legering wilde van 't Sant Londen laten interneren SIR >irish mossc Is het examen wel geslaagd? Werknemer moet storten van gif kunnen weigeren' nhuldiging zonder ookbom op de plaat Op weg naar avontuurlijke frisheid met 'Situatie in Suriname positief benaderen' Wet ingediend om huizen te vorderen Arsenicum in grondwater van Apeldoorn 4711 Win één van de 5o SIK >irish moss< rubber-opblaasboten Koop een set 8BR >irish moss< en doe mee PvdA-er Peper na bezoek JTERDAG 10 MEI 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET ecretaresse prins Bernhard in boek over Wilhelmina: Huib Goudriaan ISTERDAM De Nederlandse regering in Linden overwoog in de lente van 1943 de rticulier secretaris van koningin Wilhelmina, Francois van 't Sant, te laten interneren door Engelse regering. Dit schrijft mevrouw Brave-Maks, in die tijd secretaresse van de vorig ir na publikaties van de historicus dr. L. de Jong veelbesproken Van 't Sant in haar vandaag gekomen boek „De Koningin in Londen." ctouw Brave, die tijdens de twee- wereldoorlog ook secretaresse van lS Bernhard werd en het boekje ins Bernhard in oorlogstijd" op ir naam heeft staan, levert een grdevolle bijdrage aan het beeld i koningin Wilhelmina. Naast de irgenomen internering van Van 't nt, draagt ze nog opmerkelijke fei- i aan over het Englandspiel, de onage-affaire die 57 Nederlanders leven kostte. waadaardig het hoofdstuk „Verraad en een jjebok" schetst mevrouw Brave pen mevrouw Jones, als echtgenote ide Britse inlichtingenman Jones) wat voor kwaadaardige wijze intri- ten samenspanden tegen haar 5, Van 't Sant. Ze laat ook duide- uitkomen hoeveel domheid, on- de en carrièrezucht in het klein- jlge Nederlandse wereldje in Lon- te vinden was. Evenals in andere Ukaties over Wilhelmina in Lon- komt tegen deze achtergrond de ktervastheid en moed van de ko- gin des te sterker naar voren. rouw Brave vertelt over het plan om Van 't Sant te interneren, dat een Nederlandse minister bij de chef van haar man (bij de Britse inlichtingen dienst dus) verscheen met een vunzig rapport, gebaseerd op vuilspuiterij in Duitse boulevardbladen. Op grond van dit rapport verzocht de Neder landse regering de Engelse autoritei ten om Van 't Sant te interneren. Pas toen de Engelsen dit rapport de moei te van het lezen niet waard vonden, werd van internering afgezien. Englandspiel De individuele lotgevallen van de schrijfster, toen een onervaren, jonge Nederlandse vrouw, die als een vlieg in een web af en toe een gevoelige draad raakte van een complex van „list en tegenlist, spel en dubbelspel" (citaat van Chruchill), geven haar boek een bijzonder aroma. Een voor beeld hiervan is haar ervaring met de affaire, die later „Englandspiel" zou worden genoemd. Een ervaring, die mevrouw Brave in afwijking van de historicus dr. L. de Jong en ook in afwijking van haar voormalige baas. prins Bernhard tot het oordeel brengt dat niet slechts „kapitale blunders" aan Britse kant, tot deze catastrofe leidden. Ze schrijft, dat ze uit een briefwisse ling in augustus 1942 (al vijf maanden na het begin van het twee jaar duren de „Spiel") tussen Van 't Sant, kapi tein Seymour, chef van de Engelse dienst SIS, en de Nederlandse minis ter Van Angeren, kan opmaken dat het dubbelspel in Londen bekend be-, gon te worden. Bovendien herinnert de schrijfster zich maar al te goed dat toen al gefluisterd werd dat de securi ty-checks (vaste, afgesproken onre gelmatigheid in telegrammen) bij de Nederlandse agenten ontbraken, wat erop wees dat zij in Duitse handen waren. Desondanks ging het droppen van nieuwe agenten door. Maar