"Vreugdetranen bij intocht
Canadezen in Amsterdam
'Verraad bij slag om Arnhem uitgesloten'
Appèl op geweten
ook nu nog nodig
m&Ê*.
ÖORLOGSVLIEGER
i VANORANJE
Gasophoping en
opgeblazen gevoel
C eolaf
Ontdek het
geheim van Neerlands
nieuwste kaas!
minder zout,
méér smaak!
'Koningin Beatrix bij herdenking:
Prins Bernhard in openhartig televisie-interview:
f25,-
khrrr-haarlem
j /cabernet\
danjou
êèd
optiplan,
«xlJËï o
=|NSC
ISDAG 6 MEI 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
^Jeneraal Bell Irving, bevelhebber van de Canadezen die in 1945 Amsterdam bevrijdden, rijdt 35 jaar
e£ter staande in een jeep de Dam op. Foto Marcel
jplocr Jan Roelfs
ISTERDAM Wéér waren er vreugdetranen, omhelzingen, bloemen, zoals in mei 1945. Nu
s er een nieuwe generatie, die geestdriftig de (oude) legervoertuigen beklom, waarmee de
nijders van Amsterdam hun intocht herhaalden. Overwegend grootvaders, behangen met
jerscheidingen, de regimentskepi op de grijze haren, te zamen 350 veteranen, die zeiden,
Et het net zo overweldigend was als op die achtste mei, nu 35 jaar geleden.
kwamen wéér over de Berlage-
deflrug, op weg naar de Dam, waar de
itoet ruim een uur te laat aankwam.
Maar dat kwam door de onverdeeld
jiaugdevolle stad, die in Zuid en Cen-
ftum de Canadezen bijna de door
lacht belette, die de nu krakkemikki-
ije legerwagens omzoomde. Deze in-
Sebt overtrof alle verwachtingen
Mfc zijn verbijsterd," aldus generaal
Bell Irving, die later in het paleis op
Dam, prinses Juliana en prins
ard deelgenoot maakte van
ervaringen en van de dankbaar
van zijn medestrijders van wei
die met hun vrouwen in de Bur-
met het prinselijk paar bijeen
triomftocht
Een Amsterdammer bedankt
een Canadese veteraan tijdens
de intocht in Amsterdam, 35 jaar
na de bevrijding.
qua geestdrift en massaliteit een in-
comste, die Amsterdam in vredestijd
nog slechts eenmaal eerder had be
leefd: de begroeting van Ajax, toen
dat de wereldbeker had gewonnen.
letSet was inderdaad een triomftocht
len, zo Amsterdams als maar
•lijk was, alle registers van de
Igie waren opengetrokken, tal
kleine, maar uitbundige trekjes
als franje, die men niet kon
Oude dames, die hun jonge
ien van weleer, opnieuw en zonder Ujj jg hgt"
•oom kusten, mannen en vrouwen J
met kleine glaasjes op deze gure „Ja, dat is hem." riep een oude vrouw
dag kwamen aandraven, de be- geëmotioneerd, toen ze bij de Berla-
lentribune op het Museumplein, gebrug héér Canadees van 1945 her-
t honderden met vochtige ogen, kende. Tulpen en anjers, gejuich,
t als de Canadezen, die niet moe schudden van handen. En ondertus
sen vlogen de „Sweet Caporals". de
sigaretten van weleer, samen met de
Ïit geweldige Amsterdam, geen platte reepjes melkchocolade, door
d Jn West-Europa, dat dit even- de lucht. Muziekklanken van de Sea-
t. Dit is de tweede gelukkige dag forth Highlanders vermengden zich
Lslü ons leven op Europese bodem," met het applaus, dat ook bestemd
Dompelden de Canadezen. Het was was voor de voormalige Binnenland-
se Strijdkrachten, bewapend met
hun oude stenguns. En uit sommige
huizen woei de stem van Vera Lynn
naar buiten.
Amsterdam stond bijna op zijn kop,
terwijl de Dam geduldig wachtte.
Daar ook duizenden, daar ook een
hartverwarmende eensgezindheid.
Met ook de kinderaubade, toen de old
soldiers naast hun voertuigen ston
den: „Hoera, het is mei, laat ons zin
gen van de vreugde van deze dag."
ADVERTENTIE
De avontuurlijke belevenissen van
een onvermoeibare vechter.
