Nationaal egoïsme in EG remt industriële vernieuwing Bonden: Yan Aardenne gaf onjuiste informatie Boycot EG drijft Iran naar Sowjet-Unie Jamani uit kritiek Op 'dissidenten' Centenrage nog niet ten einde Philips-president: maken van vuist daardoor moeilijk Verlies in Nederland Vervolgorder van Saoedi-Arabië ran, Libië en Algerije in oppositie Vakbondsman vindt bedrijfswinst laag Zweedse staking wordt merkbaar in Nederland Valse hoop voor 1700 ROS-werknemers Compleet in computers Kans op herleving economie echter gering zaTEBDAG 10 MEI 1980 FINANCIEN EN ECONOMIE TROUW/KWARTET Van ohm redactie economie AMSTERDAM Van een Westeuropese Industriepolitiek is nog nauwelijks sprake. Integendeel: zodra er wat economi sche tegenwind komt, trekken vele landen zich met protectio nistische (beschermende) maatregelen op hun nationale basis terug Aldus de president van het Philips-concern, dr. ir. N. Rodenburg. In een rede tot de algemene vergadering van aandeelhouders. Volgens de heer Rodenburg leidt het nationaal egoïsme van de lidstaten van de Europese Gemeenschap tot een versnippering in de activering van vernieuwende industriële activi teiten. zoals op het gebied van com puters, ruimtevaart en dergelijke. poor die ontwikkeling per land is het voor West-Europa moeilijk om een vuist te maken tegenover de rest van de wereld. Het raam, nodig om nieu we technologische ontwikkelingen tot volle wasdom te laten komen, jltomt daardoor te langzaam van de grond. m wees erop, dat West-Europa voor jet concern een belangrijk werkge bied is. Ongeveer tweederde van de omzet wordt er behaald, terwijl bijna teventig procent van de medewerkers daar in dienst is. Daarom ligt met nadruk In het beleid van Philips be sloten zich in dat gebied zodanig te organiseren, dat het concem het kan opnemen tegen de concurrenten van overzee, zowel binnen als buiten West-Europa. 3e heer Rodenburg stelde vast. dat ach tegen beleidsplannen die op ver- lerweg gelegen doelstellingen zijn ge- Van onze redactie economie AMSTERDAM De resultaten van Philips Nederland zijn in het eerste kwartaal achtergebleven bij de over het algemeen gunstige uitkomsten elders in West-Europa. In Nederland leed Philips namelijk een verlies van één tot twee procent van de leverin gen, wat neerkomt op ongeveer 30 miljoen gulden. richt, soms effecten op korte termijn verzetten. Philips is zich daarvan be wust „Maar het is goed, dat wij ons nog eens duidelijk realiseren dat maatregelen die nu worden genomen en die vervelende consequenties (ver mindering van werkgelegenheid) heb ben op korte termijn, gericht zijn op produktiviteitsverbeteringen en daardoor op verdere welvaartsgroei in de toekomst Van onze redactie economie AMSTERDAM De Philips- Ericsson-combinatie heeft over eenstemming bereikt over een verdere uitbreiding van het aan tal telefoonlijnen, alsmede over de levering en installatie van de daarvoor benodigde apparatuur, voor het teiefonieproject, dat bei de bedrijven in Saoedi-Arabië uitvoeren. Met de uitvoering van deze vervolgorder het gaat om 250.000 tot 300.000 lijnen erbij is een bedrag gemoeid in de orde van grootte van 1,25 a 1,5 miljard gulden. Volgens Philips vindt uitvoering van het teiefonieproject in Saoe di-Arabië op schema plaats. Re gelmatig worden besprekingen gehouden over aanpassingen en uitbreidingen. In het kader daar van werd in 1979 een aanvullende order geplaatst voor voorname lijk civiele werken. Ook In het verleden hebben zich uit dien hoofde structurele ontwikkelin gen voorgedaan, die aanleiding heb ben gegeven tot verschuivingen van de werkgelegenheid tussen sectoren in de maatschappij. In dit verband wees hij erop, dat in Nederland bij voorbeeld door mechanisatie en schaalvergroting het