Wederwaardigheden van de kleine boer )e beestjes de baas dium IB houden Europese bondgenoten in het gareel Joanne Woodward haalt eindstreep Schraalhans meester in griezelkeuken DE ENIGE TANDPASTA DIE HET SPEEKSEL HELPT. Medvedkine's rit per 'kinotrein' i Muppet-film The Fog „See how she runs" Toneelprijzen: Josée Ruiter en Hans Croiset Namaak Bond haat vrouwen «IDAS 16 MEI 1980 TROUW/KWARTET „a «ijftig Jaar °ud ls de fllm "Het' van een der eerste Russische jusiasten, Alexander Med- awnc *cn voormalige officier uit rode Russische leger. De film rdt vooraf gegaan door een docu- ntaire over Medvedkine's werk lieden met een bioscoop- en ki- Sn waarmee hij in de jaren der door Rusland reisde. Niet alleen Europees Rusland maar ook l Siberië. Deze documentaire !ft als titel „Le train en marche". kunt de titel, in verband met de Ische functie van de trein, als jjolisch zien. De voortrollende ais zinnebeeld van de snelle Hekelingen van de film. Niet al- als kunst maar ook en in and in het bijzonder als soci al politiek instrument. Ledkine. die in de voorfilm op- jt als man met een carrière ach- |e rug. herinnert aan de bekende iraak van Lenin, dat film de be- ftkste kunst is, die door de iheid is voortgebracht. Het medi- is namelijk door zijn direct aan- door D. Ouwendijk sprekelljke beeldtaal zeer goed mas saal propagandistisch te gebruiken. Zeker was dat zo in het oude Rus land, dat politiek, cultureel en sociaal een enorme achterstand had. Wat er met „de trein" is bereikt, word je slechts Indirect duidelijk. Er wordt verteld wat er op cinematografisch gebied allemaal in de trein werd ge presteerd. Er reisden acteurs mee, regisseurs, technici, montageploegen en ideologen. Er werden documentai res vervaardigd en speelfilms, alle maal met het doel de vele, onderling verschillende. Russische en Siberi sche volksgroepen op de hoogte te brengen van nieuwe economische, politieke en sociale prestaties: boeren in het ene gebied konden letterlijk zien hoe zeer zij in arbeid ten achter waren bij boerengemeenschappen in andere gebieden. Of in omkering, hoe zij er op vooruit waren. Het geluk Zoals al gezegd werden er in deze zin ook speelfilms gemaakt en „Het Ge luk" is er zo een. Het primitieve ka rakter van de film is dan ook niet alleen te herleiden tot de onvermijde lijke doorwerking van naïviteit en primitiviteit in het vroege filmstadi um, zij is ook te herleiden tot de bijzondere omstandigheden van het werken met en in een „kino trein". Directe verstaanbaarheid van het ge geven voor de meest uiteenlopende bevolkingsgroepen was een eerste vereiste. „Het Geluk" gaat over de wederwaar digheden van de „kleine boer", de arme sloeber die in zijn benard be staan over niets kon beschikken dan zijn onuitputtelijke geduld en even onuitputtelijk verlangen naar „ge luk". Voor de evolutie wordt die boer, Khmyr geheten, uitgebuit door de geestelijkheid, de rijke boeren, de burgerlijke overheid. Na de revolutie heeft Khmyr moeite zich aan te pas sen aan het collectief, hij mist verant woordelijkheidsgevoel en wordt daar om door zijn vrouw, een ijverig lid van het boerencollectief, de laan uit gestuurd. Een oude koelak, Foka, die voor de revolutie Khmyr heeft bestolen en uitgebuit, schijnt te willen helpen. Maar Khmyr ontdekt, dat Foka er alleen op uit is om het collectief scha de toe te brengen. Hij komt dan. met gevaar voor eigen leven, dapper tus senbeide, redt de i.gendommen van het dorpscollectief jn vindt ten