Enkele duizenden duiven gingen de
lucht in, ze moesten de feestballon
nen als het ware omzeilen, en telkens
kopermuziek en uiteraard toe
spraken.
verdwijnen snel
en betrouwbaar met
Goedsmakende
kauwtabletten
Verpakkingen
a 20 en 50 stuks
in doordrukstrips
Lees vooraf de
gebruiks
voorschriften
Uitsluitend
bij apothekers
en drogisten
'n Bovenste beste
het land
Waal.
te ambach-
van verse
natuurkaas uit
van Maas en
Volsens de bes
telijke tradities
dasmelk bereid en 25% minder
zout dan gebruikelijk.
Een traktatie voor de liefhebbers,
zowel op^rrr^de boterham als uit het
De Maaslander;
(In de winkels waar het soed kaas kdpen is, komt u m vast wel tegen.)
vuistje!
Burgemeester Polak: „De dank van
deze stad blijft een oceaan over
bruggen!//
Generaal Irving Bell: „God zegene U
allen en deze kleine duif, die ik nu
loslaat."
Amsterdam heeft zich op de dag van
gisteren van zijn beste kant laten
zien. er is hoe kon het ook geen
wanklank gehoord. Het herdenkings
monument aan de Apollolaan was
onthuld, op de Dam was er een bloe-
menmozaiëk gelegd en vrijuit wap
perde de Canadese vlag naast de Ne
derlandse.
Meer dan een half uur duurde de
intocht met indringende doedelzak
muziek van de Canadezen op het
nationale plein, waar men bleef wach
ten. totdat ze het paleis hadden verla
ten. „De prinses en de prins hadden
best op het balkon willen komen,
maar dat gaf helaas technisch proble
men. Het was gesloten aldus vi-
ce-voorzitter Gerard de Klerk van de
Stichting „Amsterdam dankt zijn Ca
nadezen". die het prinselijk paar
langs de gasten had geleid.
Men was blijven wachten om nog
maals te applaudisseren, zoals men
óók had gedaan, zondagavond, na de
dodenherdenking, waarbij de Vetera
nen aanwezig waren en zoals men ze
wat ingetogen had gegroet, toen ze
zondagmorgen in een uitpuilende
Westerkerk een oecumenische dank
dienst meemaakten.
Ze blijven nog tot vrijdagmorgen, ze
zijn een welhaast vertrouwde groep
in het stadsbeeld geworden;
En heel wat ouc ere Amsterdammers,
die vreugdevol maar »k met het
onuitgebluste leed in menig hart,
deze dag der Canadezen hebben mee
gemaakt. hebben tegen zichzlf ge
zegd, de geestdrift van de jeugd in
aanmerking genomen: „Zou de bood
schap dan toch zijn overgekomen?"
..Amsterdam salutes Canada", een
rijke „historische ervaring, „een
vriendschap, die een gebroken wereld
tot voorbeeld mag strekken." aldus
Irving BelL
DEN HAAG (ANP) Konin
gin Beatrix heeft gisteren in
de Haagse Houtrusthallen
een toespraak gehouden tij
dens de nationale manifesta
tie ter gelegenheid van de
herdenking van de bevrij
ding. Hieronder volgt de let
terlijke tekst.
„Een woord dat op deze dag bij de
herdenking van onze bevrijding
wordt gesproken, moet een sober
woord zijn, want die bevrijding is
duur betaald: door bondgenoten en
door ons eigen volk. Er is geen vijf
de mei zonder een vierde.
Gisteren zijn overal in ons land ve
len zwijgend langs gTaven en ge
denktekenen getrokken. De klok
ken der herdenking werden alom
geluid. De stilte daarna deed het
leven verstommen en wij waren met
ingetogen ernst alle doden in
dachtig.
Geen feestgedruis, geen vreugde
klank kan ons die stilte doen verge
ten. Daarvoor is onze eerbied te
groot tegenover al het leed dat ook
nu nog, vijfendertig jaar later, door
velen wordt ervaren als ondraaglijk.
Ik spreek over dit alles met
schroom, want zij die, als ik zelf,
bezetting en bevrijding alleen maar
kennen uit beeld en verhaal, kun
nen nimmer ten volle beseffen wat
zij inhielden.
Maar die schroom weerhoudt mij
niet om te getuigen van de achting
die ik koester voor de ouderen on
der ons. die in de oorlog gevormd
zijn en getekend. Wat thans verha
len zijn, was voor die ouderen reali
teit, waarin zij leefden:
een realiteit van ontberingen, voor
al in de hongerwinter,
van angst op de vlucht- en in de
onderduik,
van wanhoop bij het weggesleept
worden.
van verdriet om het verlies van dier
baren,
van lijden in gijzeling en krijgsge
vangenschap.
van worstelen om staande te blijven
in gevangenissen,
in concentratie- en in internerings
kampen, hetzij in Europa, hetzij in
Azië.
