijken
Ventilatieplan voor
reactor Harrisburg
Rechtse groepering
bedreigt leiders El
Salvador met dood
Terug uit ruimte
WOENSDAG 4 JUNI 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
7
JERUZALEM (Reuter, AFP, AP) De Israëlische troepen hebben gisteren met geweld een
staking op de Westelijke Jordaanoever de kop ingedrukt. De burgemeester en de gemeente
raad van Bethlehem hebben hun ontslag aangeboden aan de militaire autoriteiten op de
westelijke oever. In New York werd gisteren verwacht dat de Veiligheidsraad van de
Verenigde Naties vandaag in spoedzitting bijeen zou komen. Dit alles in verband met de
bomaanslagen van maandag op drie Palestijnse burgemeesters, waarbij twee van hen zwaar
gewond werden.
De sfeer op de westelijke oever en de
strook van Gaza was ook gisteren nog
uiterst gespannen. Kooplieden en
winkeliers kondigden een staking
aan die drie dagen zou moeten duren,
maar het Israëlishe leger dwong de
zakenlieden hun winkels te openen
en gewoon aan het werk te gaan.
Burgemeester Elias Freij van Bethle
hem, die gisteren samen met de ge
meenteraad aftrad, wordt door de Is
raëlische autoriteiten beschouwd als
een gematigd politicus op de Weste
lijke Jordaan-oever. In een brief aan
de militaire autoriteiten veroordeelt
het gemeentebestuur „de onmenselij
ke behandeling" van de Palestijnse
bevolking en hun burgemeester door
de „bezettingsmacht". Freij zei voor
de Israëlische radio dat hij tevens
ontslag had genomen vanwege de
wantrouwende houding van de Israë
lische overheid tegenover gekozen
leiders In het bezette gebied. De aan
slagen op burgemeester Bass am Sha-
k'a van Nabloes en burgemeester Ka-
rim Khalaf van Ramallah, waren de
druppel die de emmer deed over
lopen.
De gewonde burgemeesters schreven
de aanslagen toe aan radicale natio
nalistische groepen in Israël die
steeds meer Joodse nederzettingen
op bezet gebied willen vestigen. Maar
tal van Arabische leider, en ook de
Palestijnse verzetsorganisatie PLO
houden de regering van Menachem
Begin verantwoordelijk voor de ac
ties.
Volgens het Westdultse perbu
reau DPA heeft de plaatsvervangen
de leider van de militante organisatie
„Kach" Jossi Dajan in Hebron ge
zegd dat de aanslagen „slechts een
begin vormen". Wel werden berichten
uit Parijs tegengesproken als zou de
oganisatie van plan zijn de Al Aksa
moskee In oost-Jeruzalem op te
blazen.
De socialistische oppositiepartij Ma-
pam, heeft er bij Begin op aangedron
gen dat zo'n aanval met alle middelen
wordt voorkomen. Hoogstwaar
schijnlijk buigt de Veiligheidsraad
van de VN zich vandaag over de ont
wikkelingen op de Westelijke oever
en zal de Algemene Vergadering van
de VN volgende maand een weeklan-
ge speciale zitting aan hetzelfde on
derwerp wijden.
de PLO heeft bij de
Veiligheidsraad op een spoeddebat
aangedrongen en zij kreeg daarbij
gisteren de steun van de secretaris
generaal van de Arabische Liga,
Chedli klibL
LONDEN (REUTER) „Als het
volk van Oeganda mij wil, ga ik
terug", aldus de afgezette Oegan-
dese dictator Idl Amin gisteren In
het eerste Interview na zijn afzet
ting voor de Britse BBC-televlsle.
Het interview was opgenomen in
een land ln het Midden-Oosten,
maar de precieze plaats moest ge
heim blijven. Amin zei graag terug
te willen naar Oeganda. Hij zei dat
als hij terug zou gaan hij dat niet
zou doen om de macht weer in
handen te krijgen.
„Ik ben niet hongerig naar
macht", zei hij, maar hij toonde
zich wel bereid met een stabiel
regime mee te werken aan de één
wording en verzoening van de ver
schillende partijen ln Oeganda.
Amin zei zich erg betrokken te
voelen bij de situatie ln Oeganda,
•dat hij nu een chaotisch land
noemde. „Oeganda Is op het mo
ment een kolonie van Tanzania.
