Tv-spel met verhalen 'rond twee vrouwen' Cannes dreigt louter te worden Stinkbommen voor opera over Jezu Vakantie met gesprongen lippi Talentenjacht blei fraude van tonnen] LENTEPRIJSVRAAG Boe en bijval begeleiden Weense première Regisseurs lijden onder malaise 3 Nieuwe boeken Biistex helpt. Tubetje Biistex,vergeet 't niet. ZATERDAG 24 MEI 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET door Riet Diemer HILVERSUM In Nederland ls schrijftalent voor drama schaars gezaaid en nieuwe ontdekkingen worden nauwelijks gedaan. Een bewering die de meeste hoofden en regisseurs van theaters en omroepen onophoudelijk uit de mond laten rollen. Echt, alles wat beginnende schrijvers maar opsturen wordt goed gelezen en komt niet terecht in de bureauladen, verzekeren ze. Van één zo'n schrijver, Ger Beukenkamp, kun je het ook van een heel andere kant horen. Beukenkamp (33). tot voor kort ana- list om zijn brood te verdienen, want van schrijven kun je niet leven, en nu part-time bibliothecaris, heeft de pro- dukten van zijn toneelschrijfkunst al ontelbare malen van de theaterdirec ties teruggekregen. Wat hij in de kort af gestelde briefjes te lezen kreeg kwam min of meer neer op de vraag: hoe durft u eigenlijk iets op te sturen. Hij is al jaren de vaste leverancier van teksten voor het amateurgezel schap Toetssteen en dat heeft blijk baar de deuren van „het Theater" met een hoofdletter voor hem geslo ten gehouden. Hoewel hij nog altijd de voorkeur geeft aan het gewone toneel lijkt het nu toch dat bij het televisiedrama voor hem een betere toekomst is weggelegd. Territorium Bij de voor geen experiment vervaar de afdeling drama van de VARA heeft Beukenkamp nu een opening gekregen met de eenakter, die bij Toetssteen Territorium heette, maar door de VARA is omgedoopt in „Drie verhalen rond twee vrouwen". Ze worden maandagavond om kwart over acht óp Nederland 1 uitge zonden. door Josée Ruiter, die deze week de Theo d'Or-prijs kreeg, voor de beste vrouwelijke toneelrol in Nederland, en Liselore Gerritsen, die hiermee haar debuut als actrice maakt. De enige mannelijke hoofdrol wordt ver tolkt door Peter Bolhuis. De regie is van Nick van den Boezem. De titels van de eenakters zijn: de speelplaats, de supermarkt en het zwembad. De dialogen, waarvan de inhoud door de beide speelsters heel inventief wordt aangevoeld, staan daarin centraal. De enscenering ver andert nauwelijks. De spelen zijn voor „de planken" geschreven en Nick van den Boezem heeft dat laten uitkomen in de statische decors: een bankje op een pleintje, het kantoor van de winkelrechercheur en het zwembad. De vraag kan worden gesteld in hoe verre zo'n vormgeving eigenlijk wel echte televisie is en niet verzandt in een praatstuk. Maar eerlijk gezegd is de dialoog van zó'n kwaliteit en ver toont zulke verrassende wendingen dat alle aandacht wordt opgeëist en er niet zo veel wordt gemist. De twee vrouwen worden gespeeld Het zijn drie op zichzelf staande stuk ken, die één ding gemeen hebben. Ze gaan over een kind, dat we overigens niet eenmaal te zien krijgen. Als de twee vrouwen in de eerste aflevering de speelplaats op een bankje zitten hoor Je alleen gejoel op de achtergrond. De twee vrouwen ont moeten elkaar voor het eerst, maar ze komen steeds nader tot elkaar. Lise lore als het nuchtere zakelijke type, Josée als de naïeve huismoeder. Als op de achtergrond een ambulance aan komt gieren omdat er een onge luk is'gebeurd met haar kind blijft ze toch zitten, helemaal geobsedeerd door haar nieuwe vriendin. Liselore Gerritsen als de winkeldie vegge in de supermarkt zorgt voor komisch-absurd speL Ze is een wat hysterische tante, die de zaak zo weet te, ontregelen dat niet zij als de