Eendrachtig
Het kan vermoed ik niet an
ders of er zijn er onder de ouderen
die, rondziende in de wereld van
vandaag, teleurgesteld zijn. Uit de
pijn en uit het puin van een ge
schonden wereld, is een in veel op
zichten ander Nederland herrezen
dan was gehoopt en nagestreefd.
Het vertrouwen dat menselijk geluk
vanzelf als het ware terug zou keren
wanneer de vrijheid werd hersteld
en de ontbering opgeheven, bleek
een illusie. Uit de welvaart vloeide
niet automatisch het welzijn voort.
Wanneer oude problemen konden
worden opgelost, bleken dikwijls
daarmee nieuwe moeilijkheden te
ontstaan. Verlangens kwamen op.
eisen werden gesteld, die niemand
had voorzien. En met de normen in
de gehele westelijke wereld, ver
schoven ook de normen in ons eigen
land.
'Uit de tijd'
Hoe goed kan ik mij indenken, dat
het ouderen pijnlijk treft, als waar
den, waaraan zij in hun leven
kracht hebben ontleend, door jon
geren „uit de tijd" worden geacht
en wanneer jongeren de zin van wat
de ouderen vooral op deze dag wil
len gedenken, niet aanvaarden.
Ik meen evenwel, dat het de onont
koombare plicht der ouderen is, te
luisteren naar de gerechtvaardigde
vragen van de nieuwe generatie.
Jongeren immers, voelen het als
hun opdracht de waarden welke in
hun jeugd aan hen als zekerheden
werden voorgehouden en meegege
ven, te beproeven, bij te stellen, aan
te vullen, kortom: te vertalen in de
taal van vandaag. Het is voor de
jongeren nu, niet meer voldoende
om oorlog, onderdrukking en be
vrijding te herdenken. Dat verleden
staat ver van hen af.
Levend in een wereld vol dreiging
en velerlei onderdrukking, in een
wereld ook van bittere armoede
voor een groot deel van de bevol
king van onze aarde, brengen die
jongeren terecht opnieuw naar vo
ren dat het herdenken alleen dan
zin heeft, wanneer blijkt dat de
waarden die toen zijn verdedigd,
ook nu nog houvast bieden.
Solidariteit
Het herdenken waarvoor wij samen
zijn gekomen, moet meer zijn dan
een nostalgisch stilstaan bij het ver
leden Dat kan het ook zijn. Hoewel
het avontuur en de heroïek zeker
niet ontbraken, ontleende de werke
lijke strijd die van '40 tot '45 werd
gestreden, daaraan toch niet zijn
zin Het ging om het verzet tegen
onderdrukking, tegen rassenwaan,
en tegen ideologische overheersing;
het was een strijd die. meen ik, vóór
alles werd gevoerd vanuit gevoelens
van menselijke solidariteit. En wie
durft zeggen dat de huidige wereld
geen onderdrukking, geen rassen
waan. geen ideologische overheer
sing te zien geeft? Wie durft zeggen
dat gevoelens van menselijke soli
dariteit nu niet even noodzakelijk
zijn als een generatie geleden?
Als de grenzen der verdraagzaam
heid zijn overschreden, als rechts
verkrachting verheven is tot wet.
als honger en ziekten gehele volke
ren teisteren, dan komt het ook
vandaag op visie aan. op moed. op
eensgezindheid en op daden. Visie
stel ik voorop, want treffend is het
hoe zij in de nacht der onderdruk
king een helder schijnsel bleek te
zijn. De gerechtvaardigde diepe af
keer van het nationaal-socialisme
had niet het laatste woord. Nergens
duidelijker dan in de Nederlandse
illegale pers is bepleit dat er een
nieuw Europa diende te herrijzen,
waarin ook voor Duitsland een
nieuw begin mogelijk moest zijn.
Toekomstvisie
Juist in de jaren dat men vecht voor
de herwinning van onze nationale
onafhankelijkheid werd al getuigd
van zin voor werkelijkheid en toe
komstvisie ten aanzien van samen
werking en samengaan van landen
in Europa na de oorlog. Werkelijk
heidszin. verantwoordelijkheidsge
voel en betuigde solidariteit heffen
ons nationaal verzet ver uit boven
de historische beperktheid van vijf
oorlogsjaren en geven aan de her
denking van wat toen is geschied,
actuele betekenis.