Hij beschuldigde de Tanzanlanen,
die de Oegandezen geholpen heb
ben hem te verdrijven, ervan het
land koffie, katoen en vreemde
valuta te ontnemen.
In het interview wilde Amin niet
zeggen hoe hij uit Oeganda heeft
weten te ontkomen, toen door
Tanzania gesteunde verzetsgroe
pen hem uit Oeganda verdreven.
Hij zei dat alle verhalen over
wreedheden die tijdens zijn regi
me hebben plaatsgevonden gelo
gen zijn, hoewel hij er aan toe
voegde dat hij als staatshoofd ook
niet kon weten wat er overal in het
land gebeurde.
Amin beschuldigde de Tanzani-
aanse president Julius Nyerere er
van Milton Obote, die door Amin
afgezet was, weer ln het zadel te
willen helpen. Over Obote zei
Amin dat die „tegen een populaire
leider in Oeganda is, omdat hij
zelf niet populair is". Amin vindt
zichzelf nog steeds populair.
BONN, BRUSSEL (Reuter, AFP, AP) Het Westduitse
kabinet zal vandaag vrijwel zeker akkoord gaan met de EG-
regellng voor de Britse bijdrage. Bondskanselier Helmut
Schmidt heeft gisteren geprobeerd de geschillen ln het kabi
net op te lossen en onder zijn leiding heeft de SPD-top
ingestemd met de voorwaarden die minister Hans Matthöfer
heeft gesteld voor aanvaarding van de EG-regellng.
Een woordvoerder van het Westduit
se ministerie van financiën zei dat
Schmidt en Matthöfer drie uur lang
hebben overlegd en dat besloten is de
belastingverlagingen voor het ko
mend jaar niet uit te stellen. Boven
dien zal de regering de extra uitgaven
voor de EG die de vermindering van
de Britse bijdrage met zich mee
brengt niet bekostigen uit leningen,
die de situalte van de betalingsbalans
nog verder zouden verslechteren.
West-Duitsland moet het voordeel
voor de Britten voor veertig procent
bijna drie miljard gulden voor dit
en het volgend jaar bekostigen.
Matthöfer moet op korte termijn met
één tot 1,2 miljard gulden over de
brug komen en hiervoor zullen de
verscheidene departementen moeten
inleveren, een operatie die naar ver
wachting lang en moeilijk zal worden.
Roy Jenkins, de voorzitter van de
Europese Commissie, het „dagelijks
bestuur" van de EG, heeft ontkend
dat hij eind deze maand wil aftreden.
Jenkins' ambtstermijn loopt eind dit
jaar af. Volgens enkele Britse dagbla
den zou Jenkins zich weer in het
politieke bestel van Groot-Brittannië
willen storten, als voorman van de
rechtervleugel van zijn Labourpartij
of als leider van een nieuwe sociaal
democratische partij. De leiders van
de EG-landen moeten over tien da
gen, op hun topbijeenkomst in Vene
tië een nieuwe kandidaat-commissie
voorzitter aanwijzen. De meest ge
noemde namen zijn die van de Deen
se Europese commissaris Gundelach,
de Luxemburgse oud-premier. Thorn
en de Italiaanse minister van finan
ciën Pandolfi. De andere dertien le
den van de commissie worden later
aangewezen.
Burgemeester Bassam Shak'a van Nabloes na de operatie. Strijdlus
tig sel hij dat hij no nog dichter bij de Palestijnse grond zou staan.
KEY WEST (AP, AFP. Reuter) Het
aantal Cubanen dat de afgelopen ze
ven weken naar de Verenigde Staten
is gekomen is gisteren de honderd
duizend gepasseerd. De mijlpaal
werd bereikt met de aankomst in
Florida van de vrachtboot Red Dia
mond met 847 immigranten aan
boord.
PEKING (AFP) De autoriteiten in
de Chinese Volksrepubliek overwe
gen mensen die het risico lopen ge
handicapte kinderen ter wereld te
brengen, het recht op een huwelijk te
ontzeggen. Voor de tweede keer in
tien dagen legde het Volksdagblad
van Peking de nadruk op het belang
van zo'n maatregel „om de kwaliteit
van de bevolking te verbeteren en het
intelligentieniveau te verhogen". In
het orgaan van de Chinese commu
nistische partij werd eerder al bepleit
dat van voortplanting of huwelijk
zouden moeten worden afgehouden
personen die tot in de vijfde graad
aan elkaar zijn verwant of die ernsti
ge of erfelijke ziekten, zoals achter
lijkheid, hebben.
