aoedi-Arabie wil nu
irede vredesregeling
Weizman volgt
voorbeeld Dajan
veroordeelt Iran, maar sancties zijn er niet
Sla bezoek aan Iran:
iuropese socialisten
optimistisch terug
Na verstrijken datum voor autonomie
Ambtenarenkorps van
Zimbabwe 'zwarter'
Italiaanse pers
staakt na
vonnis collega's
_-lat€n
0INSDAG 27 MEI 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
WASHINGTON/Cairo (AFP, Reuter, ap) Egypte en Israël verwachten het verlossende
voord van de Verenigde Staten, nu de onderhandelingen over Palestijns zelfbestuur in de door
Israël bezette gebieden gisteren niet zijn voltooid, zoals was afgesproken.
De besprekingen werden een jaar ge-
j, eden geopend in de Israëlische woes-
ijnstad Beersheba, maar de onder-
B iandelaars zijn er sedertdien niet in
eslaagd de ver uiteenlopende opvat-
ij mgen te overbruggen. Sadat schor-
X, te daarom op 9 mei het overleg op en
ordeelt nu dat „de Verenigde Staten
5j ne£ hun eigen voorstellen moeten
omen om de impasse te doorbre-
enDe Egyptische president zei dit
isteren in een interview met de Was-
ington Post.
Ill
In dezelfde krant ventileerde de Sa-
ledische kroonprins Fagd zijn opvat-
ng over het vredesproces in het Mid-
en-Oosten. Saoedi-Arabië is bereid
aaraan deel te nemen als Israël zich
erpücht zijn treoepen uit de bezette
eieden terug te trekken, aldus de
rins. „Als Israël zijn oprechte voor-
•men uit om de bezette gebieden ts
itruimen, zal Saoedi-Arabië al het
nogelijke doen om de Arabieren te
bewegen mee ts werken aan een alles
omvattende vredesregeling".
Hij voegde hieraan toe dat president
Sadat „al het mogelijke heeft ge
daan" en dat het nu aan de Israëliërs
is te bewijzen dat zij oprecht vrede
wensen. Zolang Israël hiertoe niet be
reid is, zal dit deel van de wereld
„slechts chaos en instabiliteit ken
nen," aldus kroonprins Fahd.
Een dag tevoren had dezelfde prins
zich in een interview met een krant in
Koeweit veel scherper uitgelaten. Sa
oedi-Arabië, zou hij toen hebben ge
zegd, „is bereid alle wapens waarover
het beschikt met inbegrip van de
olie te gebruiken om de rechten
van de Arabische volkeren te verdedi
gen." Hij deed in dit interview een
beroep op de Arabische wereld om te
zwijgen over de meningsverschillen
en gezamenlijk ten strijde te trekken
tegen „de drie belangrijkste gevaren
die heb bedreigen: het imperialisme,
het zionisme en het communisme."
Of de Europede Gemeenschap nu, na
het verstrijken van de streefdatum
voor een regeling tussen Israël en
Egypte over de Palestijnse autono
mie, met een eigen initiatief komt, zal
op de Euoropese top van 12 juni in
Venetië worden beslist. De Britse on
derminister van buitenlandse zaken,
Douglas Hurd, zei zondag hierover
dat Europa permanent in centact
staat met de Verenigde Staten, Egyp
te en diverse betrokken Arabische
regeringen. Instemming van de Ame
rikanen met een Europees voorstel
achtte hij een absolute voorwaarde.
door James Dorsey
JERUZALEM Bijna twee jaar nadat hij een sleutelrol
speelde bij de opstelling van de akkoorden van Camp Oavid,
zet Ezer Weizman nu zijn stempel op het voorlopige fiasco van
deze akkoorden. Hij overhandigde zijn ontslagbrief aan pre
mier Begin op de dag dat Israel en Egypte overeenstemming
over Palestijnse autonomie hadden moeten bereiken. Weiz
man is het tweede prominente lid dat de regering-Begin
verlaat. Eerder stapte minister van buitenlandse zaken Mosje
Dajan op.