Van de strijd die voor ons volk op 10
mei 1940 begon, zei mijn grootmoe
der koningin Wilhelmina. in haar
eerste toespraak voor Radio Oranje
dat het er een was (Ik citeer) „die op
geestelijk gebied thuishoort en diep
verborgen in het hart van de mens
wordt uitgevochten." Deze woorden
haal ik aan omdat zij de strijd om
de vrijheid waar het toen om ging.
omhoog tilden naar een geestelijk
niveau en omdat zij ieders indi/i-
duele verantwoordelijkheid onder
streepten. Mijn grootmoeder deed
een appèl op het persoonlijk gewe
ten Ik meen dat voor zulk een appèl
ook nu nog alle reden is.
Zij die eertijds aan haar oproep
gehoor gaven, hebben een strijd ge
voerd die, in de zin welke ik trachtte
aan te geven, van blijvende beteke
nis is. Misschien is het daarom pas
send dat ik tot slot herhaal wat één
van de grote voorvechters uit het
verzet, Hendrik Mattheus van
Randwijk, kort na de bevrijding
schrééf. Het was dit:
Vrijheid
In die realiteit stond de toekomst
van onze democratische samenle
ving op het spel.
Geloof, levensbeschouwing. of
staatkundige overtuiging bracht
velen ertoe terwille van de herove
ring van onze democratie en vooral
ter bescherming van de vervolgde
medemens, het eigen leven op het
spel te zetten. Dwars door alle gele
dingen van onze verdeelde samenle
ving heen voelden mensen zich één-
drachtig hiertoe verbonden.
Misschien werd hun aller inspiratie,
hem gemeenschappelijk vertrou
wen, wel het krachtigst uitgedrukt
in de drie simpele woorden welke
een verzetsman grifte in de muur
van zijn cel: „Gerechtigheid zal we
derkeren".
„Vrijheid is geen marktwaar. Men
verkwanselt haar niet voor rust: wij
leveren haar niet uit en kunnen
haar niet in beheer geven aan ande
re machten dan aan ons zelf
Zij wordt op duizend manieren be
dreigd en wij kunnen haar op even
veel manieren verraden. Daar
mee verraden wij meer dan de vrij
heid zelf. want zij is geen bezit,
maar een functie, een mogelijkheid,
waardoor wij leven en al datgene
kunnen verrichten dat wij als mens
verrichten moeten. Er is
een nuchterheid die spannender is
dan alle romantiek, een geloof dat
stouter wegen zoekt dan de wildste
avonturier, en een verlangen, dat de
kleinste dingen groot maken kan
Moge deze nuchterheid, dit verlan
gen en dit geloof ons deel zijn in een
vrij Nederland."
Moge deze nuchterheid, dit verlan
gen en dit geloof ons deel blijven in
de toekomst die ouderen en jonge
ren tezamen tegemoet gaan en
waaraan zij ook samen vorm moe
ten geven.
De koninklijke familie woonde in de Houtrusthallen in Den Haag een manifestatie ter gelegenheid
van bevrijdingsdag bij. Op de foto van links naar rechts koningin Beatrix, prins Willem Alexander,
prins Johan Friso, prins Constantijn, prins Claus, prinses Juliana en prins Bernhard.
Bob van der Stok: Engelandvaarder,
i Spitfire-pitoot. Eén van de hoofd
personen vanTHE GREAT ESCAPE.
Oommandant van Squadron 322.
door Huib Goudriaan
Met een woord vooraf
van dr. L. de Jong.
AMSTERDAM Prins Bernhard acht verraad bij de luchtlandings-operatie
Market-Garden (de slag bij Arnhem) in 1944, zowel als bij het Englandspiel. de
spionage-affaire die ruim vijftig Nederlandse agenten het leven kostte,
uitgesloten. De prins zei dit in een gisteren door de NOS uitgezonden, en voor
de abdicatie van prinses Juliana opgenomen televisie-interview.
ADVERTENTIE
ACKERMANTAURANCE
GEÏMPORTEERD DOOR:
s vvk°opmaNS BRUINIER B
1 AMSTERDAM y/
Het interview werd opgeno
men naar aanleiding van de
herdenking van de Duitse ca
pitulatie in Hotel de Wereld te
Wageningen in 1945. De vra
gen van het gesprek werden
voorbereid door de journalist
Marcel Enkelaar en het ge
sprek werd afgenomen door
NOS-redacteur Klaasjan Hen
driks. Opvallend was de open
hartigheid waarmee prins
Bernhard zich uiUiet over zijn
ervaringen gedurende de
tweede wereldoorlog. Hieraan
is niet vreemd dat de regering,
nu de prins geen echtgenoot
meer is van het staatshoofd,
hem vrijer kan laten spreken.
