-jrjr
Toen en nu een goed woord
voor Nijmegen en Doetinchem
Cubanen vluchten
bureau VS binnen
OPEC bespreekt
prijs ruwe olie
Indonesië-
drama
herleefd
Advies voor
overslaghaven
in IJmuiden
Smit-Kroes opent
complex 'Kijfhoek'
MAANDAG 5 MEI 1980
TROUW/KWARTET
«J ...fill
„De Klokkenberg" in Nijmegen
door J. A. van Bennekom
Gelet op de dalende geboortencijfers en de niet altijd evenwichtige spreiding over het
land is het onontkoombaar dat het aantal pedagogische academies enigzins wordt
ingeperkt. Maar nu juist de oudste twee instituten aan de grootschalige ideeën van
minister en spreidingscommissie ten offer zouden moeten vallen is niet alleen voor de
betrokken scholen een moeilijk te aanvaarden operatie. De motieven van de commissie
die over deze zaak advies aan de minister moet uitbrengen zijn wel zeer aanvechtbaar.
Vooral onbegrijpelijk is het feit dat dit laatste advies lijnrecht tegenover het advies
staat dat enige weken geleden werd uitgebracht. Welke kwade genius is hier intussen
aan het werk geweest.
Eerst iets over de historie, al weet
ik heel goed dat deze niet norma
tief mag zijn. Zoals bekend is de
Christelijke Normaalschool „Op
den Klokkenberg" een stichting
van Mr. J. J. L. van der Bruggen,
een christen-staatsman die in
vroeger tijden nogal eens is mis
kend, maar in onze tijd een groot
stuk eerherstel heeft gekregen. De
school dateert van 1846, is daar
mee de oudste christelijke school
van Nederland, want ze dateert
nog van voor het jaar waarin de
vrijheid van onderwijs in de
grondwet werd verankerd. Nog
maals, dat feit alleen mag geen
norm voor handhaving zijn, maar
enige piëteit is hier toch niet mis
plaatst.
Voorzover mijn herinnering strekt
erf die gaat vrij ver terug is
De Klokkenberg een begrip ge
weest in protestants-christelijk
Nederland. Mensen zoals schrijver
dezes die op andere en dikwijls
gebrekkige wijze toegang tot het
wondere ambt hadden verkregen
keken met nauwelijks verholen ja
loezie op tegen oud-Klokkenber-
gers.
Oosterlee
Vooral de figuur van Pieter Oos
terlee, die van 1892 tot 1930 aan de
school verbonden was, kan nie
mand van zijn oud-leerlingen ooit
vergeten. Niet om zijn indrukwek
kende gestalte, hij was zeer klein
van stuk en zijn gewicht haalde
amper de honderd pond. Maar
door zijn enorme belezenheid, zijn
talloze redevoeringen en geschrif
ten, zijn fenomenale kennis (hij
gaf les in pedagogiek, Nederlands
en geschiedenis) gold Oosterlee in
de kringen van het christelijk on
derwijs jarenlang als „onze profes
sor in de pedagogiek". Het is een
mooi stukje continuïteit dat zijn
kleinzoon, prof. dr. C. C. Oosterlee,
thans voorzitter van het bestuur
van „De Klokkenberg" is.
De Groen van Prinsterer-Kweek-
school in Doetinchem is „pas"
ruim honderd jaar; zij dateert van
1878, het jaar van de beruchte
schoolwet van Kappeijne en het
volkspetitionnement. En al kan zij
dan niet bogen op een tot ver over
onze grenzen bekende voortrek
ker, haar staat van dienst is niet
minder eerbiedwaardig. Aan de
wieg van de school stond de ook
op ander gebied bekende ds. J.
van Dijk die als directeur-pen
ningmeester fungeerde. Een man
met grote liefde voor de hervorm
de kerk en de christelijke school
maar wars van alles wat hij noem
de „dogmatisme" hetgeen hem
aan het einde van de vorige eeuw
in aanvaring bracht met dr. A.
Kuyper.
Rand van bankroet
Financiële moeilijkheden en ge
brek aan leerlingen brachten de
school omstreeks 1885 aan de rand
van het bankroet maar de school
wet van minister Ae. Mackay, een
der eerste bestuursleden van de
school, bracht enige verademing.