Ex-minister van defensie
Ezer Weizman
ei
2 TEHERAN Drie Europese socialistenleiders hebben gis-
i teren hun overleg in Iran afgesloten. Zij zeggen tot de
conclusie te zijn gekomen dat het land naar „een vreedzame
oplossing streeft voor de crisis met de Verenigde Staten over
de gijzelaars.
ro Kreisky, kanselier van OostennjK,
to Palme, ex-premier van Zweden, en
*fl|Gonzalez, leider van de Spaanse soci
alisten, hebben 24 uur in Iran doorge-
icht. Over ruim twee weken bren-
pn zij verslag uit over hun reis aan
Ie socialistische internationale.
Palme zei „optimistisch" te zijn. De
z onafhankelijkheid en neutraliteit van
Iran te verzekeren is volgens hem het
hoofddoel van de islamitische revolu
tie in dat land, en dat is ook het
streven van de socialistische interna
tionale. Wel constateerde hij me-
nignsverschillen bij de Iraanse
machthebbers
De drie hebben onder meer president
Bani-Sadr, oud-premier Bazargan,
minister van buitenlandse zaken
Ghotbzadeh en leden van de revolu
tionaire raad ontmoet. De delegatie
vertrok gisteravond uit Teheran.
Ayatollah Khomeini houdt de leden van het onlangs gekozen eerste
parlement van de islamitische republiek voor dat zij confrontatie
dienen te vermijden en het pad van de islam dienen te volgen. „U
zult de mensen opvoeden en oefenen in het gebruik van de islamiti
sche moraal als wapen. Niet de strijd is vereist, maar de discussie.
Dat is islamitisch," zo zei hij.
Het parlement komt morgen voor het eerst bijeen. Op de agenda
staat onder meer de gijzeling van de Amerikaanse diplomaten,
maar verscheidene partijleiders hebben al laten weten dat er
belangrijker zaken zijn, met name de toenemende onveiligheid in
het land en de economische problemen.
PARIJS (AFP, Reuter) De Ameri-
taanse ambassadeur In Frankrijk, Art-
™iur Hartman, heeft zondag West-Euro-
7 pa gewaarschuwd voor de gevaarlijke
evolgen als het westelijk bondgenoot-
hap wordt verzwakt. Wanneer de ba
len binnen het Atlantisch bondgenoot-
chap losser worden gemaakt, zal dit tot
de gevaarlijkste avonturen" kunnen
;iden.
lartman uitte zijn kritiek, die vooral lijkt te zijn
igegeven door de onaangekondigde onderhande
ngen van de Franse president Giscard d'Estaing
Warschau met de Russische president Brezn-
v, in een toespraak op een Amerikaanse militai-
begraafplaats in Oost-Frankrijk. Daar liggen
ïed leer
dan tweeduizend Amerikaanse slachtoffers
111 an de tweede wereldoorlog begraven.
gT<
ie1 De situatie die sinds 1945 in Europa bestaat is
1 een geschenk, maar het resultaat van enorme
01 ispanningen van de westerse democratieën en de
ea astberaden politieke wil om samen te werken in
in bondgenootschap dat er naar streeft oorlog te
aorkomen", aldus Hartman. „Een verzwakking
m die wil of een uitholling van deze samenwer-
ing opent de weg naar de gevaarlijkste avon-
iren.'"
Moskou kapittelt communisten Rome
MOSKOU (Reuter) De Sow- ken tegen Moskou. Het Kremlin,
jet-Unie heeft gisteren „alle re- aldus het partijblad Prawda, is
volutionairen in de gehele we- tot de conclusie gekomen dat de
reld" aangespoord op hun hoede kans op een vergelijk met de
te zijn voor Chinese pogingen de nieuwe leiders in Peking gering
communistische beweging te is.
ondermijnen en haar op te sto- Aangenomen wordt dat het arti
kel in de Prawda vooral was
gericht tot de Italiaanse com
munisten. Enrico Berlinguer,
leider van deze partij, heeft on
langs tot groot ongenoegen van
de Russen een bezoek aan Pe
king gebracht.
Hartman vergeleek de huidige situatie met die
van 1914 en 1936. „In 1914 lieten naties zich vrijwel
door nalatigheid meeslepen in een conflict en in
1936 werden democraten in een conflict betrokken
door gebrek aan vastberadenheid."