om dat de vermoedens van verraad ble ven, kreeg de schrijfster in de herfst van 1942 opdracht (zij was ook uit kijkpost van de Engelse geheime dienst op het bureau van Van 't Sant) een rapport hierover op te stellen. Liever zwijgen „Ik herinner mij dat de slotconclusie van mijn rapport was, dat een militai re operatie op Nederlands gebied, waarbij men gebruik zou maken van de bestaande verbindingen met Ne- Koningin Wilhelmina in oorlogstijd in haar woning in het Britse Rouhampton. derland (dus het radiocontact met de gedropte, en naar later bleek, voor de vijand seinende Nederlandse agen ten; red.) gedoemd was te mislukken daar deze verbindingen te diep gepe netreerd waren door de vijand. Maar men blééf droppen", aldus de schrijf ster, die nooit een reactie kreeg op haar rapport en tot op de dag vanvan- daag gelooft dat er fouten kunnen zijn gemaakt, maar dat dit niet de gehele waarheid kan zij a In haar voorwoord schrijft zij hier over; „De gevallenen verdienen de gehele waarheid, die door de Engel sen zelf geschreven zal moeten wor den zo ooit de verplichting tot ge heimhouding zal worden opgehe ven. En zolang die gehele waarheid niet beschikbaar is, dan liever geen conclusies!" „De Koningin in Londen", 117 blz., prijs 29,50, uitg. De Walburg Pers. [N V-mede werker over zaak Lekkerkerk in een onzer verslaggevers I1TERDAM/LEKKER- RK Als een werknemer dracht krijgt chemmisch te storten moet hij het ht hebben om dat te weige- zonder dat dit tot onmid- lijk ontslag leidt. Dit irijft FNV-beleidsmede- rker Hans van Poelje in de kbondskrant naar aanlei- ïg van de gifaffaire in Lek- tkerk. de arbeidsomstandighedenwet binnenkort in de Tweede Kamer rit behandeld staat dat werkne- het recht hebben werk te weige- dat acuut gevaar oplevert voor zelf of voor anderen in het bedrijf, zou ook mogelijk moten worden er sprake is van milieugevaarlijk rk of als onherstelbare schade ligt voor het milieu, vindt Van tlje. rknemers moeten kunnen wel ge- mee te werken aan het storten chemisch afval op een plaats ar dat niet mag of op een manier onverantwoord is, zonder dat ze wegens werkweigering ontslagen nne worden. Om te controleren of er Inderdaad van eep onverantwoor de handeling sprake was, zal de regio nale milieu-inspectie ingeschakeld moeten worden. Op die manier krij gen werknemers een betere rechtsbe scherming als ze verantwoordelijk willen handelen, aldus Van Poelje. Over de veiligheid van werknemers die uit hoofde van hun beroep met chemisch afval te maken krijgen, ma ken ook de ambtnarenbonden zich zorgen. Met name aan de verwerking van het giftig afval dat straks uit de bodem van Lekkerkerk-west opge graven zal worden, zullen zeer strenge veiligheidseisen moeten worden ge steld, menen de bonden. Het vuil zal verbrand worden bij de Afvalverwer king Rijnmond (AVR). Verwacht wordt dat ruim vijftigduizend ton af val waaronder duizenden doorge roeste en door gif aangevreten vaten aangevoerd zullen worden. Met de verwerking hiervan is ongeveer een jaar gemoeid. De ambtenarenbonden hebben in een vergadering met de medezeggenschapscommissie, de raad van commissarissen, de directie en bewindvoerders van de AVR ge- eist dat alles gedaan zal worden om risico's voor het personeel van het afvalverwerkingsbedrijf te voorko men. Ook willen de bonden dat mi lieuspecialisten ingeschakeld worden die vertellen hoe het afval het veiligst kan worden vervoerd en verwerkt. De AVR verkeert In surseance van betaling. Het bedrijf heeft Jarenlang met zware verliezen gedraaid. Boven dien zijn forse investeringen noodza kelijk omdat de