^eel werknemers Hoogovens door
riekte bewegingsorgaan in WAO
'Cardium' moet matten
jvoor pijlers leggen
'Jaarlijkse viering
hangt af van het
5 mei
kabinet'
„Datkanonsniet
gebeuren'is het nieuwe
Boekvan de Maand.
Als dank ontvang je
een gulle lach wanneer je
haar zo'n K-tel plaat geeft op
Moederdag!
Opport Amsterdamse Wetenschapswinkel:
Vaartuig bij Oosterscheldewerken
1
Tweede Kamer aanvaardt motie
„Gaat u rustig slapen"
datkc
mom
Tbten met 31 mei f22,50. Daarna f 10,- duurder.
Blokkade rijksweg
door bewoners
woonwagenterrein
tMDERPAG 8 MEI 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET P 13 HR 15 HS 17
ADVERTENTIE
jn onze redacteur wetenschappen
MSTERDAM Per honderd oudere werknemers (boven 54 jaar) meldde Hoogovens in 1975
iaalf mensen aan voor een WAO-uitkering wegens gehele of gedeeltelijke arbeidsongeschikt
lid. Werknemers uit de produktiesector maakten 73 procent meer kans om in de WAO
recht te komen dan administratief personeel. De grote oorzaken die er bij de produktiewer-
•rs uitspringen zijn ziekten van bewegingsorganen (130 procent meer kans) en psychische
bornissen (zestig procent meer kans).
K cijfers komen uit het gisteren
ubliceerde rapport „Arbeidsom-
jdigheden, sociaal beleid en WAO
de Hoogovens", uitgebracht door
Wetenschapswinkel van de univer-
Et van Amsterdam. Anderhalf jaar
den had de FNV-kadergroep van
{oudbandwalserij I van Hoog-
daar aangeklopt met deze Waslijst
i. „Waarom bereiken zo weinig
..nemers bij de Koudband I ge-
nd hun pensioen?"
lijk zwaar, en moet vaak in ongunsti
ge houdingen worden verricht. Door
organisatorische veranderingen en
produktiedruk worden de mensen
ook psychisch belast. Er wordt weinig
gedaan aan het arbeidsklimaat.
t onderzoek door universitaire me-,
erkers en studenten in samenwer-
i met de kadergroep heeft op die
geen duidelijk antwoord opge
ld, blijkt uit het rapport. Maar
Ucus Loek Fortuin heeft wel een
I pittige vermoedens. De mensen
i Koudband I zijn aan „gigantisch
1 belastende factoren blootge-
Er wordt met veel giftige stof-
n gewerkt, waarvan lang niet altijd
{eigenschappen voldoende bekend
h. Het werk is vaak warm, er treden
9te temperatuurschommelingen op
het tocht. En het werk is lichame-
Maar in welke mate deze waslijst tot
arbeidsongeschiktheid leidt, is nog
steeds niet duidelijk. Daar is een die
per gravend en meer omvattend on
derzoek voor nodig dan een weten
schapswinkel in het kader van zijn
bijstandverlening kan organiseren.
De bedoeling van het rapport is al
leen, door het naast elkaar zetten van
die waslijst en de WAO-cijfers aan te
geven dat er wel een probleem is. De
directie van Hoogovens dacht name
lijk in eerste instantie dat dit niet het
geval is.
Toen de kadergroep destijds daar
haar zorgen neerlegde en om een on
afhankelijk onderzoek vroeg, werd
dat afgewezen. Het hoofd van de me
dische dienst, prof. dr J. de Groot,
legde uit dat het percentage WAO-ers
van de Koudband I ongeveer gelijk
was aan het gemiddelde van de pro
duktiesector van Hoogovens als ge
heel. En er waren aanwijzingen dat
het WAO-bestand bij Hoogovens als
geheel gunstig afsteekt bij de lande
lijke cijfers. Wel werd toegegeven dat
die laatste vergelijking moeilijk te
trekken valt, omdat de situatie bij
Hoogovens in veel aspecten verschilt
van de landelijke situatie.
Ongerust
Maar de kadergroep bleef ongerust.
Men bleef het gek vinden dat in de
Koudband I weinig mensen gezond
hun pensioen halen, ook al zou dat
géén uitzonderlijk verschijnsel zijn.
Vandaar dat men met zijn vraag uit
week naar de Wetenschapswinkel.
Wat daar uit kwam, heeft wel enig
positief resultaat gehad. De directie
heeft haar aanvankelijk benadering
(„niets aan de hand") verlaten en
Overzichtsfoto van het werkeiland Neeltje Jans in de monding van de Oosterschelde, waar
gewerkt wordt aan de stormvloedkering. Luchtfoto capiui Press
door Barend Mensen
ger verwijderd en vervangen door
ander zand. Vanzelfsprekend
wordt ook zo'n nieuwe laag ver
dicht.