De Russische interventie in Afghanistan heeft
naar zijn mening de gevaren van de westerse
aarzelingen aan het licht gebracht, terwijl Moskou
toch de energiebronnen van Europa, Japan en de
Verenigde Staten bedreigt. „Onze vitale belangen
worden direct bedreigd en als zulk soort belangen
op het spel staan, breken oorlogen uit. „Het lijkt
me van het hoogste belang, ik zou zelfs zeggen dat
het voortbestaan van onze samenleving ervan
afhangt, dat u Europeanen en wij Amerikanen de
situatie in het Midden-Oosten gezamenlijk bekij
ken, en gemeenschappelijke conclusies trekken
en maatregelen treffen die noodzakelijk zijn."
Radio-Moskou verweet Hartman gisteren, dat hij
„opnieuw heeft getracht grove druk op Frankrijk"
uit te oefenen.
Een dag voor ambassadeur Hartman zijn opmer
kingen over de spanningen tussen Europa en de
Verenigde Staten maakte, zei de Franse minister
van buitenlandse zaken Francois-Poncet, dat Pa
rijs en Washington de internationale situatie op
dezelfde wijze analyseren, maar dat zij verschil
lende oplossingen zien. Solidariteit betekent ech
ter geen uniformiteit en een bondgenootschap
geen gebondenheid, aldus Francois-Poncet.
Naar zijn mening is „diversiteit een van de sterk
ste punten van het Westen", en is het mogelijk
„dat wij met de Verenigde Staten afspreken een
beleid te voeren dat anders is, maar wel parallel
loopt". De toon van de opmerkingen van de
Fransman was opvallend vriendelijk, vermoede
lijk om de ergernis bij de Amerikanen over Gis-
cards solo in Warschau enigszins weg te nemen.
ROME (Reuter, AP. AFP) De Itali
aanse kranten verschijnen vandaag
niet en er komt ook geen nieuws op
Hadio en televisie.
De journalisten hebben tot een lande
lijke staking besloten nadat journa
list Fabio Isman van het Romeinse
dagblad II Messagero tot een forse
gevangenisstraf en zijn hoofdredac
teur tot een geldboete was veroor
deeld wegens het publiceren uit de
geheime bekentenissen van een lei
der van de Rode Brigades.
Silvano Russomanno van de Italiaan
se geheime dienst kreeg gevangenis
straf voor het doorgeven van de ver
horen. De Italiaanse journalisten vin
den het optreden tegen hun collega's
een aantasting van de persvrijheid.
De christendemocratische oud-pre
mier Gulio Andreotti heeft in een
vraaggesprek met een weekblad ver
klaard dat de regering die hij op dat
moment leidde, in mei 1976 na de
ontvoering van Aldo Moro bereid was
met diens ontvoerders, de Rode Bri
gades, te onderhandelen.
De ontvoerders hadden dan wel de eis
moeten laten vallen dat „de histori
sche leiders" van de stadsgueriila-
groep op vrije voeten moesten wor
den gesteld. De aartsbisschop van
Forence kardinaal Benelli had voor
gesteld als gebaar een van de minde
re Brigadeleden los te laten, maar het
enige antwoord daarop was de afleve
ring van het dode lichaam van Moro
in een geparkeerde auto.
Weizman, die de functie van minister
van defensie bekleedde, vindt dat er
geen ruimte voor hem is in de rege
ring-Begin. „Deze regering die geko
zen werd om het volk te dienen, dient
het volk niet", verklaarde hij zondag
nadat hij het wekelijkse kabinetsbe
raad had verlaten. De besnoeiing op
de begroting van zijn portefeuille was
de druppel die voor hem de emmer
deed overlopen.
De Egyptenaren, met wie hij nauwe
persoonlijke banden aanknoopte na
het bezoek van president Sadat aan
Jeruzalem, toonden een voorkeur
voor Weizman boven andere Israëli
sche leiders. De Palestijnen in de
bezette gebieden, die onder zijn mi
nisterie resulteren, respecteren hem
en menen dat hij de enige was binnen
het kabinet, miet wie te praten viel.
Geliefd
Volgens de jongste opiniepeiwingen
is Weizman de geliefdste politicus in
het land. Maar binnen de regerings
coalitie raakte de humeurige, impul
sieve politicus steeds meer in een
isolement.
