Doopsgezind-zijn een soort instinct
Paus roept op
tot strijd tegen
te woestijn
Gudina Tumsa zou
niet meer leven
Paulus en de verzoening tussen jood en christen
Trouw
Poolse bisschoppen
komen op voor de
rechten vande mens
VANDAAG
VOORBIJGANGERS
KRO-radio over
Youth for Christ
en homofilie
Conferenties
MAANDAG 12 MEI 1900
TROUW/KWARTET
door A. J. Klei
Omdat ik er niet uit kwam, ben ik met Nol
Oosterbaan gaan praten. Hij is leraar
pedagogiek, zestig Jaar, mijn buurtgenoot en
bovenal: doopsgezind. Om dit laatste ging
het mij, ik wilde van hem vernemen wat het
nu precies inhoudt, als je doopsgezind bent.
Kijk, wanneer Iemand mij vertelt dat hij
doopsgezind is, kan ik hem wel zo'n beet je
plaatsen. Ik heb dan van doen met een
ruimhartig, ondogmatisch persoon, die niets
moet hebben van scherpslijperij en
kinderdoop. „Doopsgezind" heeft ook een
deftige klank. Wie dopers is, behoort niet tot
het kerkelijk voetvolk van ons land. Je bent
bijna zo chic als de remonstranten.
Met dit al kon ik echter geen treffende
typering vinden en die had ik toch nodig voor
dit stukje, dat geschreven wordt omdat de
doopsgezinden in de tweede helft van deze
week 450 jaar doperdom in Nederland gaan
herdenken. Vandaar mijn afspraak met de
heer Oosterbaan.
Ik kan helaas niet beweren, dat hij me aan
een kant en klare omschrijving heeft
geholpen, maar als ik hem goed begrepen
heb, is dit nu juist typerend voor het
doperdom. Hij begon tenminste geestdriftig
uiteen te zetten, dat doopsgezind-zijn een
soort instinct is, een biologisch verschijnsel.
Je voelt: daar hoor ik bij. En om het nog
vager te maken, voegde hij eraan toe: ik
spreek niet namens dè doopsgezinden, dat
ban trouwens geen enkele doopsgezinde
doen.
boven een artikel over deze jubileumviering
hebben gezet. Als je een enigszins kwijnend
bestaan voerten dat doet de
doopsgezinde broederschap in ons land
moet je niet met een vraagteken werken. Ik
had het eerder gezocht in de richting van: De
gelederen sluiten, juist nu!
Mèt dat ik dit neerschrijf, besef ik hoe
strijdvaardig en dus on-dopers mijn
opwekking is. Toch zitten de doopsgezinden
niet tam op hun eindtijd te wachten, zo hoor
ik van de vervaardiger van de geciteerde kop
uit het Algemeen Doopsgezind Weekblad,
mijn collega Dirk Visser.
Dirk Visser, 37 jaar, is van de theologie
overgestapt op de journalistiek en heeft het
geloof behouden. Dit laatste moet er wel bij.
aangezien het tegenovergestelde
Veelvuldiger voorkomt bij 't verwisselen van
cansel voor schrijfmachine. Hij is, naar de
wakkere lezer reeds begrepen zal hebben,
doopsgezind, en verdient de kost bij de
afdeling geestelijk leven van het ANP. Na
telefonisch contact over die door hem
bedachte titel hebben we onze conversatie
over de mogelijke eindtijd der doopsgezinden
achter een glas voortgezet.
Nol Oosterbaan. die straks weer aan het
woord komt. was overigens niet de enige
doper, die ik aansprak in verband met de
aanstaande herdenking. Het begon ermee
dat ik in het Algemeen Doopsgezind
Weekblad de aankondiging daarvan las. Er
werd verhaald hoe de uit Emden gevluchte
doper Jan Volkerts Trypmaker in 1530 te
Amsterdam een „gemeente van de eindtijd'
stichtte en dat dit aangemerkt kan worden
als het begin van de doperse reformatie te
onzent.
Mij viel op. wat er boven het bericht stond.
