Onaardig zijn op kousevoeten Trouw Commentaar POLITIEK Ihi 'strippenkaart' slaat aan Crta trnotiie 4 enfianfivie Eer is teer elgië Gewapende overval op uitzendbureau stuur 'n brief vrij zeilrace 5 j?ftT£RDAG 17 MEI 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET Een sfeer van achterklap en jjel,/waardoor in feite iedereen hei ogenblik vogelvrij is" Zo ischreef ons commentaar van vo- week woensdag de sfeer in Suri- anle. waar op het ogenblik met rwaarlozing van alle procedure- gels heel wat mensen van hun ijheid beroofd zijn en geroepen n hun onschuld te bewijzen, ter- jl toch de normale regel is dat nklagers schuld moeten aan- :t alleen de inwoners van Surina- zjjn het slachtoffer van deze illekeur. De Surinaamse macht- ■bbers proberen ook mensen bui- ZÜ' n hun land in deskrediet te bren- n op precies dezelfde wijze: on- jjpbare achterklep en roddel, aar tegen nauwelijks iets te doen Oud-minister Pronk heeft deze eek ondervonden hoe dat werkt, jn naam wordt in Suriname in band gebracht met corruptie iau ct jt over enkele maanden verspreid istprogramma viert België dit ir zijn honderdvijftigjarig be- aan. Aanleiding voor ons om in krant van vandaag eens extra ndacht te besteden aan enkele petten van het leven van onze jderburen. Et weinig mensen in Europa heb- n wij Nederlanders zó veel ge- ekl :en als met de Belgen, en uiter- rd vooral met de Vlamingen on- hen. Dit geldt niet slechts het itstaan van de twee buurtstaten, aar evenzeer de culturele be lichting over en weer (dat er van irichtingsverkeer geen sprake is j~ wijzen bij voorbeeld de Vlaamse f irijvers), de economische ver- Echting, de vervaging van de ;ns zeker voor de bewoners van grensgebieden, de samenwerking de Benelux, het samen klein zijn het verenigde Europa dat steeds ir weer op het Europa van de lie twee of drie wil gaan lijken, tera. [aar onze kennis van de zuiderbu- lietreft vaak niet meer dan hun woontes en de kwaliteit van de Jen die ons in staat moeten stel- 6 liefst zonder enig contact met fcië zo snel mogelijk zuidelijker jgen landen te bereiken. Onze [nnis, kortom, beperkt zich door- tot vooroordelen. En er is iïnig reden om aan te nemen dat |leren dan wij zelf ons die voor- fdelen hebben geschonken. Manks vele overeenkomsten sen Nederland en België is er In gigantisch verschil: de tweeta- Jieid. Formeel mag Nederland in let Fries ook een officiële tweede laai bezitten, tot wezenlijke pro- heeft dit tot dusver niet [leid en de kans dat dit ooit zal beuren lijkt klein. België echter fopt het reële gevaar op de taal- Jestie uiteen te vallen, waarbij i federatie van Vlaanderen en illonië met een groot Brussel als traal hart nog de schoonste ssing zou zijn. dat wil zeggen: er worden woorden gebruikt, waarmee bij nauwkeurige beschouwing in feite echter niets gezegd wordt. Ondertussen is dan wel alles gesuggereerd. De hele voorstelling van zaken door de Su- rinamers komt er, in één zin samen gevat, op neer: bij de aanleg van de spoorlijn in West-Suriname is spra ke geweest van corruptie en Pronk was als minister bij de aanleg van de spoorlijn betrokken. Dat laatste is waar, maar door botweg en zonder titel of jota van bewijs te suggereren dat er dan ook een verband bestaat tussen het op treden van een Nederlandse minis ter en de in Suriname geconstateer de corruptie dat is boosaardig en demagogisch. Ook voor Pronk moet gelden dat ieder voor on schuldig gehouden dient te worden, totdat het tegendeel bewezen is. Want eer is teer. Keer op keer vallen regeringen in Brussel op deze kwestie. Ook de zeer brede coalitie waaruit premier Wilfried Martens dezer dagen zijn regering vormt, zal waarschijnlijk vastlopen zodra de „gewestvor