Amerikaanse oud-minister in Teheran:
JOHANNESBURG (AP, Reuter, AFP) De Zuidafrikaanse
geleerde Renfrew Christie Is gisteren door de president van
het hooggerechtshof ln Pretoria schuldig bevonden aan het
meewerken aan de omverwerping van het blanke minder-
heidsbewlnd. Christies straf wordt vrijdag bekend gemaakt.
Hij kan de doodstraf krijgen maar waarschijnlijk wordt dat
niet geacht.
TEHERAN (Reuter, AFP, AP) De Amerikaanse oud-mlnis-
ter van justitie, Ramsay Clark, die zeer tegen de zin van de
Amerikaanse regering deelneemt aan de conferentie over de
Amerikaanse wandaden in Iran, heeft gisteren op de conferen
tie gezegd dat het noodzakelijk is voor de Iraanse revolutie
dat de Amerikaanse gijzelaars zo snel mogelijk worden vrijge
laten.
Rechter Eloff achtte Christie schul
dig aan vijf van de zeven ten laste
gelegde feiten onder de wet op het
terrorisme. De raadsman van de ge
leerde Ernest Wentzel zei te hopen op
een gevangenisstraf van vijftien jaar
maar vreesde dat zij hoger zal uit
vallen.
Christie werd ln oktober van het vo
rig jaar aangehouden na zijn studie
aan de Oxforduniversiteit in Groot-
Brittannië te hebben voltooid. Inmid
dels was hij ook werkzaam als onder
zoeker aan de universiteit van Kaap
stad. Hij is ervan beschuldigd infor
matie over de Zuidafrikaanse ener
giereserves te hebben doorgespeeld
naar onder meer het African National
Congress (ANC)
Deze verboden organisatie van zwar
ten zegt verantwoordelijk te zijn voor
de aanslagen van maandag op Zuid
afrikaanse olie-installaties. Christie
heeft ontkend informatie te hebben
doorgespeeld. Tijdens zijn proces is
komen vast te staan dat Christie in
Londen heeft gesproken met Frene
Ginwala, een ANC-functionaris die
volgens minister van politiezaken Le-
WASHINGTON (Reuter) Het ra
dioactieve gas in de verongelukte
kerncentrale Three Mile Island 2 bij
Harrisburg moet over een periode
van twee maanden geleidelijk in de
atmosfeer worden geloosd. Met dit
advies maakt de Amerikaanse Com
missie voor toezicht op kerninstalla
ties (NRC) de weg vrij voor het defini
tieve schoonmaken van het reactor
gebouw.
Tegen ee^ lozingsvergunning was
sterk emotioneel bezwaar gemaakt
door omwonenden die elk vertrouwen
in de autoriteiten verloren zijn.
grange een van de mensen is achter
de aanslagen op de Sasolvestigingen.
In Zuid-Afrika duurt de onrust onder
zwarten en kleurlingen voort. Bij de
Stilfontein-mijn in Klerksdorp joeg
de politie met traangas een groep van
4500 zwarte mijnwerkers uiteen die
twee gemeenschapshuizen in brand
hadden gestoken. De kompels wei
gerden gisternacht te werken maar
het is niet bekend wat hun grieven
zijn. In andere delen van het land
gaan de schoolstakingen door.
Clark zei verder dat hij bereid is de
plaats van elke willekeurige gijzelaar
in te nemen als dat de „tragische
gijzellngsaffaire zou kunnen beëindi
gen." Clark liet de ongeveer tweehon
derd gedelegeerden uit vijftig landen
weten dat de gijzelaars de verkeerde
mensen zijn om te straffen voor de
Amerikaanse daden in Iran. Clark ls
tevens voorstander van een berech
ting van de vroegere sjah van Iran,
die momenteel in Egypte woont.
Franse gedelegeerden naar de confe
rentie stelden voor dat de sjah te
recht moet staan voor een „tribunaal
van de internationale opinie".
