In het Palace Hotel lagen de
diamanten in de badkamer
Het weekje
Tedhaaité nieuw
IPtetieWondeti.
Jiïdenwtoctöij/n
voc/ielkaï
De problemen bij de inhuldiging van Juliana
Buitenlanders demonstreren tegen wet
MAANDAG 5 MEI 1980
TROUW/KWARTET
:.r
door Fred Lammers
BAARN Waren er
bij de inhuldiging van
koningin Beatrix tal
van moeilijkheden,
ook in 1948 bij de rege
ringsaanvaarding van
Juliana ging niet alles
van een leien dakje, zij
het dat de problemen
toen van geheel andere
aard waren. Boven
dien kwam veel van
hetgeen zich destijds
achter de schermen af
speelde niet in de
openbaarheid. Dat
was bijvoorbeeld het
geval met de perikelen
rondom de officiële de
putatie uit Indonesië,
die het gouden rege
ringsjubileum van ko
ningin Wilhelmina en
de inhuldiging van
haar dochter kwam
bijwonen.
Nederland was In 1948 nog
een groot koloniaal rijk, al
begon zich al duidelijk af te
tekenen dat onze invloed in
Indonesië nog slechts van
korte duur zou zijn. Tal van
belangrijke Indische vorsten
en bestuursfunctionarlssen
reisden af naar Nederland
om de feestelijkheden op te
luisteren. Voor hen was het
enige jaren geleden afgebro
ken Palace Hotel in Scheve-
ningen afgehuurd. Daar
speelde zich onopgemerkt
voor de buitenwereld heel
wat af. Mr. G. L. Griffioen in
Baarn maakte het allemaal
mee als officiële begeleider
van de deputatie.
Na dertien jaar in Indonesië
te zijn geweest en daar de
Jappentijd te hebben mee
gemaakt. hij in Birma, zijn
vrouw in een kamp, was het
in mei 1948 zover dat de
Griffioens met verlof naar
Nederland gingen. „Einde
lijk mag je wel zeggen. We
hadden eigenlijk meteen na
de oorlog willen gaan, maar
omdat er te weinig bestuurs
ambtenaren waren ben ik er
op speciaal verzoek nog een
paar jaar gebleven.
Nauwelijks terug in Neder
land kwam er een telefoon
tje van het ministerie van
overzeese gebieden met het
verzoek of ik de deputaties
uit Indonesië, Suriname en
de Nederlandse Antillen wil
de begeleiden. De laatste
twee deputaties waren maar
Klein. De klemtoon viel op
de Indonesische gasten, dat
waren bij elkaar zo'n 75
mensen Velen van hen kwa
men voor het eerst in hun
leven naar Nederland en wa
ren onze taal niet machtig.
De reden dat zij mij bena
derden was dat ik niet alleen
de taal van Indonesië sprak
maar bovendien tal van de
putatieleden, vooral de in
landse vorsten, persoonlijk
kende. Ik heb 24 uur bedenk
tijd gevraagd. Toen heb ik ja
gezegd, omdat ik er vanuit
ging dat het allemaal best
zou meevallen." Het pakte
wel een beetje anders uit.
Rang en stand
De deputatieleden kwamen
in de derde week van augus
tus met gewone lijntoestel-
len op Schiphol aan, waar
mr Griffioen hen namens ko
ningin Wilhelmina moest
verwelkomen en naar Sche-
veningen begeleiden. „Daar
begon de herrie om de
kamerindeling. Dat moest
allemaal volgens rang en
stand. We hadden dat van
tevoren wel enigszins uitge
dokterd, maar al gauw bleek
dat de maatstaven die wij
aanlegden door de Indone
siërs niet werden gedeeld.
Datzelfde speelde bij de in
deling in de auto's. We had
den van de regering 26 au
to's ter beschikking gekre
gen om de deputatieleden
naar de officiële gebeurte
nissen te rijden en uitstapjes
te maken naar allerlei voor
hen boeiende objecten in het
land. Wie in de eerste auto
moest zitten was geen pro
bleem. Dat was professor dr.
