De pech te hebben
vioiist te zijn
Zwartgalligheid troef
op filmfestival Cannes
UW ANWB
ADVISEERT:
i Hoe Nilfisku beschermt tegen
i schadelijke stoffen?
Bel 02940-15268.
Herman Krebbers' leven kostte hem zijn carrière
Isabelle Huppert als jodin in Hongarije onder Hitier
Neem ook 'n goede
reisverzekering.
Kom naar't
ANWB-kantoor.
VARA aarzelt met
klacht tegen
minister Wiegel
Nieuwe boeken
Recordprijs voor Picasso
En dan nog
WOENSDAG 14 MEI 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
door Ralph Degens
AMSTERDAM Op 2 augustus van het vorige jaar kon Herman
Krebbers zijn rechterarm nog vrijelijk omhoog steken. Dat deed hij
dan ook in paniek toen hij na een misstap van zijn zeilboot in de haven
van Durgerdam, na een stormachtige tocht op het IJsselmeer, al een
paar maal kopje onder was gegaan. Aan die arm is hij met z'n hele
gewicht en dat van z'n natte kleren aan boord gehesen; daarmee was
zijn leven gered. Maar het betekende tegelijk het einde van de
internationale podiumcarrière van de meest bewonderde en succes
volle Nederlandse violist van zijn generatie. Want hoewel hij die
rechterarm met bepaalde beperkingen wel weer kan gebruiken, heeft
die reddingsmanoeuvre een blijvende beschadiging opgeleverd.
„Je kunt met zoiets honderd jaar worden"
constateert hij zelf nogal nuchter, „en op
zichzelf is het geen drama, maar ik heb de
pech dat ik violist ben. Door die beschadi
ging kunnen bepaalde noodzakelijke be
wegingen van de streektechniek niet meer
gerealiseerd worden. Zo langzamerhand
kan ik wel weer wat vioolspelen, maar niet
langer dan een minuut of vijf achter el
kaar."
Omdat ik niet van het podium afgeschre
ven of afgekeken wilde worden, heb ik
altijd al verkondigd dat ik op een bepaald
moment uitsluitend met lesgeven verder
zou gaan. Ik ben er nooit zo zeker van
geweest dat ik op dit niveau tot mijn 65ste
jaar door zou kunnen gaan. Je mag mij nu
op mijn 56ste niet vergelijken met iemand
die nooit anders heeft gedaan dan als
solist op het podium staan. Ik heb veel
meer „verbrand", veel meer lichamelijke
en geestelijke energie verbruikt met
's morgens in de orkestrepetitie te zitten
als concertmeester, 's middags les te ge
ven en 's avonds met een boterham in de
auto weg te stuiven om ergens bijvoor
beeld het Beethovenconcert te gaan
spelen.
Vingerwijzing
Ik was een soort duizendpoot en ik kon
dat zijn omdat ik bezeten was van wat ik
deed. Ik heb 30 jaar in een orkest gezeten
en 47 jaar op het podium gestaan. Ieder
een zat al twintig jaar te wachten: Kreb
bers zal wel instorten, want dat houdt-ie
nooit vol. Nou Is Krebbers ingestort, maar
door iets van buitenaf."
„Ik wil niet zeggen dat ik een zeer gelovig
mens ben, maar ik zie het toch wel als een
soort vingerwijzing Gods dat ik nu ge
dwongen ben om ermee op te houden.
Maar dat lesgeven is voor mij beslist geen
dwang, dat doe ik al vanaf 1956 met hart
en ziel. De meeste mensen denken dat ik
nu in een hoekje zit te huilen, dat blijkt
wel uit de ontzettend veel sympathieke
reacties die ik ontvang. Wat ik wel heel erg
vind is dat ik zoveel afspraken moet afzeg
gen. Tot en met 1981 was ik helemaal
volgeboekt met concerten en het kost me
grote moeite om niet aan mijn verplichtin
gen te voldoen. Wat dat betreft voel ik me
ook tegenover het Concertgebouworkest
als een soort deserteur. Zij zijn nog het
meest gedupeerd."