slotte het geluk bij zijn vrouw en in het bezit van een nieuw pak, dat hij in de stad mag gaan uitzoeken. De film is gemaakt in de bekende stijl van de zwaar aangedikte karikatu ren. Karikaturen van popes, rijken, ambtenaren, militairen, kortom de vooroorlogse „reactionairen" Alleen is er in de karikaturen, zoals die door Medvedkine zijn verfilmd, meer vro-g lijkheid verwerkt dan verbittering. I zoals bij andere Russische filmregis seurs uit dezelfde periode. Pope en de non bij voorbeeld hebben in hun vro me femelarij. die ophoudt zodra hun wezenlijke geldzucht geprikkeld wordt, het boertige van de laatmid deleeuwse sotternieën in onze gewes ten. Eisenstein heeft een vergelijking gemaakt met de films van Chaplin. Hij ziet als wezenlijk verschil, dat „de gag bij Chaplin individualistisch is en bij Medvedkine socialistisch". Tot op zekere hoogte is dat juist. Alleen afgezien van de veel grotere estheti sche gaafheid bij Chaplin het indi vidualisme van Chaplin houdt be scherming in van het persoonlijk menselijke in het grotere samenle ven, terwijl het socialisme van Med vedkine, zoals dat in de geschiedenis van Khmyr tot uitdrukking komt, slechts bescherming inhoudt van de ideologie van het collectief. Een veel betekenend verschil in nuancen. Le Bonheur Amsterdam-Filmhuis Jean Vigo, 16 jr. W. Wielek-Berg Jiuppef'-televisieserie is zo po- *ielke week trekt hij zo'n 150 n kijkers) dat een film over het t volkje niet kon uitbliven. Jerry en Jack Bums schreven hem, b Frawley regisseerde hem en jouden er anders in optreden dan nit, Miss Piggy, Fozzie Bear, Dr. li, Animal mitsgaders de gehele imeteut en vele illustere gasten daar zijn Elliott Gould, Mel iks, James Coburn, Dom de Lui- adeleine Kahn, Carol Kahn, Tel- valas en, als klap op de vuurpijl, Welles himself? de gelegenheid is een echt ver haal verzonnen: Kermit, zingend bij de banjo in een zuidelijk moeras, wordt ontdekt door een talentenjager en spoedt zich, eerst op een fietsje, daarna in een Studebaker uit 1951, naar Hollywood. Onderweg komt hij niet alleen zijn consorten tegen, maar ook veel versjteerders, onder meer een euvele kikkerbillen-bakker, die hem als uithangbord wil gebruiken. De brave Kermit gruwt ervan. Na nog vele avonturen en een „High Noon"- duel wordt het doel bereikt. Er zitten aardige stukken in, maar de inzinkingen ontbreken niet. Felle Muppet-fans zullen zich de film zeker niet laten ontgaan en van een koude kermis komen ze dan niét thuis, maar toch zijn de beroemde beestjes het best in hun element in kort bestek en klein bestel. Favorieten zijn en blij ven voor mij: dr Teeth en zijn „Elec tric Mayhem", de Zweedse kok, de woeste Animal. En Miss Piggy na tuurlijk, die in de film Kermits weke hart weet te winnen en het met kluif jes treedt. Al het gedierte (een tussen vorm van poppen en marionetten) is ontsproten aan het brein van Jim Henson, die later assistentie kreeg van bekwame medewerkers. Poppen spelers zijn over het algemeen zeer bescheiden mensen, des te meer re den om hun naam te noemen. Amsterdam-City 1 en Tuschinski 5; Den Haag-Cineac 1; Rotterdam-Cor so en verder in 21 theaters overal in het land, a.l. Kermit de kikker en Miss Piggy in de Muppetfilm uit The Fog Naar aanleiding van 2ijn inderdaad respectabele griezelfilm „Hallo- ween" is de jonge Amerikaanse regis seur John Carpenter nogal in de hoogte gestoken: sommigen schroomden zelfs niet in hem een waardig opvolger te zien van meester Hitchcock. Tut, tut, is