P. A. Hoesein Djajadinin-
grat, de leider van de depu
tatie. Moeilijker lag het met
de sultans. Daarbij kwamen
allerlei gevoeligheden naar
voren. Telkens weer waren
er ruzies als we zouden ver
trekken. In de hal van het
hotel werd regelmatig ge
dreigd met niet zullen mee
gaan en zelfs met terugkeer
naar Indonesië."
Douche
Een probleem van geheel an
dere aard deed zich de eerste
dag voor toen een Borneose
prins een douche ging ne
men en daar tot op het bod
verkleumd onder vandaan
kwam. omdat hij niet wist
hoe hij met de apparatuur in
de badkamer moest om
gaan. Inplaats van warm en
koud water te mengen had
hij de koude kraan aangezet
en dat eind augustus op een
kille avond. Prins Nadalsjah
moest een heleboel leren
over de gebruiken in ons
land. Zo keek hij er ook
vreemd tegenaan dat je hier
in bed onder de dekens
kruipt.
Dezelfde prins kwam. naar
mr Griffioen zich herinnert,
twee dagen later ontzet mel
den, dat zijn pyjama was ge
stolen. Na enig speurwerk
werd dat kledingstuk terug
gevonden: onder het hoofd
kussen in het prinselijke
bed. Daar had het kamer-
Een niet eerder gepubliceer
de foto uit het album van
mr Griffioen, van Juliana
met een deel van de Indone
sische deputatie.
meisje hem. zoals gebruike
lijk opgeborgen. Op 30 au
gustus 1948 zou er een ont
vangst zijn door koningin
Wilhelmina. De heren wer
den in groot adatkostuum
met onderscheidingen ver
wacht, de dames in avond
toilet, maar zo werd er uit
drukkelijk bijgezegd, niet in
het zwart. Van die sombere
kleur hield Wilhelmina niet
Ze wist niet dat ze diverse
dames daar bitter mee te
leurstelde en ook niet weinig
in paniek bracht. Sommigen
van hadden namelijk een
prachtige zwarte avondja
pon meegenomen, die nu
door de mededelingen van
het hof onbruikbaar was ge
worden. In aller ijl moesten
ze iets anders zien te krijgen.
Dat lukte in een van de
Haagse modehuizen.
„Textielpunten kleding
was toen nog op de bon
leverden geen moeilijkhe
den op. Mijn zakken pullden
daarvan bij wijze van spre
ken uit", aldus mr Griffioen.
Inmiddels had hij ook zijn
vrouw ingeschakeld. „Zij
was ook naar Scheveningen
gekomen en is er een paar
weken gebleven, omdat ik al
gauw in de gaten had het als
man alleen niet aan te kun
nen. Neem enkel maar die
kledingproblemen!"
Verhuurbedrijf
„Op dat gebied hadden we
nog een mooi geval met de
enige afgevaardigde van
Nieuw Guinea. Een paar uur
voor de koninklijke ont
vangst, eigenlijk op het mo
ment dat het tijd werd ons
daarvoor om te kleden,
bleek dat hij helemaal geen
avondkleding bij zich had-
Zijn enige kostuum was het
bruine colbert met bijpas
sende broek dat hij al vanaf
zijn aankomst droeg. We
hebben toen snel getelefo
neerd met een Haags ver
huurbedrijf dat er een pa-
poea naar hem onder weg
was de man had ik meteen
in een taxi gezet die bin
nen de kortste keren piek
fijn moest worden aange
kleed voor een ontvangst bij
de koningin. Toen hij een
uur later terugkwam wist Je
niet wat Je zag. De man zag
er uit als een vorst, wist die
kleding met hem aangebo
ren gemak te dragen. Hij
heeft die kleren na afloop
gekocht omdat hij ze mee
wilde nemen naar Nieuw
Guinea. Dat verhoogde daar
zijn prestige. Hetzelfde de
den tal van dames die hier
een bontjas aanschaften.
Ook dat was iets om in de
tropen mee te showen."
De ontvangst bij Wilhelmina
verliep precies volgens het
boekje dus erg officieel. Bij
het binnenkomen gaf Wil
helmina haar dochter, die
vijf dagen later koningin zou
worden, nog vlug een lesje.