Oud-minister Clark en de negen an-'
dere Amerikanen die de conferentie
bijwonen lopen de kans vervolgd te
worden als ze weer ln de Verenigde
Staten zijn. Reizen naar Iran zijn
voor Amerikaanse burgers verboden.
Maar Clark vindt dat het Amerikaan
se en Iraanse volk met elkaar in dia
loog moeten blijven. Hij is van plan
ook na de conferentie in Teheran te
blijven om nog met Iraanse functio
narissen te praten. Een van hen zal de
Iraanse minister van buitenlandse za
ken, Sadegh Ghotbzadegh zijn, die
zich gisteren nogal in zijn nopjes
toonde met de Amerikaanse deelna
me aan de conferentie. Hij noemde
Clark een groot verdediger van de
Iraanse revolutie en een tegenstander
van de misdaden van de sjah en de
Amerikaanse regering in Iran.
Afghanistan
Op de conferentie zijn ook Russen
aanwezig en Bogini Sergive, de leider
van de delegatie verraste de aanwezi
gen door aan te kondigen dat de
Russische regering akkoord gegaan
was met een plan om de Russische
troepen uit Afghanistan terug te trek
ken. Later bleek dat het om een plan
ging dat al op 14 mei in de Afghaanse
hoofdstad Kaboel bekend was gme-
aakt en dat als voorwaarde voor de
„terugtrekking van de beperkte Rus
sische troepenmacht" stelde dat aan
alle verzet tegen het bewind van Ba-
brak Karmal een einde gemaakt
moest zijn. Daarna zouden de Russi
sche machthebbers de mogelijkheid
van het vaststellen van een datum
waarop de troepen het land zouden
moeten verlaten, in overweging kun
nen nemen. Niets nieuws dus.
De generale staf van het Iraanse leger
heeft gisteren meegedeeld dat de af
gelopen 48 uur 25 soldaten uit Irak
zijn gedood nadat ze agressie hadden
gepleegd tegen Iran.
De opperbevelhebber van de Iraanse
luchtmacht, generaal-majoor Amir
Bachman Bagheri heeft zijn ontslag
aangeboden aan president Bani Sadr.
Een reden van het ontslag werd niet
gegeven. Bagheri ls drie maanden ge
leden benoemd tot opperbevelhebber
van de luchtmacht
Het Iraanse leger heeft volgens Turk
se kranten twee dagen lang bombar
dementen uitgevoerd op gebieden in
Noordwest-Iran, waar opstandige
Koerden vechten voor autonomie.
Ten minste tweehonderd mensen
zouden daarbij gedood zijn.
Minister Ghotbzadegh deed gisteren
nog een scherpe aanval op het Iraan
se ministerie van voorlichting, dat
buitenlandse correspondenten aan
banden wil leggen. Volgens de minis
ter weerspiegelen de maatregelen te
gen de correspondenten „een fascisti
sche geest en denkwijze". Hij zei dat
alle dictaturen in de wereld zo begon
nen zijn en vond dat er stelling tegen
genomen moest worden.
SAN SALVADOR (AFP) Vier jun
ta-leden en tweehonderd leidingge
vende personen in El Salvador zijn
met de dood bedreigd door de rechtse
anti-communistische groepering
ESA. De bedreiging was gericht aan
de vier junta-leden, twee kolonels van
het leger, de leiders van de christen
democratische partij, de rectores
magnifici van de universiteiten en
vakbonds- en studentenleiders.
Van onze buitenlandredactie
De eerste minister van de overgangsregering van de Nieuwe
Hebriden, de anglicaanse priester Walter Llni, is boos wegge
lopen uit het overleg dat hij deze week in Parijs had met
vertegenwoordigers van de Franse en Britse regering. Deze
twee landen besturen de Nieuwe Hebriden tot 30 juli. Dan
zullen de eilanden onafhankelijk worden. Lini zei dat als
Frankrijk en Groot-Brittannië niet vóór 10 juni een einde
maken aan de opstand op het grootste eiland van de Nieuwe
Hebriden, Esplritu Santo, hij zeil met een vrijwilligersleger
orde op zaken zal stellen.
De evacuatie van zowel Inlanders als
buitenlanders van Espiritu Santo
gaat nog steeds door. Reeds 1200
mensen hebben het eiland verlaten.