Opvolging
„Ik ben eigenlijk maar blij dat ik niet over
mijn opvolging daar hoef te beslissen. Het
is logisch dat ik een aantal namen van
Nederlanders heb die ik ervoor in aanmer
king vind komen, maar die ik nooit uit
kan spreken omdat dat een soort beïn
vloeding van deze situatie zou zijn. En er
zijn natuurlijk ook namen van buitenlan
ders die daarvoor in aanmerking zouden
komen. Ik heb tegen de directie gezegd: Ik
heb liever dat jullie dat opknappen; maar
ze willen mij er toch bij betrekken."
„De moeilijkheid is dat als je iemand
vraagt, een talentvolle jonge violist bij
voorbeeld, die een bepaald idee heeft van
een carrière die zich niet alleen tot Europa
beperkt, dat die er niets voor voelt con
certmeester van een orkest te worden. En
ik kan zo iemand daar niet helemaal onge
lijk in geven."
„Maar wat mij stoort is dat de jongere
generatie denkt: nou ja, een orkest dat is
het laatste wat ik doe. een soort vluchtha-
ven. Als er niks anders meer mogelijk is.
dan is het orkest nog goed genoeg. De
tweede fase is dan: lesgeven, daar denken
ze ook van dat het net zo eenvoudig is als
in een bus stappen."
Kwaliteit
De concurrentie is veel groter dan vroeger
Als je ziet hoeveel jong talent er op de
internationale concoursen afkomt. Wij
wisten vroeger toch niets van Koreanen,
Chinezen en Japanners, maar wat déér
voor begaafdheid zit, is verbazingwek
kend. Er is nu een hele middenmoot van
jonge talenten die eigenlijk net niet goed
genoeg zijn voor het solowerk. Ik vind het
mijn plicht om deze mensen, als ze zich
daarvoor willen openstellen, zoveel moge
lijk voor het orkestspel op te leiden. Het is
voor mij een reuze voldoening te weten
dat op alle belangrijke plaatsen in ons
land. maar ook in het buitenland, nu leer
lingen of oud-leerlingen van mij zitten. Ik
heb ook mensen van mindere kwaliteit zo
ver kunnen krijgen dat ze toch op een
bepaald moment in het Concertgebouwor
kest aangenomen werden. Ze hebben de
mogelijkheid om zich te ontwikkelen en er
zijn er héél wat die zo langzamerhand
naar de eerste plaatsen zijn opge
schoven."
Kameraadschap
Wat ik ontzettend zal missen dat is de
kameraadschap en de geweldige samen
werking in het orkest. Ik kon met de
orkestleden op een buitenlandse tournee
tot diep in de nacht gezellig wijn zitten
drinken en lekker doorzakken, maar de
Herman Krebbers: een soort duizendpoot
volgende ochtend op de repetitie als ik
dan ging staan en zei: Stilte heren, dan
wks het ook stil. Dan wérd er hard ge
werkt. Dat is geen kwestie van dictatori
aal optreden, daar voel ik niets voor, maar
het is een kwestie van wederzijds res
pect."
Met modeme componisten en dirigenten
begon het meestal zo dat ze aan de direc
tie vroegen: Wie zit er aan de eerste lesse
naar? Als ze dan hoorden Krebbers, dan
dachten ze: „O hemel, die romanticus, die
ventMaar ik zei altijd: ik doe precies
wat u wilt, u hebt het voor het zeggen. En
het werd dan weer een fantastisch con
tact. Net als met Harnoncourt, die was
destijds cellist in Wenen toen ik daar het
vioolconcert van Paganini voor de plaat
opnam. Hij kende mij; toen hij hier de
Johannes Passie kwam dirigeren en van
onze artistiek directeur hoord ik dat ik
aan de eerste lessenaar zat, dacht-ie:
Krebbers met de Johannes Passie in de
barokstijl, dat lukt nooit. We hebben toen
een gesprek gehad over zijn opvattingen,
want ik zei dat ik wilde weten wat hij
bedoelde, zodat ik me daarin kon inleven.
Nou, ik heb de meest fantastische concer
ten met die man meegemaakt; hij bloeide
helemaal op."
Dirigenten zijn eigenlijk bang voor con
certmeesters; je kunt ze inderdaad maken
of breken. Ik zal geen namen noemen,
maar als ik had gewild dan had ik ze het
graf in geholpen. Als een concertmeester
dwars wil zitten, dan zijn dirigenten ner
gens meer."
