fAVO-generaal: macht
iowjets onheilspellend
raakt van de regen in de drup
Sjtsjaranski-comité ook
voor anderen in het krijt
ortugal en Jakarta
ezig met Oost-Timor
Sadat waarschijnlijk
ook premier Egypte
der
ederland speelt bemiddelaar
Staking in
Frankrijk
Bani-Sadr stopt
actie Khalkhali
Kleurlingen in
Zuid-Afrika gaan
weer naar school
EG-landen
eens over
olieverbruik
(AG 14 MEI 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
BUSSEL (Reuter, AP, AFP) De militaire kracht van de Sowjet Unie is onheilspellend. Dit
ii gisteren de voorzitter van het militair comité van de NAVO, de Noorse generaal Gundersen
ahtiipdens een bijeenkomst van de ministers van defensie van het bondgenootschap. Generaal
loekt j..cnri Hp hnnirctp MAUrj.militoir vpi Hot. Hp HormHbcóH iron Hp Pnccpri fnf Hp introcio in
undersen. de hoogste NAVO-militair zei dat de bereidheid van de Russen tot de invasie in
Ighamstan heeft aangetoond dat de wereld een periode van groot risico is binnengetreden.
[undersell zei dat conflicten buiten
t traditionele NAVO-gebied de sta-
iteit in de wereld kunnen aantas-
i en ook hun weerslag kunnen heb-
u op de NAVO. „Recente ontwikke
len hebben aangetoond dat ons
jdgenootschap niet in een luchtle-
leeft en dat we meer dan ooit
tevoren worden beïnvloed door de
industriële afhankelijkheid van olie
en ruwe grondstoffen en door zowel
zorg over de mensenrechten als de
militaire krachten."
Alhoewel de NAVO als zodanig niet
kan optreden buiten het verdragsge-
tee» m onze correspondent
6SABON Portugal en Indonesië zullen binnenkort
dsie- ïoemd wordt de datum van 19 mei beginnen aan bespre-
sltl> igen over het probleem-Oost-Timor. Sterke aanwijzingen
!oru irtoe 111 Lissabon zijn van officiële zijde niet bevestigd,
tsfjj Ierland zou als Portugese zaakwaarnemer in Jakarta een
^ngrijke rol hebben gespeeld bij het totstandkomen van de
tacten. De besprekingen zullen waarschijnlijk in Parijs of
de Verenigde Naties in New York worden gehouden.
Portugese minister van buiten-
idse zaken Freitas do Amaral heeft
iver een Portugese krant ver-
dat rechtstreekse contacten
ai Portugal en Indonesië noodza
ak zijn om tot een oplossing van
humanitaire problemen op Oost-
ior te komen. Portugal staat on
diplomatieke druk van een aantal
sterse landen om haast te maken
it een oplossing.
Igië. Frankrijk, Spanje en West-
utsland zouden hebben laten we-
i in oktober niet opnieuw hun stem
zullen geven voor een veroordeling
i'oorp de Indonesische bezetting door
fjo Verenigde Naties, als Portugal
ordien geen begin met een oplos-
ia8 g heeft gemaakt. Nederland heeft
th tot nog toe bij de uitspraken van
Verenigde Naties tegen de Indone-
Iche bezetting van stemming ont-
?n v uden. Na het breken van de diplo-
de itieke betrekkingen tussen Portu-
»atis en Indonesië als gevolg van de
t dc lonesische invasie op Oost-Timor,
terlo
Van een onzer
voo verslaggevers
AMSTERDAM Deelne-
ood mers aan de spoedconfe-
ati untie over de zaak Sjtsja-
Jijranski hebben gisteren een
lieroep op de Sowjet-Unie
gedaan de joodse activist
zo snel mogelijk vrij te la-
'eraj ten. Het panel van de con-
ferentie is na het aanhoren
van getuigenverklaringen
tot de conclusie gekomen
dat Sjtsjaranski zelfs vol
gens de Russische wetten
geen eerlijk proces heeft
gehad.
Een gisteren opgericht „Interna
tionaal Sjtsjaranski-comité voor
de rechten van de mens" zal onder
voorzitterschap van Andrew
Young zich inzetten voor de vrijla
ting van Sjtsjaranski en mensen
over de hele wereld die zich in een
zelfde positie bevinden.