Van de aanvang af was aan „De
Groene" ook een internaat ver
bonden, noodzakelijk, omdat de
leerlingen uit alle delen van het
land kwamen. Aan het hoofd van
de huishouding stond mevrouw
Van Bleek, de vrouw van de hoofd
onderwijzer; het kostgeld bedroeg
driehonderd gulden per jaar en
onder de „internisten" zijn rond
1900 nogal wat Transvalere, als
gevolg van de Boerenoorlog, naar
ons land gekomen. En met een
grote sprong vooruit: ook de twee
de wereldoorlog was voor de in
gevaarlijk gebied gelegen school
vol ervaringen; de onlangs overle
den directeur F. Roosjen verricht
te in alle bescheidenheid belang
rijk werk voor de illegaliteit.
Maar dit is allemaal voltooid ver
leden tijd. Kunnen historie en tra
ditie het voortbestaan van een in
stelling wettigen als daaraan in
onze tijd geen behoefte meer be
staat? Zo gezegd natuurlijk niet.
Maar ik meen op goede gronden te
kunnen aantonen dat handhaving
van deze scholen ten volle verant
woord is en dat het volkomen dui
delijk is waarom de spreidings
commissie voor honderd procent
afweek van het standpunt dat zij
nog zes weken geleden innam.
Eindhoven-Arnhem
In de visie van de commissie moe
ten Nijmegen en Doetinchem
plaats maken voor Eindhoven en
Arnhem. Nu heb ik altijd een
warm plekje voor Eindhoven ge
had; als Kamerlid heb ik jaren
achtereen en tenslotte met suc
ces gepleit voor de daar geves
tigde opleiding voor kleuterleid
sters. Maar door Nijmegen in te
ruilen voor Arnhem voert men
toch wel een eigenaardige sprei-
dingspolitiek. Een bijna 135-jarige
instelling moet plaats ruimen voor
een stad waar wel een protestants-
christelijke opleidingsschool voor
kleuterleidsters is gevestigd maar
die nog nooit een onderwijzersop
leiding van deze signatuur heeft
gehad.
Op nauwelijks twintig kilometer
afstand, in Ede, staat een bloeien
de christelijke academie en de
vrees is niet denkbeeldig dat Arn
hem en Ede elkaar gaan bestrij
den en om eenzelfde leerlingenbe
stand elkaar gaan beconcurreren.
Daarbij komen mijns inziens en
kele bijzondere factoren die voor
Nijmegen pleiten. Nijmegen heeft
de laatste Jaren een visie ontwik
keld die niet uitsluitend meer in
de richting van het protestants-
christelijk onderwijs wijst. Men
wil bewust de confrontatie van
verschillende levensbeschouwin
gen, hetgeen ook blijkt uit de sa
menstelling van bestuur, docen
tencorps en leerllngenbestand.
Dat deze visie in steeds breder
kring aanslaat blijkt onder andere
uit het feit, dat de aanmelding
voor de eerste klasse de laatste
jaren niet noemenswaard is ge
daald in tegenstelling tot veel an
dere academies. En om nu nog
even op Eindhoven terug te ko
men*. daar is al een nuts-pedagogi-
sche academie met een naar de
huidige opvattingen beperkt aan
tal leerlingen en een vergelijkbare
doelstelling en de kans is niet
denkbeeldig dat bij overplaatsing
van Nijmegen naar Eindhoven
beide inrichtingen aan bloedar
moede gaan lijden. Ik ben mij
ervan bewust dat de „bredere" in
stelling van Nijmegen in „onze"
kringen wel eens vragen oproept,
vragen die ook bij mij ergens
weerklank vinden. Maar men zal
toch voor de realiteit de ogen niet
mogen sluiten.
Een ander argument dat voor Nij
megen pleit is de aanwezigheid
van de universiteit. Minister Pais
is voorstander van versterking
van de band tussen de universiteit
en het hoger beroepsonderwijs.
Welnu, dan moet hij beide secto
ren hier niet uit elkaar halen.
Achterhoek
De argumenten die voor Nijmegen
pleiten zijn in minstens even ster
ke mate geldig voor Doetinchem.