aandeel van de landbouw in de beroepsbevolking af nam van 70 naar 6 procent. De groei- iende industrie nam echter de over schotten op. Philips heeft over het eerste kwartaal van het lopende jaar een netto winst behaald van 163 miljoen gulden, te gen 162 miljoen gulden ln dezelfde periode van 1979. De omzet in geld steeg met 13 procent tot 8180 miljoen gulden. Het volume van de omzet nam met 9 procent toe. De ontwikkeling van de omzet werd in de eerste drie maanden van dit jaar positief beïnvloed door het voordeli ge saldo van nieuwe consolidates. Zonder deze invloed zou de stijging van het in guldens uitgedrukte om- zetbedrag elf procent hebben bedra gen. Voor geheel 1980 handhaaft de raad van bestuur de verwachting, dat het volume van de omzet met onge veer vijf procent zal toenemen. Het aantal personeelsleden van Phi lips is in het eerste kwartaal in de wereld met 800 gedaald tot 376.300. In Nederland verminderde het aantal personeelsleden per saldo met 500 tot 81.900. Elders in West-Europa nam het personeelsbestand ln totaal met 1800 man af. In de VS onderging het daarentegen een uitbreiding met 1200 man. De raad van bestuur van Philips ver wacht. dat de vermindering van het personeel in Nederland dit jaar zal voortgaan. Daarnaast wordt beke ken, of incidenteel werktijdverkortin gen kunnen worden doorgevoerd. Het loket van het Amsterdamse hoofdpostkantoor waar deze week 4.000 centen van 1980 in twee uur waren „uitverkocht". Er blijft vraag bestaan naar deze muntjes. Zelfs zo groot dat er een mededeling is opgehangen meldend dat de centen misschien maandag 12 mei weer zijn te krijgen. 'AIF (Reuter) 8heik Jamani, de olieminister van Saoedi- jabië, heelt scherpe kritiek geuit op de drie landen die leigerden ln te stemmen met een voorstel dat de steun had an de meerderheid van de dertien OPEC-leden. Hij zei hen ervan te verdenken, dat ze een formule voorstaan die hen lechts hogere prijzen garandeert, zonder rekening te willen naden met andere factoren,die met de olieprijs samen- angen. De drie landen, Iran, Libië en Algerije eigerden in te stemmen met een iriodieke stijging van de olieprijzen, ilgens een formule die voornamelijk gebaseerd op de economische groei ide inflatie van de industrielanden, 's Werelds belangrijkste olielanden iebben hierdoor hun eerste onder handelingsronde in Tail over de te varen koers in de Jaren tachtig, moe- *n beëindigen zonder dat een ak koord was bereikt. 8jeik Jamani deelde na afloop van de twee dagen onderhandelingen in Taif mee, dat de formule voorspelbare irijzen en voorraden zou kunnen ga- anderen. Ook zou ontreddering op de oleimarkt, zoals vorig jaar ont- itond na de revolutie in Iran, hiermee AMSTERDAM (ANP) ..We moeten doodeenvoudig erken nen dat het gemiddelde winst niveau van de bedrijven erg laag is. Het idee dat er enorme potten geld bestaan, waarvan alles en nog wat uit betaald kan worden, is een illusie." Dit zegt FNV-econoom Henk Leemreize tegen een Journalist van De Vakbondskrant van de FNV. Leemreize is van mening dat er een keuze gemaakt moet wor den door de bonden: werkgele genheid of collectieve voorzie ningen en koopkrachthandha- .ving. Bij voorkeur voor werkge legenheid, vindt Leemreize. De werknemers moeten dan ook bereid zijn hiervoor een finan cieel offer te brengen. De eco noom is van mening dat de FNV met een goeddoortim- merd plan op de proppen moet komen, waarin het herstel van de werkgelegenheid wordt uit gewerkt. Ook als blijkt dat een en ander ten koste gaat van de koopkracht, zullen de werkge vers de bereidheid moeten handhaven om voor de uitvoe ring van het plan te betalen Alleen op die basis kan de vak beweging onderhandelen met de werkgevers over herstel van de werkgelegenheid, aldus