Op het in Amsterdam gehouden
congres kregen gisteren de panel
leden het woord. Het internationa
le panel, dat hoofdzakelijk be
stond uit linkse personen, had
maandag een serie getuigenver
klaringen aanhoord over het lot
van Anatoli Sjtsjaranski, die in
1978 in de Sowjet-Unie werd ver
oordeeld tot dertien jaar straf
kamp. Vrijwel alle panelleden be-;
in december 1975, nam Nederland de
Portugese zaken in Jakarta waar.
Intussen bevestigen nieuwe uit Oost-
Timor afkomstige brieven, eerdere
berichten over het oplaaien van de
guerrillastrijd in het oostelijk deel
van Oost-Timor. Volgens de in maart
verzonden brieven, gericht aan Timo
rese vluchtelingen in Lissabon, gaat
het om een vijfhonderd mensen die
nog steeds vanuit het bosrijke ge
bergte in de buurt van Lospalos en
Mali ana een guerrillastrijd voeren. In
dit oostelijk deel van de vroegere
Portugese kolonie, kunnen kleine
groepen guerrillastrijders leven van
wat de natuur te bieden heeft. Zij
zouden op die manier ontkomen kun
nen zijn aan de hongersnood die in
het westelijk deel enkele honderddui
zenden slachtoffers heeft gemaakt en
nog maakt. Ook spreken de brieven
van een overspoeling van het land
door Javanen en het voortduren van
de schending van de mensenrechten
door de Indonesische bezetters.
bied en dus ook niet aanwezig kan
zijn in het bedreigde gebied rond de
Perzische Golf en Afghanistan heb
ben de Amerikanen gisteren nog eens
benadrukt de militaire hulp van indi
viduele NAVO-landen op prijs te stel
len. Opvallend was de Amerikaanse
lof voor het Franse beleid. Frankrijk
heeft naast versterkingen in de Mid
dellandse Zee ook omvangrijke vloot-
eenheden en -bases in het Golfgebied.
Frankrijk, zo zei een hoge Ameri
kaanse functionaris, is een sleutel
land in het Westerse bondgenoot
schap. De bondgenoten kunnen voor
beeld nemen aan wat Frankrijk aan
defensie doet. Dat was een opvallen
de uitspraak omdat de Fransen al
jaren lang geen deel uitmaken van de
militaire NAVO-organisatie en alleen
deelneemt aan het politieke NAVO-
beraad.
President Carter heeft zijn Europese
bondgenoten gevraagd hun belofte
tot sancties tegen Iran te houden.
Hoe intensiever de steun voor de VS
is bij hun streven de Amerikaanse
gijzelaars in Teheran vrij te krijgen,
hoe beter, zei de president bij het
vertrek van de nieuwe minister van
buitenlandse zaken, Muskie, naar
zijn eerste ontmoeting met zijn colle
ga's in Brussel.
Carter zei te verwachten dat de Euro
pese leiders hun eind april aangekon
digde sancties zullen uitvoeren.
Muskie zei dat hij in Europa wil vast
stellen hoe ver de steun van de
bondgenoten gaat.
Na zijn ontmoeting met de NAVO-
ministers zal Muskie in Wenen zijn
ëSowjetrussische ambtgenoot Gromi-
ko spreken. De leiders van het War
schaupact komen vandaag in War
schau bijeen ter gelegenheid van het
25-jarig bestaan van het Oosteurope-
se bondgenootschap. De voorberei
dingen voor het overleg zijn gering
geweest. Er wordt rekening mee ge
houden dat de Russische leider Leo
nid Breznjew tijdens de bijeenkomst
een nieuwe poging zal ondernemen
tot een vredesoffensief. Met name
van de kant van Roemenië Is de afge
lopen dagen op die mogelijkheden
gewezen.
Dr Luns, de secretaris-generaal van de NAVO maakt een praatje met de Noorse generaal
Gundersen.