Zou de Groenschool verdwijnen
dan is de gehele Achterhoek, een
gebied ongeveer even groot als de
provincie Utrecht, van een oplei
ding voor het chr. onderwijs be
roofd. Kan men dan niet naar Arn
hem? We wezen al op de nabijheid
van Ede, hetgeen twijfel doet rij
zen aan de levensvatbaarheid van
een in Arnhem in het leven te
roepen opleiding. Is het in een tijd
waarin efficiency meer dan ooit
nodig is economisch verantwoord
een bestaande bloeiende school
op te heffen ten gunste van een
nieuw te creëren instituut met du
bieuze ontplooiingsmogelijkhe
den? En wat de integratie basis-
kleuteronderwijs betreft is het on
getwijfeld mogelijk aan de Groene
een opleiding voor kleuterleid
sters te verbinden. Daarbij moet
de afstand naar Arnhem niet wor
den verwaarloosd. Doetinchem-
Arnhem moge dan per spoor
slechts een half uur reizen zijn, de
reis naar Aalten, vanouds een bol
werk voor het christelijk onder
wijs vergt een uur en dat ls toch
wel boven de maat van wat men
mag verwachten.
Samengevat: het blijft mij een
volslagen raadsel waarom men
van het oorspronkelijk advies tot
handhaving van Nijmegen en
Doetinchem is afgeweken. Ook de
gepubliceerde toelichting draagt
daarvoor geen voldoende argu
menten aan. Terecht laat men het
in de scholen waarboven het
zwaard van Damocles hangt er
dan ook niet bij zitten. Ik kan
slechts hopen dat men ten Depar-
temente dit maal het eerste advies
zwaarder zal laten wegen dan het
tweede.
De heer J. A. van Bennekom is
oud-voorzitter van de Vereniging
van Leraren aan Prot. Chr.
Kweekscholen en oud-lid van de
Tweede Kamer van de ARP.
ADVERTENTIE
HAVANA (AFP, Reuter. UPI) On
geveer 400 Cubanen zijn het bureau
van de Verenigde Staten in Havana
binnengevlucht nadat ze waren be-
'aagd door een met knuppels gewa
pende menigte. Verscheidene van de
mensen die hun toevlucht in het
Amerikaans bureau zochten, zijn ern
stig gewond.
Op het plein voor het Amerikaanse
kantoor had een duizendtal Cubanen,
onder wie veel ex-politieke gevange
nen, een vreedzame demonstratie ge
houden tegen de trage afhandeling
van hun immigratieverzoeken door
ne Verenigde Staten. Volgens het
Amerikaanse ministerie van buiten
landse zaken verschenen er toen Cu
baanse staatsbussen op het plein,
waaruit 300 Cubanen sprongen die
met knuppels op de betogers ins
loegen.
Reston zei dat de Cubaanse politie
■KENDE U AL
VOOR DAB
VERZETSDAAD?
Verzetsdaad: een daad van begrip.
Wij danken onze vrijheid voor een belangrijk
deel aan mensen die de moed opbrachten hun
ogen niet te sluiten voor de werkelijkheid van toen.
Omdat ze zich wilden verletten tegen de
ontmenselijking van onze wereld. En zich
realiseerden dat je pas vooreen betere toekomst
kunt strijden, als je durft te kijken hoe het er
vandaag voorslaat. Inderdaad, daar was moed
voor nodig.
Nu - 35 jaar na onze bevrijding - vragen we
opnieuw mensen die de moed willen opbrengen
voorzo'n verzetsdaad. Een daad van begrip, voor
dat deel van de wereldbevolking dat nog steeds
op de bevrijding wacht.
De 500 miljoen allerarmsten in de wereld,
die nog elke dag moeten strijden tegen honger,
armoede en onderdrukking. Die geen uitzicht
hebben op een menswaardig bestaan als winiet
in verzet komen tegen het onrecht dat hen wordt
aangedaan.
Open uW ogen.