de FNV-econoom. Lte herverdeling van arbeid door arbeidstijdverkorting, ar beidsplaatsen-overeenkom sten en deeltijdbanen moeten volgens Leemreize centraal staan in het bedoelde plan On dernemingen en bedrijfstak ken waar nog forse winsten worden gemaakt moeten door ^n goede vermogensaanwas- deling (VAD) worden beteu geld. aldus Leemreize. en niet joet dat ..flutding" waarmee het kabinet nu voor de dag is gekomen. worden voorkomen. De drie dissiden te landen vrezen dat een dergelijke formule tot gevolg heeft dat de olie prijzen niet adekwaat zullen ver hoogd, en dat de olielanden op die manier zullen buigen voor de olie- nood van de westerse landen. Toch zei Irans olieminister Molnfar, die door de andere delegaties als de meest militante van de 12 aanwezige olieministers wordt gezien, na afloop van de onderhandelingen, dat „de moeilijkheden niet onoverbrugbaar lijken". Geen schisma Sheik Jamani was het eens met de huidige Opec-president, H. Calderon, die ontkende dat de meningsverschil len die er tijdens de bijeenkomst ln Taif bleken te bestaan, zouden leiden tot een nieuw Opec-schisma. Calderon dacht dat de drie dissidente landen wel zouden bijdraaien en dat zij de lange-termijn strategie van de Opec zullen acepteren, tegen de tijd dat de Opec weer basisprijs voor olie berekent..Een akkoord is niet te verwezenlijken zonder een uniforme Sjeik Jamani: „Prijzen stijgen na mislukte bevrijdingsactie in Iran." olieprijs," aldus Calderon, die hoopte dat die uniforme prijs zo spoedig mo gelijk zou worden geëffectueerd. Jamani daarentegen, heeft de hoop opgegeven dat dit tijdens de volgen de bijeenkomst in Algiers (op 9 juli) wordt bereikt. Hij weet dit aan de stijgende prijzen op de vrije olie- markt, nadat de Verenigde Staten een mislukte poging ondernamen de gijzelaars uit de ambassade ln Iran te bevrijden. Yamani betreurde het, dat de gebeurtenissen in Iran de aanleg van de zo noodzakelijke olievoorraad heeft vertraagd. Van de andere kant steunde Jamani het voorstel van een aantal olielanden, het gat in olievoor raden dat ontstond na produktiever- mindering in Iran, niet op te vullen. Sjeik Jamani: „We zullen allemaal achter Iran, als het om oliezaken gaat. Geen enkel OPEC-land zal zijn produktie verhogen om verloren Iraanse voorraden aan te willen." DEN HAAO(ANP) Ook ln Neder land begint de Zweedse stakingsgolf nu merkbaar te worden. De Tor-Line tussen Amsterdam en Ootenburg ligt volledig stil en het beroepsgoederen- vervoer over de weg ondervindt ern stige belemmeringen. Volgens een woordvoerder van NOB Wegtransport kan het beroepsgoede- renvervoer met de situatie in Zweden niet uit de voeten. Voor de enige veerdienst tussen Denemarken en Zweden die nog in de vaart is, die tussen Helsingpr en Helsingborg, gel den wachttijden van ongeveer 24 uur. Ook financieel is er een ernstige scha depost. De Stichting Nederlandsche interna tionale wegvervoer organisatie (NIWO) heeft becijferd dat momen teel 5.000 ft 10.000 ton goederen per week niet getransporteerd worden. Het zijn voornamelijk land- en bos- bouwgoederen en industriële eind- produkten. Een zegsman van de Tor-Line ver wacht op zijn vroegst volgende week zaterdag een hervatting van de veer dienst Amsterdam-Gotenburg. Dui zenden passagiers worden gedu peerd. De mensen krijgen wel hun geld terug maar dan na aftrek van annuleringskosten. Bij het Zweedse verkeersbureau in Den Haag deelde men mee dat het momenteel geen enkele zin heeft om naar Zweden te gaan. Benzine is bij na niet te krijgen, veel hotels zijn gesloten en de service in restaurants die nog open zijn, is slecht. Veel toe risten gaan graag in het voorseizoen naar Zweden, de huidige situatie is daarom een slechte zaak, aldus hel verkeersbureau. Van