'Sri Lanka moet toch op
eigen benen kunnen staan'
Muziek, gehoord en ongehoord
Binnenstad sparen bij
vergroten Kamergebouw
UITGAAN
Haags college van B en W:
Strafschoppen
vellen Vitesse
VRIJDAG 23 MEI 1980
TROUW/KWARTET
door Hans Feddema
Een politiek van open grenzen, met het accent op de steden en bewust gekozen afhankelijk
heid van het internationale grootkapitaal. Dat is de koers die Sri Lanka de laatste jaren vaart.
Vorige regeringen, geïnspireerd door het socialisme of de sociaal-democratie, kozen voor de
ontwikkeling van het platteland en de dorpen, voor 'self-reliance' en bevordering van het eigen
initiatief.
De belangrijkste vertegenwoordiger
van deze laatste politiek is mevrouw
Sirimavo Bandaranaika. Na de dood
van haar man bij een aanslag nam zij
de leiding van de Sri Lanka Vrijheids
partij over en van 1962 tot 1965 en
van 1970 tot 1977 was zij premier van
het land.
..Politiek." zegt zij. „had altijd mijn
interesse, maar ik denk dat mijn hu
welijk met een politicus de doorslag
gevende factor is geweest. Ik was niet
alleen zijn echtgenote, maar werd op
den duur steeds meer betrokken in de
strijd van de partij Toen mijn man
stierf, deed de partij een beroep op
mij om zijn plaats in te nemen. Eerst
was ik zeer afwerend. Wil je net als je
man omkomen, was de waarschu
wing van mijn moeder. Maar toen de
partij waaraan mijn man zoveel tijd
en in zekere zin zijn leven had gege
ven, in een malaise-situatie verzeilde,
stemde ik toe."
Buitenland
Wat is uw omschrijving van ontwik
keling en stemt u in met het beleid
van de huidige regering-Jayawarde-
..Deze regering voert geen beleid van
ontwikkeling, maar levert zich uit
aan de multinationale bedrijven. Een
open economie is misschien goed
voor de ontwikkelde landen, maar
niet voor ons. Zelf heb ik nogal wat
gedaan aan de bevordering van coö
peratieve, kleinschalige industrie,
waarvoor er hier grondstoffen aanwe
zig zijn. In totaal zo'n tweeduizend
bedrijfjes. We deden dat ook om de
dorpen te ontwikkelen en de trek
naar de stad tegen te gaan. Ook klei
ne glasfabriekjes om afvalglas te ver
werken.
En wat gebeurt er nu? Ons land
wordt overspoeld met allerlei luxueu
ze produkten uit het buitenland. U
weet hoe de jeugd is; voor hen is op
dit moment alles goed wat uit het
westen komt, ook al is dat gemaakt in
dochterondernemingen in Taiwan of
Maleisië. We hebben nooit een volle
dig gesloten economie gehad. Maar
wat er nu plaats heeft loopt de spui
gaten uit en is desastreus. Veel kleine
industriën zijn gedwongen te sluiten,
zoals textiel-, biscuit- en glasfabrie
ken. De extreme liberalisering van de
regering brengt ook de bloeiende ver
bouw van bij voorbeeld uien en
spaanse pepers in ernstige moeilijk
heden."
Eenzijdig
regering gebeurt op vreedzame wijze
en ik hoop dat dit zo zal blijven. In die
zin hebben we een democratie. Het is
echter slechts één kant van de me
daille. De arbeiders hebben in de be
drijven niét het recht te zeggen wat ze
willen. Velen zijn ontslagen alleen
omdat ze aanhangers of leden zijn
van mijn partij. We hebben hiertegen
wel geprocedeerd, maar de meeste
bedrijven weigeren hen terug te ne
men. Ons land rechtvaardig en echt
democratisch noemen is gewoon een
grap.
Wat het investeringsklimaat betreft,
het is een schande zoals de regering
in het buitenland adverteert met de
mededeling dat ons land de goed
koopste arbeidskrachten ter wereld
heeft. We zouden ons diep moeten
schamen daarvoor, zeker nu de prij
zen zo drastisch zijn gestegen."
Welke maatregelen hebben u en uw
partij destijds genomen om een
rechtvaardiger samenleving te be
reiken?
„Ik ben vooral trots op de landhervor-
mingswet. Bij de toepassing ervan
zijn er wel wat fouten gemaakt. Mis
schien is er ook wel eens te bruusk
opgetreden tegen de grondbezitters.
Maar de wet op zichzelf is goed. Zon
der een druppel bloed te vergieten
verkregen we miljoenen hectaren
land. Niemand mag nu meer dan
twintig hectare land bezitten. Bij vele
grootgrondbezitters heeft dat kwaad
bloed gezet, maar ze konden pas bij
de eerstkomende verkiezingen wraak
nemen. Ook zelf heb ik door deze wet
bijna tweeduizend hectare verloren,
maar ik heb dat met liefde gedaan
voor de publieke zaak.