Als u die allerarmsten écht wilt steunen, doet
u dat het best door niet alleen geld te geven. Maar
vooral ook door te proberen inzicht te krijgen in
hun denken en doen. Want: met uw geldelijke
bijdragen kunnen de allerarmsten zélf hun land
bouw, veeteelt, gezondheidszorg en behuizing
verbeteren. Maar alleen als daarbij ook begrip
ontstaat voor hun situatie kan de strijd tussen arm
en rijk eindigen in een menswaardig bestaan voor
werkelijk iedereen.
Vandaar deze oproep. Die vraagt om deze
daad van begrip: steunabonnee worden van
Novib (de Nederlandse Organisatie voor
Internationale Ontwikkelingssamenwerking).
Voor 200,120 of 80 gulden per jaar.
Wat kunt u verwachten.
- de Novib-kalender. Een indrukwekkend foto
werk. Met een schal aan informatie over
activiteiten in en voor de Derde Wereld;
- een aantal boeiende romans uit de Derde
Wereld. Waarondereen zéér actuele: "Identiteits
kaart" uit Iran;
- hef huiskamerspelWereld-delenwaarmee
jong en oud niet alleen een avontuurlijke maar ook
een zeer leerzame wereldreis maken;
- de nieuwe langspeelplaat van de Chileense
zanggroep "Lautaro". Een muzikale ondersteuning
van het groeiende verzet tegen de Chileense junta;
- het spannende jeugdboek Spookeilanddat
een prima kennismaking met de cultuur en het
alledaagse leven op Sri Lanka vormt;
- veel actuele feiten en achtergronden in een
aantal infomappen.
Zo kunt ook actuele informatie krijgen overhel
denken en doen van de mensen waar het om gaat.
Terwijl u met een deel van uw financiële bijdrage
bovendien Novib steunt in de strijd tegen honger
en armoede. Of u nu voor 200,120 of 80 gulden
steunabonnee wordt. Alleen krijgt u voor de
laatste twee bedragen wat minder informatie.
We hopen van harte dat u vandaag ook een
keuze maakt. Omdat - welk steunabonnement u
ook neemt - u dan tekent voor een verzetsdaad.
Een daad van begrip voorde allerarmsten in de
Derde Wereld, die zichzelf willen bevrijden van
honger, armoede en onderdrukking.
Iets over Novib. Novib is de enige particuliere
Nederlandse, niet polihek of kerkelijk gebonden,
organisatie voor internationale ontwikkelings
samenwerking.
Activiteiten zijn o.a.: Gast aan Tafel" (waor zich nu
zon 130 000 Nederlanders bij hebben aangesloten),
het uitgeven van romans uit de Derde Wereld, actuele
informatiemappen, films en het geven von voorlichting
op scholen.
Wie bijvoorbeeld al een steun
abonnement van 200 gulden nam,
kreeg daarvoor onder andere de
volgende informatie:
- een jaar lang Onze Wereld.
Het maandelijkse opinieblad waarin
het Derde Wereldgebeuren
op een rijtje wordt gezet. Vooral door
mensen die daar zelf leven.
Zo is Onze Wereld een belangrijke
stem uil de Derde Wereld;
Ik teken ervoor.
En word steunabonnee voor
f 200,- per jaar,D f 120,- per jaar, O f 80,- per jaar.
(aankruisen wat u wilt)
Naam:
i
Adres:
Postcode/Plaats:
I Deze bon (met of zonder postzegel)
opsturen aan: Novib, antwoordnummer 362,
2500 WB Den Hoog.
AMSTERDAM (Reuter. AP. ANP)
Naar alle waarschijnlijkheid zullen
de olieprijzen die de Arabische olie
landen hun klanten in rekening bren
gen, aanstaande woensdag weer wor
den verhoogd. Volgens het doorgaans
goed geïnformeerde „Petroleum In
telligence Weekly" komen de OPEC-
landen op die dag bijeen voor een
buitengewone vergadering in Taif.
Saoedi-Arabië. waar onder andere
een herziening van de olieprijzen op
de agenda staat.
Het tijdschrift meldt voorts, dat de
olieproduktie van Iran aanzienlijk is
verminderd, nadat een aantal Euro
pese landen en Japan weigerden de
jongste olieprijsstijging te betalen on
Iran de levering aan die landen stop
zette. Werden vorig jaar september
nog 25 olietankers per week ver
scheept in de belangrijkste haven
van Iran aan de Perzische Golf, nu
zou dat aantal zijn teruggelopen tot
twee per week Bovendien zou de
Iraanse olieproduktie te lijden heb
ben onder een gebrek aan reserve
onderdelen voor olieboortorens.-Dit
ontstond toen Amerika de levering
ervan stopte tijdens de gijzeling van
ambassadepersoneel in Teheran.