Evacués van Espiritu Santo beschrij
ven de sfeer op het eiland als gespan
nen. Datzelfde geldt voor het eiland
Tanna, waar vorige week een opstand
door oproerpolitie de kop is inge
drukt.
De Nieuwe Hebriden zijn het laatste
„condominium" ln de wereld. Frank
rijk en Groot-Brittannië besturen de
eilanden gezamenlijk. Beslissingen
die op de eilanden genomen worden,
moeten eerst ln Parijs en Londen
worden goedgekeurd. Vandaar dat
eerste minister Lini naar Parijs moest
reizen om van beide landen gedaan te
krijgen dat zij de orde en rust op één
van zijn eilanden herstellen.
De Franse minister voor Franse over
zeese gebiedsdelen, Paul Dljoud,
vond het nog niet nodig in te grijpen
op Espiritu Santo. Hij zei dat de
problemen alleen door overleg op te
lossen zijn. Peter Blaker, de Britse
onderminister van buitenlandse za
ken zei gisteren in het Lagerhuis dat
Frankrijk en Groot-Brittannië de
strijdende partijen gevraagd hebben
zich te verzoenen. „Als dat niet ge
beurt zullen beide landen zich bera
den over acties", aldus Blaker.
Eigen regering
Ondertussen hebben de opstandelin
gen op Espiritu Santo, die vorige
week woensdag in actie kwamen, hun
eigen regering gevormd. Dit maakte
de leider van de opstand, Jimmy Ste
vens, gisteren via een radiouitzen
ding bekend. Hij is nu de eerste mi
nister van het eiland, dat vanaf nu
Vemarana genoemd dient te worden.
Tijdens de uitzending maakte hij ook
de namen van vijf andere ministers
bekend. Zij zijn gekozen door een
„kiescollege" van leiders en leden van
stammen die de opstand steunen.
De Franse en Britse bemoeienis met
de Nieuwe Hebriden gaat terug tot
1906. Op de tachtig eilanden leven
112.000 mensen. Ongeveer zestig pro
cent ls Engels-georiënteerd, de rest
richt zich op Frankrijk. Deze schei
ding is volstrekt willekeurig en loopt
vaak door families heen.
De oorzaak hiervan ligt in het onder
wijs dat de mensen gevolgd hebben.
Het Franse onderwijs, dat gratis is en
door Franse onderwijzers gegeven
wordt, streeft ernaar de eilandbewo
ners als Fransen op te voeden. Het
Britse onderwijs wordt door Britten
opgeleide autochtone leerkrachten
verzorgd en is meer op de dagelijkse
praktijk gericht.
Maar niet alleen het onderwijs is ver
deeld in een Franse en een Britse
sector. Het hele ambtenarenapparaat
op de Nieuwe Hebriden gaat gebukt
onder deze verdeling. Zo opereren een
Frans en een Brits poiitie-apparaat
naast elkaar. Een paar jaar geleden
was het zelfs zo dat de Franse politie
alleen Frans-taligen kon arresteren
en de Britse politie zich moest beper
ken tot de Engels-taligen.
Naast deze twee systemen is de laat
ste jaren ook een ambtenaren-appa
raat van de eilandbewoners zelf van
de grond gekomen. Deze omvangrij
ke bureaucratie zorgt ervoor dat één
derde van het nationaal inkomen op
gaat aan ambtenarensalarissen.
Terwijl het Britse beleid de afgelopen
Jaren er zo veel mogelijk op gericht
was om zich uit de Nieuwe Hebriden
terug te trekken en de verschillende
ambtenarenapparaten ineen te schui
ven, proberen de Fransen nog steeds
een eigen stempel op de eilanden te
drukken voordat zij onafhankelijk
worden.
tussen de Franse kolonie Nieuw Cale-
donlë, de tweede leverancier van nik
kel, en Polyneslë, waar de Fransen
regelmatig kernproeven nemen. Toen
de leider van de opstand op Espiritu
Santo Jimmy Stevens bijna tien jaar
geleden bij de Verenigde Naties onaf
hankelijkheid probeerde te krijgen
wisten de Fransen hem om te praten.
In 1975 werd hij door Giscard d'Es-
taing op het Elysée uitgenodigd.
