Gevecht met
de materie
niet gewonnen
May Blues-Festival
eindigt in danspartij
Noord Nederlandse Dansgroep
brengt twee premières
I
Leitner hield balans
keurig in evenwicht
Feldman's kwetsbare
muziek van de stilte
Publiekstheater speelt Rotter
DANSTHEATER
Engelse cup-final geheel op tv
Requiem
van Verdi
sensatie
'Dood van prinses'
in VS op tv
Nieuwe boeken
MAANDAG 5 MEI 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door André Rutten
AMSTERDAM Het Publiekstheater gaf zaterdagavond de
Nederlandse première van „Rotter" van Thomas Brasch, een
Oostdultse dissidente schrijver, die sinds 1976 ln West-Berlijn
woont en werkt. Dit stuk is in 1977 verschenen en eind van dat
jaar voor het eerst in Stuttgart opgevoerd.
Een stuk over een kleine Duitse car
rièremaker. Karl Rotter, die tegen
1933 als werkloze lid wordt van de
partij van Hitier c.s., als energiek
actieveling opvalt, aan het eind van
de oorlog bij de overwinnaars de han
den uit de mouwen steekt voor de
wederopbouw, en eigenlijk is het toe
val. dat het de communisten zijn.
waar hij bij terecht komt. Je kunt
hem zelfs geen meeloper noemen. Het
zijn niet de ideeën, die hem aantrek
ken, maar mensen die van aanpak
ken weten en er hard tegen aan gaan.
Ergens over nadenken doet hij vrij
wel nooit, aanpakken, dat wel, vol
gens de regels die er voor zijn opge
steld Anderen aan die regels houden
kan hij ook. Hij schuift telkens in
leidende posities, maar wel in het
klein en voor het grove opbouwwerk
Als er niet meer hoeft te worden opge
bouwd. wordt hij. met een onder
scheiding en feestelijke toespraken,
uitgeschakeld.
Brasch tekent de opgang van de har
de werker Rotter, die tegelijk de neer
gang is van de mens Rotter, in een
reeks tamelijk korte scènes, telkens
een momentopname van weer een
etappe verder. Je volgt zijn tragi
komische ontwikkeling in spron
gen. met daarin als contrasten zijn
jeugdvriend, die wel denkt en als
anarchist tegen hem en tegen de
maatschappij botst, en zijn vrouw,
voor wie hij in feite voortdurend op
de vlucht is, en wier pure menselijk
heid aan hem sterft
Brasch maakt het zijn spelers en
vooral zijn regisseur Hans Croiset
wel moeilijk. Niet alleen doordat
hij voor elke scène een andere lokatie
voorschrijft. Meer nog doordat hij
zoals al uit zijn taalgebruik blijkt
zover mogelijk van het realisme weg
wil.
Hij lijkt zijn scènes meer te zien als
herinneringsbeelden die in de rich
ting van de nachtmerrie gaan. laat
ook de schimmen optreden van enke
le gesneuvelde soldaten (door Rotter
in de steek gelaten), en soms ook een
koor van „grijze kinderen", kinderen
en kindsen tegelijk, wachtend tot
Rotter hen ergens heen zal leiden.
Voor de schimmen is als oplossing
gevonden de drie acteurs, nadat zij
als soldaten gesneuveld zijn. naakt te
laten ronddolen, wat wel werkt. Maar
de grijze kinderen volwassen ac
teurs met bijna-doodshoofden op en
in slordige windsels blijven een
zonderling, hinderlijk bedenksel
Zoals veel materiële hulpmiddelen
storend werken. Daar wordt dan wel
een vergrotend spel tegenover gezet,
maar dan gaat het zo op theatrale
bla-bla lijken. Het best lukken de
scènes, waarin de aandacht op de
spelers geconcentreerd is en de mate
riële hulpmiddelen naar de achter
grond of in het donker verdwijnen
Karakterbeeld
Van de voornaamste figuren krijg je
Rotter (Gees Linnebank) begint in het gelijknamige stuk bij het
Publiekstheater als slachter.
daardoor wel een treffend karakter
beeld. Wat ik hierboven over Karl
Rotter schreef is gebaseerd op de
manier waarop Gees Linnebank hem
zeer beeldend speelt. Josée Ruiter
tekent in vier korte scènes uitstekend
hoe de natuurlijke bloeiende gevoe
lens van Elisabeth gaandeweg ver
dorren. Johan Ooms geeft de felle
anarchist bijna een romantisch tintje
met het beoogde ietwat komisch ef
fect: het is lekker iemand zo tegen de
keer in te zien gaan. Ab Abspoel is
voortreffelijk als de nuchtere-mense-
lijke dienstleider allemaal figuren
die door contrastwerking Rotter re
liëf geven.
Voor zover de omstandigheden, die
hem ook maken, getoond worden, ge
beurt dat eigenlijk te nadrukkelijk,
wat gewoon vervelend is. Als theater
verbeelding is de voorstelling niet
echt gelukt, het gevecht met de mate
rie niet gewonnen.
ADVERTENTIE
Ji
O
door Stan Rijven
UTRECHT Dat de blues ook zijn vrolijke kanten kent, werd
zaterdagavond in muziekcentrum Vredenburg bewezen. Eddy
Clearwater en Phillip Walker zetten de zaal zodanig op zijn
kop dat er een permanent zingende menigte voor en later zelfs
op het podium aanwezig was. Uiteraard lag dat in het karak
ter van hun muziek besloten, Clearwater ging zelfs over op
pure rock and roll, maar voor een deel lag de oorzaak ook bij
de jeugdige samenstelling van het publiek.