'Een tweede wet van ons was dat
niemand meer dan twee huizen mag
bezittep. Ook dat vind ik uitermate
eerlijk. Land en huizen mogen niet
het bezit van enkelen zijn. Bij de
landhervorming moet ik ook nog de
nationalisatie noemen van de thee-
en rubberplantages, die voordien in
buitenlandse handen waren. Dat zijn
de drie belangrijkste wetten."
Verslagen
Op een seminar onlangs van de AM-
RO-bank en 34 Nederlandse bedrij
ven in Colombo noemde dr. H. J.
Witteveen, adviseur van de bank, uw
land een echte democratie met een
uitstekend investeringsklimaat. Wat
vindt u daarvan?
„Alle landelijke dagbladen zijn vóór
de regering en geven zo een eenzijdig
beeld. Dan lijkt alles aardig. Echte
democratie? Ja, de verandering van
In 1977 bent u niettemin vernieti
gend verslagen.
„Misschien is de belangrijkste reden
daarvan wel dat de mensen hoog ge
spannen verwachtingen hadden toen
we in 1970 aan het bewind kwamen.
Voorts kregen we nog geen tien
maanden later een opstand van een
marxistische jongerenbeweging, het
Progressieve Volksfront. Er was in
het zuiden sprake van een ware bur
geroorlog, ook al had het front maar
enkele duizenden leden. We kwamen
er wel doorheen, maar het kostte veel
tijd en energie en de materiële schade
was groot.
In de tweede plaats was er de energie
crisis met alle gevolgen van dien voor
ons olie-arme ontwikkelingsland. We
hadden al een enigszins gesloten eco
nomie, maar nu moesten we nog veel
meer beperkingen aanbrengen. We
konden ons de import gewoon niet
veroorloven. Bovendien gingen de
prijzen van onze belangrijkste ex-
portprodukten, thee en rubber, om
laag. Tenslotte kampten we nog met
ernstige droogte en een verwoestende
wervelstorm."
Zwakheden
Maakte de oppositie er gebruik van
dat uw partij samenwerkte met een
trotskistische partij en met de op
Moskou gerichte communistische
partij?
„Dat deed ze zeker. Ze speelde in op
de angst van de middengroepen voor
Rusland en China, of riep die angst
op. Maar veel gewicht wil ik daar niet
aan hechten. We hadden duidelijk en
openlijke afspraken met deze par
tijen.
Daarnaast zou ik willen opmerken
dat ook wij onze zwakheden en te
kortkomingen hadden. Zonder twij
fel. Er waren allerlei beschuldigingen
van corruptie tegen enkele ministers.
Maar nu is het tien keer zo erg, met de
huidige regering. En dan werd er veel
ophef van gemaakt dat ik drie fami
lieleden een baan had gegeven. Ik
deed dat inderdaad, maar niet om
hen aan een baan te helpen. Ik moest
een privé-secretaris en een secreta
resse voor vertrouwelijke zaken heb
ben die ik volledig kon vertrouwen.
Mijn broer, een arts, en mijn dochter
kregen deze banen, hoewel ze veel
beter betaalde banen hadden, of kon
den hebben. Bovendien plaatste ik
een familielid in de top van het leger,
omdat ik ook daar iemand moest
hebben op wie ik aan kon. Per slot
van rekening is er na de burgeroorlog
in 1972 sprake geweest van een in de
kiem gesmoorde militaire staats
greep. En alweer, het is nu veel
enrer."
Klachten
Gezien alle klachten in het land, met
name over de prijzen, is het niet mo
gelijk dat u net als mevrouw Indira
Gandhi in India weer aan de macht
komt. Wat gaat u dan doen?
„Ja, de mensen klagen zeer over de
prijzen. Gisteren heb ik op een par
tijbijeenkomst gezegd dat de brood
consumptie het laatste jaar sterk is
gedaald omdat de mensen zich deze
luxe niet meer kunnen permitteren;
brood is te duur geworden. Hier en
daar wordt echt honger geleden. Ge
lukkig heb ik de rijstteelt sterk be
vorderd, zodat de meeste mensen nu
rijst kunnen eten, hoewel dat ook
duurder is geworden en is ontdaan
van elke subsidie.
Een commissie in de partij beraadt
zich op voorstellen voor een alterna
tief beleid tegenover dat van de rege
ring. Ik wil eerst het rapport en de
discussie in de partij afwachten.
Persoonlijk kan ik wel al zeggen, dat
ik niet naar de pijpen van de Wereld
bank zal dansen. Die wil in ruil voor
leningen voor grote prestigeobjecten
dat we subsidies voor eigen produk
ten als suiker en rijst afschaffen. En
ik zal ook de machtige multinationa
le bedrijven niet naar de ogen
kijken."
Wat is eigenlijk het karakter van uw
partij?
„We zijn een sociaal-democratische
partij, zoals bij voorbeeld in uw land
de PvdA. We noemen ons progres
sief. We hebben ideeën van Mao en
van Marx, en ook de gedachten van
Gandhi inspireren ons. Mijn man
legde bij de oprichting van de partij
sterk de nadruk op de religie en de
culturele traditie, en dat is min of
meer dezelfde traditie als die van
Gandhi. Er zijn ook overeenkomsten
met de economische- en ontwikke
lingsideeën van Gandhi. Misschien
zouden we die wat beter moeten be
studeren."