AFscheid
Het is allemaal een kwestie van gevoelig
heden. Als ik terug zou komen op het
podium en ik merkte dat de mensen hoor
den dat het niet helemaal meer was zoals
vroeger, dan zou ik een ongelofelijke klap
krijgen, daar zou ik niet tegen kunnen.
Men heeft ook het woord „afscheid" in de
mond gehad, maar van de gedachte alléén
Foto Erwin Verheljo
krijg ik het al benauwd. Ik hou toch al rj
van party's en recepties en als dat dan
deze omstandigheden zou moeten.
Want Je kunt het hele geval toch n»
bagatelliseren, het is natuurlijk wel iq
en ik heb het wel moeten verwerken
Ik hoop dat ik het binnenkort kan opbrt
gen weer eens naar het Concertgebouwi
gaan. Vlak na het ongeluk ben ik naara
repetitie geweest, maar als je je een tijdj
niet hebt laten zien, is het een beetj
moeilijk wéér te gaan. Iedereen vraaj
dan hoe het ermee gaat en zo. Maar alsi
het nou allemaal weten uit de krant, di
hoeven ze het mij niet meer te vragen. I
heb het verhaal nu al zo vaak verteld..
En nogmaals, het is geen drama, je hoi
van mij nog geen necrologie te schrijve
Maar het had een vreselijk drama kunn
worden, en daarvoor ben ik Godzijda
gespaard gebleven."
door Peter Barnaart
CANNES In toenemende vraag hoor je de vraag gesteld waar het toch heen moet met de
bevolking van dit ondermaanse. Niet alleen is de mensheid bezig zijn milieu stelselmatig af te
breken, maar ook zijn naaste lijkt men steeds minder lief te hebben.
ADVERTENTIE.
De Internationale Reis en Krediet
brief zorgt vrxir hulp, op het moment
dat het nodig is, maar betaalt niet alle
onvoorziene kosten.
Daarvc ><>r is een goede reisverze
kering onmisbaar!
Speciaal vandaag
Speciaal morgen
Het Paard van Troye gaat
in op de relatie arme - rijke
landen. In de studio praten een
aantal kinderen met hun ou
ders die in ontwikkelingslan
den zijn geweest.
Ned 2 18.59 uur
Voetbal. Rechtstreeks ver
slag van de finale om de Euro
pa Cup 2 voor bekerwinnaars
vanuit het Heysel-stadion in
Brussel. Op de Vlaamse gras
mat verschijnen het Engelse
Arsenal en het Spaanse Va
lencia.
Ned I 20.10 uur
Panoramiek besteedt aan
dacht aan de Amerikaanse
presidentsverkiezingen. Met
de voorverkiezingen in zijn
laatste weken stelt de NOS
vast dat er van enthousiasme
voor de overgebleven kandi
daten geen sprake meer is.
Ned I 22.50 uur
De macht van de kleinste.
Eerste deel van een BBC-docu-
mentaire over de zogeheten
micro-electronische revolutie.
De „chip" enkele jaren geleden
nog onbekend, is nu iets waar
iedereen wel eens van heeft
gehoord. Veel mensen maken
er dankbaar gebruik van,
maar weinigen begrijpen het.
Ned I 19.50 uur
Artsenij. Medisch-informa-
tieve rubriek. In deze uitzen
ding wordt aandacht besteed
aan de volgende onderwerpen:
gordelroos, spanningshoofd
pijn, bloedarmoede en overtol
lige beharing.
Ned I 21.45 uur
Voetbal. Hoewel er geen
uitzending is van „Langs de
Lijn" komen er toch radioflit-
sen van de wedstrijd Vlaar-
dingen-Groningen, waarin de
Groningers kampioen kunnen
worden van de eerste divisie.
Hilversum I 13.20 uur
Men eet elkaar liever het brood uit
de mond, dan het met elkaar te bre
ken. Dit pessimisme heeft natuurlijk
ook de huidige cinema niet onge
moeid gelaten. De meeste films die
hier op het festival worden vertoond,
stralen een zwartgalligheid uit waar
de kijker niet vrolijker van wordt en
van een happy-end is in acht van de
tien gevallen geen sprake.
Het spreekt dan ook boekdelen dat
een luchtig, muzikaal sprookje als de
Canadese film Fantastica hier met
luid gejuich ontvangen wordt. Zolang
het met een beetje blijheid wordt
gebracht en met een modieus sausje
wordt overgoten, is het volk blijkbaar
best bereid dit quasi-geëngageerde
werkje als zoete koek te consumeren.