Dit: Van ..gemeente van de eindtijd" naar
..eindtijd van de gemeent .-"? Aardig
gevonden, dat wel. maar zoiets zou ik nooit
Aantal en levensopbouw van het vaderlandse
doperdom leveren geen florissant beeld op.
Van de 24.000 doopsgezinden is veertig
procent AOW'er en de leeftijdsgroep tussen
17 en 26 jaar brengt het niet verder dan 2,2
procent. „We zakken langzaam en vriendelijk
weg", vat Dirk Visser samen.
Zoals gezegd, zien de doopsgezinden niet
lijdzaam toe. In hun streven zich een wat
krachtiger profiel te geven dan dat van een
weliswaar sympathieke, maar verdwijnende
groep, zijn twee lijnen te ontdekken.
De officiële strategie, aldus mijn collega, is
dat geprobeerd wordt de achteruitgang op te
vangen via organisatorische maatregelen. Je
komt dan terecht bij samenvoeging van
gemeenten, kadervorming en zo. Dirk Visser
ziet daar niet veel in: „Dit verlengt alleen
maar het stervensproces."
Volgens hem is het probleem: wat hebben we
te zeggen, waar is ons vredesgetuigenis? Dan
valt de naam van de Einhovense predikant
Sjouke Vooistra, de laatste tijd een
veelbesproken man in de broederschap. Hij
houdt de mensen onvermoeid en
nadrukkelijk voor: we zijn vredeskerk of geen
kerk! En een niet onaanzienlijk deel van de
discussie over de toekomst van de
broederschap beweegt zich om dit punt: de
tweede lijn.
Niet alle doopsgezinden staat dit aan. Er zijn
onder hen ouderwets-liberalen die
vredesactiviteit gauw te links vinden. Er zijn
ook dopersen die een stil en gerust leven
begeren te leiden en er niet over piekeren, de
straat op te gaan. En in hoeverre leeft het
oude doperse ideaal van volstrekte
weerloosheid nog? Dirk Visser kan dan wel
verklaren dat het IKV de ware doper niet ver
genoeg gaat omdat het IKV de principiële
weerloosheid niet predikt, maar ik kan me
ook levendig een doopsgezinde voorstellen,
die 't IKV knap eenzijdig vindt
Intussen bijt Dirk Visser zich niet vast op het
punt van de weerloosheid, en later zal Nol
Oosterbaan me te verstaan geven dat het
goed dopers is om niet één kant uit te kijken.
Dirk Visser wijst er namelijk met enig
enthousiasme op dat de vredesgroepen en de
doopsgezinde historische kring ongeveer
even veel belangstelling genieten binnen de
broederschap. En met voldoening stelt hij
vast: „We hebben geen dogmatisch, wel
historisch besef."
Nu vormt die historische kring geen
Deze afbeelding van een hagepreek nit de
begintijd van de doperse reformatie staat op
het programma van de gedenkdagen (15 tot
18 mei in de Amsterdamse Singelkerk).
gezelschap dat zich verlustigt in een rijk
dopers verleden, een verleden dat donker
gekleurd is door het bloed van zeer veel
martelaren. Het thema van de door deze
kring voorbereide studiedagen, die
donderdagavond beginnen, luidt: De
gemeente als vertolking van de nieuwe tijd.
En het thema wordt ingeleid door de
meergenoemde dominee Vooistra.
Voor Nol Oosterbaan is heel belangrijk,
misschien wel het belangrijkste, dat
doopsgezinden zélf uitmaken wat en hoe ze
geloven. Deze persoonlijke autonomie in
geloofszaken acht de heer Oosterbaan een
groot goed en hij heeft me een en andermaal
gewaarschuwd, het niet te verslijten voor
individualisme. Onze persoonlijke omgang
met de bijbel brengt mee, dat de één uitkomt
bij een religieus humanisme en de ander bij
een piëtistisch getint christendom. Dat
verdragen we van elkacer, het rommelt wel
eens bij ons maar we lopen nooit van elkaar
weg, aldus Nol Oosterbaan.
Dit punt zit hem zó hoog dat hij er enige
reserve jegens de oecumenische beweging
aan overhoudt. Alle kerken, zo is zijn
redenering, hebben een vast geformuleerde
belijdenis en al verdunnen ze die ten gerieve
van de oecumene, er bijft toch zoiets over als
een belijdenisgeschrift en daar willen wij.
dopersen, nooit aan.