men geneigd te zeggen na zijn nieuwste film „The Fog" die blijft deerlijk onder hor ror-peil. Carpenters handelsmerk is na een paar films al geworden het introduceren van de gruwel in een doodgewoon milieu te midden van doodgewone mensen: als het goed is komt de schok dan des te harder aan. Ook hebben zijn films een kem van puritanisme (dat overigens alle, naar klassieke trant gemaakte, griezel films aankleeft): de zonde wordt ge straft en als seks de zonde is kun Je ongestoord van twee walletjes eten. Eerst laat je de seks zien, dan de straf, hetgeen gebeurde in „Hallo- ween", waarin alleen een geremde maagd het bloedbad overleefde. Ook „The Fog" speelt in een alle daagse Amerikaanse omgeving en hoewel er nauwelijks seks in zit, wordt de zonde wel gestraft, zelfs tot in het derde of vierde geslacht. Maar ADVERTENTIE •••tWRWST* MET i&tffiWKCe WERKING& Hebt u nog uw eigen tanden en kiezen? Dan is deze advertentie uiterst belangrijk voor u. De afgebeelde tandpasta - Zendium - bevat namelijk behalve fluoride ook enzymen. De enzymen in Zendium verhogen de bacterieremmende werking van het speeksel. En leveren daardoor een bijdrage tot het natuurlijk evenwicht in de mond. Door deze aktivering is uw speeksel beter gewapend in de strijd tegen de bacteriën en dus tegen aantasting van uw gebit. Misschien niet onverstandig om binnenkort ook met Zendium te gaan poetsen. Zendium is ontwikkeld door Ak:o Denral Research, postbus 3. VeenenJiial. „See how she runs" Is een typisch See how she runs - Amsterdam - Alfa Amerikaans educatieve film over 2, a.l. het verhaaltje is veel te mager en doorzichtig om er een smakelijke heksendrank van te brouwen. In een Amerikaans stadje wordt het eeuwfeest gevierd, doch duistere te kenen verstoren de pret: er komt een vreemde mist op uit zee en reeds in het begin wordt ons onthuld dat die mist honderd jaar geleden lang niet pluis was. Wat er toen aan de hand was, zullen we uiet vertellen, maar het draait erop uit dat halfvergane schimmen opdoemen om bloedige wraak te nemen voor een groot on recht hun eens aangedaan. De mist golft rijkelijk en is duidelijk van stu dio-oorsprong, met het bloed is het navenant. Veel spanning zit er niet in. Effecten worden telkens herhaald, zo dat ze gaan vervelen, mensen zijn zo on-interessant dat het je een zorg zal zijn of ze vallen of opstaan. Enfin, misschien de volgende keer beter W. W. B. Amsterdam- Tuschinski 1; Den Haag-Metropole 1; Rotterdam-Lu- mière 1 en verder in 6 theaters overal in het land, 16 jr. Van onze kunstredactie AMSTERDAM De jaarlijkse to neelprijzen. genoemd naar Theo Mann-Bouwmeester en haar broer Louis Bouwmeester, zijn voor 1980 toegekend aan: Josée Ruiter voor de titelrol in Anouilhs „Antigone", door het Pu- bliekstheater gespeeld in de boven- foyer van de Amsterdamse Stads schouwburg; zij krijgt de „Theo d'Or". Hans Croiset voor zijn Creon in het zelfde stuk; hij krijgt de „Louis d'Or". Kitty Courbois voor de rol van Mou- ton in Sartre's „Nekrassov" door de toneelgroep Baal, regie Rudolf Luci- eer; zij krijgt de „Colombina". doorzettingsvermogen, dat geld noch eerbetoon oplevert, maar allen de vol doening van de persoonlijke pres tatie. In het verleden ging de prijs van een dergelijk doorzettingsvermogen al tijd naar de all-American boy. In „See how she runs" gaat de prijs naar een vrouw de gescheiden lerares Betty Quinn (Jeanne Woodward), moeder van twee tiener-dochters, behulpza me dochter van een