vrouw die medelijden behoeft geholpen moet worden maar de rechercheur zelf. De derde eenakter is meer tragisch. In het zwembad is er de confrontatie tussen de badjuffrouw - Liselore, die gedegradeerd is vanwege de verdrin kingsdood van een jongetje en zo maar een jonge vrouw Josée, die haar bestookt met indringende vragen. Voor de VARA heeft Beukenkamp BREDA (ANP) De directeur a 1 D. van het evenementenbureau Bil da wordt verdacht van fraude 3 enkele tonnen, maar de politie he j! hem nog niet kunnen opsporen.] zaak kwam aan het licht toen finale van een door D. georganiseer i., talentenjacht niet doorging. Een nègentienjarige zangeres zou0 11 grond van beloften van D. hondet duizenden guldens hebben uitges i ven. Ze zou binnen een jaar toparti< pi' te worden, wist D. haar te vertei]f nc en zij had daar alvast een voorsch ve op genomen. Voor advertenties die de talent® jacht aankondigden moet nog 27.C gulden worden betaald. E Liselore Gerritsen en Josée Ruiter (rechts) in „Drie verhalen rond twee vrouwen." verder het oorspronkelijke televisie spel „Een kooi voor Tommy" geschre ven. Voor de AVRO maakt hij het script van de film „Als de lente een serie, de jeugdserie „Er waren komt", bewerkt verder jhet boek van twee koningskinderen" en „De witte Jan Terlouw „De derde kamer" tot leugen" van Dolf de Vries. UITSLAG De uitslag van onze grote lenteprijs- al vraag zal worden gepubliceerd in onze krant van donderdag 29 mei a.s. We hèdden dat graag vandaag al gedaan maar omdat één van de hoofdprijswinnaars met vakantie was en we ook van deze prijsuitei- king een foto willen plaatsen, ben wij moeten besluiten de uitslag enkele dagen uit te stellen. We vragen daarom onze lezers nog even geduld. door Peter Barvaart CANNES Het is een wonderlijk gevoel afscheid te nemen van een festival, met het idee dat het nog niet werkelijk op gang is gekomen. Wat waren we bereid om de mond open te laten vallen van verrassing, de handen op elkaar te brengen voor een ovatiemaar daar is helaas weinig van gekomen. Dat kan natuurlijk tot oorzaak heb- ben, dat van de ruim honderd projec ties die hier per dag gaan net de verkeerde werden bezocht. Maar we beperken ons hier duidelijkheidshal ve tot het meer officiële gedeelte van het programma Immers het belan grijkste deel van het festival. Natuurlijk waren er grote namen te over, maar op enkele uitzonderingen schijnen ook de meest prominente regisseurs aangetast door de malaise die de internationale cinema meer en meer in haar greep heeft. Het is niet onlogisch, maar ook niet rechtvaar dig, dat het voor het merendeel de al bekende regisseurs zijn, die in deze tijd van schaarste in staat worden gesteid aan het werk te blijven. De geldschieters houden er nu eenmaal niet van hun kapitaal in de waag schaal te stellen. Maar van de bedra gen die een Fellini, een Sam Fuller of Alain Resnals bij voorbeeld ter be schikking worden gesteld, zou een willekeurige regisseur met min stens een even groot talent twee of drie films kunnen maken. Prestige en talent zijn immers volkomen ver schillende zaken. Gewoonte Om nog maar even bij Fellini te blij ven: hij maakt er zo langzamerhand een gewoonte van zijn niet geringe budgets met vele miljoenen te over schrijden. Dat geld wordt voor het belangrijkste deel gebruikt om be staande lokaties in de Cinecitta-stu- dio's natuurgetrouw na te bouwen. Natuurlijk, dat wordt op onnavolgba re wijze gedaan. Maar wanneer ac teurs en actie verdronken worden in. en daarmee ondergeschikt worden gemaakt aan de decors, omdat die meer kosten en een groter prestige uitdragen, dan mag je je afvragen op het bioscooppubliek uiteindelijk niet Speciaal vandaag meer gebaat is bij een kleiner opge