Minderheid
Socialisme betekent niet alleen wer
ken aan economische rechtvaardig
heid maar ook aan de vrede, bij voor
beeld door de minderheden in uw
land recht te doen. Bent u achteraf
nog gelukkig met de behandeling
van de Tamils door voorgaande rege
ringen, die hun het stemrecht en la
ter hun taalrechten hebben ont
nomen?
„Wij hebben geen rechten afgeno
men, mogelijk bent u verkeerd inge
licht. Het is een erfenis van de Britse
kolonisator. Die had arbeiders nodig
op de theeplantages en heeft daartoe
mensen uit Zuid-India gehaald. In
diërs dus, die statenloos zijn. En u
weet, we zijn reeds vrij dicht be
volkt."
Die Indiërs zijn ook Tamils, net als
de bevolking in het noorden en oos
ten van uw land die hier al meer dan
tweeduizend jaar woont. Ze zijn ge
heel gescheiden van de Senghalezen,
de meerderheid. Maar ook die recen
te Tamils uit India wonen hier vaak
al langer dan twee of drie generaties.
En de meesten waren niet statenloos,
ze hadden zelfs vertegenwoordigers
in het parlement.
„Ja, ze mochten op een gegeven mo
ment vlak na de onafhankelijkheid
niet meer deelnemen aan onze verkie
zingen. Dat is gebeurd onder verant
woordelijkheid van de huidige rege
ringspartij. Mijn man voelde de ver
bittering onder het volk over het En
gels als officiële voertaal en heeft het
Senghalees tot de officiële taal ge
maakt. De Tamils in het noorden en
oosten beheersten over het algemeen
het Engels beter en zij bezetten dan
ook bijna alle belangrijke posten op
de ministeries, behoudens die van de
ministers zelf. De Senghalezen had
den als handicap dat ze zich niet goed
konden uitdrukken in het Engels en
dus niet in aanmerking kwamen. Er
kwam ook wel wat nationale trots bij,
in die zin dat niet meer de taal van de
vroegere overheerser de voertaal was.
Je kon niet corresponderen met je
eigen regering of je verdedigen voor
een rechtbank in je eigen taal. Mijn
man besefte de ergernis daarover en
verving het Engels door het Sengha
lees, de taal die door tachtig procent
van de bevolking wordt gesproken.
De Tamils mochten thuis en in het
onderwijs, tot op de universiteiten
Ex-premier Sirimavo Bandaraika van Sri Lanka
toe, hun taal bewaren. Alleen op rege
ringsniveau wordt alles in het Seng
halees gedaan. Dat is minder gunstig
voor de Tamils, maar ook zij kunnen
regeringsbanen krijgen als ze bereid
zijn tijdens hun werk Senghalees te
leren. Ik begrijp de bezwaren niet zo
erg. De Tamils hadden niets tegen
een buitenlandse taal, het Engels, en
nu verzetten ze zich heftig tegen een
binnenlandse taal. Per slot van reke
ning zijn ze een minderheid."
Vermoord
Engels is natuurlijk een van de be
langrijkste internationale talen. En
het opleggen van de taal van de
meerderheid kan worden ervaren als
een nieuwe overheersing, zeker waar
de eigen taal tot dan dezelfde rech
ten had als die van de meerderheid.
Toch hebben de Tamils onder lei
ding van Chelvawaycegam ook
wel de Gandhi van Ceylon genoemd
zich voornamelijk vreedzaam ver
zet. Hoe verklaart u in dit licht dat
Senghalezen bij uitbarstingen van
emoties in 1958 en 1977 honderden
Tamils hebben vermoord?
„Dat gebeurt in vele landen, is het
niet? Het is heel makkelijk om het
volk in vervoering te brengen over
zaken als religie, taal en nationalis
me. Het is een van de ergste dingen
die een land kunnen overkomen. Ik
ben er trots op dat deze betreurens
waardige uitbarstingen van geweld Autonomie
niet tijdens mijn bewind hebben
plaatsgehad. Ik heb alles in mijn ver
mogen gedaan om dat te voor
komen."
„Er zijn inderdaad geen fabrieken
meer bij gekomen, maar de bestaan
de zijn wel uitgebreid."
Is de situatie niet zo gespannen, dat
er iets moet w.orden gedaan, bij voor
beeld regionale autonomie?
H 1 11 CINGAIECS SPWFWf
TAMIL SPPfKfVOf MffOOfPHf/D
0 km 100
mennen/Fr.u
„De kolonisering van het noorden en
oosten was al lang aan de gang. Waar
om zouden Senghalezen als meerder-
heidsgroep geen hoofdrol mogen spe
len in het ontwikkelen van braaklig
gend land?
Toepassing van de standaardisatie in
het onderwijs is een andere klacht.