Intussen heeft de tocht van Iran
langs de Arabische olielanden tot ge
volg gehad dat drie landen zich be
reid hebben verklaard hun oliepro
duktie te verminderen: Qatar, Koe
weit en de Emiraten. Qatar produ
ceert naar verhouding een kleine hoe
veelheid olie van 500.000 vaten (van
159 liter) per dag. Het land verklaarde
zich echter toch bereid tot produktie-
vermindering „als de Islamitische re
volutie in Iran dat wenst". Dc prijs
die Iran nu voor zijn ruwe olie in
rekening brengt is ongeveer 38 dollar
per vat; zestien dollar meer dan Saoe-
di-Arabische olie.
Japan
De Japanse premier Masayoshi Ohira
is er niet in geslaagd meer olie uit
Mexico te verkrijgen ondanks de ge
sprekken die hij gedurende twev. da
gen met president Jose Lopez Portillo
heeft gevoerd.
Ohiro had gehoopt dat Mexico bereid
zou zijn in 1982 de 100.000 vaten olie
die dagelijks naar Japan worden uit
gevoerd, verdrievoudigd te hebben in
ruil voor meer Japanse investeringen
en meer economische samenwerking.
Tijdens een persconferentie na afloop
van de besprekingen zei de Japanse
premier echter dat Mexico de huidige
olie-export naar Japan niet wil ver
groten, hoewel was meegedeeld dat
Mexico het Japanse verzoek positief
zou overwegen.
De museumboerderij 't Flintenhoes in de Drentse plaats Borger is in de nacht van zaterdag op zondag
afgebrand. De bewoners konden tijdig worden gewaarschuwd en de boerderij verlaten. Over de
oorzaak van de brand en het schadebedrag is nog niets bekend.
werkloos toezag, totdat de Amerika
nen een protest hadden ingediend bij
het Cubaanse ministerie van buiten
landse zaken. Toen pas verscheen
meer politie ter plaatse en werd een
eind gemaakt aan de vechtpartij.
Een groot aantal betogers had toen al
een veilig heenkomen gezocht in het
Amerikaanse bureau. De Verenigde
Staten hebben geen ambassade in
Havana omdat Washington en Hava
na geen diplomatieke betrekkingen
onderhouden, maar wel een vertegen
woordiging die de Amerikaanse be
langen in cuba behartigt.
Van een medewerker
UTRECHT Het dertig jaar
geleden bij de soevereiniteits
overdracht beëindigde Indo-
nesië-drama herleefde
even in de Utrechtse
universiteit bij de promotie
tot doctor in de geschiedenis,
van een Indonesisch politicus
over wie indertijd de kranten
vol stonden: Ide Anak Agung
Gde Agung.
Als dertigjarige bracht hij indertijd
als premier van de deelstaat Oost-
Indonesië de doodsteek toe aan de
Nederlandse politiek, door zich na de
tweede politionele actie solidair op te
stellen met de republiek van Soekar-
no. En daardoor had Nederland voor
de Veiligheidsraad geen been meer
om op te staan.
Anak Agung diende Indonesië later
nog onder andere als minister van
buitenlandse zaken. De afgelopen ja
ren heeft de thans zestigjarige Anak
Agung een studie gemaakt over het
Indonesië-drama in de jaren 1948 en
Anak Agung gepromoveerd
'49, vooral op basis van Nederlandse
archieven. Tekenend voor de gewij
zigde gevoelens was. dat Anak Agung
donderdag het eerste exemplaar van
zijn studie aanbood aan de vroegere
Nederlandse diplomaat dr. J. H van
Roijen, die Indertijd de onmogelijke
taak had de Nederlandse militaire
agressie, zoals dat in Indonesië wordt
genoemd, in de Veiligheidsraad te
verdedigen.