ming" gestalte moet worden gege ven. Wie in Brussel lang de macht wil houden, moet óf een duivels kunstenaar zijn óf een groot tacti cus die erin slaagt de taalstrijd buiten de politiek te houden. Maar de taaifanatici in Brussels voorste den, in de Voerstreek of elders zijn er niet op uit wie dan ook die rust te gunnen. Waarschijnlijk heeft hoofdredac teur Manu Ruys van het Belgische dagblad De Standaard gelijk als hij, elders in deze krant, consta teert dat de ideologie in de Belgi sche politiek een ondergeschikte rol speelt. De partijen hebben vóór alles de taak in Brussel de belangen van hun „cliënten" te vertegenwoordigen. En aangezien slechts de communistische partij in België geen Vlaamse en Waalse variant kent, is er verder geen enkele partij die alle Belgen onge acht hun taal onder haar cliëntele 'kan aantreffen. De partijen heb ben met andere woorden ten allen tijde de Vlaamse óf de Waalse belangen te behartigen. Gezien de numerieke ongelijkheid van Vla mingen en Belgen zal het moeilijk, zo niet menselijk onmogelijk wor den een regeling te treffen die voor beide partijen echt aanvaardbaar In het beeld van de „cliëntenpar tij" zit echter tevens weer zo'n vooroordeelbevestigende klank; bij ons, in Nederland, staan de partijen maar voor een ideologie. Is het echt zo? Denken onze politi ci inderdaad voortdurend aan het door hen zoveel aangehaalde landsbelang? Of hebben wij ge woon voor op de Belgen dat wij niet een ideologisch zó moeilijk en gevaarlijk probleem hebben als de taalstrijd? Wij houden het voorlo pig op het laatste. DEN HAAG De kersverse minister van financiën Van der Stee lijkt deze week op het eerste gezicht aardig dui delijk te hebben gemaakt waarom eerder zijn voorgan ger Andriessen huilend van ellende het bijltje erbij heeft neergelegd. In plaats van ech te duidelijke bezuinigingen op de overheidsuitgaven pro duceerde hij een armoede-do- cument, dat zijn voornaamste kracht ontleent aan de hoe veelheid lucht die er nu een maal in het totaal van de rijksbegroting zit: uitstel van betalingen, inkrimping van iets te royale overheidsfond- sen en een geringere aanpas sing van de overheidsbeste dingen aan de prijsstijging. Met dit document lijkt Van der Stee inderdaad zo ongeveer alles te logen straffen wat Andriessen ooit als illu sie heeft gekoesterd, namelijk het Ne derlandse volk op een eerlijke en open manier aan het verstand te mo gen brengen dat het roer inderdaad om moet met forse bezuinigingen op de overheidsuitgaven en een al even onvermijdelijke broekriem voor de lonen. Toen al vond het kabinet dat Andriessen te hard van stapel üep, overigens en dat was misschien nog wel het gekste van de situatie zonder de minister in het ongelijk te stellen. Integendeel iedereen haastte zich om het gelijk van Andriessen te onderstrepen; de lonen zouden fors aangepakt worden en er zou dit jaar nog voor drie miljard gulden extra worden bezuinigd. Het grote uitstel De nota van Van der Stee nu lijkt Andriessen achteraf alsnog in het ge lijk te stellen. Want hoe hard zijn eigenlijk de drie miljard aan bezuini gingen? Een vluchtige kennisneming door Willem Breedveld van het stuk laat vooralsnog geen andere conclusie toe, dan dat veel bezuinigingsdrift moet worden gezien tegen de achtergrond van het grote uitstel. Het is werkelijk verbluffend met welk een veelzijdigheid de minis ter onze taalschat op dit punt heeft verrijkt. Zo heet het inzake het uitstel in de defensiebegroting dat over „de struc turele verwerking daarvan, al of niet geheel of gedeeltelijk mede ten laste van de defensiebegroting, bij de vast stelling van de begroting 1981 nadere beslissingen zullen worden geno men." Moet minister Scholten nu