De Tamils haalden zulke goede cij
fers op de middelbare school mede
door hun goede scholen dat we iets
moesten doen om ook nog Senghale
zen op de universiteiten te krijgen.
Dat geldt trouwens ook voor Tamils
uit minder ontwikkelde gebieden,
omdat alleen de steden over goede
scholen beschikten. De maatregel
was dus van algemeen belang.
Wat ongelijke verdeling over de re
gio's betreft: dat lijkt me wat over
dreven. Vlak na de onafhankelijkheid
hadden we een minister van industrie
die zonder protest van onze kant vier
,fabrieken aan het noorden heeft toe
gewezen."
Maar na 1950 is er in het noorden
geen fabriek meer opgericht en is het
met de verdeling van de ontwikke
lingsgelden niet precies zo gegaan?
De Tamils klagen over discriminatie
in het onderwijs en bij het krijgen
van overheidsbanen. Ze menen dat
hun streken geen eerlijk aandeel
krijgen in de ontwikkeling.
„Voor een oplossing nti moeten we
eerst het rapport van de commissie
afwachten die door de huidige rege
ring is ingesteld. Of daar een voorstel
tot regionale autonomie uitkomt,
weet ik niet. Alleen kan ik wel zegp
dat we altijd decentralisatie hebbi
voorgestaan en dat de Tamils hi
onder mijn regering en die van mi]
man beter hadden dan nu."
Misschien hebt u om aan de macht l
komen de steun nodig van de twlnt!
parlementariërs van het Verenigt
Bevrijdingsfront van de Tamils, di
sinds kort, na de teleurstellende ei
varingen van de laatste dertig jan
streeft naar een eigen Tamil-staat!
„Misschien komen we tot een zekei
vorm van onderling begrip. Ik wei
het niet, we zullen zien. Het is nogii
vroeg om daar nu al een uitsprail
over te doen."
Wat kan Nederland of West-Europi
doen om uw land te helpen op eiga
benen te staan door een kleinschal)
ge economische ontwikkeling?
„Ervan bewust zijn dat de grote mut
tinationale bedrijven onze ontwikh
ling verlammen en voorts onze kleia
industrieën met leningen ondersten
nen. We zullen de import van concw
reende artikelen moeten stoppen i
beperken, ook al brengt dat
korte termijn moeilijkheden mi
zich mee.
En we hebben geld nodig voor econi
mische zelfonwikkeling. Self-reliano
is het enige antwoord voor onze pro
blemen. We kunnen toch niet altij
afhankelijk zijn van het buitenland!
nog afgezien van de vraag of de we
reld bereid blijft hulp te geven, deni
maar aan de inflatie en de moeilijk!
energiesituatie. We hebben bodem
water en arbeid. Het is toch te gek dal
we niet in staat zijn overigens dooi
een erfenis van het koloniale verleden
onze bevolking te voeden niet pro
dukten van eigen bodem?"
Dr J. P. Feddema Is docent voor niet-wester-
se sociolofie aan de Vrije Universiteit.
FILMS IN DEN HAAG
APOLLO 1 (460340): Kelly's Heroes; 2. 8. 12 j.
APOLLO 2 (460340) Azen zijn troef: 2 30. 7. 9.30.
zo 1 30, 7, 9.30, ma. ook 4 u.. 12 j ASTA (463500):
Het laatste ultimatum: 2. 7. 9.30. beide Pinkster
dagen 1 30, 4. 7. 9.30. 12 j BIJOU (461177): Taxi
driver; 2. 7.30. 9 45. belde Pinkaterd. ook 4 u., 16 J.
CALYPSO (463502) American gigolo; 2.15. 7.15.
9 30. beide Pinksterd. 145. 4, 7.15. 9.30. 16 j
BABYLON 1 (471656)' Kramer versus Kramer; 2,
7. 9.15 beide Pinksterd. 1.30. 4, 7. 9.15. al BABY-»
LON 2 (471656): 1941; 2.30. 7 15. 9.45. beide Pink
sterd 2. 4.15, 7.15. 9.45. al BABYLON 3 (471656):
Hitchcock cyclus: Frenzy do. t/m za North by
Northwest zo. t/m woe; 7. 9 30. do. vr di. ook 2.15.
CAMERA (467200). Muiterij in het heelal; 1.45.
6 45, 9 15, beide Pinksterdg. 1.15. 4. 6.45. 9.15, 16 j.
CINEAC 1 (630637): De muppetfilm; 2. 6 45, 9 30.
beide Pinksterd 1 15. 4 6 45. 9.30, al CINEAC 2
(6306371. Ten, 6 45. 9.30, Superster Goofy; 1.30. 4,
al CINEAC 3 (630637): One flew over the cuckoo's
nest; 2. 6.45. 9.30, beide Pinksterd 1.15, 4. 6.45,"
9 30. 16 J. CORSO (467200). Het eiland van dr
Moreau; 1.45. 6.45, 9 15. beide Pinksterd. 1.15, 4.
6 45. 9 15. 12 j. DU MIDI (855770): Hair; do. 8.15. al.