„Hij staat nu inderdaad ver
der van de kroon af", aldus
een woordvoerder van de
Rijksvoorlichtingsdienst, gis
teravond.
Loslippigheden
In de loop der jaren zijn er
nogal eens geruchten geweest
dat prins Bernhard op zijn
hoofdkwartier in Brussel in
1944 in contact zou zijn ge
weest met de altijd als verra
der bestempelde Christiaan
Lindemans (bijnaam King
Kong). Loslippigheden op het
hoofdkwartier van de prins
zouden volgens deze geruch
ten hebben geleid tot het be
kend worden van de luchtlan
dingsoperatie Market Gar
den, die uitliep op de catastro
fe van de Slag bij Arnhem.
Vóór 17 september, de dag
waarop de luchtlanding bij
Arnhem begon, zou Linde
mans in Brussel zijn geweest.
Op de vraag van de NOS-re
dacteur welke lezing de prins
hierop heeft, zei hij: „Ik heb
geen lezing, ik vertel de waar
heid." Lindemans is een dag
of drie, vier na Arnhem, op 20
op 21 september op mijn
hoofdkwartier gekomen".
King Kong
De prins voegde hieraan toe
dat destijds door zijn staflid
Kas de Graaf, Lindemans
voor „goed" was versleten. La
ter bleek echter dat Linde
mans, alias King Kong, fout
was. Volgens prins Bernhard
heeft King Kong na zijn ver
trek uit Brussel wel iets ver
teld aan de SD-chef Schrei-
der. maar de Duitsers konden
daardoor niet op de hoogte
zijn gekomen van de voorge
nomen luchtlandingsoperatie.
De suggestie dat King Kong
vóór 17 september op zijn
hoofdkwartier zou zijn ge
weest, bestempelde de prins
als „pure fantasie" De oor
zaak van de mislukking van
Market-Garden was. dat de
Britten geen geloof hechtten
aan de waarschuwingen die
hij en de Nederlandse gene
raal Doorman (mede dank zij
inlichtingen van het Neder
landse verzet), aan de Britse
maarschalk Montgomery had
den gegeven. Daarbij werd er
op gewezen, aldus de prins,
dat de Duitsers grote hoeveel
heden tanks en luchtafweer
bij Arnhem hadden verza
meld.
Het Englandspiel is volgens
prins Bernhard „volledig ver
knoeid door de Britten, aan
wie het niet was opgevallen
dat de security check (de voor
het droppen met de agenten
gemaakte afspraak, dat zij bij
arrestatie bepaalde afgespro
ken onregelmatigheden uit
hun telegrammen zouden
weglaten werd gebruikt). „De
Britten hebben de dode men
sen op hun geweten", aldus
prins Bernhard.
Top-nazi's
Desgevraagd zei de prins dat
hij in 1940 in Laren geen ont
moeting met top nazi's heeft
gehad. Wel had hij daar. in
april 1940. van Günther Frank
Fahler. zijn voormalige chef
bij IG-Farben, informaties
ontvangen van de op handen
zijnde Duitse aanval. Die in
lichtingen had de prins aan
het Nederlandse hoofdkwar
tier doorgegeven. Volgens
prins Bernhard was Fahler
geen nazi Dit blijkt wel uit
het feit dat hij later werd vrij
gesproken en dat hij inlichtin
gen aan Nederland had door
gegeven. De prins vertelde in
het gesprek dat hij na de oor
log geen enkele ambitie had
om meer invloed te krijgen
dan de constitutionele monar
chie hem toestond.
„Een absolute monarchie zou
juist datgene zijn waartegen
wij in de oorlog hebben ge
streden, aldus prins Bern
hard Hij voegdehieraan toe
dat hij, als hij alle roddelver
halen die in de loop der Jaren
over hem de ronde deden, had
moeten ontzenuwen, hij geen
tijd meer voor werken zou
hebben gehad. Prins Bern-
hard antwoordde op de vraag
welke verwachtingen hij in
1945 had van het na-oorlogse
Nederland: „Dezelfde als ko
ningin Wilhelmina; wij had
den gehoopt dat Nederland
echt vernieuwd zou worden,
dat er een grote tolerantie en
vee! minder politieke partijen
zouden komen, en dat de lei
dende mensen uit het verzet
bij het landsbestuur zouden
worden betrokken."
ADVERTENTIE
termi|nbewaking I
brengt rust èn dynamiek I
in uw organisatie I
02510 25645*1
Ö^IIMO
nil d&L
3L
V
akSmD.'w
..Mam, ik ben nu klaar met op
ruimen