Of: laten we gewoon maar hopen dat
de immense populariteit in Frankrijk
van de hoofdrolspelers Carol Laure
en Lewis Fury aan al dat applaus
hebben meegewerkt.
Heel andere koek is de Hongaarse
competitiefilm Orokség (de erfgena
men), die hier in wereldpremière ging
en die binnenkort in ons land te zien
zal zijn. Het verhaal is volgens regis-
seuze Marta Meszaros gebaseerd op
Van onze rtv-redactie
HILVERSUM Het dagelijks be
stuur van de VARA heeft grote aarze
lingen ten aanzien van een mogelijke
klacht bij justitie tegen minister Wie
gel over zijn uitlatingen na de omstre
den. alternatieve radio-uitzending op
koninginnedag. Volgende week
neemt het bestuur een definitief be
sluit over een mogelijke klacht.
Het overwegen om een klacht tn te
dienen is een particulier Initiatief van
omroepsecretaris Herman van Wijk.
De juristen die in opdracht van Van
Wijk naar mogelijkheden voor een
klacht zoeken, weten nog niet of de
klacht wel kan worden ingediend.
een ware geschiedenis. De vrouw van
een hoge officier in het Hongaarse
leger heeft in het geheel geen klagen.
Ze is gelukkig in haar huwelijk en
heeft alles wat haar hartje begeert.
Bijna alles: ze is onvruchtbaar. Bij
toeval ontmoet ze een meisje van
bescheiden komaf (een mooie rol van
Isabelle Huppert). De diepe vriend
schap die zich snel tussen hen ont
wikkelt brengt de vrouw op het idee
het arme meisje tegen vergoeding
een kind voor zich te laten baren.
Natuurlijk moet haar eigen echtge
noot wel de verwekker zijn.
Na wat vijven en zessen over en weer
krijgt de vrouw haar zin en haar kind.
Natuurlijk blijft zoiets niet zonder
persoonlijke gevolgen. Het meisje
wordt verliefd op de echtgenoot (en
wordt weer zwanger) en de ogen
schijnlijke drieëenheid wordt be
dreigd door de jaloezie van de offi
ciersvrouw en het feit dat haar oom'
sterft en het echtpaar blijkt te heb
ben bedacht met een fiks bedrag voor
hun kinderen.
Helaas wordt op een allervreemdst
moment pas bekend dat bij het meis
je een paar druppen Joods bloed door
de aderen stromen, die in combinatie
met de inval van Hitler in Hongarije
worden geëxploiteerd om de film tot
een logisch einde te brengen.
Want, mag het goed aflopen in
Hongarije met een Joods meisje,
dat iemand de echtgenoot ontsteelt?
Dit wantrouwen wordt alleen maar
vergroot door verklaringen die de ci-
neaste over het moederschap (ze
heeft zelf drie kinderen) ten beste
heeft gegeven. Daarover misschien
later meer.
Dubbelleven
Heel mooi is wat de Franqaise Ra-
phaelle Billetdoux heeft gedaan met
de verfilming van haar eigen script
La femme enfant. Een meisje van
dertien jaar (Penelope Palmer) leidt
zonder dat haar ouders ook maar iets
merken, een volledig dubbelleven. Nu
hebben die ouders niet bepaald met
hun boodschappentas vooraan ge
staan toen warmte en emotie werden
toebedeeld. Daarom verlaat het meis
je dagelijks vroeg in de ochtend stie
kem het huis voor een bezoek aan de
enige die haar warmte schenkt en die
ze kan vertrouwen, een man van veer
tig die niet kan praten (Klaus Kins
ki). Hij verafgoodt het kind en kan
geen dag zonder haar. Zij is in hun
relatie de autoriteit, maar krijgt ook
de ruimte om „kind te zijn", te huilen,
te lachen en spelletjes te doen. Som
mige „speciale spelletjes" van de
man zijn seksueel getint. Zij onder
werpt zich daar aan. Dat is de tol die
zij moet betalen voor de portie warm
te waar ze niet buiten kan.