De afscheidsbeweging wordt op
Espiritu Santo geleid door Franse
kolonialen. Zij zien het niet zitten na
de onafhankelijkheid in een land te
moeten wonen dat bestuurd wordt
door de Engels-gerichte Vanuaaku-
partij van priester Walter Lini.
Op het rijkste eiland van de Nieuwe
Hebriden, Espiritu Santo, vrezen de
voornamelijk Frans-georiënteerde
plantage-eigenaren de inkomsten
van de kopra-oogsten aan de staat
kwijt te raken. De Vanuaaku-partij
heeft voor na de onafhankelijkheid
grote landhervormingen aangekon
digd. De opbrengsten van het ene
eiland Espiritu Santo zijn goed voor
de helft van de export van de Nieuwe
Hebriden.
De verontruste plantage-eigenaren
hebben zich verenigd in de Nagria-
mel-beweging. Hun opstand wordt
gesteund door Amerikaanse zakenlie
den van de Phoenix Foundation, die
eerder probeerden op de Bahama's
een belastingparadijs te vestigen. De
Amerikanen hebben een „Vemarana
Ontwikkelings Organisatie" opge
richt. In een prospectus prijzen zij
Espiritu Santo aan als een belasting
paradijs. met „meer en betere belas
tingvoordelen dan waar ook ter we
reld.".
Ook Frankrijk wordt genoemd als
belanghebbende bij de opstand. De
Franse politie op het eiland is nog
steeds in functie terwijl de Britse
politiemannen van het eiland achter
slot en grendel zitten. Ook wordt erop
gewezen dat Frankrijk het enige land
is dat zijn langenoten niet van het
eiland heeft geëvacueerd. Een en an
der zou ook de weifelachtige houding
van Frankrijk verklaren om geen op
roerpolitie naar het eiland te sturen
terwijl in 1977, bij onrusten, veroor
zaakt door de Vanuaaku-partij. Fran
se troepen zeer snel ter plekke waren.
Kernproeven
De ligging van de eilanden is voor
Frankrijk erg belangrijk. Zij liggen
MOSKOU (AP) De Russische
ruimtevaarder Walery Koebasow en
zijn Hongaarse reisgenoot Bertalan
Farkas landden gisteren in Centraal-
Azië na een bezoek van een week aan
het ruimtelaboratorium Saljoet 6,
waarin de Russen Popow en Rjoemin
nu weer alleen hun rondjes om de
aarde draaien.
door James Dorsey
JERUZALEM „De haviken aan beide kanten van het hek zijn eikaars
beste vrienden." Na elke Palestijnse terreuraanslag echode deze kreet in
huiskamers en in de veilige geborgenheid van discussieclubs van gefrus-
teerde gematigde Israëliërs. Hun binnen de Palestijnse bevrijdingsbewe
ging PLO geïsoleerde vrienden bevestigden wanhopig deze stelling. Met de
aanslag op twee Palestijnse burgemeesters op de Westelijke Jordaanoever
hebben Joodse fanaten nieuwe argumenten voor deze stelling aange
dragen.
De aanslagen symboliseren de kern van het
Arabisch-Israëlische conflict: de frontale bot
sing tussen twee nationale bewegingen die
hetzelfde gebied voor zich opeisen. Compro-'
missen worden door extremisten aan beide
kanten verworpen, en alsnog autonomie als
een aanvaardbare tussenoplossing te presen
teren lijken nu de genadeslag te hebben
gekregen. Voor extreem-nationalistische Is
raëliërs is autonomie voor de Palestijnen een
ontkenning van de voor hen heilige aanspra
ken op Judea, Samaria en Gaza.
Voor de Palestijnen is de aanslag op de
burgemeesters de climax van Israëls pogin
gen een zelfstandig leiderschap in de bezette
gebieden de ruggegraat te breken; pogingen
die al een voorlopig hoogtepunt vonden toen
begin mei de burgemeesters van Hebron en
Halhoel, Fahed Kawasmeh en Mohammed
Milham, werden uitgewezen. Hoewel de aan
slagen waarschijnlijk het werk waren van de
extreem-rechtse Joodse Defensie Liga van
rabbijn Meir Kahane, stellen de Palestijnen
de Israëlische regering verantwoordelijk.