Niemand binnen de Cheroet-partij,
de liberale partij of de Democratische
beweging volgt Weizmans stap. De
hoop op de vorming van een nieuwe
centrumpartij is voorlopig van de
baan.
De Palestijnen in de bezette gebieden
vrezen dat het vertrek van Weizman
tot verharding van het Israëlische
beleid zal leiden. De huidige kandida
ten voor de post van minister van
defensie minister van landbouw
Sjaron, een van de drijfkrachten ach
ter de Israëlische nederzettingspoli
tiek, en Mosje Arens, de dogmatische
voorzitter van de parlementscommis
sie van buitenlandse zaken en defen
sie zijn nauwelijks figuren, die de
Palestijnen vertrouwen inboezemen.
Vrede
Weizman leek vrede met Israëls Ara
bische buren boven alles te stellen.
Meer dan wie ook binnen het Israëli
sche leiderschap geloofde hij in het
Egyptische vredesinitiatief, beïn
vloed door een zware verwonding van
zijn zoon tijdens de oktoberoorlog.
Hij verdiende de naam „gematigd" te
zijn door zijn opstelling tijdens de
autonomieonderhandelingen en door
zijn uitgangspunt dat Joodse neder
zettingen slechts voor veiligheidsdoe
leinden gesticht dienden te worden.
Maar sommige politici en politieke
waarnemers vragen zich af of Weiz
man daadwerkelijk van de funda
mentele principes van Begins Che-
roetpartij is afgestapt. Weizman bleef
in het openbaar voorstander van
voortgezette Israëlische controle in
de bezette gebieden. Hij bleef zich
verzetten tegen elke vorm van erken
ning van het Palestijnse recht op
zelfbeschikking. Hij droeg actief bij
tot pogingen het gematigde Pales
tijnse leiderschap in de bezette gebie
den de ruggeraat te breken. Onder
het uitwijzingsbevel van de burge
meesters van Hebron en Halhoel, Fa-
hed Kawasmeh en Mohammed Mil-
ham, twee van de meest gematigde
Palestijnse leiders op de westelijke
Jordaanoever, stond zijn naam.
Tactisch
Na de Palestijnse aanslag begin mei
op joodse kerkgangers in Hebron be
schuldigden nationalistische extre
misten in Israël Weizman ervan niets
om hun veiligheid te geven. Zij eisten
zijn aftreden. Vele politieke waarne
mers geloven dat Weizman uiteinde
lijk slechts bereid was de Egyptena
ren op tactische punten tegemoet te
komen, zonder de politieke principes
op te geven die zijn leven overheer
sten. Vice-premier Jigal Jadin verzet
te zich gisteren tegen het gematigde
imago van Weizman. Hij stelde dat
hij zich altijd tegenover het koppel
Weizman-Sjaron vond in zijn strijd
tegen de Israëlische nederzettingspo
litiek.
De benoeming van de nieuwe minis
ter van defensie zal geen makkelijke
beslissing zijn voor premier Begin.
Sjaron. die in oktober 1973 de Israëli
sche troepen over het Suezkanaal
leidde, dreigt ook op te stappen als
hij niet wordt benoemd. Door voorlo
pig zelf ook de functie van mlnistër
van defensie op zich te nemen kan
Begin een escalatie van zijn moeilijk
heden uit de weg gaan.
SALISBURY (Reuter,
AP, UPI) Zimbabwe
gaat het ambtenaren
korps „afrikaniseren"
door er meer zwarten
in op te nemen en door
zwarte ambtenaren
sneller te promoveren
naar hogere posities.
Blanken hoeven niet
bang te zijn dat ze eruit
zullen worden gewerkt,
aldus premier Robert
Mugabe. Hij zei dat tot
de maatregelen is be
sloten omdat de zwarte
bevolking duidelijk on
dervertegenwoordigd
is in het overheidsap
paraat.
Minister van financiën
Enos Nkala heeft aan
gekondigd dat het
blanken die willen emi
greren, moeilijker zal
worden gemaakt om
geld mee te nemen. Tot
nu toe mag een blanke
drieduizend gulden
meenemen, maar als
het aan minister Nkala
ligt wordt dat onmoge
lijk. Mugabe heeft de
uitspraken van zijn mi
nister al wat afge
zwakt.