Ettore Scola
Een film van de Italiaan Ettore Scola
is natuurlijk altijd spekkie voor het
bekkie. Alleen ai het kijken naar de
acteurs op wier spel hij ons vergast,
zoals in zijn nieuwe film La Terrazza:
Ugo Tognazzl, Vittorio Gassman,
Marcello Mastrioanni, Serge Reggia-
ni, Carla Gravina, Stefania Sandrelli
en Jean Louis Trintignant in een kos
telijke, komische creatie. Wanneer de
film in ons land komt en dat is over
niet al te lange tijd, volgt hierover
ongetwijfeld meer.
AO-boekje nr. 1815: Tito, T. Crijnen.
Uitg. Stichting IVIO, Lelystad. 20 blz
1.90.
Het hardlopers Dagboek, met tek
sten en tips uit het standaardwerk
„Alles over hardlopen", door J. F.
Fixx. Uitg. De Kern, Bussum. 128 blz
- 16,50. Met voor elke week van het
jaar een schema om in te vullen.
Emmen, geïillustreerde plaatsbe
schrijving. Uitg. Noorderboek, Gro
ningen. 104 blz - 24,75.
W. E. Veltman schreef een blografie
over Rudolf Steiner, de grondlegger
van de antroposofie. Uitg. Vrij Gees
tesleven, Zeist. 279 blz.
Een stedenreis. Op elke pagina een
tekening met daarnaast een tekst,
beide van S. v.d. Voort. Uitg. Merlijn,
Middelburg. Een groot formaat boek.
Geen prijsopgave.
NEW YORK Een schilderij van
Pablo Picasso, dat als titel heeft
„kwakzalver zittend met gekruiste
armen" heeft op een veiling bij Sothe-
by In New York het hoogste bedrag
opgebracht dat ooit voor een schilde
rij uit de 20e eeuw is neergelegd. Het
werk, dat uit 1923 dateert, werd door
een Japanse handelaar aangekocht
voor een museum in Tokio, voor het
bedrag van ruim zes miljoen gulden.
De Picasso heeft behoord tot de col
lectie schilderijen van het overleden
echtpaar Garbisch-Chrysler.
echtgenote was de dochter van
ter Chrysler, de grondlegger v
gelijknamige autoconcern. Uit
bezit werden 41 schilderijen g
die In totaal 30 miljoen guide
brachten. Naast de Picasso i
onder meer een Gauguin, die v
miljoen gulden wegging en een
wenportret van Van Gogh vod
zelfde bedrag. Beide opbrengsti
tekenen "eveneens een record.
„Kwakzalver zittend met geta
armen" van Picasso
„Lieber William" heet de voorstel
ling van de Duitse acteur Volker
Spengler waarin de persoonlijke
overwegingen van Shakespeare, bij
het schrijven van toneel en gedichten
zijn gevat. Van 27 tot en met 31 mei is
„Lieber William" te zien in De Lanta
ren in Rotterdam. Spengler, bekend
ADVERTENTIE
Toestel 38
Nilfisk biedt u absolute filtrering van voor de
gezondheid schadelijke stoffen. Heeft niet
alleen de juiste schoonmaakmachines daar
voor maar vooral ook de kennis en de ervaring
om u precies op maat le adviseren
Voor elk probleem een heldere oplossing.
Nilfisk B.V., Flevolaan 7,
1382 JX Weesp.
van zijn werk in diverse Fassb
films, speelt de enige rol en I
geregisseerd door Peer Rabeiv
Driehonderd inwoners van
len zullen tussen 1 juni en 7 a
ber elke zondagmiddag de Pa«
len verzorgen in openluchtthea
Doolhof De laatste levensdag
Jezus worden niet op een
manier uitgebeeld maar er is I
beerd de toneelfiguren uit tei
met herkenbare menselijke J
lens. De tekst is dit keer n
priester-dichter Jacques Sd>
bekend van „Dagboek van
dershond."
Gerard Oskamp is tot winM
geroepen van het derde intemi
le concours voor jonge dirigenti
in de afgelopen weken onder
ciën van de Hongaarse televtt
Boedapest is gehouden. OskaJr
vier jaar geleden winnaar
het Internationale Joh Plajti_
gentenconcours en thans dirip
van het sinfonietta-orkest vapj
gelse stad Bournemouth,
zen als onder 49 deelnemen
landen. De tweede plaats «i
een Bulgaar, terwijl de Duit»
Richter derde werd