.Juliana, nou moet je een
mooie buiging maken', fluis
terde zij. Op de dag voor de
inhuldiging raakten de ge
moederen verhit toen be
kend werd dat de Indonesi
sche vorsten niet in de ko
ninklijke stoet onder de per
gola zouden lopen. Dat was
bij de inhuldiging van Wil
helmina om politieke rede
nen wel gebeurd. .Onze va
ders zouden zich omdraaien
in hun graf als ze wisten dat
hun zonen niet, evenals zij
destijds, de nieuwe koningin
mochten begeleiden op haar
gang naar de kerk', riepen ze
ontstemd uit. Sommige vor
sten wilden zelfs hun pas
poort terughebben en dreig
den met het eerste het beste
vliegtuig voortijdig naar
huls te zullen gaan. Natuur
lijk had ik opdracht die pas
poorten niet af te geven. Het
eenmaal vastgestelde proto
col kon echter niet meer
worden veranderd, maar de
zaak werd zo opgelost dat de
nieuwe koningin de betrok
kenen de dag na haar inhul
diging in een particuliere au
diëntie ontving."
Jenever
Het waren heetgebakerde fi
guren. Mr. Griffioen kreeg
dan ook het nodige te slik
ken. Rustig van aard als hij
is liet hij het over zich heen
gaan omdat hij wist dat het
allemaal niet zo kwaad was
bedoeld. „Ik zal nooit verge
ten hoe de sultan van Ponti-
anak me op een dag van
alles en nog wat had verwe
ten. De volgende ochtend
kwam hij me een fles Jenever
brengen, iets waar Je in het
Nederland van die dagen
nauwelijks aan kon komen,
maar hij had het"
De Nederlandse industrie
had ook belangstelling voor
de bezoekers uit Indonesië.
„Men zag aankomen dat het
heel belangrijk zou zijn met
deze mensen op goede voet
te staan. Ze werden met ge
schenken overladen. Bij Phi
lips in Eindhoven kregen ze
allemaal een radio en bij een
Amsterdamse diamantslij
perij een echte diamant. De
meesten waren daar nauwe
lijks van onder de indruk. Ze
verdronken bijna in de edel
stenen. Als je de hotelka
mers van sommige gasten
zag! De meest kostbare sie
raden en edelstenen slinger
den daar overal iri het rond:
in de badkamers, op de
vloer, ja waar al niet. Die
Indonesiërs sprongen er zo
achteloos mee om dat de di
recteur van het Palace Hotel
er wanhopig van werd. Zo
kon hij niet voor de veilig
heid instaan. Diefstallen ble
ven dan ook niet uit Het
gestolene is voorzover ik
weet weer terecht gekomen.
Eigenlijk kon je het de per
soneelsleden die zich er aan
schuldig hadden gemaakt
niet kwalijk nemen. De ver
leiding was ook zo groot".
door Mink van Rijsdijk
Het was me het weekje wel. In ons land vooral historisch
gezien natuurlijk. Afscheid nemen van een koningin die
voortaan prinses heet en een nieuw staatshoofd verwel
komen gaat een mens niet in de koude kleren zitten. 30
april werd een nationale dag die ons heugen zal, al zaten
we dan ook massaal aan onze buizen met lekkere warme
voeten en op tijd ons kopje koffie.
Maar hoe nationaal de hele week door de inhuldiging
werd bepaald, internationaal gebeurde er ondertussen
ook weer het een en ander dat bijdroeg aan de geschie
denis van de wereld.
Als je terugkijkt op die afgelopen week is het net alsof
wij, gewone kleine mensjes er nauwelijks waren. Hoog
waardigheidsbekleders, hoge omes en een enkele dito
tante zorgden voor een speciaal dekor, waar wij hele
maal niet thuishoorden. Het was vorstelijke dames met
schitterende japonnen en juwelen wat de klok sloeg en
aan heren die enorm tot de verbeelding van velen
spraken was ook geen gebrek. Pracht en praal alom.
Gewone onderdanen zoals u en ik, eenvoudige landge
noten waren met elkaar een zwijgende meerderheid die
een beetje weggemoffeld leek. We hingen de vlag uit.
werken hoefden we niet. we konden de dag in passieve
vreugde over ons laten komen.
Alles draaide om dat historische, bijna sprookjesachtige
festijn in Amsterdam en stempelde de week op een heel
bijzondere manier.