Vandaar dat de doopsgezinden eerder en veel
meer ln de weer zijn met hun „eigen"
internationale broederschap dan met
contacten met andere kerkgenootschappen.
O ja, op een paar plaatsen doen
doopsgezinden en remonstranten het samen,
doch niet zozeer als gevolg van oecumenische
bevlogenheid als wel uit zakelijke
overwegingen.
Je zou het ook gewoon een sterk ontwikkeld
groepsbesef kunnen noemen, wierp ik tegen.
Je komt ook zelden doopsgezinden in een
niet-doperse kerkdienst tegen. Nol
Oosterbaan gaf toe, dat hij daar ook moeite
mee zou hebben. Hij bleef echter hameren op
die persoonlijke autonomie. Daar zit, legde
hij uit, dit etiket op: mens-zijn. En hij wou
wel kwijt dat naar zijn oordeel de
vredesgroepen, met alle waardering hoor,
soms een niet-doperse neiging tot
dogmatisme vertonen.
Voor we uit elkaar gingen, liep ik met hem
nog even mijn notities door. Ik wou toch nog
wel wat meer weten over dat instinct, over
het doop6gezind-zijn als biologisch gegeven.
Houdt dat soms verband met het historisch
besef van de doopsgezinden? Ik heb zo'n
instinct althans niet.
Nol Oosterbaan: „Man, wat wil je! Ik stam
regelrecht van zestiende-eeuwse dopers af.
Zondags word lk gewoon naar onze
Singelkerk getrokken, ook al kun je elders
misschien betere preken horen en fijnere
liturgieën meemaken. Ik voel gewoon: daar
hoor ik."
Ik: „Maar samenvattend kan ik zeggen dat
typerend voor de doopsgezinden is die sterke
nadruk op de persoonlijke.
Op dit punt viel Nol Oosterbaan me ln de
rede met de opmerking, die ik aan 't begin
van dit verhaal al doorgaf: geen enkele
doopsgezinde kan spreken namens dé
doopsgezinden.
Toch kan ik ze moeilijk alle 24.000 langs
gaan. Ik laat het hier dus maar bij.
"AGADOUOOU (AFP. AP)
Vandaag keert de paus
r Rome terug na een reis
tien dagen door zes Afri-
nse landen. Bij zijn voor-
iste stop heeft de paus een
igend beroep gedaan op
hele wereld voor de Sahel-
den.
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. met Dordta Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Lelde* Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur rng. O Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsierdam
tel. 020-913456
telex 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Crediatbank
Rekemngnr 23 00 12 574
Gemeentegiro Amsterdam
X11000
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel. 010-115588 (redactie)
tel. 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Westblaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Oen Haag
te:. 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel 070-469445 (redactie)
tel 070-468064 (uitsluitend voor
advertenties)
ParVstraai 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLANO
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen
Per maand 16.98
Per kwartaal 50.95
Per half jaar 101.90
Per jaar 201.60
Advertentietarieven op
aanvraag
Telefonische abonnemenlenop-
drachten (21e adressen boven)
Opgave farmiteoerichten 9-19 30
van maandag t/m vrijdag. Op
zondag van 18-20 uur te«ef 020-
913456.
Opgave mmi-adveneniies te».
020-936868 0< schriftelijk aan
Mini-Adv akJekna. postbus 433
>000 AK AMSTERDAM
Adreswijzmgen uitsluitend schrif
tetijk aan onze Amsterdamse
adressen
..Ik maak me hier tot de stem van de
stemlozen, de onschuldige slachtof
fers die zelfs geen water en brood
hebben. Laten we niet toestaan dat
de toekomst van dit volk bedreigd
blijft. Het is immers mogelijk dat wij
luisteren naar de stem van gerechtig
heid en liefde in plaats van individue
le of collectieve zelfzucht."
De Paus drong er op aan dat de
wetenschap nieuwe wegen vindt om
de woestijnvorming tegen te gaan.