wel of niet inleveren? Of zoals men dit gebeuren in defensiekringen pleegt te omschrijven: mag de minister minder uitgeven of niet? Wie het weet mag het zeggen. Bij onderwijs heeft de bezuiniging weer een ander naampje. Wat gepuz- zel leverde het volgende stijlbloemp je op: „de ombuiging is gevonden door de tijdstippen waarop het de partement bepaalde betalingen aan onderwijsinstellingen verricht zoda nig te verschuiven, dat enerzijds voor het rijk een eenmalige verlaging van de uitgaven ontstaat en dat ander zijds de instellingen toch op tijd aan hun verplichtingen kunnen voldoen." Een aardige is ook de voorgenomen ombuiging op de wetenschapsbeoefe ning: „Naast een beperking van de prijsstelling is voor 1980, mede op pragmatische gronden, proportioneel bezuinigd." Het zal wel waar wezen, maar hoe of wat is niet duidelijk. Het eenzelfde vaagheid blijkt ook de ci viele verdediging voor de ombuigin gen te hebben getekend. Zo zullen „een aantal uitgaven in deze homoge ne groep in beperktere mate worden aangepast aan de gestegen prijzen." De ernst van de situatie wordt pas Minister van der Stee enigermate voelbaar op het departe ment van financiën zelve. Aankopen van magazijngoederen zuilendoor het Rijksinkoopbureau worden vermin derd. HHHMHi Tekeningen, bij voorkeur in liggend for maat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859, 1000 AW Amster dam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon Maar dezelfde tweeslachtigheid die het aftreden van minister Andriessen omringde, blijkt echter ook nu weer volop aanwezig te zijn. Want een be langrijk deel van wat op eerste ge zicht allemaal lucht lijkt, kunnen wel degelijk harde bezuinigingen worden. Alleen niemand, het kabinet voorop, zal in de verste verte ook maar kun nen vertellen wat we ons daarbij con creet moeten voorstellen. De afspraak bijvoorbeeld om over heidsbestedingen in geringere mate aan de prijsstijging aan te passen is wel degelijk hard. De minister van financiën heeft via afspraken over de kasplafonds de vinger aan de trekker en hij is gemachtigd om bij de ge ringste overschrijding meteen in te grijpen. Maar hoe gaat het uitpak ken? Welke overheidsbestedingen worden er door getroffen en hoeveel werkgelegenheid is daarmee ge moeid? Niemand die het kan voor spellen. Hooguit kan men vermoeden, dat om maar iets te noemen uiteindelijk het woningbouwprogramma erdoor zal worden getroffen, dat CRM op voor alsnog oncontroleerbare wijze de stofkam gaat hanteren, dat er wel licht minder aan ontwikkelingshulp zal kunnen worden gedaan, dat het abreidsplaatsenplan min of meer op de tocht is komen te staan. Het zijn voorlopig nadrukkelijk vermoedens. Het kabinet heeft alleen de marsrou te aangegeven. Maar wat ons onder weg te wachten staat is niet duidelijk. Het kabinet is bezig onaardig te zijn op kousevoeten. Open en eerlijk Het is naar we achteraf kunnen vast stellen waarschijnlijk dit verschil in stijl waar uiteindelijk Andriessen op is afgeknapt. De voormalige minister van financiën heeft het probleem open en eerlijk aan den volke willen voorleggen. Het kabinet heeft echter gekozen voor de verhullende weg. De wil tot overleven zal aan deze keus niet vreemd zijn geweest. Het geo pende vizier zou een confrontatie hebben betekend met het maat schappelijke draagvlak. Het kabinet is die confrontatie uit de weg gegaan. Onder normale omstandigheden zou in zulke situaties het parlement in de bres springen al was het alleen al omdat zoveel onduidelijkheid aan de kiezer niet meer is uit te leggen. De oppositie lijkt echter tot machteloos heid te zijn gedoemd, doordat het kabinet bij iedere aanval geduldig uit kan leggen dat het gewraakte niet waar