EUROCINEMA (667066) Als adelaars vielen ze
aan; za. zo. ma wo. 3.45,7 45, overdag 1.45.7.45.12
j METROPOLE 1 (456756): The fog; 2. 6.45. 9.30,
beide Pinksterd. 1 15, 4. 6.45. 9.30, 16 j METRO
POLE 2 (456756): The seduction of Joe Tynan. 2.
6 45. 9 30. beide Pinksterd. 1.15. 4. 6 45. 9.30. 16 j
METROPOLE 3 (456756). Lieve jongens: 2, 6.45.
9 30. beide Pinksterd 1.15. 4 6 45. 9.30. 16 j
METROPOLE 4 (456756): The rose; 2. 645. 930.
beide Pinksterd I 15.4.6 45, 9.30. 12j METROPO-.
LE 5 (456756) Die Blechtrommel; 2, 8 30, 16 j
ODEON 1 (462400) The spy who loved me; 1.45.
6 45. 9 30. beide Pinksterd ook 4.15.12 j. ODEON 2
(4624001; Spetters; 2. 6.45. 9.14. beide Pinksterd.
ook 4.30. 16 j. ODEON 3 (462400) Een uur tot de
ondergang; 2.6.45.9.15, beide Pinksterd. ook 4.30,
12 j. ODEON 4 (462400): Yanks; 1 45. 6.45. 9 30.
belde Pinksterd. ook 4.30,12 J ODEON 5 (462400)
The party; 1 45. 6.45. 9.30. beide Pinksterd. ook
4.15. al LE PARIS 1 (656402): Inside Jennifer
Welles. 12. 1 45. 3.30. 5.15. 7. 8.15. beide Pinksterd.
vanaf 1 45. 18 J. LE PARIS 2 (656402) Gloeiende
huid: 12.15, 2. 3.45. 5.30, 7.15. 9. belde Pinksterd.
vanaf 2 u.. 18 j LE PARIS 3 (656402) Het hete
dagboek van een 17-jarige. 12.30, 2.15. 4. 5.45, 7 30.
9.15, beide Pinksterd. vanaf 2.15, 18 j. PASSAGE
(460977): Een vuist vol karate, 2, 7. 9.30. belde
Pinksterd 1.30. 4. 7, 9.30, 16 J STUDIO 2000
(542288) Kramer versus Kramer; 2, 7, 9.30, zo. 1 u..
7. 9 30. al UITKIJK (542288): do vr. Bobby Deer-
field. za zo Serplco: ma. di wo. Dog day after
noon; 7. 9.30. do. vr. di. ook 2 U., 12 j.
FILMS IN LEIDEN
CAMERA (071-124919) The great race: 8 U za.
ma wo 2 30. zo 115, al LIDO 1 (071-124130): The
fog; 2 30. 7.9.15. zo ma ook 4 45.16 j. LIDO 2 (071-
124130) Silver streak, 2.30. 7.9 15. zo. ma. ook 4 45.
12 j LIDO 3 (071-1241301: Lieve Jongens 7, 9.15, do.
vr dl ook 2.30, 16 J Bambie; za. zo. ma. wo 2.30.
zo ook 4 45. al LUXOR (121239). Kramer versus
Kramer. 2 30. 7. 9.15. zo. ma ook 4.30, al REX (071-
125414): Hoe heter hoe beter; 2.30 7, 9.15. zo ook
4 15. 18 J 8TUDIO (071-133210): De Muppetfilm:
2 30. 7. 9.15. zo ma ook 4.45. al. TRIANON (071-
123875): Inspecteur Platvoet slaat alles; 2.30, 7.
9 15. zo. ook 4 15 al
FILMS IN DELFT
FILMS IN DELFT
CITY (015-123251) 1941 2.30. 7. 9 15. a l CITY
8ELECT (015-123251): Thunderball; 8.15. do vr dl
ook 2 30. 12 j Lievertjes uit Amsterdam; za. zo.
ma, wo 2.15. a l. DOELENK1NO (015-126752):
Hang ze hoog; do Urn ma 7. 9.15, zo ook 2.30.16 j.
The last Tycoon; dl wo 8.15, 12 J. DELFIA (015-
1238551: De muppetfilm; 2.30 7, 9 15. a.l. STUDIO
D (015 123280): Die Blechtrommel; 8 u. zo ook 2 u.
TENTOONSTELLINGEN
DEN HAAG: AMRO BANK: Bob ten Hoope;
Tineke Bot; tot 30 mei. ARTUNE: Kenneth No
land. tot 31 mei. BODES. Epko. tot 1 junL BIJEN
KORF Hans Klaui, tot 1 juni. CENTRE DE
L'ART: Hans Oritter. tot 1 juni. GEMEENTEMU
SEUM Vrouwen op de bres; Toen ik jullie leeftijd
had. HAAGSE KUN8TKRINO: Paul Bakker. Nlc
BI am. An drie van Lierm, Wlm Slnemus. Kees
Wattjes, tot 1 Juni. NOUVELLES IMAGES: Be
rend Bodekamp. tot 5 Juni. PANDER: Marc Cha
gall. tot 15 juni. De POSTHOORN: Jaap Dannen-
burg. Sonja BM., tot 31 mei. DE RODE BOOM:
Peter ten Hoorn, tot I Juni. EDISON: Essam
HanaJi. Corri VeUnga, Aad van Bruggen, tot 9
juni Invaser: Henk van der Plas, John de Rijke,
tot 15 Juni. Guillaume: Arte Bouter, Eles Dort-
land, tot 12 Juni. O mis Gerald Coljé, tot 8 juni.