Westerse import
Ivoorkust, het laatste land dat de
paus in Afrika bezoekt, is in vergelij
king met Boven-Volta tamelijk wel
varend. Volgens de paus moet de
kerk helpen voorkomen dat zekere
Paus Johannes Paulus II en president Felix Houphouet Boigny van
Ivoorkust: vandaag vliegt de paus naar Rome terug.
westerse invloeden worden geïmpor
teerd als materialisme, egoïsme en
atheïsme, zowel bij mensen individu
eel als in de gezinnen.
..Want deze levenswijze laat de armen
links liggen." aldus de paus. ..We
moeten sociale gerechtigheid bevor
deren tegen de achtergrond van de
privileges en rijkdom en macht, de
grote ongelijkheid, de verlokkingen
van buitensporige verrijking en soms
van corruptie."
Van onze kerkredactie
OSLO De Noorse minister van bui
tenlandse zaken Knut Frydenlund
heeft bekendgemaakt, dat informatie
die hij heeft ontvangen „lijkt te be
vestigen, dat de Ethiopische kerklei
der Gudina Tusa niet meer in leven
is".
Frydenlund zei dit tijdens het weke
lijkse vragenuur in het Noorse parle
ment. Gudina Tumsa, de secretaris
generaal van de belangrijkste protes
tantse kerk van Ethiopië, de Mekane
Jezuskerk, werd verleden jaar zomer
(voor de zoveelste maal) gearresteerd.
Nadien is niets meer van hem ver
nomen.
Minister Frydenlund zei, dat de Noor
se regering zich zorgen büjft maken
over de veelvuldige schending van de
mensenrechten in Ethiopië. De situa
tie lijkt de laatste maanden voor de
christenen iets beter te worden, maar
nog steeds worden mensen opgepakt.
Veel kerken zijn gesloten en plaatse
lijke kerkleiders, zowel in Addis Abe
ba als elders in het land worden nog
steeds vastgehouden.
Vanuit het parlement werd de Noorse
regering gevraagd, ook wat te doen
voor de vrouw van Gudina Tumsa.
Zij werd in Januari gearresteerd, drie
dagen nadat zij in een bijeenkomst
een toespraak had voorgelezen, die
haar man vlak voor zijn arrestatie
had geschreven.
WARSCHAU (AFP) De bisschop
pen van Polen hebben de autoriteiten
gewaarschuwd tegen de sociale span
ningen die het gevolg zijn van de
toenemende repressie tegen dissiden
te personen. Deze verklaring werd
uitgegeven door de Poolse bisschop
penconferentie. Al eerder spraken de
Poolse bisschoppen uit dat niemand
om zijn opvattingen of sociale activi
teiten vervolgd mag worden. Ze be
pleiten nu ook een zodanige hervor
ming van de samenleving dat een
werkelijke participatie in de oplos
sing van de problemen van het open
bare leven mogelijk wordt.
door dr C. J. den Heyer
Het komt niet vaak voor dat na acht
tien jaar voor een dissertatie nog zo
veel belangstelling bestaat dat een
uitgeverij brood ziet in een heruitga
ve. Het moet wel een opmerkelijk
boek zijn. Een boek dat niet ten on
der is gegaan in de stortvloed van
literatuur die elk jaar groter schijnt
te worden. Een boek dat niet verge
ten is, maar steeds opnieuw instem
ming én tegenspraak heeft opgeroe
pen. En ddt kunnen alleen de bijzon
dere boeken.
In 1961 promoveerde de hervormde predikant
dr J. J. Meuzelaar op ruim veertigjarige leeftijd
aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn dis
sertatie was getiteld „Der Leib des Messias" en
behandelde één van de belangrijkste en meest
centrale thema's uit de theologie van de apos
tel Paulus: de gemeente als lichaam van
Christus
Een Jaar na zijn promotie kwam ar Meuzelaar
om het leven bij een verkeersongeval in West-
Duitslar.d Hii was toen drie-en-veertig Jaar
Een groot verlies voor zijn familie en zijn
vrienden, maar ook voor kerk en theologie. In
de jaren van zijn predikantschap had hij van
zich doen spreken door de wijze waarop hij
inhoud gaf aan de lerende taak van de kerk
Meuzelaar hechtte veel belang aan een goede
en grondige exegese ter voorbereiding van de
preek
In zijn tweede gemeente. Noordwijk-Binnen.
begon hij het experiment van het „leerhuis" en
zette dat later voort in zijn laatste gemeente.