is, en omgekeerd zijn de rege ringsfracties niet bij machte het kabi net tot duidelijke keuzes te dwingen. De fractievoorzitter van de grootste regeringsfractie, Lubbers, geeft er de voorkeur aan politieke spanningen te vermijden. Zijn stelregel luidt, dat conflicten zich uitsluitend in het ka binet mogen voordoen en niet in de relatie kabinet-parlement. Op reces De uitkomst van deze stelregel is dat menig parlementariër zo langzamer hand het gevoelen besluipt het parle ment maar beter meteen op reces te sturen. De spanning is eruit, ook als het kabinet beslissingen neemt die indruisen tegen het gevoelen van een meerderheid van de Tweede Kamer. Zo was de Kamer het niet eens met de wijze waarop minister Van Aardenne de grote scheepsbouw liquideerde. Het parlement was het al evenmin eens met het regularisatiebeleid van de buitenlandse werknemers. Het protesteerde tegen de wijze waarop minister Tuynman een belangrijke order in het buitenland plaatste en het berustte voorlopig in de uit spraak, dat het woningbouwpro gramma dit jaar op geen stukken na gehaald zal worden. En het stelde zich ook tevreden met het EG-stand- punt dat aan de ontwikkeling van kernenergie de grootste prioriteit moet worden toegekend. Het was eveneens stil in het parle ment toen Albeda een slag om de arm hield bij de vraag of de koopkracht van de minimumloners dit jaar ge handhaafd zou blijven of niet. Machteloosheid De directe oorzaak van dit alles is waarschijnlijk dat onzekerheid over heerst over de vraag hoe de proble men van vandaag moeten worden aangepakt. Het uitstel lijkt daarmee nog de meeste zekerheid te bieden. Een overheid die echter afwacht, die laat gebeuren, roept gevoelens van machteloosheid op. En om de aan dacht daarvan af te leiden is door de eeuwen heen de beste methode ge weest de aandacht op bijzaken te richten. Wellicht is dat de diepere achter grond voor het fenomeen dat zowel Wiegel als Van Agt voortijdig met de verkiezingscampagne is gestart. De uitkomst daarvan is echter een voor spelbare krachtmeting tussen Van Agt en Den Uyl, links tegen rechts alsof dan de echte problemen zouden worden opgelost zonder moeilijke keuzes te behoeven maken. UTRECHT (ANP) Bij een gewa pende roofoverval op het Utrechtse uitzendbureau Via Interim aan de Zakkendragerssteeg zijn gistermid dag enkele duizenden guldens buitge maakt. Omstreeks een uur kwamen twee mannen van naar schatting twintig jaar het kantoor binnen. Een van hen meldde zich bij de balie en zei zijn geld te komen halen. De vrouw achter de balie ontdekte echter dat hij niet stond ingeschreven bij het uitzend bureau en dat hij derhalve geen recht had op uitbetaling. Om de zaak uit te praten nam ze de man mee naar een aangrezend ver trek. De „Nationale Strippenkaart" voor het openbaar vervoer is nu ruim een week in gebruik. Met onder andere 2,6 miljoen folders en advertenties in dagbladen is deze nieuwe kaart aan het pu bliek bekend gemaakt. Voortaan kan men met dezelfde kaart met elke bus en tram in Nederland reizen, van Roodeschool tot Cad- zand en Van Den Helder tot Vaals. De methode is simpel: voor vijf gulden kan men bij postkantoren en de bekende wederverkopers een kaart kopen met daarop vijf tien strips. Elke strip staat voor één zone (een afstand van gemid deld 4,5 kilometer), voor elke reis moet men zoveel strips ongeldig maken als het aantal te reizen zones, vermeerderd met een ba siszone. Als de reiziger dus vijf zones wil reizen, dan moet hij zes strips ongeldig maken. In dit voorbeeld komt de prijs dan op zes keer 33'/j cent, is twee gulden. Voorbij zijn de smoezelige pa piertjes, voorbij is het opnieuw moeten kopen van zo'n papiertje als men het gebied van een