vader die aan een rolstoel gekluisterd zit en zijn tijd doorbrengt met niet gemeend mop peren op zijn dochter en met schil deren. Naar de schijn te oordelen verloopt het leven van de veertigjarige Betty als een idylle. Zelfs het feit dat zij gescheiden is doet daar geen afbreuk aan, want de relatie met de vormalige echtgenoot Larry geeft haar een in tense voldoening: Larry blijft verliefd en steunt op haar. Het is allemaal erg vleiend voor haar en het zou een positieve invloed moeten hebben op haar gevoel van zelfstandigheid. Maar er kleeft een ergerlijk schoon heidsfoutje aan de idylle: Betty dreigt een zelfstandige dikzak te wor den. Zij besluit om te gaan joggen. Tot grote ergernis van de dochters, die zich ten eerste generen over de „aanstellerij" van ma met haar vlotte sportkleding en er bovendien kwaad over zijn, dat er na schooltijd wordt gejogged, zodat het eten niet op tijd op tafel komt. Er worden verstandige regelingen ge troffen en Betty, die de smaak van hard lopen te pakken heeft gekregen gaat in ernst in (individuele) training, omdat zij wil mee doen aan de Boston Marathon, een wedloop van veertig kilometer. Voor een beginnelinge een onmogelijke opgaaf. Maar Betty zet als het zo ver is door, ondanks een val in het midden van de race. Zij krijgt in alle realiteit te maken met de „loneliness of a long distance racer". De uren van de dag verschui ven. Iedereen is al lang binnen als ten slotte Betty in het donker, als het ware kruipend aan de eindstreep ver schijnt en voor die eindstreep in el kaar zakt. Maar volgens het vaste patroon van de zich in glimlach en tranen ontladende Amerikaanse Hol- lywood-sentimenten wordt Betty geestelijk over de uitputting heen ge tild en zij h4&lt het Zonder de karaktervolle charme van Joanne Woodward zou er aan de film weinig te beleven zijn. Maar door die charme, waar de regie voortreffelijk gebruik van heeft gemaakt, krijg je toch begrip voor wilskracht en pres- tatie-drang. Niet ter wille an het ge win, maar ter wille van een even aan het wankele gebrachte zelfbevesti ging. Dat maakt, dat je de clichés maar op de koop toe neemt. D.O. Joanne Woodward als Betty in „See how she runs" na haar val in de marathon race. Het laatste Ultimatum Regisseur Andrew V. MacLaglen komt er rond voor uit, dat hij voor zijn „North Sea Hijack" leentjebuur heeft gespeeld bij de James Bond films. Niet alleen heeft hij Roger Moore voor de hoofdrol gewonnen, hij bedient zich ook uitvoerig van Bond- trucjes en grapjes. Ondanks het feit dat de compacte Bond-formule slechts wordt nagespeeld en de „spe ciale effecten" niet kunnen tippen aan het origineel, is het toch geen onaardige film geworden. Roger Moo re als de excentrieke onderwater-ex pert Rufus Excalbur Folkes, die vrou wen haat en katten plus whiskey plus ingewikkeld borduurwerk mint, wordt geroepen om Engeland te red den en doet dat met ironie en under statement. Een bevoorradingsschip van een booreiland wordt gekaapt en de schurken schrikken er niet voor terug hun exorbitante eisen kracht bij te zetten met het dreigement dat ze het gehele booreiland in de lucht zullen laten vliegen- medunkt. Mar garet Thatcher in vermomming en Roger Moore staan pal, zodoende. Wederom spelen gelooide sterren mee, dat moet in dit soort films. De beroemdste zijn James Mason en Anthony Perkins. Wie de film mist hoeft er niet om te treuren, maar mij heeft hij redelijk vermaakt. W, W. B. Amsterdam Cinema International en Bellevue