Het was net alsof er verder in Nederland helemaal niets
gebeurde. Alsof er een soort hartstilstand plaats had in
het persoonlijke leven van dertien miljoen mensen.
Maar dat is natuurlijk onzin, een vreemde schijn. We
waren er natuurlijk wel, compleet met ons eigen hebben
en houwen. Dwars door die hele week met de vaderla
se hoogtijdag in het midden heen trokken ook wij
sporen van onze kleine privé-geschiedenis. Het werke
ke leven speelde zich niet alleen af in paleizen en<
Nieuwe Kerk.
In die Oranje-week gebeurden er ook heel alledaag
simpele dingen, die ondertussen toch ook erg belangn
waren. Vrouwen baarden kinderen. Ruzies werden b
gelegd. Strijdbijlen ter hand genomen. In dorpen
steden zaten verdrietige mensen bij elkaar, er wan
tranen. De dood trekt zich van de inhuldiging van ei
nieuwe koningin niets aan.
Naast pijn. verdriet en teleurstelling was er natuurli
ook blijdschap en dankbaarheid. Ons eigen leven gn
gewoon door. We dachten dingen, spraken ze uit
verzwegen ze. We waren wel mee-weemoedig om fc
afscheid van koningin Juliana en mee-gespannen o
wolken boven Amsterdam, maar hoe betrokken we o
ook voelden we volgden ook onze eigen baa
Tobberig of overmoedig, humeurig of blij, nerveus
kalm. Het proces van ons leven groeide weer een beetj
al leek alles overschaduwd door de troonswisselin
Voor de oude koningin was het een heel ingrijpen
week, voor haar dochter Beatrix niet minder. Diezelfi
week behoorde u en mij. met gebeurtenissen die noo
de geschiedenisboekjes zullen halen maar wat zi
dat. We waren deze week weer bij het tumult van
wereld als gewoon-uniek mens. Is dat niet heel bi
zonder?
Het was me het weekje wel en voor we het weten is alli
alweer herinnering geworden. Maar het zijn strikt pt
soonlijke herinneringen waarvan alleen wijzelf de b
langrijkheid en de volgorde kunnen bepalen.
ADVERTENTIE
Hjj knalt je speakers uit kan er alleen maar ruzie
Maar als je buurkinderen van komen, 's Avonds laat
ervan wakker worden, kun je de politie er voor
springen die mensen^ op je dak krijgen,
óók uit hun vel. h^JJK\ En op andere tyden
Wat een leven! J kun je ook beter
Dóé d'r wat aan. TynXsJ overleggen.Of
Als je zó doorgaatf/T^7 je koptelefoon opzetten.
Hoe? Vraag informatie aan de Nederlandse Stichting Geluidhinder,Postbus 381 2600 AJ Delft
AMSTERDAM (ANP) Ongeveer
achthonderd buitenlanders hebben
zaterdagmiddag in Amsterdam gede
monstreerd tegen de nieuwe wet ar
beid buitenlandse werknemers De
stoet trok van het Museumplein via
het Leidseplein en de Prinsengracht
naar het Amstelveld. Op spandoeken
eisten de demonstranten legalisering
van alle illegale buitenlanders, stop
zetting van uitvoering van de „discri
minerende wet" en een einde aan de
„razzia's en uitzettingen".
De organisatoren wilden aanvanke
lijk naar het Beursplein trekken via
de Dam. Maar zij zagen daarvan af
nadat een groep die zich „anarchisten
tegen de monarchie" noemde, een
demonstratie naar de Dam had aan
gekondigd. Inderdaad werd een
groepje mensen met een zwarte vlag
en enige spandoeken gesigna
Op de doeken werd vrijlating vanf|
bij de rellen van 30 april gearrestcj
de mensen geëist.
Het groepje anarchisten (dertig i
trok van het Jonas Daniël Meyer,
via de Dam naar het paleis van ju
tie aan de Prinsengracht. Hier
zij uiteen.
Onder redactie van
Heieen van Batenburg
Vragen uitsluitend in de envelop en dus niet per briefkaart sturen
aan postbus 93313, 2509 AH Den Haag. Per vraag een gulden in
postzegels bijvoegen, het liefst In waarden van 60 en 40 cent. Beslist niet
aan de buitenkant opplakken. Geheimhouding is verzekerd.