CAIRO (Reuter, AP, AFP) President Anwar Sadat van
Egypte zal waarschijnlijk ook premier worden van het nieuw
te vormen kabinet. Dit leiden gezaghebbende Egyptische
kranten af uit het verloop van de formatie, waarvan Sadat
vandaag het resultaat bekend zal maken.
Om de president de gelegenheid te
geven de binnenlandse politieke en
economische problemen aan te pak
ken zijn premier Khalil en zijn kabi
net afgetreden. De verwachting is dat
Sadat harde maatregelen zal afkondi
gen om een geldontwaarding van der
tig procent het hoofd te bieden. Ver
der zou hij de levensomstandigheden
van de laagstbetaalden willen verbe
teren door de prijzen in de hand te
houden.
Volgens vice-president Moebarak zal
het aantal ministers van 27 tot 22
worden teruggebracht en zullen er
vice-premiers komen voor een aantal
sectoren van het beleid zoals econo
mie. industrie en productie. Oud-pre
mier Khalil zou binnen Sadats partij
een belangrijke post krijgen op het
gebied van het buitenlandse beleid.
Israëlische militairen hebben giste
ren een persconferentie afgebroken
van de burgemeester van Nabloes
Bassam Al-Sjaka. De burgemeester
protesteerde tegen de Israëlische
maatregelen op de bezette westelijke
Jordaanoever. De voormalige Israëli
sche militair Peled heeft namens de
raad voor Israëlisch-Palestijnse vre
de de bezettingsautoriteiten er van
beschuldigd de bewoners van Hebron
en drie kleine dorpen uit te hongeren
door het uitgaansverbod van kracht
te houden. De autoriteiten stellen dat
er genoeg voedsel is en dat de bewo
ners enkele uren per dag gelegenheid
krijgen inkopen te doen.
'9
nadrukten dat de bijeenkomst
niet was bedoeld als speciale aan
klacht tegen de Sowjet-Unie,
maar tegen alle landen waarin
dergelijke veroordelingen voor
komen.
Verscheidene panelleden, zoals de
voormalige premier van Portugal
Mario Soares en ex-minister Fer-
nandes uit India, verklaarden in
het verleden herhaaldelijk zelf het
slachtoffer in eigen land te zijn
geweest van vergelijkbare aanval
len op andersdenkenden. De con
ferentie van Helsinki in 1975 was
juist bedoeld om dissidenten in
alle landen recht van spreken te
geven. „Sjtsjaranski is een symbo
lisch geval, dat op de vervolgcon
ferentie dit jaar in Madrid als uit
gangspunt kan dienen voor de
toetsing van de situatie in alle
landen, die het verdrag van Hel
sinki hebben ondertekend", aldus
Soares.
Een van die ondertekenaars was
destijds ex-premier Joop den Uyl,
namens de Nederlandse regering.
„Die verklaring van Helsinki heeft
niets van zijn waarde verloren",
aldus Den Uyl. „Ik pleit er dan ook
Hier en Nu houdt
Sacharow-hearing
HILVERSUM De tv-actualitei-
tenrubriek van de NCRV, Hier en
Nu, zal in de herfst van 1981 een
Sacharow-hearing organiseren.
Tijdens de hearing zal aan de.
hand van een bepaald thema wor
den gesproken over de mensen
rechten in de Sowjet-Unie.
De Russische dissident Sacharow
heeft de NCRV via een tussenper
soon vanuit zijn verbanningsoord
Gorki laten weten dat hij ons
land heeft gekozen als plaats van
de hearing. Hij wil dat Hier en Nu
deze organiseert. Als thema koos
hij: opvoeding. De laatste Sacha
row-hearing werd in 1978 gehou
den in de Verenigde Staten met
als thema: arbeid. Oud-minister
van justitie en oud-burgemeester
van Amsterdam, prof. dr. I. Sam-
kalden, heeft zich bereid ver
klaard als voorzitter van de hea
ring op te treden.
voor de dialoog met de Sowjet-
Unie voort te zetten. Juist nu ma
ken de verslechterende internatio
nale verhoudingen verder praten
meer dan ooit noodzakelijk. De
ondertekenaars hebben destijds
toegezegd elkaar te zullen contro
leren op de naleving van het ver
drag. De veroordeling van Sjtsja
ranski is een onduldbare smet op
het slotakkoord van Helsinki. Wij
kunnen ons niet veroorloven rond
Sjtsjaranski, Sacharow en vele an
deren in de Sowjet-Unie de grote
stilte te laten intreden."
