De Onze Lieve Vrouwe
op zonden gegrondvest
Het nette
"natie-
pak"*
DE VRIES
RIJSWIJK
BIJ MS BLIJVEN DE PRIJZEN
ALTIJD BETAALBAAR!
59.-
59-
39.-
tijdelijke
bezorgers/sters
□□c
grote voorraad ruime keus
„Bartjens" een Zwolse schoolmeester
Frans
Duits
Tekenen
Handvaardigheid
Huishoudelijk pers. m/v
VAN ZIJL
EMMASTRAAT10
Is uw gevel vuil?
Kinderen zijn kinderen.
Waarschuwen is niet genoeg.
Hou ze in de gaten!
VERANI
DE Mi
NOG
Si
DEKT
ACHTERH/
WOENSDAG 28 MEI 1980
TROUW/KWARTET
SI
door Jac Lelsz
ZWOLLE Hoe werelds,
dwaas en zelfs goddeloos is de
kerk soms geweest. Er zijn in
de loop der geschiedenis ker
ken gebouwd, niet op het eni
ge fundament Jezus Christus
maar letterlijk op de „verge
ven" zonden van het volk.
Neem de Onze Lieve Vrouwe
in Zwolle, waarvan de toren
bekendheid heeft gekregen
als De Zwolse Peperbus.
Zij is mede gesticht van het geld dat
bijeen kwam door de mqpsen hun
zonden te vergeven. Hoe meer zon
den. hoe meer er te vergeven viel.
Naarmate er meer te vergeven was.
vloeiden de inkomsten van de kerk
des te rijkelijker. De kerk voer dus
wel bij de zwakheden van de gelovi
gen. En bij de daarmee annex zijnde,
welig bloeiende aflaathandel
Gruwel
De aflaatbrief, die er betrekking op
heeft, is een van de stukken, die te
zien zijn op een tentoonstelling van
de gemeentelijke archiefdienst in het
kader van Zwolle 750 jaar stad. Het is
een stuk uit 1399. Afgegeven door
paus Bonifacius IX ten behoeve van
de Onze Lieve Vrouwe in het toenma
lige IJsselstadje.
Aan de bezoekers van de kapel, want
dat was het eerst, werd aflaat ver
leend indien zij op een groot aantal
feestdagen, zeven jaar achtereen,
voor het altaar kwamen bidden. Al
die kerkgangers offerden in de collec
tebussen. en dat tikte natuurlijk lek
ker aan.
Oprechte gelovigen was die aflaat
handel een gruwel. Bij voorbeeld de
mensen uit de sfeer vao de Moderne
Devotie. Daarover vindt men op de
expositie uiteraard ook nogal wat.
Immers. Zwolle en Deventer waren
brandpunten van deze beweging.
Vanuit het klooster te Windesheim
bij Zwolle werden enige honderden
kloosters in Europa teruggevoerd
naar rechtschapener vormen van
vroomheid
Hier moet niet alleen de naam wor
den genoemd van Geert Grote, de
stichter van de Moderne Devotie,
maar ook van Thomas a Kempis en
van de stadsschoolmeester Johan
Cele. wiens Zwolse school een zeer
goede reuk had. De school werd be
zocht door leerlingen uit het gehele
Duits sprekende gebied van Europa.
Zij was een schakel tussen lager en
universitair onderwijs.
Voorbode
Op de expositie ziet men een charter.-
waarbij Geert Grote een huis over
draagt aan onder anderen Florens
Radewijnszoon voor het vormen van
een geestelijke gemeenschap, die zich
oriënteerde op de ideeën van de Mo
derne Devotie, sober en christelijk
leefde en op fraaie wijze boeken, bij
bels. missalen en stichtelijke werken
overschreef.
Van Thomas a Kempis zijn de titelpa
gina's van enkele uitgaven van het
door hem geschreven en nog steeds
gelezen ..De Navolging van Christus"
uitgestald, exemplaren uit de jaren
1600, 1647, 1649. en 1730. Van Johan
Cele liggen er enige sermoenen, die
hij tussen 1380 en 1415 voor zijn leer
lingen placht te houden.