Leger en politie van
Zimbabwe hebben op
dracht gekregen te
schieten op leden van
de tegen het bewind in.
Maputo gerichte Natio
nale Bevrijdingsbewe
ging van Mozambiquer
die zich in het grensge
bied van Zimbabwe op
houden.
Tot het aan de
macht komen van Mu
gabe stond het toen nog
Rhodesische leger ach
ter de opstandelingen,
inaar de premier heeft
met de Mozarabikaanse
president Samora Ma-
chel afgesproken dat ze
samen de strijd met de
verzetsbeweging zuilen
aanbinden.
oor prof. mr. P. H. Kooijmans
Bt 'gelopen zaterdag heeft het internationaal gerechtshof in Den Haag
ou ltspraak gedaan in de door de Verenigde Staten tegen Iran aangespan
nen zaak over de bezetting van de Amerikaanse ambassade in Teheran,
«et geheel verwonderlijk na de uitspraak van 15 december van het
lopen jaar waarbij als voorlopige maatregel de onmiddellijke vrijla-
raéng van alle gijzelaars werd gelast, heeft het hof de handelwijze van Iran
'1' eroordeeld.
Ipvallend zijn wel de scherpe bewoordin-
dsttfcn waarin deze veroordeling plaatsvindt.
>eno reden daarvoor wordt aan het eind van
uitspraak nog eens het was reeds
L iurd bij het voorlopige vonnis van 15
rVpcember herhaald: de veelvuldigheid
aarmee door particulieren inbreuk wordt
emaakt op de onschendbaarheid van di-
lolfl lornaten is op zichzelf reeds uiterst veront-
ui' astend. Maar de onderhavige zaak is uniek
daarom in bijzondere mate ernstig, om-
at voor het eerst de autoriteiten van de
aststaat zelf zich aan deze inbreuk hebben
luldig gemaakt. Daarmee wordt, zoals
!t hof opmerkt, het door de eeuwen heen
ildig opgetrokken gebouw van het
itatelijk recht, onmisbaar voor het be
id van veiligheid en voor het welzijn van
mensheid, ondermijnd.
't hof begint met een uitvoerige weergave
jor an de leiten. Het meeste daarvan mag als
«end worden verondersteld. Interessant
dat het hof als juist heeft ervaren hetgeen
rdal oor de Verenigde Staten bij de pleidooien
jlz. feds was gesteld, namelijk dat van Ameri-
aanse zijde contact was opgenomen met
Iraanse autoriteiten toen werd overwo-
n de sjah voor medische behandeling toe
ïns lij
die gelegenheid garandeerde Iran heer-
^aaldelijk de veiligheid van het Ameri
cas diplomatiek personeel. En toen op 1
iber een betoging plaatsvond voor de
Amerikaanse ambassade, traden de Iraanse
veiligheidstroepen inderdaad effectief op.
Maar op 4 november de dag van de
bezetting lieten deze zelfde veiligheid
stroepen het opvallend afweten.
Alhoewel het hof geen bewijs heeft gevon
den voor de stelling dat de bezetting daad
werkelijk door de Iraanse autoriteiten was
geïnspireerd voor de bezetting zelf acht
het daarom Iran niet aansprakelijk is het
wel van oordeel dat het aan Iran toe te
rekenen valt dat er geen effectieve bescher
ming is verleend. Het argument dat de
situatie uit de hand was gelopen, wijst het
hof af: andere nadien gevolgde bezet
tingen van onder meer de Britse ambassa
de, het Iraakse consulaat en de Russische
ambassade konden wel effectief worden
voorkomen, dan wel beëindigd.
Het hof acht Iran wel volledig aansprakelijk
voor het voortduren van de bezetting. Bij
zonder scherp laakt het hof de officiële
goedkeuring van de bezetting door ayatol
lah Khomeini. Vanaf dat moment be
schouwt het hof de bezetters als officiële
overheidsagenten.