BURGHSLUIS Na de Mytilus (mossel), die al aan het werk is, en de Ostrea (oester),
die in aanbouw is en begin 1982 in functie moet komen, nu ook de Cardium (kokkel). De
bouw daarvan is zo juist in gedeelten aanbesteed. Het zijn alle drie vaartuigen die nodig
Zijn voor de bouw van de pijlerdam in de Oosterschelde.
Aan schepen in de normale zin
van het woord moet daarbij niet
worden gedacht. De Ostrea wordt
een drijvende heel eigenaardig ge
vormde hefinstallatie. Zij zal
itraks de veertig meter hoge en
16.000 ton wegende pijlers stuk
voor stuk omarmen, ze drie meter
'an de bodem van een onder wa-
«r gezet bouwdok lichten en ze"
'ervolgens naar de sluitgaten
•rengen om ze daar voorzichtig op
iun plaats te laten zakken. Dat
jebeurt 66 keer. Met de bouw van
Ut „hefschip", zoals de Delta-
lienst van rijkswaterstaat het
loemt, is ruim 72 miljoen gulden
[emoeid.
'an de pijlers zijn er op het ogen
blik in het eerste compartiment
'an het bouwdok bij het werkei-
and Neeltje Jans zo'n stuk of
jwintig in aanbouw. Hun funde-
mg in de vorm van uit drie lagen
bestaande „matten" kan niet wor
den gelegd voor de ondergrond is
verdicht. Dat wil zeggen: inge
klonken en versterkt. Daar zorgt
eveneens vreemdsoortig vaar-
jjjjjj voor. dat het „verdichtings-
|chip Mytilus" wordt genoemd.
|let bestaat uit een kolossale pon
ton met vier zijstukken en draagt
sen installatie die vier, op één rij
opgestelde, trilnaalden in bewe
eg brengt. Met deze veertig me
er lange naalden kan de bodem
tot een diepte van vijftien meter
worden verdicht. Door de vibratie
worden de zandkorrels dichter op
Ie'Kaar geperst en wordt de massa
flus steviger. Op plaatsen in de
sluitgaten met een te slechte on
dergrond wordt deze door een zui-
Goedkoopste
De Mytilus is de goedkoopste van
de drie vaartuigen. Zij heeft 23
miljoen gulden gekost. De duurste
is de Cardium, die voor 92 miljoen
gulden op de begroting staan. De
Cardium moet eind volgend jaar
in bedrijf komen. Gedurende an
derhalf jaar gaat ze de bodem in
de drie stroomgaten vlak maken.
Ook legt ze het fundatiebed waar
op met hun voeten van veertig
meter In het vierkant de pijlers
komen te staan.
Ir. T. Visser, hoofd van de pijler-
dambouw, heeft de daarvoor te
gebruiken matten eens vergeleken
met de in de middeleeuwen toege
paste methode om met aan elkaar
gehechte koeiehuiden de onder
grond zodanig vast te houden dat
er een gebouw op kon worden ge
zet. In wezen gebeurt ten behoeve
van de pijlerdam namelijk hetzelf
de. Alleen wordt het fundatiebed
daarvoor opgebouwd uit van
kunststofdoek gemaakte matten
van tweehonderd meter lang en
veertig meter breed. Zoals gezegd
bestaat zo'n mat uit drie lagen.
Die zijn respectievelijk gevuld
met zand, grind en een ander grof
korrelig materiaal. De matten ko
men aan weerszijden van de pijler
dam te liggen over een breedte
aan elke kant van dik zeshonderd
meter. Ze zullen tezamen de bo
dem over een oppervlak van vier
miljoen vierkante metej; vasthou
den en beschermen.
Om de bodem vlak te kunnen ma
ken wordt de Cardium voorzien
van een baggerinstallie. Ook al
weer een heel bijzondere, namelijk
een met een zogenaamde „dust-
panzuigmond".
Die is het best te
'vergelijken met het mondstuk van
een stofzuiger, maar dan wel een
van 40 a 45 meter breed. Nadat de
Mytilus de grondverbeteringen
heeft uitgevoerd komt de Cardi
um in actie. Aan de ene kant van
het vaartuig wordt de bodem geë
galiseerd en aan de andere kant
wordt er vrijwel tegelijkertijd een
mat op afgerold. Zo'n mat zit op
een grote cylinder, die tijdens het
varen langzaam draait. De matten
worden vervaardigd in een speci
aal daarvoor op het werkeiland
Neeltje Jans gebouwde fabriek.