apparatuur aan ver vanging toe is. Onder meer is vijftig miljoen gulden nodig om de chemi sche afdeling van de AVR te moderni seren. De directie vindt dat hiermee gezien het te verwachten grote aanbod van chemisch afval grote haast gemaakt moet worden. Verhuisoperatie In Lekkerkerk wordt 19 mei een begin gemaakt met de omvangrijke ver- hulsoperatie. Het rijk heeft 37 ver huisbedrijven ingeschakeld die de ongeveer duizend bewoners met hun bezittingen voor 1 juni moeten heb ben overgebracht naar hun tijdelijke onderkomen, dat uit een stacaravan, een wisselwoning of een flat in een naburige gemeente kan bestaan. Zo'n vijftig eigenaren van een koop woning in Lekkerkerk-west keren niet terug in hun woning. Burgemees ter Ouwerkerk verwacht dat in totaal zo'n driehonderd inwoners Lekker kerk zullen verlaten in verband met de gifaffaire. Dat vooral bewoners van een koopwoning niet terugko men, houdt volgens de burgemeester verband met de „niet kinderachtige" aanpak door het rijk van de schadere gelingen. In opdracht van het ministerie van landbouw wordt de melk van koeien onderzocht die in de nabijheid van de „gifwijk" grazen. Volgens de veeart sen in Lekkerkerk is hun nooit geble ken dat koeien schade hebben onder vonden van de giftige stoffen in de bodem van Lekkerkerk-west. Gifvondst Van onze parlementsredactie DEN HAAG De regering heeft gisteren het wetsontwerp bij de Tweede Kamer ingediend dat het mogelijk maakt de woningen in Lek kerkerk te vorderen die op de ver ontreinigde grond staan. Volgens minister De Ruiter van jus titie is het voor een goed verloop van de zuiveringswerkzaamheden ge wenst dat de overheid de woningen in eigendom krijgt. Dit bijzondere wetje geeft de overheid de bevoegd heid tot vorderen die zal worden gebruikt wanneer een minnelijke op lossing niet mogelijk is. De regeling van de schade zal achter af gebeuren. Het bedrag hiervoor zal worden vastgesteld door de recht bank. Toepassing van de onteige ningswet is in dit spoedeisende ge val niet geschikt, omdat het vorde ren dan minstens een half jaar zou vergen. TNO en de Dienst centraal milieube heer Rijnmond hebben sporen van giftige stoffen (trichloorethaan, ben zeen en tolueen) aangetroffen in de bodem en het grondwater van een bouwterrein in Rotterdam-Oost. De verontreinigingen blijven onder de MAC-waarden, dat is de norm voor maximum concentraties. Aanleiding voor het ondereoek was een opdracht van een aannemer, die op het terrein bezig is met de bouw van een han delscentrum. Een van zijn werkne mers raakte onlangs onwel bij graaf werk op het terrein, waar vroeger een autosloperij gevestigd was. Dit be drijf werd in 1973 betraft op het Ille gaal opslaan van chemisch afval. De gemeente Rotterdam sloot het be drijf, waarna de eigenaar afstand deed van het afval, dat vervolgens afgevoerd is naar de AVR. Er moet echter gif achtergebleven zijn in de grond. Volgende week wordt besloten welke maatregelen genomen moeten worden om het terrein schoon te maken. in een onzer verslaggevers LVEF.SUM Het is hard aanpakken geweest, maar geheel lgens plan is Phonogram erin geslaagd een paar dagen na troonswisseling een herdenkingsplaat op de markt te engen, waarop de hoogtepunten van de 30e april 1980 zijn stgelegd, overigens zonder melding van de rookbom die od Dam gegooid werd. ten. Op de binnenhoes zijn diverse foto's uit het leven van onze nieuwe koningin afgedrukt. De plaat kost 24,95. Een deel van de opbrengst is bestemd voor het prinses Beatrix Fonds. APELDOORN (ANP) Het zuive ringschap Veluwe heeft de afgelopen maanden te hoge concentraties arse