ande re busmaatschappij penetreert, voorbij zijn ook de lange wacht tijden bij de haltes, doordat iedereen zo nodig bij de chauf feur voor een kaartje van een paar piek met een briefje van honderd moest betalen. Althans, dat was de bedoeling van deze kaart, maar wat is de werkelijk heid? Volgens een woordvoerder van de Koninklijke Nederlandse Vereni ging van Transport Ondernemin gen zijn de eerste ervaringen po sitief. Vooral uit Rotterdam zijn de berichten gunstig, maar daar is de strippenkaart dan ook nu al een vervanging van andere in omloop zijnde kaarten. Met name de jonge reizigers blijken veel waardering voor het nieuwe systeem te hebben: ze vinden het gemakkelijk en praktisch. De ou dere reizigers daarentegen staan nog wat schichtig tegenover het fenomeen. In Rotterdam is geble ken, dat deze groep veel oude kaarten „gehamsterd" heeft, waarschijnlijk om een periode van gewenning te kunnen over bruggen. Ook uit de rest van het land komen positieve signalen. De kaart wordt goed verkocht, er zijn geen noemenswaardige kin derziektes opgetreden. Het sys teem wordt goed begrepen, al leen het bijtellen van de basis zone schept hier en daar proble men. Ook de chauffeurs hebben geen moeite met de nieuwe kaart. Met ingang van 1 oktober wordt een nieuwe stap gezet om tot harmonisatie van de kaartver koop te komen. Dan zal het op bussen en trams niet meer moge lijk zijn zogeheten bedrijfseigen kaarten te kopen. De chauffeur zal dan alleen nog zes-strippen kaarten en dagkaarten kunnen verkopen. De abonnementen blij ven in de voorverkoop gewoon verkrijgbaar. Een argeloze bui tenlander, hier op bezoek, zal dan bij de chauffeur vergeefs om een enkel kaartje vragen, maar, zo wordt gezegd, de praktijk is nu al zo, dat de buitenlanders vaak een dagkaart kopen en anders met een zes-strippenkaart ook wel uit de voeten kunnen: het zal im mers in de praktijk niet bij één reis met het openbaar vervoer blijven. Nog een nieuwtje van het abon nementen-front: op 1 oktober komt er voor de forens een zoge heten ster-abonnement. Dit abonnement kent ook een sys teem van zones. Bij een abonne ment van vier zones mag de reizi ger vanuit de plaats waar hij dat abonnement koopt vier zones rei zen in elke richting en dat heeft een leuk neveneffect. Voorbeeld: een forens moet elke dag per bus zeven zones reizen, hij kiest een punt in het midden, koopt daar een vier-zone-abonnement (dat vanuit dat punt geldig is voor vier zones in elke richting), maar kan daar toch de voor hem beno digde zeven zones mee reizen. Het lijkt allemaal nogal ingewik keld, maar het ministerie van verkeer en waterstaat zal vóór 1 oktober een uitvoerige publici teitscampagne gaan voeren om de invoering van dit nieuwe abonnement te vergemakke lijken. Agenten van de Argentijnse ge heime dienst hebben in augustus vorig jaar vier jonge mensen ont voerd: José Luis Hassan (24), zijn vrouw Josefina Villaflor de Has san (28), Pablo Armando Lepisco- po (24) en de onderwijzer Fernan do Brodsky. Ze zitten wellicht nog in de gevangenis, hoewel de autoriteiten nooit hebben beves- tid dat ze gearresteerd zijn. Vol gens Amnesty International ho ren ze tot een groep van ongeveer dertig mensen die in die maand werden ontvoerd. Enkelen van hen zijn vrijgelaten, de gevan genneming van anderen is offici eel bevestigd. In maart publiceer de Amnesty het relaas van twee ooggetuigen uit geheime kampen in Argentinië. Hierin is sprake van stelselmatige foltering van mensen die uit hun huizen wor den gehaald of op straat opge pakt. Volgens de ooggetuigen zijn de meeste slachtoffers in dat kamp uiteindelijk gedood. Am nesty heeft redenen om aan te nemen dat de vier genoemden in elk geval