Amerika is door het hof dan ook vrijwelge
heel in het gelijk gesteld. Het hof verklaar
de Iran schuldig aan schending van een
lange reeks verdragsverplichtingen, gelast
te de onmiddellijke vrijlating van alle gijze
laars en teruggave van alle Amerikaanse
diplomatieke eigendommen, en verbood
Iran de gijzelaars te berechten of getuigenis
af te laten leggen.
Voorts heeft het hof bepaald dat Iran scha
devergoeding verschuldigd is aan Amerika.
De aard en de hoogte daarvan is echter nog
niet vastgesteld. Gezien het feit dat de
rechtsschending nog steeds voortduurt, zal
het hof deze vaststelling op een later tijd
stip doen plaatsvinden.
Uitleveren
Eén Amerikaanse eis is in de lucht blijven
hangen. In het verdrag van 1973 tot voorko
ming en bestraffing van misdrijven, begaan
tegen internationaal beschermde personen,
waaronder ook diplomaten vallen, is be
paald dat de verdragspartijen de bedrijvers
van deze misdrijven ofwel zelf zullen be
rechten ofwel aan de direct geraakte andere
verdragspartner zullen uitleveren. De Vere
nigde Staten hadden het hof dan ook ge
vraagd Iran te bevelen tot deze berechting
over te gaan dan wel de bedrijvers van deze
rechtsschendingen uit te leveren aan
Amerika.
Deze eis heeft een uiterst pikant karakter
nu het hof heeft vastgesteld dat de Iraanse
autoriteiten zelf zich schuldig hebben ge
maakt aan deze misdrijven, een situatie die
bij de opstelling van het verdrag van 1973
niet was voorzien; men dacht toen kenne
lijk alleen aan daden door particulieren
bedreven. Formeel heeft het hof zich in zijn
uitspraak niet met deze conventie bezigge
houden op grond van formeel-juridische
argumenten die thans buiten beschouwing
kunnen blijven maar men kan zich toch
niet aan de indruk onttrekken dat het hof er
enige moeite mee had uit te spreken dat de
Iraanse autoriteiten ofwel zichzelf moeten
laten berechten door de Iraanse rechter,
ofwel zichzelf moeten uitleveren aan de
Verenigde Staten. Gezien de door het hof
gebruikte formulering kan echter niet wor
den uitgesloten dat hier later nog op zal
worden teruggekomen.
Hoopt het hof op een regeringswisseling in
Iran, die het mogelijk zal maken op meer
onbevangen wijze op deze eis van Amerika
in te gaan?
Wat doet het hof met het van Iraanse zijde
aangevoerde argument dat de bezetting
van de Amerikaanse ambassade onderdeel
is van een veel groter complex, dat terug
gaat op het ingrijpen van de CIA in 1953 in
Iran, hetgeen toen leidde tot terugkeer van
de verjaagde Sjah en dat deze zaak daarom
niet op zichzelf mag worden bekeken?
Het hof reageert tamelijk laconiek door te
stellen dat, als Iran werkelijk meende dat er
een nauwe samenhang tussen al deze ele
menten bestaat, het dit het hof maar had
moeten komen vertellen. In plaats daarvan
heeft Iran er de voorkeur aan gegeven weg
te blijven en nagelaten een nader bewijs
aan te voeren.
Overigens geeft het hof wel te kennen dat.
zelfs indien dit bewijs zou zijn geleverd, dit
nimmer de bezetting had kunnen recht
vaardigen en hoogstens als verzachtende
omstandigheid had kunnen gelden. Interes
sant in dit verband is dat het Hof niet
uitsluit dat de toelating van de Sjah voor
medische behandeling in Amerika de lont is
geweest in een reeds lang smeulend kruit
vat en dat dit te zijner tijd als factor kan
gelden bij het vaststellen van de conse
quenties voor Iran, alhoewel het onrecht
matige karakter van Irans handelwijze
daardoor niet kan worden weggenomen.
Amerikaanse rol
Een van de twee rechters die zich niet met
het oordeel van het hof konden verenigen
(alhoewel zij wel het bevel tot onmiddellijke
vrijlating van de gijzelaars ondersteunden),
de Syrische rechter Tarazi, is van oordeel
dat het hof wel dieper op de Amerikaanse
rol in het verleden in Iran had moeten
ingaan. Hij is het daarom niet eens met het
hof dat de volledige verantwoordelijkheid
bij Iran moet worden gelegd.