Cin.; Den Haag-Asta; Rotterdam-Cinerama 1 en Metro 1, 12 jr. BUITENLAND Ferry Mingelen USSEL Met een koffer vol mooie beloften over Europese steun, is Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Muskie in Wenen rriyeerd voor het gesprek vandaag met zijn Russische ambtsgenoot niiko over de toenemende spanning in de wereld. Internationaal, dt met grote spanning afgewacht of deze topontmoeting weer enige Voldoening tote kan brengen in de, sinds de Russische inval in Afghanistan, zo ülde relatie, tussen Moskou en Washington. Je speciale NAVO-conferentle over Af- «stan afgelopen woensdag in Brussel (schuwde Muskie echter voor te hoog jannen verwachtingen. „Ik verwacht 1 beduidende resultaten. Belangrijk is We de contacten voortzetten. Dat is van nsbelang als we ontwikkelingen willen «omen die het gevolg zijn van verkeer- Merpretaties van eikaars bedoelingen". ens Muskie hebben dit soort miscalcu- ait-ak oorlogen geleid. „Ik zal daar in h 20 duideliik mogelijk zijn over bedoelingen en de gevolgen ervan." We verwachtte dat het gesprek in We- beide kanten wel zou beginnen met -aagzang" over de ontwikkelingen i aecember. ieder vanuit zijn eigen vi- 'Als dat eenmaal achter de rug is, zal van °ns wel zoeken naar mogelijke t "6en aan de andere kant en dat zou Tneer positieve verhoudingen kunnen deels een andere bestemming dan Europa kunnen krijgen. De Europeanen moeten de Amerikaanse last in Europa verlichten door zelf de bestaande plannen voor meer reser vetroepen, meer oorlogsvoorraden en uit breiding van transportmogelijkheden door aanwijzing van burgervllegtuigen daarvoor, te versnellen. De NAVO-ministers van buitenlandse za ken en defensie waren het er in Brussel over eens dat dit positieve streven niet mag betekenen dat het Westen zich nu neerlegt bij de Russische aanwezigheid in Afghanis tan. „We blijven streven naar ontspanning, maar niet in een situatie als in 1938" (waar steeds maar weer aan de Duitse eisen werd toegegeven), zei minister van der Klaauw (buitenlandse zaken). Muskie verklaarde in Brussel dat de positie ve reactie van de Europese NAVO-landen om meer te doen voor hun eigen defensie nu Amerika de handen vol heeft aan Zuid- west-Azië, een goede basis vormt voor zijn gesprek met Gromiko. De Amerikanen heb ben NAVO-Europa verzekerd dat geen Amerikaanse troepen die nu in Europa gele gerd zijn (300.000 man) zullen worden terug getrokken. Wel zullen versterkingen uit de Verenigde Staten zelf in tijden van nood In het NAVO-communiqué na afloop spra ken de ministers van buitenlandse zaken en defensie woensdag hun zorg er over uit dat de Sow jet-Unie voor de eerste keer na de oorlog militaire krachten gebruikt om zijn wil aan een ongebonden derde wereldland op te leggen. Alhoewel dit buiten het NA- VO-verdragsgebied gebeurde, benadrukken de ministers dat de inval de NAVO wel degelijk raakt omdat het een gebied betreft dat het Westen grondstoffen levert (olie). Tot voldoening van de Amerikanen spraken de ministers ook uit dat het noodzakelijk is de verdediging van NAVO-Europa op peil te houden en te versterken nu de Amerikanen zelf tegelijkertijd hun defensiecapaciteit in Zuid-west-Azië moeten uitbreiden. „Het was een indrukwekkende vergadering om dat de politieke beschouwingen van de mi nisters van buitenlandse zaken direct ver taald werden in concrete maatregelen door de ministers van defensie," zei minister Van der Klaauw na afloop. De vraag is of die Europese defensieminis ters