Andrew Young, voormalig Ameri
kaans ambassadeur bij de Ver
enigde Naties, wees op het effect
van openbare aanklachten tegen
politieke onderdrukking. Hij
noemde de vrijlating van politieke
vluchtelingen in Cuba en de hoop
volle hervatting van de discussie
in Zuid-Afrika over de vrijlating
van Nelson Mandela. „Het be
staan van een kritische beweging
is in het belang van de Sowjet-
Unie zelf. Ook in de Verenigde
Staten hebben de arbeidersbewe
ging. de vrouwenbeweging en
groeperingen voor burgerrechten
een einde weten te maken aan
belangrijke misstanden. Ik geloof
dat Sjtsjaranski en de zogenaam
de dissidenten de pioniers zijn van
de vrijheid in de Sowjet-Unie. Zo'n
beweging is in ieder land nodig."
aldus Young.
Charles Hanin, vice-vooreitter van
de Raad van Europa, waarschuw
de ervoor de Sowjet-Unie niet te
isoleren: „Laten wij geen Fari
zeeërs zijn door een scheiding te
maken tussen de vrije wereld,
waar alles goed is, en de rest. Ook
in de vrije wereld worden zwakke
ren verdrukt. In het verleden is
bewezen dat vrije landen snel kun
nen veranderen in een dictatuur.
Zodra het ergens fout gaat moeten
wij van ons laten horen. In de
Sowjet-Unie bestaat een wet die
het anti-semitisme verbiedt. Nu
de joden het daar toch moeilijk
krijgen, moeten we daar tegen in
opstand komen."
Aan het einde van het congres
werd de oprichting bekend ge
maakt van het Internationaal
Sjtsjaranski-comité voor de men
senrechten. Voorzitters hiervan
zijn Andrew Young en de Franse
advocaat Robert Badinter en alle
leden van het panel hebben zich er
bij aangesloten. Het comité over
weegt een delegatie naar Moskou
te sturen om voor de vrijlating van
Sjtsjaranski te pleiten. Een ande
re mogelijkheid is druk uit te oefe
nen via diplomatieke kanalen op
Russische ambassadeurs in de
hele wereld. Ook wil men naar de
vervolgconferentie in Madrid
gaan om daar de zaak aan de orde
te stellen.
PARIJS (AP, Reuter, AFP)
Frankrijk is gisteren plat gegaan
door een staking van de drie
grootste vakbonden. De commu
nistische CGT, de socialistische
CFDT en de machtige onder
wijsbond hadden de „nationale
actiedag" uitgeroepen. Er ver
schenen geen kranten, de metro
lag een tijd stil, de post werd niet
bezorgd en slechts veertig pro
cent van de elektriciteit werd
geleverd. Grote opstoppingen
ontstonden op de wegen, omdat
het openbaar vervoer nagenoeg
stilgelegd was. Tienduizenden
demonstranten gingen in Parijs
de straat op om te protesteren
tegen de beknibbeling door de
regering op de sociale voorzie
ningen. Zo moeten de Fransen
•een eigen bijdrage van vijf pro
cent in de ziektekosten gaan
betalen.
De studenten in Parijs waren in
deze voorjaarsdagen eveneens
onrustig. In het Quartier Latin
was het gisteravond zeer gespan
nen, nadat een jongen tijdens
onregelmatigheden met de poli
tie van een dak was gevallen en
om het leven was gekomen. De
moeilijkheden tussen studenten
en politie ontstonden, nadat de
studenten een autobus in brand
hadden gestoken bij de faculteit
van Jussieu. De studenten pro
testeren tegen de beperkte in
schrijving van buitenlandse stu
denten. Het ongeval met de stu
dent was volgens de studenten
de schuld van de politie.
De Britse vakbonden hebben
voor vandaag een actiedag uit
geroepen en hun ongeveer 12
miljoen leden gevraagd thuis te
blijven. De staking is een protest
tegen de economische politiek
van de regering-Thatcher. De
Britse premier heeft gisteren een
beroep op de werknemers ge
daan toch naar hun werk te
gaan.