zette produktle met een pakkend ge geven, waarbinnen dramatische han deling en acteerprestaties een dra gende functie hebben. Een goed voor beeld van hoe het ook kan, is Une semaine de vacanees, waarin te zien is wat Bertrand Tavemier met drie acteurs, tegen de achtergrond van functioneel gebruikte stad Lyon, bij de kijker kan losmaken. Scoia Ettore Scola bedient zich voor La terrazza, die hem de prijs voor het beste scenario opleverde. Weliswaar van een keur van bekende acteurs, de plaats van handeling blijft voornamelijk het in de titel aan geduide decor. Nu worden hierboven regisseurs genoemd die al een jaren lange staat van dienst hebben en een grote reputatie genieten in de inter nationale cinema. Dat geldt niet voor Raphaëlle Billetdoux, die met weinig middelen en een grote naam: Klaus Kinski een heel overtuigen de film wist te maken. Een verrassing die te vergelijken is met wat vorig jaar op het festival te zien was van Jacques Doillon. Van hem is La fem me qui pleure in ons land te zien. Enkele keer Echte grote ontdekkingen waren deze keer niet te signaleren. Minder bekende regisseurs kwamen een en kele keer met hoopgevende resulta ten. Naast de al eerder genoemde Billetdoux waren dat Giuseppe Ber- tolucci (broer van Bernardo) en Mar co Tullio Girodana. De teleurstellin gen kwamen uit de hoek van de be roemdere cineasten, zoals Fellini dus, maar ook Bob Fosse die nota bene voor All that jazz een prijs kreeg. Speciaal morgen Scola was zo bezeten van zijn onder werp voor La terrazza dat hij mate loos aan het breien sloeg, af en toe een steek liet vallen en er vele overhield. Zelfs Alain Resnals, goed voor de bijzondere prijs van de jury, wist ditmaal niet te overtuigen met al talloze keren gepleegde, eindeloos herhaalde theorieën over de overeen komst tussen de hersen- en zenuw functies van rat en mens, in zijn film Mon oncle d'Amérique. Zelfs als je Resnais heet maak je misschien maar eens in je leven een meesterwerk als Providence. Geniaal Sauve qui peut (la vie), de eerste speelfilm sinds tien jaar van Jean- Luc Godard werd ontvangen als „een geniaal meesterwerk" en betiteld als „het voorbeeld van wat de cinema ons over tien jaar te bieden za! heb ben". Dat laatste zou reden geven om ons somber te stemmen, als niet dui delijk zou zijn dat de vermaarde re gisseur, na een tiental jaren van expe rimentele semi-documentaires op vi deo, een specifieke filmstijl zal moe ten hervinden. Er gaan geruchten, dat het festivalbe- stuur overweegt dit gebeuren met een vijftal dagen te verlengen. Maar, wan neer „Cannes 1980" een enigszins zui vere afspiegeling was van wat er in ternationaal op filmgebied aan de hand is, vraag je je af of het niet zinniger zou zijn het festival juist te bekorten. Want met de sterke concur rentie van het festival van Berlijn en het in augustus van dit jaar op geheel herziene basis (met competitie en prijs) te houden festival van Venetië, waarvoor Antonioni zijn film uit Can nes heeft teruggetrokken, moet men er ten zeerste voor waken dit festival International du film niet te laten verworden tot louter een filmmarkt. Speciaal maandag Udo '80. Opnamen van een optreden van Udo Jürgens en zijn orkest in de Evenements hal in Groningen in het najaar van 1979. Deel 2. Ned. 1, 21.55 uur O Achter het Nieuws probeert de plaatsen in kaart te bren gen waar in ons land vergif in de bodem zit. Voorts een bij drage over de methodes van een Zwitserse multinational om een ex-medewerker, die bij de rechter frauduleuze hande lingen in het bedrijf had geo penbaard, klein te krijgen. Ned 2, 21.55 uur Zl. praat met prof. dr. B. Goudzwaard over diens be sluit zijn CDA-functies neer te leggen. Hilversum I, 9.30 uur O