nicum aangetroffen in het grondwa ter onder een voormalige vuilstort plaats in Apeldoom-zuid. Er was sprake van concentraties tot ruim honderd microgram per liter water. Normaal zit in grondwater slechts een hoeveelheid van enkele micro grammen per liter. De Apeldoomse wethouder P. de Vries (milieuzaken) benadrukte giste ren tijdens een persconferentie, dat er geen enkel gevaar is voor de volks gezondheid: het verontreinigde grondwater kan niet in het drinkwa ter terecht komen. Het is de gemeen te, de provincie Gelderland en het zuiveringschap een raadsel waar het arsenicum vandaan komt. De komen de weken wordt met vier monsterbui zen geprobeerd vast te stellen, waar precies het arsenicum in het grond water terecht komt. Arsenicum wordt gebruikt in de me dische wereld en onder andere ook als verdelgingsmiddel, bij voorbeeld van aardappelloof. De voormalige vuil stortplaats ligt in de buurt van het Apeldoomse Lukas-ziekenhuis. ADVERTENTIE geluidsdocument begint met de spraak, die, toen nog koningin, iana hield alvorens haar acte van reden te tekenen. Het voorlezen die acte door mevrouw De aaff, de directeur van het kabinet de koningin, en een kort oogge- geverslag van dat gebeuren staan top de eerste kant. De toespraken het balkon van het Dam-paleis n eveneens te horen, zonder toespe len op de rookbom en het gefluit, de balkonscéne ontluisterde. Als Ie plaat draait hoor je niets dat wijst dat er die 30e april nog dere zaken speelden dan de abdi- Ne- en inhuldingsplechtigheden. een als je goed luistert is het heli- •terslawaai en het geloei van sire- van ambulances op de achter- 'nd te horen. Wat dat heeft te bete ren laten de samenstellers in het 'den, zodat argeloze piatendraai- in het buitenland, die „Juliana- atrix 30 april 1980" afspelen mis- »en wel denken dat het feestge- ("s is dat van de Dam tot de Nieu- Kerk doordrong. «spraak toespraak van koningin Beatrix at er helemaal op. evenals haar nenkomen in de kerk. De rede van ofessor Thurlings wordt aangekon- d. maar naar hetgeen de Eerste mervoorzitter heeft gezegd moe- to we raden, althans op de plaat, «o de eedsaflegging door de Kamer- Wen een paar fragmenten, die echter een indruk geven hoe het bij zo'n tegenheid toegaat. jjtodat de hoes al van tevoren werd pdrukt staat daarop geen foto van 30e april. Om dat goed te maken is grote kleurenfoto van het mo- nent van de eedsaflegging ingeslo- Uitsluitend verkrijgbaar bij de Drogist, Parfumerie-zaak en Warenhuis. Het is, nu de examens voor bij zijn, tijd stil te staan bij de zin van de examens. Sommigen vinden het een verkeerde instelling, en er zijn zelfs leerlingen ge weest die van school zijn gegaan, louter omdat ze zich niet met een examen konden verenigen. Is het examen inderdaad ver keerd of valt het wel mee? •Er zijn verschillende punten van kritiek op het examen te geven. Laat ik, omdat de ruimte beperkt is, ingaan op twee punten; de kri tiek op het cijfersysteem en de kritiek op het met oogkleppen af stevenen op het examen. Er zijn verschillende argumenten aan te voeren tegen het cijfersys teem. Zo is er het argument dat een cijfer niet meer dan een mo mentopname is. Zeker, dat is waar, maar je krijgt je diploma niet op grond van één momentop name, maar op grond van meer. Een diaseriè zou je kunnen zeg gen. Ook is er de kritiek dat je op ééntiende punt kan zakken. Ik vind die kritiek niet terecht; je blijft niet op dat ene puntje zak ken: al die andere fouten dragen ook bij aan een onvoldoende. Bo vendien: je moet ergens een grens trekken. Ik denk dat het beter is te zakken op heel precies aangege