nu werkelijk zoveel hebben toegezegd. „We hebben de mondelinge beloften bin nen, we moeten nu afwachten of die ook hardgemaakt worden," zei een Amerikaan se woordvoerder. Op de vraag wat de NAVO nu precies extra gaat doen als reactie op de veranderde internationale situatie na Afghanistan, was in Brussel moeilijk een duidelijk antwoord te krijgen. Er zijn korte en langere termijn maatregelen aangekondigd. Minister Schol ten (defensie) noemde voor de korte termijn onder meer: bouw van magazijnen voor de opslag van Amerikaans materieel voor re servetroepen, uitbreiding van het aantal F- 16 straaljagers van Nederland en, naar Den Haag hoopt, levering aan Portugal van drie standaardfregatten voor de marine, waar van één in Nederland zelf te bouwen. De minister gaf echter toe dat al deze plannen al bestonden voor Afghanistan en dat daar in dus weinig veranderd wordt. Wel nieuw is een Nederlands voorstel tot vorming van een tweede permanent NAVO- marine-eskader voor patrouilles op de At lantische Oceaan. Dit zou deels de uitdun ning van Amerikaanse vlooteenhedcn kun nen opvangen. Als politiek signaal is dit (nog nader door de NAVO te bestuderen) voorstel van grote betekenis, benadrukte minister Scholten. Werkelijke uitbreiding van de NAVO-gevechtskracht is het echter niet, het gaat om bestaande schepen die van nationaal commando onder NAVO- commando worden gebracht. Voor Neder land zijn de extra kosten gering. De Amerikaanse minister Muskie Of de langere termijnmaatregelen (reserve troepen. oorlogsvoorraden, afweer tegen chemische en elektronische oorlogsvoering en meer transportmiddelen) meer extra op leveren. is nog maar de vraag. De NAVO gaat nu een aantal mogelijkheden bestude ren, maar pas in december wordt daarover besloten. Versnelling van bestaande plan nen kan op twee manieren: door meer geld uit te geven, of door andere plannen naar achteren te verschuiven. De Amerikanen vinden dat er zeker meer geld nodig zal zijn dan de nu afgesproken stijging van de de fensiebudgetten met rond drie procent per jaar. De meeste Europese NAVO-landen voelen daar echter weinig voor. De West- duitse defensieminister Apel sprak bijvoor beeld bereidheid uit tot verschuivingen van plannen, maar zo zei hij, binnen het be staande financiële raam. En minister Schol ten. die al zo veel moeite heeft de drie procentstijging in Den Haag overeind te houden, ziet ook niet, hoe hij het volgend jaar nog meer geld zou moeten krijgen, nu de economie zich zo ongunstig ontwikkelt. Samenvattend: met veel pressie zijn de Amerikanen er wel in geslaagd om de mees te Europese bondgenoten in ieder geval voor dit jaar te doen vasthouden aan de drie procentafspraak Die drie procent stijging was echter al nodig om de oude defensie plannen. van voor Afghanistan, uit te voe ren. Verdere verhoging van de defensiebud getten zit er waarschijnlijk niet. in De mo gelijkheden om in verband met Afghanis tan werkelijk meer te gaan doen aan de Europese defensie, zijn daarom zeer be perkt. Hoe beperkt, kan pas in december blijken. Na afloop van de speciale NAVO-conferen- tie over Afghanistan zei minister Scholten op plechtige toon: ..In deze internationale situatie kunnen we niet met de handen over elkaar blijven zitten. De Amerikanen kun nen echter wel eens de indruk hebben ge kregen dat die handen voornamelijk bezig zijn geweest de knip van de Europese defen- siebeurs dicht te houden

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 11