Door niet van het begin af aan hard op te
treden tegen de extreem-nationalistische
groepen, die de afgelopen weken publiekelijk
hebben aangekondigd de Palestijnse natio
nalisten in de bezette gebieden desnoods met
geweld te zullen bestrijden, zou de regering-
Begin voor de aanslagen medeverantwoorde
lijk zijn.
Verzet
Na dertien Jaar Israëlische bezetting van de
westelijke Jordaanoever en de Gazastrook
heerst er een klimaat van verzet in de bezette
gebieden. „De mensen kan het nu niet meer
schelen wat er met hen gebeurt. Zij willen
slechts de bezetting kwijtraken," merkte een
rijke Palestijnse zakenman in Bethlehem en
kele dagen geleden op. En de burgemeester
van Nabloes, Bassam Shak'a, zei toen hij
bijkwam na de amputatie van zijn beide
benen; „Zij kunnen mijn benen afhakken,
maar zij kunnen mij nooit mijn ideaal het
streven, naar het Palestijnse recht op zelfbe
schikking afnemen."
Het Israëlische besluit de bezette gebieden
met harde hand schoon te vegen heeft een
boemerang-effect gehad. Uitwijzingen, arres
taties, willekeurige pesterijen en andere vor
men van collectieve bestraffing zoals weken
lange uitgaansverboden in steden en dorpen
lijken het opkomende verzet tegen de bezet
ting alleen maar te hebben versterkt.
Israëlische juristen vrezen dat het „mis
bruik" van de wettige bevoegdheden om de
bezette gebieden in toom te houden een ge
vaar vormt voor de Israëlische democratie.
„De Britse noodtoestandswetten die in de
bezette gebieden worden toegepast, waren
bedoeld als afschrikking en niet als bestraf
fing," zegt professor Claude Klein, hoofd van
de juridische faculteit van de Hebreeuwse
universiteit in Jeruzalem. „In plaats van
mensen bij voorbeeld op te pakken om ter
reurdaden te voorkomen worden de noodtoe
standswetten misbruikt om de Palestijnen
collectief voor verzetsdaden te bestraffen. Op
deze manier krijgen militairen en regerings
functionarissen de indruk dat zij zich onge
straft alles kunnen veroorloven. Het enige
dat ons nu van het volledige verval kan
redden is een verandering van de regering en
een verbetering van de sfeer in de bezette
gebieden.
De opkomst van een ondergrondse Joodse
terreurgroep gekoppeld aan de radicalisering
in de bezette gebieden en onder de Palestij
nen in ballingschap, kan een situatie schep
pen zoals in Noord-Ierland. Voor het eerst
sinds de stichting van de staat Israël dreigen
Joodse en Arabische burgers in een gebied
dat Israël als het zijne beschouwt elkaar
gewapenderhand te lijf te gaan.
Nu elk gesprek over autonomie voor de Pales
tijnen volstrekt zinloos lijkt, menen vele poli
tieke waarnemers dat slechts de terugkeer
van de uitgewezen burgemeesters Kawasmeh
en Milham een werkelijke explosie kan voor
komen. Op deze twee felle Palestijnse natio
nalisten hadden de Amerikanen en de Egyp-
tenaren hun hoop gevestigd. Op het moment
dat zij de grens werden overgezet, zat burge
meester Elias Freij van Bethlehem bij de
Oostenrijkse bondskanselier Bruno Kreisky.
Gewerkt werd aan een officiële uitnodiging
aan de burgemeesters in de bezette gebieden
om Wenen te bezoeken. Freij en Kreisky
beseften dat slechts de burgemeesters mèt de
zegen van de PLO de impasse ln het overleg
over het Palestijnse vraagstuk konden door
breken. Maar nu El Fatah, de voornaamste
Palestijnse guerrillaorganisatie, weer zegt te
streven naar de vernietiging van de staat
Israël en escalatie van het geweld in de
bezette gebieden, lijkt elke hoop op een door
braak ijdel.
Niettemin zou een spoedige te
rugkeer van de verbannen burgemeesters de
gematigde krachten in de bezette gebieden
versterken en tevens bewijzen dat uiteinde
lijk matiging meer kans op succes biedt dan
radicalisering en bloedvergieten.