Bij de promotieplechtigheid gisteren
in Utrecht wemelde het behalve van
historici, van Nederlanders die inder
tijd een rol hebben gespeeld in het
Indonesië-drama. Zowel dr. Koets, in
dertijd rechterhand van Van Mook,
en dr. Van Baal. Nederlands voorlaat
ste gouverneur in Nieuw-Guinea, op
poneerden evenals co-promotor de
Groningse hoogleraar prof. dr. H
Baudet. pleitbezorger in Nederland
van de RMS
Oud zeer
In de discussie bleek dat lang niet
alle oud zeer is verdwenen. De me
ningsverschillen over vroeger sput
terden nog wat na maar na dertig jaar
bleef het bij vriendschappelijk-we-
tenschappelijk gekibbel.
Vertrouwde kreten als bestands
schendingen. Nieuw-Guinea, zelfbe
schikkingsrecht, verdeel-en-heerepo-
litiek klonken opnieuw in de promo
tiezaal.
Niet de Verenigde Staten maakten
dit maal een eind aan de discussie
maar de pedel met het „hora est". De
titel van Anak Agungs proefschrift
luidt „Renville als keerpunt in de
Nederlands-Indonesische onderhan
delingen" en het is uitgegeven bij
Sijthoff te Alphen aan den Rijn. Pro
motor was de Utrechtse hoogleraar
H.W. van der Dunk.
De 61-jarige prof. dr. M. A. Bouman
uit Bilthoven is bij koninklijk be
sluit benoemd tot rector-magnificus
aan de rijksuniversiteit in Utrecht.
Hij volgt prof. dr. A. Verhoeff op, die
in 1976 benoemd werd.
Prof. Bouman werd in 1963 benoemd
tot bijzonder hoogleraar in de fysica
van de zintuigen bij de faculteit wis
kunde en natuurwetenschappen in
Utrecht. Korte tijd later volgde zijn
benoeming tot gewoon hoogleraar
aan dezelfde faculteit. Dit hoogle
raarschap werd in 1964 uitgebreid
tot de faculteit der geneeskunde,
waar Bouman onderwijs gaf in me
dische fysica. Hij is lid van de
Utrechtse universiteitsraad.
Dr. J. H. Lubbers zal binnenkort be
noemd worden als nieuwe Neder
landse ambassadeur in Washington.
De heer Lubbers is momenteel Ne
derlands vertegenwoordiger bij de
Europese gemeenschap in Brussel.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De commissie zecha-
venoverleg heeft minister Tuijnman
(verkeer en waterstaat) geadviseerd
ten noorden van de havenmond van
IJmuiden een terrein van twintig hec
tare in te richten voor de overslag van
ertsen en kolen. De overslaghaven,
die zou moeten aansluiten op de ter
reinen van Hoogovens en toeganke
lijk zou moeten zijn voor schepen tot
150.000 ton. is volgens de commissie
nodig om Amsterdam zijn functie als
doorvoerhaven van kolen en ertsen te
laten behouden.
Met dit plan stapt de commissie af
van haar eerdere „noordoeverplan",
dat voorzag in een haventerrein van
vijftig hectare. Dat plan was op zijn
beurt weer een alternatief voor het
zogenaamde ..voorhavenplan" om
ten zuiden van IJmuiden een haven
van tweehonderd hectare in te rich
ten. De Raad van de Waterstaat (een
'ander adviesorgaan van de minister
van verkeer en waterstaat) wijst die
voorhaven van de hand omdat deze
te duur en te schadelijk voor het
milieu is. Over het noordoevcrplan
heeft deze raad nog geen advies kun
nen geven, omdat onder meer nog
onderzoek moet worden verricht naar
mogelijke schadelijke gevolgen voor
de Noordzee en de Waddenzee, en de
duinen.
Van een onzer verslaggevers.
UTRECHT Het rangeercomplex
„Kijfhoek" bij Heerjansdam zal op
woensdag 21 mei officieel geopend
worden door staatssecretaris Ncelie
Smit-Kroes (verkeer en waterstaat).
Kijfhoek is één van de grootste en
modernste rangeercentra in Europa.
De samenstelling van de treinen uit
wagons met dezelfde bestemming ge
schiedt hier volautomatisch met be
hulp van computers.