PANORAMA MESDAG: Kunstkring '80. tot 2
juni VROOM EN DREESMANN: Kunstenaars
tekenen winkels, tot 1 Juni
DELFT. HET PRINSENHOF: Oranje-blenje-
bleu. tot 1 sept. ZOETMULDER-Oude Russische
ikonen, tot 27 mei. Abtswoude; Emmy van Geel,
Mar Ja Poper, tot 13 JunL
LEIDEN: ALFART Spaanse Volkskeramiek, tot
MUSEUM VAN OUDHEDEN. Lourens Alma Ta-
dema. tot 15 juni. DE OUDE RIJN. Bram van
Velden, tot 27 Juni. LAK: Wlnnlfred Epskamp, tot
I Juni. LANGE MARE: Peter de Ru, Roger Bus
schot. Lies Stork. Peet Heemskerk. Marjan
Monteba.
LEIDSCHENDAMSt ANTONTU8HOVE Joke
van der Linden. Ted Licht, tot 29 mei
RIJ8WUK TOLLENSHUIS: Leden van Artf
shoe, tot 30 mei. AR Tl/shock, John Visser, tot 12
Juni.
ZOETERMEER: DE GRAANSCHUURWE
RELDOORLOO 2. tot 1 Juni.
VOORBURG: SWAEN8TEYN: Leny Korpers-
hoek, tot 16 juni.
DAGELIJKS
VRIJDAG 23 mei
DEN HAAO: APPELTHEATER: Zeven vette da
gen; 20 15 u. THEATER AAN DE HAVEN; Doden
de omhelzing.. 20.30 u. CONGRESGEBOUW Re
sidentie Orkest; 20.15 u. HOTTHEATER. Tam
tam/Workers. Union/Hoketus. 20.30 u. GEMEEN
TEMUSEUM Amadu Bansang Jobartch, Kulli
Kouyatch. zang; 20 15 u. HAAOSE JAZZCLUB;
Sammy Rimington. 22 u. THEATER AAN DE
HAVEN. Estafette; 20.30 u THEATER IN DE
STEEO: Anno negentien Kaa; 20.30 u.
ZATERDAG 24 MEI
DEN HAAG APPELTHEATER. Zeven vette da
gen. 20.15 u. 8CHOUWBURG: Komieken; 20 15 u.
HOTTHEATER Stijl. 20.30 u. THEATER AAN
DE HAVEN Dodende omhelzing; 20.30 u. CON
GRESGEBOUW Grand gala Classique. 20.15 u.
GEMEENTELIJK INFOCENTRUM OF BU
SLECHT WEER CONSERVATORIUM (Lange
Beestenmarkt): Jazz-workshops; 13 u. THEATER
AAN DE HAVEN Estafette: 20.30 u. PAARD VAN
TROJE Herman Brood; 22 u. THEATER IN DE
STEEO Anno negentien Kaa. 20.30 u. VAN
DETH: De gouden hand; 14.30 u.
ZONDAG 25 MEI
DEN HAAO: APPELTHEATER: Zeven vette da
gen; 20.15 u. SCHOUWBURG: Bedrog: 2015 u.
THEATER AAN DE HAVEN: Dansende beer; 20
u. NIEUWE KERK; Residentie Bach koor en
orkest; 12 u VAN DETH: De gouden hand; 14,30 u.
door Adr. Hager
DEN HAAG In de afgelopen
maanden heeft het Haagse concert
publiek uitvoerig kennis kunnen
nemen van allerlei meningen en ar
gumenten over wél een nieuwe con
certzaal of géén nieuwe concertzaal.
Visies van de zijde van het Residen
tie Orkest, van het Nederlands Con
gresgebouw, van wethouders en ge
meenteraadsleden. Is er eigenlijk
een visie van het publiek? Hoe er
vaart de luisteraar de PWA-zaal?
Niet alleen de bezoekers van het
Residentie Orkest, maar ook van
het Concertgebouworkest, het Ne
derlands Kamerorkest, van kooruit
voeringen, van opera- en operette-
voorstellingen. Zij komen daar
van is zo langzamerhand iedereen
wel overtuigd akoestisch tekort.
Nemen zij daarmee blijvend genoe
gen of menen zio ook aanspraak te
kunnen en te moeten maken op een
echte concertzaal zoals in Amster
dam, Rotterdam, Utrecht? Die me
ning lijkt mij niet oninteressant.