Amsterdam. De catechese had zijn warme be
langstelling en ook daar zocht hij naar nieuwe
wegen om de bijbelse verkondiging voor mo
derne Jonge mensen duidelijk te maken
Daarnaast bewoog hij zich nog op verschillen
de andere kerkelijke en maatschappelijke ter
reinen waarbij hij niet zelden nieuwe opvattin
gen verdedigde. Hij was enige jarer. lid van het
hoofdbestuur van de N.V.S.H en lange tijd
secretaris van het Convent voor een nieuw
politiek ethos. Meuzelaar had veel interesse in
de vragen betreffende de verhouding tussen
kerk en synagoge. Hij pleitte al in de jaren
vijftig voor het gesprek met Israël ter vervan
ging van de vroegere zending onder de joden.
Diepste achtergrond
Deze korte levensschets is noodzakelijk ais
inleiding op de nu volgende opmerkingen naar
aanleiding van de heruitgave van de disserta
tie van dr. Meuzelaar. Hij schreef deze studie
naast al zijn andere werken we zullen nog zien
dat er tal van lijnen te trekken zijn naar de
terreinen waarvoor hij zich interesseerde. Het
boek is geen „Fremdkörper" geworden in zijn
leven, maar vormt veeleer de diepste achter
grond van zijn denken en doen.
Op de achterflap van deze bij de uitgeverij
Kok te Kampen verschenen tweede druk staat
dat dr. Meuzelaar aan Je rijksuniversiteit te
Utrecht promoveerde. Dat is onjuist, want het
was, zoals boven vermeld, de Universiteit van
Amsterdam. Toch heeft Utrecht er wel iets mee
te maken. In het begin van de jaren veertig
studeerde Meuzelaar daar theologie en het was
de bekende, nog niet zo lang geleden overle
den. nieuwxestamenticus uit Utrecht, prof. dr.
W. C van Unnik, die hem wees op de mogelijk
heden over de paulinische term „lichaam van
Christus" een studie te schrijven, met als ach
tergrond de gedachte, dat er geen ernstige
studie van het oudste christendom mogelijk is
zonder kennis van het jodendom van die tijd,
zijn taal, zijn geschiedenis en zijn denktrant.
Een tweede naam naast de vorige moet ge
noemd worden: ds. K. H. Kroon. Het is wel
zeker dat hij de belangrijkste bron van inspira
tie voor dr. Meuzelaar is geweest. In het Bio
grafisch lexicon van de geschiedenis van het
Nederlandse protestantisme (deel I, Kampen
1978, pag. 181) staat te lezen: „Geïnspireerd
door K. H. Kroon ging Meuzelaar in zijn exege
se van het Nieuwe Testament uit het joodse
karakter van de Schriften". Het is mede aan de
artikelen en de talrijke spreekbeurten van ds.
Kroon te danken dat de inzichten van Meuze
laar niet vergeten zijn. In de zojuist verschenen
tweede druk heeft ds. Kroon een „inleidend
woord" gewijd aan zijn onvergetelijke vriend
Meuzelaar
Overtuiging
Uit het bovenstaande wordt in ieder geval
duidelijk dat één van de bijzonderheden van
De schrijvende hand van Paulus, getekend
door Mart Kempers (uit de zgn. Mart Kern-
pers-bijbel van het Nederlands Bijbelge
nootschap).
dit boek is dat het geschreven werd vanuit de
overtuiging dat het Nieuwe Testament niet
losgemaakt kan en mag worden van zijn Jood
se achtergrond. In de tijd dat Paulus zijn
brieven schreef was er nog geen sprake van een
definitieve scheiding tussen kerk en synagoge,
dat schisma had pas later plaats, op z'n vroegst
in de zeventiger jaren van de eerste eeuw.