Vraag: Ik heb altijd gedacht dat de 1
aprilgrap zijn oorsprong vond in het
ontzet van Den Briel en een typisch
Nederlands volksgebruik was. Maar
nu las ik dat men ook in andere
landen elkaar op deze dag voor de
gek houdt. Wat is nu wél de oor
sprong van die eerste april?
Antwoord: Dat zoveel mensen me
nen dat de aprilgrap ontstond bij de
inname van Den Briel komt denk ik
doordat ons dit op de geschiedenisles
van de lagere school werd verteld. Op
de eerste april verloor Alva zijn bril,
en daarom houden de mensen elkaar
nu nog altijd voor de gek op die dag.
Zo was dat, dachten we als kind
Maar zo is het niet. In Engeland heeft
men zijn Allfoolsday, in Vlaanderen
de Verzenderkensdag. in Frankrijk is
een voor de gek gehouden een pois-
son d'avril, en ga zo maar door. Niet
iets specifiek Nederlands dus.
Maar waarom werd dan wel nu Juist
die eerste april een „voor-de-gek-
houd-dag"? Tja. de oorsprong staat
niet voor honderd procent vast. Er
zijn veel verklaringen gegeven voor
deze merkwaardige gewoonte, maar
wie zal zeggen welke de juiste is. Een
van deze verklaringen luidt als volgt.
Paus Gregorius XIII riep in 1852 de
eerste januari officieel tot nieuw
jaarsdag uit. Voordien liep voor de
één het jaar van 1 april tot en met 31
maart, voor anderen weer van 1 janu
ari tot en met 31 december. Maar ook
na de officiële verklaring van de paus
hielden sommigen 1 april als nieuw
jaarsdag aan. Zij werden dwazen ge
noemd of gekken. Vandaar de nog
steeds voortlevende gewoonte om
niet al te snuggere mensen op de
eerste april voor de gek te houden.
Men beweert dat de oude Indiërs dat
gebruik om op 1 april mensen voor de
gek te houden ook al kenden. Het
Hulfeest, een feest ter gelegenheid
van de wedergeboorte van de zon,
werd in het begin van april gevierd.
Hierbij werd er een sport van ge
maakt mensen om een dwaze bood
schap te sturen. Zo is er nog wel meer
te noemen. In ieder geval is die gekke
gewoonte veel ouder dan 1572. Zelfs het plaatsen van een schaaltje kom-
een Germaanse mythe wordt er al kommer. De komkommer geregeld
mee in verband gebracht. verversen.
Vraag: Welke gemeente in Nederland
heeft de grootste oppervlakte? Ik
meen dat Apeldoorn de op één na
grootste is.
Antwoord: Vroeger leerden we op
school dat Apeldoorn de grootste ge
meente in Nederland was. maar sinds
1962 is dit de gemeente Noordoost-
polder, met een oppervlakte van
465,90 vierkante kilometer. Tweede is
inderdaad Apeldoorn met 340,40 km'.
Derde in de rij is Ede (320,70 km').
Rotterdam komt op de achtste plaats
(183,42 km') en Amsterdam op de
twaalfde met een oppervlakte van
167,33 km'. Maar wanneer v/e de ste
den en voorsteden (de agglomeraties)
erbij betrekken, komt Amsterdam op
de tweede plaats met 485,38 km'.
Vraag: Wij hebben elk Jaar weer veel
last van mieren in huis. In de winkel
is wel een bestrijdingsmiddel te koop,
maar ik zou ze liever op een andere
manier willen verjagen.
Antwoord: Mieren kunt u verdrijven
door een paar eetlepels stroop of ho
ning te mengen met een stukje gist.
Dit mengsel zet u neer op de plaats
waar de mieren vandaan komen. In
de regel zijn ze zo na een week wel
verdwenen. Een andere methode is:
Vraag: Ik wil graag een mezenkastje
in mijn tuin hangen. Zijn er nu nog
algemene regels voor de plaats waar
je zo'n kastje neerhangt? Is zo'n kas
tje gemakkelijk zelf te maken?