In die PWA-zaal bracht het Staats-
operettetheater uit Bratislava „Der
Zigeunerbaron" van Johann
Strauss. De voorstelling steunde op
de solisten; koor, decors, costuums
en ballet vertoonden alle kwalitei
ten van een reisgezelschap, dat wil
zeggen, uiterst eenvoudig. Het, veel
al in avondkleding gestoken, pu
bliek vermaakte zich prima bij een
voorstelling die met veel routine
werd gebracht. Een paar dagen la
ter bewees Hans Vonk zijn affiniteit
met Strawinsky's balletmuziek „De
Vuurvogel". Het Residentie Orkest
speelde bijzonder geïnspireerd en
het lijkt dan ook een goede zaak,
dat men bij de entree van Hans
Vonk als dirigent van het Haagse
orkest dit werk op de grammofoon
plaat gaat vastleggen.
De Beethovencyclus van het Rot
terdams Philharmonisch Orkest is
inmiddels gestart en hoe zeer Beet
hoven, vooral bij een jeugdig pu
bliek, in trek is, bewees de uitver
kochte Doelenzaal. Dirigent Segal
en pianist Ashkenazy gaven bijzon
der veel reden tot enthousiasme.
Vocaliteit
„Het oudste, echtste en schoonste
muziekinstrument, het instrument,
waaraan onze muziek alleen haar
bestaan dankt, is de menselijke
stem," aldus Richard Wagner. Ik
ben mij ervan bewust, dat die men
selijke stem in deze wekelijke ru
briek geaccentueerd wordt, doch
het bloed kruipt nu eenmaal waar
het gaan kan. De sopraan Margaret
Roest ik meldde 't reeds zingt
vanavond in de Loosduinse Abdij
kerk. Haar echtgenoot, Ben van
Oosten, is recentelijk onderschei
den met het „Diplóme de Médaille
Argent" van de Franse Société Aca-
démique „Arts, Sciennes, Letters."
Propaganda voor de Franse orgel
muziek leverde organisator Pieter
Baak het „Diplóme de Médaille
Bronze" op. Verdiende beloningen!
Sylvia Schlüter, Hein Meens, Ruud
van der Meer en acteur Henk van
Ulsen verlenen medewerking aan de
uitvoering van de Bachcantates
BWV 34 en 175 door koor en orkest
van Gerard Akkerhuis op 1
sterdag om 12.00 uur in de Nieuwe
Kerk. In dit verband is het vermel
denswaard, dat Telefunken inmid
dels de 25e platencassette heeft uit
gebracht in het Bachproject van
Nikolaus Hamoncourt. De cantates
1 t/m 102 zijn tot op heden op het
plaat vastgelegd en dat mag een
formidabele prestatie genoemd
worden. Terecht is de 25e cassette
met enige nadruk ten doop ge
houden.
Op 28 mei en 29 mei twee belang
wekkende koorconcerten. Woens
dagavond het jubileumconcert van
de C.O.V. „Scheveningen", donder
dagavond een koormanifestatie
door het Chr. Gemengd koor „Asaf"
en het Gewestelijk Orkest.
Jos Vranken, dirigent van „Scheve
ningen", opent het concert in de
Oude Kerk aan de Keizerstraat met
Psalm 112 „Laudate pueri" van Per-
golesi.
Na zijn overlijden op 26-jarige leef
tijd steeg de populariteit van deze
componist zo, dat de uitgever be
sloot ook werken op zijn naam uit te
brengen die hij nooit geschreven
had. Men kan Pergolesi rekenen tot
de galante componisten die een
prachtige melodie wisten te schrij
ven. Hoewel men op een feestcon-
cert niet direct een Requiem ver
wacht, wil Vranken de koorzang
vanuit verschillende kanten belich
ten. Vandaar het Requiem in c van
Cherubini, een geïnspireerd werk
met sterke contrasten en gloedvolle
kleuren, niet voor niets was hij aan
vankelijk opera-componist. Na
Schuberts levendige Magnificat
wordt het concert door het jubile
rende koor besloten met het Te
Deum van Dvorak. Deze compositie
werd geschreven voor het Colum-
busfeest ter gelegenheid van de
400e herdenking van de ontdekking
van Amerika. Een pathetisch werk
dat niet altijd uitblinkt door origi
naliteit, doch dat wel het feestelijk
karakter van een Te Deum accentu
eert. Al met al een concert waarvan
men hoge verwachtingen mag koes
teren en „Scheveningen" zal dan
ook zeker op een grote belangstel
ling kunnen rekenen.
Een ontroerend en aangrijpend
werk is het Requiem van Fauré.
Qua muzikale uitdrukking ademt
deze compositie een heel andere
geest dan bijvoorbeeld het Re
quiem van Mozart, Berlioz of Verdi.