In de Rooie Haan laat mi nister Pais van onderwijs aan het woord over de opstelling van PvdA-voorzitter Van den Berg inzake de vorming van een nieuw kabinet. Pais praat verder met oud-minister van onderwijs Van Kemenade over komende acties in het on derwijs. Hilversum I, 13.03 uur. NOS-Tribune. Informatief programma waarin het pu bliek de kans krijgt vragen te stellen over een actueel onder werp. Vanavond gaat het over dierproeven. Hoofdgast is prof. dr. P. Visser, fysioloog en dierenvriend. Ned. 2, 18.40 uur Aan hun taas getrokken. Het Simplistisch Verbond geeft de heren F. Jacobse en Tedje van Es gelegenheid nog maals de kans te vertellen wel ke mazen er te vinden zijn in het netwerk van de Neder landse samenleving. Ned. 2, 19.30 uur Hofland ontmoet mevrouw Zeldenrust-Noordanus. Jour nalist H. J. A. Hofland praat met deze voormalige NVSH- voorzitster, die thans directri ce van een bureau voor psy chologisch marktonderzoek is. Ned. 2, 20.40 Rome, open stad. Italiaanse speelfilm van regisseur Rober to Rossellini over de laatste periode van de fascistische overheersing in Italië en het verzet daartegen. In de hoofd rollen spelen Anna Magnani, ASdo Fabrizi, Marcello Paglie- ro en Vito Annicchiarico. Ned. 2, 21.45 u. O Die Entfürung aus dem Se rail. Zangspel in drie bedrij ven van Wolfgang Amadeus Mozart op een libretto van Gottlob Stephanie. Een uit voering van de Beierse staat- sopera, door de Duitse tv opge nomen in het National-theater in München. Ned 2, 16.00 uur O Bolivia: de tinmijnen. In de serie actuele documentaires over Zuid-Amerika vanavond een beeldverslag van de econo mische situatie in Bolivia. Ned. I, 21.55 uur Music Gallery. Muziekpro gramma, gepresenteerd door Pim Jacobs. Met medewerking van The Hi-Lo's, Martine Bijl, het Pim Jacobs Trio en het Metropool-orkest onder lei- ding van Rogier van Otterloo (het programma wordt gelijk tijdig uitgezonden via Hilver sum 3). Ned 2, 22.00 nur O Dagje Drente. Een NCRV- team beweegt zich al drente lend door deze schitterende provincie op zoek naar mensen die bijzonderheden kunnen vertellen over dit deel van het land. Hilversum 2, 8.36 uur door Louwrens Langevoort WENEN Oproerpolitie, honderden demonstranten, dranghekken en een lichte vorm van massahysterie; het betrof nu eens geen interland- voetbalwedstrijd maar de we reldpremière van een opera. Nog wel een werk met een religieus thema: „Jesu Hoch- eit", mysterie-opera van de 62-jarige Oostenrijkse compo nist Gottfried van Einem. Bravo- en boegeroep In het Theater an der Wien op zondagavond 18 mei na de voorstelling. Op zichzelf niets bijzonders, want premièrepubliek is nu eenmaal niet het meest maatge vende gehoor wat je Je wensen kunt. Het boegeroep had dezelfde oorzaak als de demonstraties bulten. Zich af zetten tegen de inhoud van het werk, dat bij vele katholieken duidelijk in het verkeerde keelgat was geschoten. Oorspronkelijk zou „Jesu Hochzeit" worden opgevoerd in de Stiftsklrche in Ossiach in het kader van het Ka- rinthische Zomerfestival. Zodra ech ter de kerkelijke autoriteiten van de inhoud van dit dramatische oratori um op de hoogte waren gesteld, be gon het trammelant. Deze nieuwe vi sie op de Lijdensgeschiedenis kon toch maar beter niet in een kerk worden opgevoerd. Hét is aan de Wiener Festwochen te danken dat Von Einem en zijn libret- tiste. Lotte Ingrisch (de vrouw van de componist) hebben doorgezet. Aan gezien hun werkstuk naar een theater verhuisde, werd het in operavorm ge goten. Een echte opera is het echter niet geworden: een te groot gebrek aan handeling is daarvan de ooizaak. Nog voor er één noot gezongen was, zelfs vóór de repetities begonnen, wa ren afkeurende stemmen al overal te horea De