ven ronden dan op een indruk. Het laatste argument tegen cijfers zou kunnen zijn dat het de prestatie drang bevordert. Ik wil voorop stellen dat een beetje dwang niet erg is, maar het moet niet in grote proporties optreden, en dat ge beurt misschien wel snel. Toch vraag lk me af; wat is het alterna tief? Een indruk? De gevallen die op de grens van zakken en slagen zitten, zullen heel nauwkeurig be keken moeten worden, en gebeurt dat ook niet bij het bepalen van een cijfer? Ik vind het cijfersys teem ook niet ideaal, maar bij gebrek aan beter kan het wel wor den toegepast. Wellicht belangrijker is de kritiek op het klaarstomen voor het exa men, zonder te beseffen dat er meer is. Zo zou Je de leerlingen enige sociale vaardigheden kum nen bijbrengen (eigenlijk heb ik iets tegen die uitdrukking), of ze mondig en kritisch te leren zijn. Ik denk dat wij op onze school rede lijk veel aan die vaardigheden doen. Zo hebben we discussietech niek gehad, iets wat overigens best leuk was. Ook weten een beetje aardige tekst in elkaar te zetten, en dat kan je toch wel onder sociale vaardigheden laten vallen. Om een beetje kritisch denken bij te brengen kan je ook Nederlands gebruiken, maar ook maatschappijleer, geschiedenis of de vreemde talen. Er moeten wel een aantal voorwaarden aan het vak maatschappijleer worden ge steld, wil het Inderdaad helpen. Zo zal er een duidelijk programma moeten zijn. Je moet niet elke les wat anders gaan doen. Dit moet ook objectief gebeuren. Maar wat wellicht nog het belangrijkste is; het moet een beetje in de interes sesfeer liggen van de leerlingen. Je kan wel praten over allerlei onder werpen, maar als je de leerlingen er niet in interesseert, bereik je nog niets. Ook het vak geschiedenis kan le ren kritisch te zijn. Wij hebben bij voorbeeld teksten gekregen over de koude oorlog met nogal uiteen- Dagboek van een examenkandidaat door André Berends lopende meningen, en zo zie je dat je maar niet alles voor waar moet aannemen, als het ergens geschre ven staat (dit dus ook niet noodza kelijkerwijs). Zo'n veelzijdigheid lijkt me best belangrijk. Ook de vreemde talen kunnen helpen kri tisch te zijn; zet een boek van Bertold Brecht op je lijst, en je lijkt lekker kritisch bezig. Ik vind dus dat het cijfersysteem niet ideaal is, dat er een diepere inhoud aan het examen gegeven kan worden, en dat er meer aan dacht geschonken kan worden aan zaken die niet direct met het centraal schriftelijk te maken hebben. Echter, de instelling van het examen zeil vind ik zo slecht nog niet. Onverstandig Tot slot kom ik terug op die men sen die ons voor zijn gegaan om dat ze vonden dat er iets mis was met het examen. Al ken ik hun kritiek op het examen niet pre cies, ik kan er wel wat over zeggen. Zo zullen ze hun besluit ongetwij feld na lang beraad hebben geno men, en heb ik dan ook geenszins de illussie dat hun mening een stukje zal veranderen zo ze dit al lezen natuurlijk. Al kan je je nauwelijks verenigen met het exa men, het lijkt me toch onverstan dig om die reden van school te gaan. Immers, je verbetert het examen er niet mee en je hebt Jezelf er ook mee te pakken. Wel licht heb je meer kans het examen te veranderen als je je diploma haalt, waarna Je acties tegen het examen onderneemt. En, stel Je voor dat je later van mening ver andert, dan heb Je geen diploma dus ook geen kansen om nog toe gelaten te worden tot een vervolg opleiding of zoiets. Ik vind ook dat er andere zaken zijn dan een diplo ma, en als je dat voor jezelf hebt uitgemaakt dan kan je rustig exa men doen, en de betekenis ervan