Meuzelaar exegetiseert de brieven van Paulus
vanuit het besef dat de eerste christelijke
gemeenten nog geheel binnen het toen reeds
wereldwijd verspreide joodse volk leefden. Een
inzet die van wezenlijke betekenis is voor de
interpretatie van de brieven van Paulus. De
apostel schreef geen dogmatische verhandelin
gen, maar echte brieven, gericht aan een con
crete gemeente, die te maken had met proble
men. tegenstellingen en tegenstanders, ln die
situatie zoekt Paulus naar woorden om de
vijandschap tussen de verschillende groeperin
gen weg te nemen en de eenheid van de ge
meente te beklemtonen. Hij vindt dan het
beeld van het „lichaam van de Messias". Meu
zelaar heeft een voorkeur voor deze vertaling
boven die van „lichaam van Christus", omdat
't GAAT OM IETS ANDERS
DAN GELIJK HEBBEN
De oudste zoon is met het trieste
relaas van wat hij wel en niet gedaa®
heeft nog niet klaar. Nu komt uitwu
hem deze feestdag in het huis vanzijt
vader steekt. „Maar nu die zoon vani
gekomen is, die uw leven opgegeten
heeft met hoeren, hebt u voor hem
het gemeste kalf geslacht".
Zelftevredenheid en jaloezie, zo zou
je 't kunnen omschrijven. Hoe steekt
zijn brave leven niet af tegen dat van
zijn broer. Hij noemt hem
denigrerend: Die zoon van u! Hij
schuift zijn broer naar z'n vader toe.
Daar hoort hij niet bij. Daarmee wil
hij zich niet encannaileren. Hij
fantaseert er op los. Zo is het in zijn
gedachten gegaan. Je kunt even
merken hoe hij met z'n broer bezigfc
geweest. Hoe doe je dat: leven van
het goed dat je van je vader gekregen
hebt? Daar heeft hij z'n fantasieën
over. Z'n broer heeft 't hem nog niet
kunnen vertellen en van z'n vader
heeft hij 't ook niet. Maar 't ergste
komt 't laatste: dat gemeste kalf. Dat
zit 'm helemaal dwars. Dat bewijs van
grenzeloze goedheid en genade van
de vader. Dat teken van grote
vreugde om „die zoon van u". Dat
kan hij helemaal niet verkroppen, 't
Gekke is, dat Je best kunt zeggen dat
hij gelijk heeft. Hij zal wel braaf en
vol plichtsbetrachting geweest zijn
dat er geen bokje af kon en z'n broer
is geen brave geweest daar in de
verte. Maar het gaat in zulk soort
verhoudingen helemaal niet om 't
gelijk. Gelijk kan je overal krijgen 1
Gaat om iets anders. Maar dat komt
nog.
zo de band met de joodse traditie duidelijker
wordt en blijft.
Een beeld
„Lichaam van de Messias" is een beeld, een
metafoor, aldus Meuzelaar, die allerlei, in de
loop van de kerkgeschiedenis veelvuldig voor
komende, mystlsch-metafysische interpreta
ties van de hand wijst. Zoals een lichaam een
eenheid vormt en als zodanig kan functione
ren, zo is ook de gemeente lichaam van de
Messias. Het is een beeld, maar met een uiterst
praktische en realistische betekenis. De ge
meente is niet een verzameling, een optelsom
van individuen, maar zij groeit pas dan naar de
Messias toe als die verschillende individuen
zich met elkaar verbonden weten als de leden
van één lichaam. Het is dan ook geen toeval
dat Paulus zoveel nadruk legt op de eenheid
van de gemeente en dat hij daarbij allerlei
ethische kesties niet van ondergeschikt belang
acht. Integendeel. Immers, de eenheid moet
gestalte krijgen in het leven van de gemeente.
Dat de gemeente één lichaam is, joden en
Grieken, slaven en vrijen, mannen en vrouwen,
moet duidelijk worden in de solidariteit van al
die verschillende leden.
Paulus is dus niet in de eerste plaats de man
van de antlhese met het jodendom van zijn
dagen wij leggen al te gemakkelijk de latere
tegenstellingen tussen kerk en synagoge in zijn
brieven maar hij is de man van de verzoe
ning. Hij heeft vol vuur, vol ijver, getracht de
tegenstellingen tussen joden en Grieken weg
te nemen. Daarom werd hij apostel der heide
nen om de vijandschap weg te kunnen nemen
tussen „hen die veraf zijn en hen die dichtbij
zijn" (Jesaja 57/19; Efeze 2:17,18), tussen hei
denchristenen en joden.