onze parlementsredactie DEN HAAG De industriebonden FNV en CNV zijn woedend op minister Van Aardenne (economische zaken) en de vier bedrijven, die 1700 werknemers in de scheepsbouw hoop op een nieuwe baan hadden gegeven. Het is de bonden duidelijk geworden, dat er slechts werk is voor een gedeelte van de groep. De 1700 werknemers zouden oorspronkelijk in dienst treden bij de Rotterdamse scheepsbouw en off shore combinatie (ROS). Enkele weken geleden kwam vast te staan, dat de ROS niet opgericht zou worden. In de Tweede Kamer repte minister Van Aardenne toen over een plan van een viertal werven, bedoeld om de werknemers in spé toch aan een baan te helpen. Bestuurder Ber khout van de Industriebond FNV toonde zich gisteravond zeer veront waardigd, nadat hij meer inzicht had gekregen ln het alternatief van de bedrijven. „Het stelt niets voor. Ze willen alleen een groep vakmensen overnemen, de rest zou ontslagen moeten worden. Het plan is een slag in de lucht, we praten er niet langer over," aldus Berkhout Zijn collega Bijl van de Industrie bond CNV betichtte minister Van Aardenne van „pertinente leugens"; de minister had in de Kamer gezegd, dat de werven rondliepen met plan nen om alle betrokken werknemers werk aan te bieden. „Daar klopt niets van. De minister heeft de Kamer on juiste informatie gegeven. Het kwar tet wil een groep werknemers uitkie zen, de krenten eruit pikken. Maar daarover valt met ons niet te prat- gen," aldus Bijl gisteren na bespre kingen op het ministerie van econo mische zaken. In de ogen van de CNV-bondsbe stuurder is er geen sprake geweest van „open overleg" over de toekomst van de werf VDSM op Rozenburg, ooit bedoeld als spil van de ROS. De kamer had via een motie-Van Houwe- lingen (CDA) aangedrongen op zulk overleg. Toen de regering bleef weige ren geld in de ROS te steken. Bijl: „Er valt met Rijn Schelde Verolme (waar toe VDSM behoort -red.) alleen maar te praten over de sluiting van de werf Ik heb de indruk dat het terrein leeg opgeleverd moet worden, zodat ande re bedrijven er voor een appel en een ei gebruik van kunnen maken." Ook volgens FNV-man Berkhout houdt RSV „krampachtig vast aan een let terlijke sluiting van de nieuwbouw- werf." De bonden wachten nu af, hoe de „afbouwplanen" van RSV eruit zien. De vakbondsbestuurders zijn overi gens bang, dat het concern deze ope ratie niet aankan, en daardoor op* nieuw in financiële moeilijkheden zal komen. ADVERTENTIE en thuis in uw branche Europa's grootste computerfabrikant ICI. Nederland IIV, Zwaansvliet 20.1081 Al' Amsterdam, tel.: 020-42 45 45 NEDLLOYD heeft schepen be steld of is ln vergaande staat van onderhandeling over bestellingen voor in totaal 600 miljoen. De groep gaat vier „multi-purpose" schepen aan de vloot toevoegen voor de dienst Verre Oosten-West-Afrlka, laat drié bulkcarriers bouwen in Bulgarije, twee produktentankers bij Van der Giessen-De Noord en heeft in Japap een opdracht geplaatst voor een con- tainerschip op de lijn Verre-Oosten* Zuid-Afrika. Alles moet eind 1982 va ren en betaald zijn. Op andere terreinen investeert Ned* iloyd dit Jaar 300 miljoen, wat teij opzichte van 1979 nauwelijks een ver andering betekent. Hoewel de groep voor de eerste helft van 1980 een aanmerkelijke verbetering verwacht ten opzichte van dezelfde periode in 1979 en heel 1980 vermoedelijk bete* zal worden dan het afgelopen jaar, zijn er toch wel problemen. Een daar van is de concurrentie van de transsi- berische spoorlijn voor het zeetran sport tussen Europa en het Verre Oosten. Nedlloyd zag vorig jaar de omzet stij gen tot 2,56 (was 2,38) miljard en de nettowinst tot 64.1 (was 40,1) mil joen. Dividend: 8 (6). door Herman Amelink Het besluit van de negen landen van de