Vernuft
De werkzaamheden onder water
zijn veel gecompliceerder dan de
op het ogenblik voor de leek
steeds duidelijker wordende werk
wijze die in het door kaden om
zoomde (want onder de waterspie
gel liggende) bouwdok bij Neeltje
Jans wordt gevolgd. De pijlerdam
kan straks dan ook slechts be
staan en functioneren dank zij het
waterstaatsvernuft, dat gedurfde,
volslagen nieuwe methodes vond
om een zo wisselvallige en, wat
haar bodem betreft, zo bewegelij
ke zeearm als de Oosterschelde te
bedwingen.
staat nu positief tegenover een veel
omvattend onderzoek naar de ar
beidsomstandigheden.
De manier waarop men dat wil aan
pakken, is de kadergroep echter ge
heel in het verkeerde keelgat gescho
ten. Woordvoerder Ab Yzelendoorn:
„Een doorbreking van ons beleid, een
versnippering van de in onze groep
opgebouwde kennis." Het probleem
is, dat de directie in de commissie die
het onderzoek moet gaan sturen, van
de zes zetels er één wil inruimen voor
een lid van de FNV-werkgroep. De
andere twee werknemerszetels zijn
voor mensen uit het vertegenwoordi
gend overleg. Hoogovens kan moei
lijk om het bestaan van een stelsel
van ondernemingsraden heen. Maar
voor Yzelendoorn is deze consequen
tie onverteerbaar: „Dan zit er aan
werknemerskant maar één goed inge
werkt lid in die commissie om de zaak
aan de gang te krijgen. De druk op
die ene man zou onmenselijk wor
den." Dat ene lid wordt dus niet gele
verd.
Signaalfunctie
Hoewel het rapport van de weten
schapswinkel allesbehalve een afge
rond geheel is, kan het wel een
belangrijke signaalfunctie hebben.
Juist het feit dat de WAO-situatie bij
Koudband I statistisch géén uitzon
dering is, geeft de détailgegevens en
de (tot nog toe Interne) cijfers over
Hoogovens een betekenis waarover
ook in andere industrieën misschien
het vrucht kan worden nagedacht.
Krakers verlaten
vrijwillig voormalig
Gronings restaurant
GRONINGEN (ANP) De krakers
van het voormalige restaurant de
Faun aan het Zuiderdiep in Gronin
gen hebben dit pand gisterochtend
vrijwillig verlaten. Zij besloten daar
toe, omdat zij verdere rellen rond het
pand wilden voorkomen. Bovendien
kregen zij de toezegging van de ge
meente, dat deze in overweging zal
nemen om het pand gedeeltelijk als
woonruimte voor een en twee-per
soonshuishoudens te bestemmen. In
hoeverre dat mogelijk is, moet nog
worden onderzocht.
Innliddels heeft de kraakorganisatie
Groningen al weer een nieuw pand in
de binnenstad gekraakt ten behoeve
van de krakers, die door het verlaten
van de Faun op straat zijn komen te
staan.
Het voormalig restaurant werd op 30
april gekraakt. Kort nadien ontston
den rellen tussen de krakers en groe
pen andere jongeren. De krakers wer
den met stenen bekogeld en de politie
moest meermalen optreden om hen
te beschermen. Er werden tijdens de
rellen 24 jongeren opgepakt, die nog
deze week zullen worden berecht we
gens hun aanvallen op de krakers.
De gemeente Groningen wil het nu
weer leegstaande pand huren. Enige
tijd terug had de gemeente het pand
al bestemd voor een artotheek en
kantoorruimte voor gemeentelijke
ambtenaren.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Of de vijfde mei in de toekomst een jaarlijks
terugkerende feestdag zal worden zal afhangen van een belis-
sing door het kabinet. Dat antwoordde staatssecretaris Wallis
de Vries (CRM) gisteren tijdens een debat over hulp aan
mensen, die nog psychische gevolgen van de oorlogsjaren
ondervinden. De gehele Kamer heeft zich tijdens dit debat
achter een motie van de PvdA en de CPN geschaard, die stelt
dat de vijfde mei opnieuw dient te worden uitgeroepen tot een
jaarlijkse nationale bevrijdingsdag.
De Kamer is van mening dat zoiets de
gevoelens tot uitdrukking brengt van
diep respect van de Nederlandse ge
meenschap tegenover alleen die zich
bij het verzet hebben ingespannen en
ook aan hen die door vervolging en
geweld diep zijn getroffen. Verder is
men van mening dat herdenking en
viering van de bevrijding in het teken
dienen te worden gesteld van de
voortdurende bezinning op de ge
beurtenissen in de jaren '40-'45.
Al eerder heeft de communist Wolff
gevraagd om de viering van de vijfde
mei opnieuw tot gewoonte te maken.