Dat waren beroemde toespraken, en
iets bijzonders was dat ze niet in het
Latijn maar in de landstaal werden
uitgesproken. De kritiek is zo scherp
dat het een voorbode van de Refoma-
tie lijkt, die evenwel nog meer dan
honderd jaar op zich zal laten
wachten.
In een preek voor Goede Vrijdag he
kelt hij de misbruiken van de geeste
lijkheid. De kerkelijke belastingpen
ningen. die de geestelijken innen voor
hun verrichtingen bij doop. biecht,
heilig oliesel enz., vergelijkt hij met
de Judas-penningen waarmee Judas
zijn Heer heeft verraden.
De geschiedenis van Zwolle is op deze
expositie, overwegend chronologisch
opgebouwd, uitstekend te volgen.
Tot goed begrip. Zwolle is veel ouder
dan 750 jaar. Wat nu gevierd wordt, is
het feit dat het in 1230 stadsrechten
ontving. Het betreffende charter be
staat niet meer. Misschien vernietigd
in de tijd van Philips II. Uit angst
voor wat men elders waarnam, name
lijk dat dergelijke brieven in beslag
werden genomen.
Wel is er het privilegeboek geda
teerd circa 1536 waarin allerlei pri-
vilege-acten zijn afgeschreven. Ze
hebben betrekking op het stadsrecht,
het marktrecht. het muntrecht, het
recht om de stad te versterken, het
recht van een eigen regering en het
recht een eigen rechtspraak te
hebben.
Schouderklopje
Willebrand van Oldenburg, bisschop
van Utrecht, was de man die Zwolle
stadsrechten verleende, zoiets als een
schouderklopje. Eigenlijk behoorde
Zwolle (en Overijssel) tot het rijk van
de Duitse keizer. Om zijn grote rijk
bestuurbaar te maken, schakelde hij
allerwege zogenaamde leenmannen
in. Door een bisschop als zodanig te
benoemen, verkreeg de keizer de ze
kerheid dat er geen dynastie zou ont
staan. welke kans wel bestond als hij
een adellijk heer tot die status
verhief.
Intussen werden vele leenmannen
steeds machtiger en. ondanks hun
geestelijk gewaad dorstten sommi
gen naar steeds meer macht. Zo trok
de voorganger van Willebrand van
Oldenburg naar Drente om de vrij
heidlievende boeren aan zich te on
derwerpen. De Zwollenaren steunden
hem daarbij en als blijk van erkente
lijkheid kregen ze toen het stads
recht.
Om zich tegenwoordig een echte
Zwollenaar te mogen noemen, hoeft
men niet zóver terug te gaan. Voor de
verwerving van dit predikaat, vond
het gemeentebestuur het voldoende
dat huidige Zwollenaars zelf in Zwol
le geboren zijn en dat hun beide ou
ders, vier grootouders en acht over
grootouders er het levenslicht aan-
TER
c JEiïjtexxxas zr.r&s iz
V A N D i: N
BEROEM £.V t» VRIJHEI Dl AV>£ V
RIDDER,
J. I>. BA HON VAN DER
CAPELI.LN TOT i>E-\ POL,
Mi, cicerr uw lor, mijn VadoriaixU
Een ttafaefrtetSt fcrfjg Jent u m>' luister detvm}
iïe Vtet fcelaa&Icn self trut fcl.aixfj
Alüm uw»' hvcétragt <!c «vtrtisnJ;
E«i w»g verwart iw rsmp, dau <ivk uw Braven Rcrveg,
schouwden, trouwden en eventueel
overleden. Van de ongeveer 83.000
Zwollenaars hebben dat er 37 kunnen
aantonen. Hun is een „certificaat van
echtheid" verleend.