SEOEL (Reuter, UPI) Duizenden
Zuidkoreaanse studenten hebben gis
teren slag geleverd met de politie. De
studenten willen een beëindigin van
de staat van beleg en democratische
hervormingen. Bij de betogingen zijn
twintig studenten gewond geraakt.
De politie verrichtte ongeveer hon
derd arrestaties.
De studenten eisen ondermeer stop
zetting van de gewongen militaire
training, oprichting van vrije vakbon
den en afschaffing van de perscen-
suur.
De politie dreef de duizenden studen
ten met traangas uiteen. De studen
ten bekogelden op hun beurt de poli
tie met stenen.
TEHERAN (UPI) De president van
Iran, Abolhassan Bani-Sadr heeft de
islamitische rechter sjeik Sadegh
Khalkhali publiekelijk op zijn num
mer gezet. De controverse tussen de
twee mannen draait om het bevel dat
Khalkhali gaf een mausoleum van de
vader van de voormalige sjah te
slopen.
In een bondige verklaring via radio-
Teheran zei Bani-Sadr dat Khalkhali
totaal geen juridische bevoegdheden
bezit.
De vroegere rondtrekkende
rechter, die zonder veel plichtplegin
gen „vijanden van de islamitische
revolutie" terecht liet stellen, leidt
momenteel de narcoticabestrijding.
De titel islamitische rechter werd
hem door Bani-Sadr ontnomen nadat
Khalkhali in strijd met een verbod
van de president het mausoleum van
de vader van de sjah had laten slo
pen. Bani-Sadr was tegen die afbraak
omdat hij het in stand wilde houden
als „monument van de misdaden"
van de Pahlavi-dynastie.
JOHANNESBURG (Reuter) De
Zuidafrikaanse kleurlingen die gedu
rende een maand de lessen op school
hebben geboycot gaan vandaag weer
naar school. Dit werd althans afgelo
pen weekeinde gezegd door het zoge
heten Comité van 61 dat de stakende
scholieren vertegenwoordigt in de
Kaapprovincie. Het comité liet wel
weten binnen de scholen actie te blij
ven voeren tegen de achterstelling
van het onderwijs voor kleurlingen
ten opzichte van het onderwijs voor
blanken. Zo zijn de scholieren van
plan de examens te boycotten en
binnen de scholen „bewustzijnspro-
gramma's uit te voeren.
Het is nog niet duidelijk of stakende
scholieren van gemengd ras in andere
delen van Zuid-Afrika eveneens weer
naar school zullen gaan vandaag.
Aan de boycot afgeopen maand heb
ben ongeveer honderdduizend scho
lieren en leerkrachten deelgenomen.
BRUSSEL (Reuter) De EG-lidsta-
ten zijn overeengekomen het oliever
bruik te beperken in het kader van
een gezamenlijke energiepolitiek. Dit
werd gisteren in Brussel vernomen
uit een van de delegaties, die daar een
pakket maatregelen bespraken die
door de Europese Commissie was
voorgesteld.
Het energieverbruik mag voortaan
slechts met 0,7 procent stijgen voor
iedere procent economische groei.
Olie mag verder nog maar veertig
procent van het energieverbruik uit
maken. Het huidige cijfer ligt rondom
de vijftig procent.
De negen EG-landen willen tussen de
70 en 75 procent van het elektrici
teitsverbruik betrekken uit kern- of
zonne-energie. Onderzoekingen naar
nieuwe energiebronnen zullen wor
den gestimuleerd.
Volgens energie-commissaris Guido
Brurmer hebben de negen op het
ogenblik een voorraad olie waarop
112 dagen geteerd kan worden. Dit
jaar zal naar verwacht 457 miljoen
ton olie ingevoerd worden. B runner
waarschuwde ervoor dat de oliemark-
ten. zoals de Rotterdamse spotmarkt
„buitengewoon onstabiel" zijn. In
Rotterdam zijn de prijzen voor lichte
huisbrandolie sedert begin april zelfs
al met 23 procent gestegen.