Dat gebeurde tijdens de algemene
beschouwingen vorig jaar. Minister
president Van Agt antwoordde daar
op dat hij het een goede gedachte
vond en dat het kabinet zich erop zou
bezinnen. Ook voor die tijd is de zaak
ADVERTENTIE
't Leek allemaal zo ver van ons bed.
Maar voor we goed en wel wakker
waren, rolden de tanks al door de straat
Vielen de Duitsers letterlijk uit de lucht.
De oorlog was ons leven binnen
getrokken.
Het lijkt 40 jaar later misschien
onvoorstelbaar; maar, ondanks alle
gruwelen, ondanks alle terreur, probeer
den we er toch het beste van te maken.
We pasten ons wonderwel aan. En we
bleken vindingrijker dan we dachten.
Over de geschiedenis van het dage
lijks leven in de Tweede Wereldoorlog
gaat het nieuwe Boek van de Maand.
Verteld aan de hand van anecdotes,
persoonlijke verslagen en dagboekfrag
menten.
Zichtbaar gemaakt door talloze foto's
en afbeeldingen, waarbij nooit eerder
gepubliceerd materiaal uit privé-bezit.
Het boek werd samengesteld door
de bekende journalist Evert Werkman
en de geschiedkundigen Madeion
-de Keizer en Gert Jan van Setten.
Het is een bijzonder boek geworden,
waarin de wonderlijke sfeer^
van die dagen tot leven
komt. Ook al hebt u die
niet zelf meegemaakt.
De aanbieding is geldig van 1 t/m 31 mei. Echter zolang de voorraad strekt.
al eens ter sprake geweest. De pre
mier is er echter nooit op teruggeko
men. Ook gisteren wees de staatsse
cretaris erop dat het tot de competen
tie van de minister-president behoort
om hierop te reageren.
Tweede generatie
De Tweede Kamer zag wel een kans
een harde toezegging van staatsse
cretaris Wallis de Vries en zijn collega
Kraaijeveld-Wouters af te dwingen,
waar het gaat om de hulp die de
..tweede generatie" moet worden ge
boden. Het werk- en adviescollege
dat zich jarenlang over de verschil
lende mogelijkheden heeft gebogen
voor niet-geldelijke hulp aan oorlogs
getroffenen heeft ook daarover de
regering geadviseerd.
De regering heeft voor die hulp een
grens getrokken bij diegenen die de
oorlog nog bewust hebben meege
maakt. Dat wil zeggen: uit de wet
voor de uitkering voor vervolgings
slachtoffers wilde de regering de zo
geheten „anti-hardheidsclausule"
schrappen. Mevrouw Kraaijeveld zag
daar aanleiding toe, omdat kinderen
van slachtoffers een beroep kunnen
doen op andere hulp, die voor ieder
een ter beschikking staat. Bovendien
bleken er in de laatste zeven jaar
slechts 43 kinderen een beroep op te
hebben gedaan. Voor de Kamer reden
te meer om te vragen hierover niet al
te moeilijk te doen.
Het lukte PvdA-woordvoerder Mijer
niet om deze immateriële hulp aan
slachtoffers in het buitenland veilig
te stellen. Eigenlijk gaat het alleen
om hen die in Israël verkeren. Vroe
ger was nog aan de Nederlandse am
bassade een bureau verbonden dat in
die hulp voorzag. In 1977 zag de rege
ring af van geldelijke steun. Tegen
woordig wordt dat werk betaald door
de Gereformeerde Kerken in Neder
land en het Julianafonds. Meijer
meent dat het de taak is van de
overheid dus die van het gehele
Nederlandse volk die steun voor
zijn rekening te nemen. De bewinds
lieden hielden echter voet bij stuk.
OSS (ANP) Bewoners van het
woonwagenterrein Vorstengrafdonk
in Oss hebben woensdagnacht bij
herhaling de rijksweg Nijmegen-Den
Bosch geblokkeerd met auto's en bar
ricades van brandende autobanden.
Zij protesteerden tegen het totaal af
sluiten van het gasnet dinsdagoch
tend vroeg door het gasbedrijf Maas
land Gas. Reden voor het afsluiten
van het hele terrein was het vier jaar
lang collectief niet betalen van de
voorschotnota's. Het gasbedrijf vond
de tot zes ton gegroeide schuld voor
het terrein te groot en besloot de.
gastoevoer rigoureus te beëindigen.
De bewoners van het terrein bezetten
maandagmiddag geruime tijd de
Raadhuisstraat in Oss en het ge
meentehuis. 's Avonds richtten zij
hun protest tegen de rijksweg. De
brandweer en de Mobiele Eenheid
werden ingezet om de orde te herstel
len, hetgeen omstreeks twee uur in de
nacht uiteindelijk lukte, omdat vol
gens een woordvoerder van de ge
meente de demonstranten doodmoe
naar bed gingen.