Interessante stukken zijn op de expo
sitie te zien inzake het machtige Han-
ze-Verbond een soort voorloper van
de EG, waarvan Zwolle eens lid was,
maar ook met betrekking tot de Re
formatie, de positie als frontierstad in
de IJssellinie, de Patriottentijd, de
Franse overheersing na 1795, de af
braak van muren, torens en poorten
(alleen de Sassenpoort bleef over
eind) en het jongere verleden, waarin
de stad tot een dynamisch centrum
uitgroeide.
Een stad, waar veel gesloopt is, ook
dingen die hadden moeten gespaard,
maar waar het verleden tijdens een
wandeling toch nog van alle kanten
op je afkomt.
Nakaarten blijft gemakkelijk, maar
er zijn inderdaad domme dingen ge
daan. De stad heeft een vermaarde
zilverschat gehad. Bij bijzondere ge-
Bundel met lofredes, gedichten en
grafschriften naar aanleiding van
het overlijden van Joan Derk baron
van der Capellen tot den Pol op 6
juni 1784 te Zwolle. Hij was de groot
ste patriottenleider en maakte dat
de draden van deze beweging in de
Overijsselse hoofdstad samen
kwamen.
legenheden kwam dat stadszilver
voor de dag. Er waren alleen al 85
zilveren burgemeestersbekers, waar
in hun naam en wapen. In het ramp
jaar 1672 heeft men het meeste zilver
versmolten en omgezet in geld om de
burgerij voor extra belastingen te be
hoeden.
Nu wordt er gezegd dat een cultuur
schat verloren is gegaan. De schade
zou te vergelijken zijn met die van de
beeldenstorm van 1580 of de afbraak
woede der negentiende eeuw. In het
oude gedeelte van het stadhuis staat
nog de kast. waarin het eens allemaal
heeft gestaan. Op de expos
vindt zich een model van dej
het geeft een beeld van wat er
geleden was en van wat Zwj
nog slechts bezit. Uit ZwollJ
tijd, de vijftiende eeuw, is eef
der mooie boekband met zilvf
aanwezig, vermoedelijk in (f
gemaakt. Een „cartulariu:
Binnengasthuis of Heilige
Gasthuis. In zo'n boek wen
bezittingen, dat wil zeggen de
rende goederen, ingeschreve u
gasthuis had ten doel arme v
lingen en niet welgestelde zie
te nemen.
Uit de veelheid van historisch j-
ken noemen we verder nog q ,aj
1800 eigenhandig door Frans w,
Schnitger geschreven dispos.' u
het nog altijd imponerende i
de Sint Michaëlskerk te Zwo
klassikaal alfabetisch register d
kohier van de hoofdelijke v
voor de belastingen uit 1885 f
klassen, van 500 tot 65.000 gu: 01
jaar (gemiddelde beneden dei II
gulden) en een instructie i w
scherprechter, gedateerd 24 mi
1670, verband houdend met;
dat het stadsbestuur het ret 8
doodvonnissen uit te spreken
Overigens liep het daar lang
tijd op uit. De man werd beta*156
gelang van de moeilijkheid v k
werk. Zo kreeg hij bij voorbet ve
tien stuivers „om door sijn a ,er
imant allenich vreese an te ja;
Voor wie niet mocht weten t llt:
nog steeds gebezigde uitd
„Volgens Bartjens" vandaar va.
wel. uit Zwolle.
De man heeft echt bestaan. el
Bartjens was schoolmeester es
Franse school te Zwolle Hi 15
roem doorzijn rekenkundigel
die sinds 1640 in heel Nedei
bruikt werden. Zijn „De ver
cyfferinge" is op 't moment i
op de expositie te bekijken
met een door hem voor volda
kende kwitantie voor de oi
van een kwart jaarsalaris, 75
guldens.
De tentoonstelling is vrij to
lijk van 8.30 tot 12.45 en van
17.00 uur (weekends gesloten
december. Gebouw Gemee
Archiefdienst, Voorstraat 3
le. Voor vijf gulden is een
streerde catalogus verkrijgb
Eerst even bij 'ton strous' kijken
voor 'n windsurfpak.