Tot zover enkele kanttekeningen bij de heruit
gave van dit opmerkelijke boek. Er zou natuur
lijk veel meer te zeggen zijn, want het is een
rijk gevuld boek, een moeilijk boek ook en het
roept op verschillende punten tegenspraak op.
Maar het is de moeite van het lezen waard Het
brengt ons weer een beetje dichter bij die
vreemde, moeilijke Paulus.
Dr C. J. den Heyer is verbonden aan de
theologische hogeschool van de gerefor
meerde kerken te Kampen.
Ds. W. Tj. Klumper
Op 81-jarige leeftijd is in Utrechi
overleden de hervormde emeriti»
predikant W. Tj. Klumper.
Hij diende achtereenvolgens de her
vormde gemeenten in Bakkenveen
Westerbork, Noord dijk (Groningen!
en Vries.
In 1956 ging hij om gezondheidsrede
nen met vervroegd emeritaat. Late
heeft hij nog van 1955 tot 1957 in h«
Brabantse Budel bijstand in het pas
toraat verleend. Ds. Klumper was een
zeer studieus man; hij hield zich on
der andere bezig met getallensymbo
liek en heeft over dat onderwerp ook
gepubliceerd.
Marie Assaad
De Egyptische mevrouw Marie Baas)
li Assaad-Ghobrial (57) is met inganj
van 1 augustus benoemd tot plaat
vervangend secretaris-generaal va
de wereldraad van kerken. Mevrou
Assaad heeft een uitgebreide en
ring met het werken in vrijwilligers
ganisaties en de YMCA. Sinds 1971
zij verbonden aan de universiteit v
Cairo. Zij behoort tot de koptisc
orthodoxe kerk.
Theo Tschuy
De Zwitser dr Theo Tschuy (55) word
secretaris van het mensenrecht»
programma van de conferentie vsi
Europese kerken (KEK). Tschuy wi
de laatste zes jaar secretaris-generaii
van Sodepax, een gezamenlijk or
gaan van de wereldraad van kertó
en de pauselijke commissie voor gr
rechtigheid en vrede ten dienste var
maatschappij, ontwikkeling
vrede
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT Morgenochtend zend!
de KRO over Hilversum II van elf uui
tot half twaalf een documentaire uit
over: evangelische hulp aan homoftr
len. Dit onderwerp staat (weer) in
belangstelling na het verschijnen va!
de brochure van het COC, getiteld
„Vrije keuze", waarin betoogd word!
dat Youth for Christ schade tor
brengt aan homofiele jongeren doa
hen de weg van de „genezing"
wijzen.
Programmamaker Hans Wijnanli
ging praten met Youth for Christ-
directeur ds Pieter Boomsma (dit
trouwens ook in „Vrije keuze" aan
het woord komt) en met Johan var
der 81uis, schrijver van „Ik ben niet
meer Zo" en verbonden aan de evan
gelische hulpverlening aan homofie
len, die van „Tot heil des volks" ir
Amsterdam uitgaat. Voorts komt eer
jongen aan het woord, die zijn inder
tijd in het Youth for Christ-blad „Ai
tie" gepubliceerde verhaal over
„genezing" herroept. In het KRO
programma „Rauhfaser", woensdag
14 mei (van zeven uur af) wordt op
nieuw aandacht besteed aan ervarir
gen van homofiele jongeren binn«
Youth for Christ.
Roepen tegen de wind in, of#
arbeid en samenleving, voor jonff
ren. 23-26 mei. De Olde Vechte. 0»
men (tel. 05291-1963).
De hoop van Israël, Israël bijbel
landdag met o.a. Jb. Klein Haneve#
ds. J A. Malgo, Gert en Henri#
Timmerman, Hemelvaartsdag 15 n*
10-17 uur, IJsselhal, Zwolle. Inf. td
03486-1889.
Op zoek naar de bron. 16-18
Den Alerdinck. Laag Zuthem (k*
05290-541).