Europese Gemeenschap om met ingang van 17 mei economische boycotmaatregelen te nemen tegen Iran, als dan de gijzelaars in de Amerikaanse ambassade nog niet zijn vrijgelaten, heeft geleid tot een toenadering tussen de Sowjet-Unie en Iran. In Teheran werd direct na het bekend worden van het Europese besluit be kend gemaakt dat door de Iraanse autoriteiten met een Russische dele gatie, die op bezoek was in Teheran, afspraken waren gemaakt voor een nauwere economische samenwer king. Wat die afspraken precies in hielden werd niet aan de publiciteit prijsgegeven, aangezien ze eerst nog dienden te worden goedgekeurd door de islamitische revolutionaire raad. Moskou zou Iran in ieder geval heb ben toegezegd dat het handelsver keer van Iran via de Sowjet-Unie zou kunnen lopen voor het geval dat de Amerikanen en hun westelijke bondgenoten zouden besluiten tot een blokkade van de havens aan de Perzische Golf. Ondanks de politiek volslagen tegen gestelde richtingen was er tijdens het regime van de sjah sprake van een levendige handel tussen de Sowjet- Unie en Iran. In 1977 voerde Iran voor een bedrag van 1208 miljoen gulden naar de Sowjet-Unie uit en in 1978 liep dit op tot 1406 miljoen gulden. Het grootste deel van deze export bestond uit Iraans aardgas dat via een pijpleiding naar de Sowjet-Unie werd getransporteerd. Er waren on derhandelingen gaande over een tweede pijpleiding. Aardgas In 1979, na de machtswisseling in Iran, nam de handel tussen de Sow jet-Unie en het bewind in Teheran sterk af. In maart van dit jaar besloot Teheran de levering van gas aan de Russen zelfs helemaal stop te zetten, aangezien de Sowjet-Unie niet bereid was de opgelegde prijsverhoging te betalen In plaats van de tot dusver betaalde 79 dollarcent per kubieke voet gas. vroeg Teheran opeens 3,63 dollar en dat was de Russen veel te gortig. De Iraanse minister van olie zaken. Ali Akbar Moinfar, verklaarde nog liever het Iraanse aardgas zo maar te verbranden, zoals in diverse Arabische landen gebeurt, dan het voor een lagere prijs aan de Sowjet- Unie te leveren. Volgens tot dusver niet bevestigde berichten zouden Iran en de Sowjet- Unie inmiddels een akkoord hebben bereikt, op grond waarvan de gasle- veranties hervat kunnen worden. In het kader van dit akkoord zou de Sowjet-Unie ook meer technologi sche hulp verlenen. Aan die hulp be staat in Iran dringend behoefte, nu dit land geen reserve-onderdelen en technische bijstand van het Westen meer krijgt. Direct na het bekend worden van de Europese boycot werd in Teheran ook bekend gemaakt dat Iran een handelsakkoord met Roemenië had gesloten, waarbij de leverantie van olie aan dat land met zestig procent wordt opgevoerd tot 100.000 vaten (A 159 liter) per dag. Roemenië heeft zich bereid verklaard Iran daarvoor contant en in harde valuta te betalen. Teheran wilde de Europese Gemeen schap hiermee duidelijk maken dat er best een markt voor zijn olie is in het geval dat de leverantie aan West- Europa wordt gestaakt. Daar komt nog bij dat Iran voor zijn olie vijfen dertig dollar per vat vraagt, waarmee dat land ruim boven de prijs van de OPEC-landen zit, zodat de steeds ver der terugvallende produktie gecom penseerd wordt door de gevraagde meerprijs. Olie Een Iraanse handelsdelegatie bracht de afgelopen tijd ook bezoeken aan Tsjechoslowakije, Bulgarije en Oost- Duitsland om de economische ban den met deze landen nauwer aan te halen. Momenteel voorziet de Sowjet- Unie nog voor tachtig procent in de oliebehoefte van de Oosteuropese bondgenoten (met uitzondering van Roemenië, dat de helft uit eigen bo dem haalt en de andere helft impor teert), maar dit percentage zal de komende jaren gaan dalen. De Sow jet-Unie heeft niet de technische ken nis om