relativeren. Overigens; het exa men is wel de belangrijkste open school. Als je ergens een baan wilt krijgen, en Je zegt: „Ik heb geen diploma, maar we hebben het wel gezellig op school gehad", dan geef ik je weinig kans. Ook vraag ik me af of de mensen niet te veel aan hun principes vasthouden. Niet dat je ze nu meteen al over boord zou moeten gooien, maar te principieel leven lijkt me ook niet juist. Je moet een beetje een goed evenwicht vinden. Laat lk besluiten met te zeggen dat ik het toch ook wel moedig vind om zo tegen de stroom op te roeien. Het is niet eenvoudig een beslissing te nemen naar aanlei ding waarvan Je voor gek wordt verklaard door de massa. Van een onzer verslaggevers DEN HAAG Nederland moet zich positief opstellen tegen- over de nieuwe situatie in Suriname, vindt PvdA-bestuurslid Bram Peper. Hij verklaarde dit gisteren na zijn terugkeer uit Suriname, waar hij namens de Partij van de Arbeid pools hoogte was gaan nemen van de situatie na de staatsgreep van 25 februari. ..Ik vind dat Nederland de nieuwe bewindvoerders in Suriname positief moeten benaderen, £l was het maar omdat in het verleden een verklaring kan worden gevonden voor wat ér nu gebeurt", aldus Peper. Hij had het idee dat de bevolking nog steeds ach ter de omwenteling stond en noemde het programma van de regering Chin A Sen hoopvol. „De Surinaamse sa menleving zat voor de staatsgreep of ingreep volstrekt vast. Er was geen enkele Inspiratie meer om wat te ver beteren. Er zijn nu voorwaarden ge schapen die dat wel mogelijk maken." Scheiding Peper erkende dat de feitelijke macht nog steeds bij de militairen ligt. Hij constateerde ln Suriname echter ook dat de burgerregering in toenemende mate bestuurlijke bevoegdheden naar zich toe trekt en dat de schei ding tussen Nationale Militaire Raad en de regering zich ln gunstige zin begint af te tekenen. Maar, aldus Pe per. het blijft de regering van de militairen en er zal nog wel enige tijd nodig zijn voor er orde op zaken is gesteld. Aan de ingediende machti gingswet, die het parlement een aan tal bevoegdheden ontneemt, tilt hij niet zo zwaar: „De parlementaire de mocratie heeft als instituut nooit echt bestaan in Suriname. Zelfs de parlementariërs deden er schamper over". Het PvdA-bestuurslid heeft geen kans gehad te spreken met gevangen genomen parlementariërs of met ex- premler Arron. Hij zei op de hoogte te zijn van de dood van Fred Ormskerk, de man die een tegencoup had be raamd. Over de ware toedracht was hij niet op de hoogte. Hij ontkende geruchten als zou hij zelf op de hoog te zijn geweest van de verijdelde te gencoup. Bram Peper, die er voor waarschuw de teveel op de enorme geruchten stroom in Suriname af te gaan, zei zeker te weten dat er plannen waren voor een tegencoup. Er zijn lijsten gevonden, aldus het PvdA-lid, met namen van mensen die doodgescho ten moesten, mensen die een nieuwe i regering moesten vormen en namen van huurlingen. Hij moest echter des gevraagd toegeven de lijsten niet zelf te hebben gezien. Minister De Koning van ontwikke lingssamenwerking heeft gisteren in formatie bij het PvdA-lid over Suri name Ingewonnen. Volgens Bram Pe per wil de nieuwe regering het accent leggen op kleinschalige ontwikke lingsprojecten. Hij heeft echter geen kans gehad hierover te praten met de Surinaamse minister van ontwikke ling en opbouw, Armand Zunder. Deze verklaarde anderhalve maand geleden in een gesprek met Trouw dat Suriname juist grootschalige ont wikkelingsprojecten nodig heeft, als ze maar onderling samenhang ver tonen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 9