>or Nico Kussendrager
20 nds de val van Idi Amin is nog niemand erin geslaagd orde en rust te
engen in Oeganda. Zijn eerste opvolger. Yusuf Luie, niet, en de nu op
O zijspoor gezette Godfrey Binaisa zeker niet. Integendeel.
egandezen die ruim een jaar geleden nog
insten en juichten in de straten, sluiten
ch nu 's avonds op in hun woningen en
fgrendelen de deur. Regelmatig klinkt
weervuur van de patrouilles die op zoek
n naar mensen die tijdens spertijd nog
ken zijn. Berovingen en inbraken zijn in
ampala aan de orde van de dag. Op het
atteland is het niet veel beter. Bendes
■open de dorpen af, die op geen enkele
Êscherming van de politie hoeven te reke-
n. ..Het is niet veel beter dan in de tijd
Ui Amin", zeggen sommige Oegandezen.
het beter wordt nu het leger de macht
er in handen heeft, is de vraag. Formeel
Jrdt gezegd dat de militaire commissie de
^oegdheden van de president heeft over
komen. en niet het leger, maar dat is een
uiance.
Aanleiding voor het militaire ingrijpen was
benoeming van de stafchef van het leger,
■•avid Ojok. tot ambassadeur in Algiers. Hij
het idee dat president Binaisa hem
land uit wilde hebben, naar een keurige,
«gevaarlijke plaats in het buitenland. Niet
«u onrechte
Binaisa verweet Ojok het gebrek aan disci
pline in het leger, dat bij herhaling aan het
roven en plunderen sloeg. Soldaten die geen
soldij krijgen omdat de schatkist leeg is,
zijn ook moeilijk onder de duim te houden.
Dat gebrek aan discipline was echter
slechts de stok om de hond te slaan.
Bedreiging
Ojok, met op de achtergrond de in 1971 door
Amin verdreven president Milton Obote,
vormde een bedreiging voor Binaisa. Obote
bezweert nu vanuit zijn ballingschap in
Tanzania dat hij niets wist van de machts
greep van de militairen. Hij was naar eigen
zeggen met de kinderen op een uitstapje in
een van de Tanzania anse wildparken toen
hij het nieuws hoorde.
Als betrokkenheid van Obote bij de coup
zou blijken, maakt dat zijn kansen niet
groter later dit jaar democratisch tot presi
dent te worden gekozen.
De nieuwe sterke man in Oeganda, Ojok, is
een goede vriend van Obote en diens in
vloed in het land is met de machtsovername
zeker niet kleiner geworden
Ook Obote en de nu in zijn ambtswoning
opgesloten president Binaisa waren ooit
goede vrienden. Binaisa is een Baganda, lid
van het overwegend christelijke volk in het
zuiden van Oeganda dat van de regering-
Obote niet veel moest hebben. De lokale
hoofden daar waren in de jaren zestig bang
hun macht te verliezen. Binaisa was de man
die voor Obote het vertrouwen van de Ba
ganda moest winnen. Dat liep fout toen de
Baganda zich desondanks tegen Obote be
gonnen te verzetten, en deze het leger onder
leiding van Idi Amin op de Baganda
losliet. Obote trok zelf vrijwel alle macht
aan zich en probeerde Oeganda als een
eenheidsstaat van de hoofdstad Kampala
uit te besturen. Terwijl het land geen een
heidsstaat is, maar meer een samenraapsel
van koninkrijkjes en stamverbanden die
alle sterk hechten aan eigen zeggenschap.
Toen Amin in 1971 aan de macht kwam,
ging hij vooral onder de Baganda in het
zuiden tekeer.
Verschillen
In de verschillen tussen de Baganda in het
zuiden, en de Acholi- en Langovolken in het
noorden van Oeganda liggen de wortels van
de voortdurende onrust en strijd in het
land. Ook Binaisa is er niet in geslaagd de
tegenstellingen te overbruggen. De zo naar
eigen zelfstandigheid hunkerende Baganda
wantrouwen hem omdat hij met Obote
heeft samengewerkt. Het noorden had niet
veel met hem op, juist omdat Binaisa een
Baganda was. Daarbij kwam dat Binaisa
leiding moest geven aan een land dat jaren
had geleden onder de terreur van Amin.