de nog in haar grondgebied aanwezige voorraden aan te boren en de verwachting is dat de olieproduk- tie daardoor de komende jaren zal gaan dalen. Nadeel van de Iraanse olie is wèl dat de regering in Teheran er zo'n hoge prijs voor vraagt en uit sluitend in harde valuta. Het is dan ook de vraag of de suggestie, dat de Oosteuropese landen op den duur een belangrijk deel van hun olie uit Iran zullen halen economisch ook reali seerbaar zal blijken. Sadr heeft al verklaard dat hij wil streven naar volledige zelfvoorzie ning op dit gebied, maar economi sche deskundigen zijn van oordeel dat hij daar als alles meezit zeker tien Jaar voor nodig zal hebben. Voorlopig beschikt Iran nog wel over de middelen om deze invoer te bekos tigen. Bani Sadr verklaarde enige tijd geleden dat Iran het nog wel een jaar kan uitzingen, ook al zou dit land geen druppel olie meer uitvoeren. Zo ver wil de president het echter niet laten komen Hij streeft naar de her investering van het met de olie ver diende geld om op die manier een evenwichtig economisch bestel voor zijn land op te bouwen. Nu hij daar voor de steun van het Westen moet ontberen, moet hij zich voor techni sche kennis door de noodgedwongen op Oost-Europa richten. Tijd Boycot Veel van de plannen voor economi sche samenwerking tussen Iran en Oost-Europa zal afhangen van de ma nier waarop de interne economische situatie in Iran zelf zich ontwikkelt. Wat zullen de gevolgen zijn van een westelijke handelsboycot tegen Iran? Voor zijn voedselvoorziening is het land momenteel voor meer dan de helft op de import aangewezen Frankrijk. West-Duitsland, Australië en Nieuw-Zeeland namen wat dit be treft tot dusver een belangrijke plaats in. De Iraanse president Bani De kans is niet groot dat deze samen werking op zeer korte termijn zal leiden tot een herleving van de Iraan se economie. Er is veel tijd voor nodig om fabrieken op te zetten en een falend produktieapparaat weer op gang te helpen. Het Iraanse produk tieapparaat is voor een belangrijk deel op westelijke leest geschoeid en de aanpassingen die daarom nodig zijn. vergen extra tijd. Wat de gevolgen van een eventuele blokkade van de Iraanse havens zou den zijn. laat zich ook moeilijk voor spellen. De door de Russen toegezeg de medewerking voor handelsverkeer via net grondgebied van de Sowjet- Unie heeft nogal wat haken en ogen. Voor de spoorwegen is er een over slagstation bij Jolfa, ten noorden van Tabriz, waar pier dag zo'n 200 tot 3001; wagonladingen zouden kunnen wor{ den overgeladen. Dat is nodig, omdat de Sowjet-Unie een breder spoof heeft dan Iran. Het is echter de vraag of het vervoer via Jolfa voor uitbrei ding vatbaar is, omdat het Russische spoorwegnet nu al zeer zwaar belas^ is. Een andere mogelijkheid voor trans' port is de stad Astara aan de westi; kust van de Kaspische Zee. Daar kunnen over de weg aangevoerde goederen ook worden overgeslagen in, schepen die dan via de Russische waterwegen verder getransporteerd kunnen worden. Ook het wegverkeef loopt voor een belangrijk deel vla Astara. Ais Iran echter in een acute noodstti£ atie raakt door bij voorbeeld een ta lende voedselvoorziening en door eeh volledige economische blokkade, dap is de kans groot dat de grens met de Sowjet-Unie desondanks een levens lijn wordt. Nu al zijn de eerste levens behoeften in Iran schaars. Eieren, vlees, bakolie en dergelijke produk- ten zijn maar enkele dagen per wee\t verkrijgbaar De maatregelen van hqt Westen, die voor wat Europa en Ja pan betreft overigens nog geen boy cot van voedingsmiddelen en medi cijnen zullen betekenen, zullen de af hankelijkheid van Iran van de Russi sche welwillendheid ongetwijfeld vef- groten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 29