Bij deze surf-speciaalzaak vindt u
werkelijk alle maten. Een- of tweedelige
windsurf pakken met veel of weinig ritsen.
Uitgevoerd in dubbelzijdig Neopreen,
Rubatex of Shark-skin. In leuke
"snelle" kleuren. En natuurlijk heeft
'ton strous' ook alle accessoires
waarbij altijd wel 'nvkoopje is te vinden.
ton^strous
~*SURF-SPECIAAIZAAK
Rijksstraatweg 447, Wassenaar
Tel. 01751-15171
Mr Th. Heemskerk Mavo
Kon. Sophiestraat 19
2595 TG 's-Gravenhage
Tel. 855048
Gevraagd per 1-8-1980 leerkrachten
voor
13 u
13 u
9 u
2 u
Van sollicitanten wordt verwacht dat zij
het protestants-christelijke karakter
van de school mede gestalte geven.
Tevens gevraagd
voor het schoonhouden van 11 lokalen
en bijbehorende ruimten.
Verdiensten afhankelijk van leeftijd,
ervaring en aantal uur.
Inlichtingen bij en schriftelijke sollicitaties rich
ten aan de directeur Hr W. K. Dorsman.
Vakantiebezorgers/sters
Nog even en de vakantietijd breekt weer aan
Onze bezorgers/sters gaan dan weer van een welver
diende rust genieten, maar de bezorging van het
Ochtendblad Trouw moet dan wel doorgaan
Wij vragen daarom
Ben je 15 jaar of ouder en wil je wat extra vakantiegeld
verdienen, bel dan even ons kantoor te Den Haag, te
bereiken onder nummer 070-46 94 45 of schrijf een
briefje aan
Ochtendblad Trouw
Parkstraat 22
2514 JK Den Haag.
Wij willen dan welen;
naam. adres en woonplaats
leeftijd
periode waarin je beschikbaar bent
Wacht niet te lang!
^AKENFLITSE^j
PERKPLANTEN
v.a. 0,40
Garden Centre
Bloemendaal
B.V.
HOOGMADESEWEG
Leiderdorp
Tel. 071-410377
(Privé parkeerplaats)
Nieuwe fietsen
EN
NIEUWE BROMFIETSEN
UIT VOORRAAD LEVER
BAAR
Kikkerstraat 14*
Den Haag. Tel. 070-890784
Kunsthandel Krol
Den Haag
schilderijen en grafiek.
Weimarstraat 252.
Tel. 070-464552.
BEL VOOR
INLICHTINGEN OVER
HET PLAATSEN VAN
MINI-ADVERTENTIES
020-936868
(10 LIJNEN)
Poplin, regenmantel, in biscuit. Poplin regenmantel in groen- Popltn blouson.
beige, marine tÉSk
Ml 38 t/m 46
groen-beige, marine en groen beige, marine en biscuit. Mt. 36 t/m 46
Mt. 44 t/m 52
Katoenen blouson in vei
modekleuren.
Mt 36 t/m 44
Den Haag - Leyweg 954. Spuistraat 32 l.eidsenag-- - n v/nhó
iedereen leest
de krant
altijd en overal.
TELEFOON 98.23.23
CENTRUM
Betaling
naar keuze!
kontant: 2% korting
3-maandsrekening netto
huurkoop tot 18
maanden
eigen financiering,
lage rente
RADIO -T.V.- VIDEO
STEREO-SETS
HUISHOUDELIJKE APPARATEN
MEUBELEN-SLAAPKAMERS
TAPIJT-GORDIJNEN
VITRAGES-ZONWERING
koopcentrum met goede vekmensen op elk gebied
Wij reinigen uw gevel
en hij is weer als nieuw.
Vraag VRIJBLIJVEND om een proefstukje en/
of offerte.
HOLLAND GEVELREINIGING
Postbus 1052, Alphen aan den Rijn, tel.
01720-30450.
SIRE
jbhatK-aangebodendoo: dii blad in samenwerking r
e Stichting Ideele Reclame