katholieke Kirchenzeitung begon al in februari een campagne vooral ook tegen het voornemen van de Oostenrijkse televisie om de we reldpremière life over te nemen. Het mocht echter niet batea Godslastering Lotte Ingrisch is vast overtuigd van haar goede wil en wapent zich tegen elke aanklacht wegens godslastering. Alleen haar grote liefde voor Chris tus, en haar wens op deze manier uiting te geven aan haar uiterst religi euze gevoelens, waren voor haar re den om zich op „Jesu Hochzeit" te werpen. Wat gebeurt er precies in haar visie op het evangelie? Proloog: Magdalena voor Ingrisch het prototype van de mens in al zijn gebreken in moderne kleding, met een gitaar in de hand, richt zich tot het publiek en vraagt zich af of er een God is. Een vraag, die al generaties lang mensen heeft bezig gehouden, maar zo duidelijk nooit in een opera te horen te geweest. In de volgende negentien min of meer onafhankelijke scènes (twee bedrij- ven) zien we gedeelten uit het leven van Jezus. Maria opent het eerste bedrijf met de enigszins naïef aan doende frase: „Ik ben de jonkvróuw Maria uit Bethlehem, en ik heb zo'n lieve echtgenoot, die mij in mijn slaap, zonder dat ik het wist, het diadeem van mijn onschuld nam." Voor Jozef is het een groot raadsel, hoe zijn toekomstige vrouw zwanger is geworden: hij vreest dat Maria er een ander op na houdt. Dan pas komt de verkondiging door de Engel van de Heer. Maar in plaats dat Maria luid het Magnificat (zie evangelie Lucas) aanheft, zetten zij en Jozef zich tegen deze niet gewilde roeping door God af. „We hebben Hem toch niets ge daan. Laat ons met rust!" pro 'j Voorzien van portretten van de heilige Familie, kruisen en kaarsen trekken tegenstanders van de opera Jesu Hochzeit op naar het Theater an der Wien. Een deel van het publiek nam met§ alles geen genoegen. Een deel b tijdens de voorstelling vóór het 11 ter an der Wien geestelijke liedci zingen. Binnen schreeuwden m. standers op de staanplaatsen in nok van het theater. De stinkbi 11 men die zij wierpen ter onderstrepj td( van hun-kreet Mistoper stinko ra) als variant op Mysterie-oper.v hun door de meerderheid van I publiek niet in dank afgenom Maar geen nood, van alle kantens] ten dames plots met zakampul eau de cologne de stank weg. Vergrijsde muziek Dat tot nu toe niets over de muzlki kei compositie werd geschreven, zegt ga genoeg over de kwaliteit van de pa; tuur. Die verbleekt namelijk bi] discussie over de tekst. Gottfriedi Einem, die eerder Kafka's Het pr« en Dürrenmatts Het bezoek van oude dame tot opera beweri KR schrijft een muziek die herinnerti Richard Strauss. Grootse orkests nes, waarin ook een elektronisch! sterkte Spaanse gitaar is opgenon zorgen voor makkelijk in het g liggende muziek waar weinig 1 vanuit gaat. Slechts één rol spi^ eruit: die van Tödin. Het Kwai meeslepende zangstukken deeld, weliswaar sterk lijkend! Strauss' Salomé, maar krachtig daarom indrukwekkend. Mede dt nel de vertolking van Karan Armstra werd Tödin de centrale persoon )Sll het toneel. Alle respect verder voor Per-An Wahlgreii (Jezus), Elisabeth Stein ,n (Maria) en Eberhard Wachter (Joh Per het Akademie Kammerchor en j ak. Wiener Symphoniker onder diriga >v< David Shallon, die van deze nu vergrijsde partituur een redelijk ovi „|a tuigend beeld hebben gegeven voor Jesu Hochzeit een lang leven weggelegd, valt moeilijk te zeggf 1 Na de Weense première zal het stuk K ieder geval nog in Hannover en Ki 6 1 sel te zien zijn. Dat het niet als Jes n. Christ Superstar of MatthSus Pi orj sion een kassucces wordt zal zelfsi makers niet verwonderen. ze Karan Armstrong als Tödin en haar duivelse machten van dé duisternis in Von Einems opera Jesu Hochzeit. i ijt