Opvallend is dat het hof de Verenigde Sta
ten gevoelig op de vingers tikt terzake van
de „overigens mislukte" militaire actie in de
nacht van 24 op 25 april. Het hof spreekt
zich niet uit over de rechtmatigheid van dit
optreden (omdat dit in het onderhavige
geschil niet aan het hof ter beoordeling
stond), maar verwijt Amerika wel gebrek
aan respect voor de gerechtelijke procedure
die het zelf heeft aangespannen. Als men
een oplossing via de rechter zoekt, dient
men zich te onthouden van eenzijdige
maatregelen die in de richting van eigen-
rechting wijzen. Voorts herinnert het hof
Amerika eraan dat het bij de uitspraak van
15 december beide partijen gelast heeft zich
te onthouden van daden die de situatie
kunnen verergeren.
De andere zich in de minderheid bevinden
de rechter, de Rus Morozow, is van oordeel
dat het hof wel had kunnen en moeten
vaststellen dat het beroep van Amerika op
het recht van zelfverdediging, waarmee het
deze militaire actie rechtvaardigde, onjuist
is omdat volgens het handvest zelfverdedi
ging slechts geoorloofd is bij een aanval op
het eigen grondgebied. Overigens meent hij
dat Amerika, door deze actie en door andere
handelingen die Iran grote schade hebben
toegebracht, het juridische en het morele
recht verspeeld heeft om van het hof te
verwachten dat het enige eis tot schadever
goeding zal toekennen. Anders dan de Syri
sche rechter verklaart hij zich bij voorbaat
reeds tegen welke vorm van schadevergoe
ding dan ook
Ontoelaatbaar
De uitspraak van het hof (ook de beide tot
de minderheid behorende rechters ontken
nen niet dat er sprake is van ernstige schen
ding van het volkenrecht; zij menen echter
dat Iran daarvoor niet uitsluitend of voor
namelijk aansprakelijk is) had moeilijk an
ders kunnen luiden. Terecht zegt het hof
dat het diplomatieke recht zelf in remedies
voorziet, wanneer diplomaten of de staat
die zij vertegenwoordigen dingen doen die
de ontvangende staat niet aanstaan: in het
eerste geval kan men de betrokken diplo
maat tot persona non grata verklaren, in
het tweede geval kan men de diplomatieke
betrekkingen verbreken. Bezetting van een
ambassade en gijzeling van het ambassade
personeel is onder geen enkele omstandig
heid toelaatbaar, omdat daarmee het ver
keer tussen de staten onmogelijk wordt.
Iran heeft reeds laten weten dat het de
uitspraak naast zich neerlegt. Het hof zelf
beschikt niet over de middelen om zijn
uitspraak te effectueren. Het handvest stelt
die taak in handen van de Veiligheidsraad
indien de andere partij (in dit geval dë
Verenigde Staten) zich te dier zake tot dé
raad wendt. We mogen aannemen dat Ame
rika inderdaad met het thans gewezen voh
nis in de hand de zaak weer in de Veilig
heidsraad aan de orde zal stellen. Doch het
is geenszins uitgesloten dat een resolutie
die sancties tegen Iran gelast, weer (evenal$
afgelopen januari) door een Russisch veto
zal worden getroffen. Daarmee zou de Sow;-
jet-Unie zichzelf een slechte dienst bewij#
zen, want eerbiediging van de diplomatieke
onschendbaarheid is in ieders belang, ooü
in het Russische.
Bedenkelijker is evenwel dat de Verenigde
Naties daarmee in feite Amerika het argu
ment zouden verschaffen om tot eigen rich-
ting over te gaan en juist om dit te voorko
men zijn de Verenigde Naties opgericht,
Hoe positief men dan ook de uitspraken van
het hof moge beoordelen, er is vooralsnog
weinig reden tot opgewektheid. Het feit dat
een land de in dit opzicht unanieme
uitspraak van de hoogste gerechtelijke in
stantie van de Verenigde Naties rustig kan
negeren zonder dat diezelfde Verenigde Na
ties daar iets aan doen, geeft een scherp
maar weinig aantrekkelijk beeld van de
internationale rechtsorde.