verscheidene maanden na hun ontvoering nog in leven waren. Het echtpaar Hassan werd door gewapende mannen uit hun huis in Villa Domenica gehaald; hun tweejarig dochter tje, ook ontvoerd, is later naar de grootouders gestuurd. Hassan zou lid van een radicale vakbond geweest zijn, de laatste vijf jaar echter niet politiek actief. Pablo Lepiscopo, student in de medicij nen, werd twee dagen na de Has sans door gewapende mannen ontvoerd, toen hij per auto van zijn ouders in Buenos Aires op weg was naar huis. Gelijk met hem werd Betina Ehrenhaus (een Duitse) opgepakt, maar na twee dagen weer vrijgelaten. Verzoe ken om Pablo Lepiscopo voor de rechter te brengen en de reden van zijn arrestatie te vernemen zijn ingediend, maar niemand heeft iets willen loslaten over zijn verblijfplaats. De onderwijzer en student in de psychologie Fer nando Brodsky werd uit zijn huis in Villa Martelli (in de provincie Buenos Aires) ontvoerd. In beleefde termen (en in het Spaans of Engels) gesteld brie ven, waarin wordt aangedrongen op onmiddellijke opheldering over het lot van deze vier mensen en op garanties voor hun licha melijke veiligheid, kunnen ge richt worden aan: Exmo. Sr. Pre sidente, General Jorge Rafael Vi- deal Casa Rosada, Balcarce 50 Buenos Aires C.F., Argentina. Gerard Dijkstra en zijn beman ning hebben het niet gehaald: slechts achttien uur scheidden hen van het legendarische record van de klipper Kelso, die in 1860 63 dagen deed over het traject Anjer (eiland Java) Nauw van Calais. Gerard Dijkstra, deelne mer aan de Specerijenrace, kwam gisterochtend met zijn Ne derlandse kits over de finish ter hoogte van het lichtschip Goeree. Deze week is in Engeland een 22- jarig meisje uit de gevangenis ontslagen. Op zichzelf geen op merkelijk feit, maar dat wordt wel anders als daaraan wordt toe gevoegd, dat dit meisje bijna twaalf jaar in de gevangenis heeft gezeten. Met andere woor den, zij was elf jaar toen zij aan haar lange gevangenschap begon. Op 17 december 1968 werd Mary Bell wegens doodslag op twee jongetjes van vier en drie jaar tot levenslang veroordeeld. Zij be kende dat zij een jongetje „per ongeluk had gedood," maar ont kende schuldig te zijn aan de dood van het andere jongetje. Haar vriendin die ook terecht stond, werd vrijgesproken. De rechtszaak maakte in Enge land veel emoties los, vooral door de gruwelijkheden die bekend werden. Maar een ander gevolg was, dat er een discussie op gang kwam, of men een elfjarig meisje in een proces kon behandelen als een volwassene. Volgens de En gelse wet in 1968 konden kinde ren vanaf tien jaar vervolgd wor den voor misdaden, na het proces tegen Mary is die leeftijd ver hoogd tot veertien jaar. De autoriteiten kwamen hierdoor ook voor een praktisch probleem te staan: er was eigenlijk geen „geschikte" gevangenis voor Mary. De eerste vijf jaar werd ze ondergebracht in een strafinsti- tuut voor jongens, daarna in een vrouwengevangenis. Sinds 1977 verbleef ze in een open gevan genis. Mary is van plan terug te keren naar haar geboorteplaats, de grauwe industriestad Newcastle, en wil daar een normaal leven gaan leiden. door Fiizr Pijlman Arbeidsvreugd Naar m'n werk reis ik dagelijks met een trein vol suffige dames en heren. In een rookcoupé met een rookgordijn zitten mensen te converseren. Of ze lezen de krant met een hoop chagrijn om het al te vroeg uit de veren. Maar opeens blijkt die duffigheid enkel maar schijn, als de trein gaat arriveren. Dan heeft geen reiziger meer rust. Hij zet zijn dromen aan de kant voor arbeidsvreugd en arbeidslust. Dan loopt het bijna uit de hand vanwege dat grote begeren elkaar voor de deur te passeren

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5