Sleutelscène is de passiescène van „Jesu Hochzeit". Ingricht komt hier met een bijzondere stelling op de proppen: niet de Joden brachten Je- wordt van zijn bovenmenselijke voet stuk, is de tegenstanders een doorn in het oog. Maria en Jozef vertegen woordigen bij Lotte Ingrisch de me- zus aan het kruis, maar-de valse apos- ning van het volk. Ze spreken plat- telen en hun aanhangers, die de Leer van Jezus verrieden. De vier evange listen (ware apostelen) maken de ba lans op van de tijd na Christus. In naam van' de Leer wordt er geroofd, oorlog gevóerd, gevangen gezet en vooral ellende gezaaid. In deze allego rische scène treedt Tödin eerst op als StiflkODOrd Judas, waarmee ze wraak wil nemen op Jezus, en vervolgens als rechter, die Hem veroordeelt tot het kruis. Weens en zorgen zo voor de komische noot als in een middeleeuws myste riespel. Dat Lotte Ingrisch daarvoor de bijbeltekst enigszins verdraaide, ls ze zich terdege bewust. Jezus-; sterft, de Engel verschijnt. De Tödin danig onder de indruk, spreekt „Het is volbracht" en nodigt tot de Bruiloft uit. Magdalena in de epiloog stelt vast dat God bestaat, en besluit: „Waar de geest van de Heer aanwezig is, daar is Vrijheid!" Dat Jezus in deze opera ontdaan De heftigste protesten richtten zich tegen de seksuele perversie die de librettiste rondom de figuur van Je zus gesponnen zou hebben. In haar regie-aanwijzingen staan echter geen perversiteiten. De afwijkingen ko men voor rekening van de regisseur, de 35-jarige Italiaan Giancarlo del Monaco, zöon van de beroemde tenor Mariö del Monaco. Hij ziet de perso nages als symbolen die op theatrale wijze moeten worden uitgewerkt. ADVERTENTIE Allegorie Een belangrijk figuur in deze opera is de dood. In de gedaante van een vrouw (Tödin) neemt zij Lazarus op in haar Rijk. Het Donker is haar macht, waarin zij onverslagen is. Jezus breekt haar macht door Lazarus op te wekken. Jezus en Tödin staan voor Ingrisch gelijk met Licht en Donker, God en Duivel. De vereniging van deze twee grootheden, hun Bruiloft, kan pas de Mens is een evenwicht brengen. Voor de volgende bocht, roman D. Kloék. Uiig. Zomer en Keunin Ede. 191 blz - 17,90. Verborgen betekenissen, psychoan lyse, fenomenologie, hermeneutl van P. C. Kuiper. Uitg. Van Loghu Slaterus. Deventer. 275 blz - 37,51 Van defeministische uitgeverij Bonte Was in Amsterdam zijn: Mo der in opstand en andere verhall van M, Wilkins Freeman (152 blz- gulden) en van S. Prins: Herinner! .gen aan Trude Benedic, een vrouw verzet (89 blz - 6 gulden). De vier jaargetijden, natuurfol fie met Fred Hazelhoff. Ultg. Else' Amsterdam. 175 blz - geen prijs gave. Antilliaans literair dagboek van de Röo. Uitg. Walburg Pers, Zutj 104 blz - 15 gulden. Het leven is elders, roman van Kundera. Uitg. Unieboek, Bi 352 blz - 29.50. Jaarboek over 1979, van uitge' Oosthoek, Utrecht. 431 blz Kleine verzetsman, door L. Sti holt. De belevenissen van een joi die tijdens de tweede wereldoorl de lagere school verwisselt voor HBS. Door het in veiligheid brei van een gewonde Engelse pH< raakt hij betrokken bij het vei Uitg- Buijten en Schipperheijn, sterdam. 96 blz - 13.90. Illustra! van O, Dicke. Bij uitgeverij Pranger te Amstei zijn weer enkele boeken in tw< druk in de „Dundrukserie" vei nen: De mensenhandelaar van sterdam door J. Hasek (151 blz -7j Van de schrijver F. O'Brien: De kywezen (157 blz - ƒ20), De del politieman (174 blz - 22.50) en Tc gengif (252 blz - 27.50). De kre«IJ len Zullen ons voorgaan van O'Conner (131 blz - 15). Mak door J. Purdy (179 blz - 22.50). Vfl dag of het andere eiland door M Tournier (261 blz - 27.50). Teken leven, door J. Zamjatin (157 blz-" 20).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4