De Fransman Gabriel Fauré
schreef zijn melodierijke en ingeto
gen Requiem na het overlijden van
zijn moeder in 1886. Fauré. die leef
de van 1845-1924, was leerling van
Saint-Saëns, die van grote invloed
op zijn componeren is geweest. Fau
ré was in Parijs organist van de
Saint-Sulpice en kapelmeester van
de Madeleine.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Voor de uitbreiding van het Tweede Kamei
complex mag niet zulke ingrijpende nieuwbouw in de binnen'
stad van Den Haag worden gepleegd als in de huidige drit
ontwerpen wordt voorgesteld, zo vinden burgemeester ei
wethouders van Den Haag. Zij stellen voor, eerst nog eera
goed te kijken naar uitbreidingsmogelijkheden in gebouwei
aan en vlak naast het Binnenhof die nu nog door andereï
worden gebruikt.
extra werkruimte voor de Kamer d
vinden door het ministerie van alge
mene zaken en de Raad van State ui
het Binnenhofcomplex te laten vei
dwijnen; de Ridderzaal vaker vod
vergaderingen te gebruiken en d
Hoge Raad te laten verhuizen om z
het huidige onderkomen, grenzen
aan het Binnenhof, vrij te krijgen
MAANDAG 26 MEI
DINSDAG 27 MEI
DEN HAAO: SCHOUWBURG' In de Jungle van
de steden; 20.16 u HOTTHEATER Het lijden van
de Jonge Wemher; 20.30 u. THEATER IN DE
8TEEG: Van Santen Se van 8anten; 20 30 u.
WOENSDAG 28 MEI
DEN HAAG: HOTTHEATER: Vrij België; 20.30 u.
SCHOUWBURG Rotter; 20.15 u OUDE KERK
SCHEVENINOEN: Residentie Orkest; 20 u. THE
ATER AAN DE HAVEN: Boy Raaymakers. Maar
ten van Norden. Theo Loevendie Concert; 20 30 u.
KOOMAN: De klokkemuls; 14.30 u.
DONDERDAG 29 MEI
DEN HAAG APPELTHEATER Zeven vette da
gen; 20.15 u, HOT De Caraïbische zee; 20.30 u.
THEATER AAN DE HAVEN Een mand vol wa
ter: SCHOUWBURG: Zonder gekheid; 20.15 u.
THEATER AAN DE HAVEN: M. Appolinaire et Ie
cercle du Zodiac; 20.30 u CONSERVATORIUM
(nieuw). Marathon-concert; 10 u THEATER IN
DE STEEG Van Santen, van Santen van
Santen. 20.30 u.
Uit de stellingname van B en W.
blijkt dat de gemeentebestuurders
niet willen accepteren dat alle drie de
ontwerpers voor nieuwbouw van het
Kamercomplex zich niet hebben ge
houden aan afspraken die van tevo
ren waren gemaakt over behoud van
het stedenbouwkundig karakter van
het Binnenhof en omgeving. Zo heb
ben de architecten hetzij door te hoge
bouw, hetzij teveel grondgebruik
(sloop) de vastgestelde regels voor
het behoud van beschermde stadsge
zichten aan de laars lapt.
Het stadsbestuur van Den Haag wil,
mede gezien het feit dat alle drie de
ingeleverde ontwerpen te ingrijpend
worden gevonden, niet laten blijken
welke architect als het beste wordt
aangemerkt, de Amsterdammer P. B.
de Bruijn, de Rotterdammer A. Ha-
goort of het Rijswijkse bureau Groep
5. Maar in feite spelen nu bij de
uitbreidingsplannen alleen de eerste
twee genoemde architecten nog maar
een rol.
In de bouwbegeleidingscommissie
van de Tweede Kamer voelt niemand
voor het ontwerp van Groep 5. Het
Kamerlid Rienks, voorzitter van deze
commissie van gebruikers van het
Kamercomplex, zsi gisteren dat er
nog verdeeldheid was over de keuze
tussen het hoogbouwplan van De
Bruijn en het ontwerp van Hagoort
die het complex boven een bestaande
straat wil laten uitgroeien. De bouw
begeleidingscommissie heeft zijn
standpunt om Groep 5 te laten vallen
meegedeeld in een brief aan minister
Beelaerts van Blokland.
Rienks zei niets te voelen voor het
voorstel van het Haagse college van
B en W om de dringend noodzakelijke
Van onze sportredactie
BENNEKOM Vitesse Delft is in d
achtste finales van het toernooi ol
de zaterdagbeker gestrand op Benin
kom, dat uiteindelijk de strafschoi
pen beter nam. Voor Vitesse miste
Chris Simons (op de paal), Joep Willi
gers en Ruud van der Lee. De laatst!
twee penalties werden door Bennt
kom-doelman Drost gestopt. Benut
kom miste vanaf elf meter tweemai
zodat de Veluwse formatie ziel
plaatst voor de kwartfinales.
In de normale speeltijd waren beidt
ploegen niet aan doelpunten toegeto
men, hoewel Bennekom sterk aanvie
en Vitesse goed counterde. In
tweede verlenging bracht Alex V8J
der Klift Bennekom op voorspronf
maar in de voorlaatste minuut bracW
a-junior Chris Simons Vitesse alsriof
op gelijke hoogte. De strafschopptj
werden de Delftenaren uiteindelij
toch te veel.
Scheidsrechter: Bulthuis. ToeschW
wers: 300.