Toen deze weg was, ontstond aanvankelijk
een gevoel van eenheid, samenwerking en
de drang samen het economisch verwoeste
Oeganda weer op te bouwen. Aan die eufo
rie kwam echter al snel een einde. De broze
eenheid werd verstoord door een machts
strijd aan de top waarbij persoonlijke be
langen vaak voorop stonden. Bovendien
bleken de Oegandese politici te weten hoe
zij zich rijk konden stelen. Als je politieke
toekomst niet zeker is, moet je pakken wat
je pakken kunt. Corruptie vierde hoogtij in
Oeganda, wat ook wel blijkt uit de verhalen
van de ontwikkelingswerkers in het land.
Nadat er een einde was gemaakt aan het
regime van Amin stroomden zij in grote
getale toe, maar met de wederopbouw van
het in aanleg rijke Oeganda is zelfs nog
geen begin gemaakt. Vooralsnog gaat het
steeds verder bergafwaarts, wat nog eens
wordt versneld door de droogte die het
noorden heeft getroffen. Een half miljoen
mensen leven daar op de grens van leven en
dood. Voedsel is er vrijwel niet. Voor zover
er voedselhulp komt, verdwijnt deze op de
zwarte markt, waardoor het eten voor de
gewone mensen onbetaalbaar is. Of er zijn
geen vrachtwagens om voedsel te ver
voeren.
Socialisme
Milton Obote heeft op zijn minst ideeën om
Oeganda sociaal en economisch te ontwik
kelen. Hem staat een Afrikaans socialisme
voor ogen, min of meer naar Tanzaniaans
voorbeeld. Dat ontwikkelingsmodel is in
Tanzania geen succes geworden. Wat be
treft Oeganda heeft Obote nooit echt de
kans gehad om te bewijzen of het daar wel
zou werken.
Of hij die kans krijgt hangt af van de
verdere gebeurtenissen in Oeganda. De mo
gelijkheid bestaat zeker dat Obote bij even
tuele verkiezingen tot president wordt ge
kozen, maar ook moet niet worden uitgeslo
ten dat hij door het leger in het zadel zal
worden geholpen. Dan zal echter de voor
malige president zeker geen eenheidsfiguur
worden en daaraan heeft Oeganda nu juist
zo'n grote behoefte.
De ontwikkelingen in het land zijn sterk
afhankelijk van wat Tanzania doet. Presi
dent Julius Nyerere de voortdurende
bedreigingen en aanvallen op zijn land door
Idi Amin beu stuurde een leger van 20.000
man naar Oeganda om de dictator te verja
gen. Zeker de helft van die militairen zijn
nog aanwezig. Zij houden zich op de achter
grond, maar kunnen zo nodig een beslissen
de invloed hebben op de verdere gebeurte
nissen. Het Oegandese leger stelt te weinig
voor om aan de Tanzanianan weerstand te
kunnen bieden.
Nyerere zal echter zijn vingers niet willen
branden aan een rechtstreekse betrokken
heid bij de machtsstrijd in Oeganda. De
tegen Amin gerichte inval was al een om
streden zaak, maar werd, gezien het terreur
bewind van Amin, schoorvoetend aan
vaard. Openlijke uitbreiding van de invloed
nu zal echter op veel weerstand stuiten, in
Oeganda èn daarbuiten.
Kenia
Behalve Tanzania speelt een derde land nog
een rol: Kenia (Ooit vormden Kenia, Tanza
nia en Oeganda gedrieën de Oostafrikaanse
Gemeenschap). Om een dam op te werpen
tegen Tanzania ging president Binaisa kor
telings op bezoek bij zijn Keniase ambtge
noot Daniel Arap Moi, die hem hartelijk
verwelkomde. De binnenstaat Oeganda is
voor zijn handel afhankelijk van Keniaanse
en Tanzaniaanse havens; die van Tanzania
zitten doorgaans verstopt. President Moi
heeft er eerder op gezinspeeld dat als het
écht fout loopt in Oeganda, om een vredes
macht van het Britse gemenebest in te
zetten. Het is voor Oeganda te hopen dat
dat niet nodig is.