Antwoord: Het is eigenlijk al een
beetje laat in het voorjaar om een
kastje op te hangen. De beste tijd is
begin maart, maar het gebeurt toch
ook wel dat vogels zelfs in Juni nog
zo'n nest betrekken. Mezenkastjes
kunnen ongeveer op ooghoogte opge
hangen worden, tenminste als er geen
gevaar voor katten bestaat. Wanneer
zo'n laag opgehangen kastje niet vei
lig is. moet het noodgedwongen wel
hoger geplaatst worden (bijvoorbeeld
drie meter). Kies een lichte plaats,
nooit waar het donker of vochtig is, in
geen geval tussen klimop, maar ook
weer niet in de volle middagzon. Wan
neer het kastje op het oosten of zuid
oosten opgehangen wordt, is het be
veiligd tegen regen en harde wind.
Hang het kastje zo als dat mogelijk
is dat het vanuit de huiskamer te
zien is, dan kunt u er veel plezier van
beleven. Het is niet zo moeilijk om
zelf een houten nestkastje te maken,
wanneer u de aanwijzingen op de u
toegezonden werktekening nauwkeu
rig opvolgt
Vraag: Ontstaan bosbranden wel
eens spontaan, na langdurige droog
te, bij grote hitte bijvoorbeeld, of is er
altijd een niet-natuurlijke oorzaak?
Hooibergen vliegen toch vanzelf in
brand.
Antwoord: Een bosbrand ontstaat
niet zomaar Het is altijd weer de
onachtzaamheid van mensen die zo'n
ramp veroorzaakt. Wanneer het lang
achtereen warm en droog geweest is,
is er maar een heel klein vonkje no
dig. Een smeulende sigaret, een niet
goed gedoofde lucifer kunnen een ca
tastrofe aanrichten. Ook met het
wegwerpen van glas moet men heel
voorzichtig zijn. Zo'n stuk bol glas
kan als brandglas werken. Een bun
del zonnenstralen wordt dan op één
punt gericht (geconvergeerd) waar
door zo'n grote hitte kan ontstaan
dat de boel gaat branden. Brand in
hooibergen wordt veroorzaakt door
hooibroei. Wanneer het afgesloten
hooi niet voldoende gedroogd is kan
er een sterke temperatuurstijging
ontstaan, die veroorzaakt wordt door
gisting, een chemisch proces. Er kan
zich dan een grote hitte ontwikkelen
waardoor het hooi in brand kan vlie
gen. De boerderij is afgebrand ten
gevolge van hooibroei, lees je dan in
de krant. Tegenwoordig wordt de
temperatuur regelmatig gecontro
leerd, waardoor er minder hooibran-
den zijn dan vroeger.
Bijstand. Ik wil nog even terugkomen
op de vraag: wat gebeurt er met de
nalatenschap van bejaarden, die bij
stand ontvingen voor de verzorging
in een bejaardentehuis. In art.
van de Algemene bijstandswet
dat de gemeenten de kosten van
stand kunnen verhalen op de
tenschap (na aftrek van begraft
kosten). De formulering van dit
artikel heeft ertoe geleid dat deze
op verschillende manieren wordt
gepast. De ene gemeente vraagt
bedrag terug, in een andere ge mee
valt het aan de nabestaanden toe.
is soms ook weer afhankelijk van
grootte van het bedrag dat nog o
is. Reeds verschillende malen is ei
de Tweede Kamer de aandacht
gevestigd dat door de huidige forn
lering van het wetsartikel het funct
neren van deze wet in de praktijk
onbevredigend is. omdat ze op i
verschillende manier wordt toef
past. Men wil tot een duidelijke
meer bindende formulering kom
Van regeringwege wenst men ook
de mogelijkheid wordt geopend
regels vast te stellen zodat voorti
zal gelden: gelijke monniken geil
kappen.
Oproep: Wie kan een lezer helpen I i
de laatste negen afleveringen, 92-1
van Bericht van de tweede wereldof i
log? Het boek verscheen in wee kalf
veringen in de jaren zeventig bij i
Geïllustreerde Pers en is niet nrt i
verkrijgbaar. De lezer, die de laatf
delen kwijtraakte, zou erg gelukl
zijn als iemand hem kon helpen I
werk compleet te maken.