Het ziet ernaar uit dat zo langzamer
hand een nieuwe generatie deze mu
zieksoort gaat ontdekken. Een op
merkelijk feit. aangezien zowel Hil
versum als Bussum, op enkele uitzen
dingen na. het nog steeds laten afwe
ten wanneer het de blues betreft. Het
is vooral te danken aan de activitei
ten van de Nederlandse Blues- en
Boogie Woogie-organisatie dat de be
langstelling in ons land wordt warm
gehouden, dit May Blues-Festival
vormt daar een nieuw bewijs van
De aanvankelijk aangekondigde op-
jtredens van Willy Dixon en Scre-
main'Jay Hawkins kregen met bo
vengenoemde artiesten goede ver
vangers Gelukkig was blues-shouter
Jimmy Witherspoon, die januari van
dit jaar nog in het Haagse Pepijn
concerteerde, wel van de partij Deze
keer had hij een eigen tent meegeno
men met Lloyd Glenn op piano, Gene
Ramy op bas en de clowneske Mi
chael Silver op drums.
Moeiteloos
Witherspoon bezit een volle en warme
stem waarmee hij moeiteloos klassie
kers uit het bluesrepertoire weet te
vertolken. Bovendien beschikt deze
zwaargewicht over een innemende
podiumpersoonlijkheid waarmee hij
op subtiele wijze de aandacht op zich
zelf dan wel op zijn begeleiders weet
te vestigen, zoals tijdens de gastsolo's
van trompettist Harry Sweet Edison.
Nobody's Business. Stormy Monday
en Kansas City kwamen er perfect
Speciaal vandaag
„Zo gezegd, zo gedaan" (Le
petit Baigneur) Frans-Itali
aanse film uit 1968 van Robert
Dhéry. In de hoofdrol Louis de
Funès. Hij speelt een scheeps
bouwkundig ingenieur die
voor zijn baas een revolutio
naire zeilboot heeft ontwor
pen. Bij het te water laten
slaat de champagnefles echter
een gat in de wand. Aanleiding
genoeg voor een komische
film.
Ned. 2/22.10
Noortje van Oostveen
spreekt met Jan de Haan over
zijn oorlogservaringen en over
de betekenis daarvan voor zijn
leven na de bevrijding. Jan de
Haan bracht de laatste twee
jaar van de tweede wereldoor
log in gevangenschap door, ter
dood veroordeeld wegens hulp
aan joden en spionage tegen de
Duitse bezetter.
Hilv. 2/11.30
In Literama-maandag van
de NCRV heeft Wim Ramaker
een gesprek met Joël Konig,
schrijver van het boek David.
Hilv. 2/21.30
maar niet verrassend uit. Pas tegen
het einde liet hij met de Pass Forty
Blues het achterste van zijn keel zien
om te bewijzen dat hij nog steeds
over voldoende veerkracht beschikt
De band van gitarist/zanger Eddy
Clearwater en pianist Lafayette Lea
ke zou heel anders uitpakken. Clear
water liet in zijn materiaalkeus goed
horen hoe de rock and roll uit de
Chicago-stadsblues is voortgekomen
De compositie van Muddy Waters en
Chuck Berry kregen moeiteloos een
eigen interpretatie mee zonder te ver
vallen tot blind epigonisme Deze
boomlange linkshandige gitarist
combineerde vakmanschap, waarin
zijn romige gitaarsound nooit overda
dig klonk, met veel gevoel voor show.
waarin zelfs Berry's duck walk werd
nagebootst. Leake, die inmiddels zo
wat alle bluesartiesten heeft bege
leid. alsmede vele plaatopnamen van
Chuck Berry, was voor dit soort mu
ziek de ideale begeleider, maar kreeg
zowel solistisch als geluidstechnisch
te weinig ruimte. Later kwam daar
verbetering in en mocht ook slaggita
rist Michael Coleman enkele schitte
rende solo's ten beste geven
Dynamische show
Gevoegd bij het spel van drummer
Ashword Gates en van bassist Erwin
Burton ontstond er een dynamische
show, die ontaardde in een compleet
dansfestijn. Clearwaters sprong, dan
ste en maakte tijdens Johnny be
good zelfs een koprol zonder maar
iets van zijn gedreven zang en spel
verloren te laten gaan. Het lukte gita
rist-zanger Phillip Walker wonderwel
deze zeer hoog op te voeren. Zijn
virtuose gitaarspel verried een hoge
graad van technische perfectie, ter
wijl hij vocaal ook kon imponeren.
Zijn voorliefde ging uit naar stam
pende bluesnummers die vooral van
de plaat The bottom of the top af
komstig waren.
Het venijn en de felheid die zijn op
treden kenmerkten werden mede ge
ïnspireerd door het genadeloze spel
van zijn begeleiders. Pianist Nat
Dove legde een Jerry Lee Lewis-ach-
tig elan aan de dag, Johnny Tucker
bediende zich van straf slagwerk en
Dennis Walker van een beukende
bas. Zij werden op een gegeven mo
ment door de dansende massa aan
het gezicht onttrokken, de moeite
van de supposten ten spijt Met dit
festival werd weer eens aangetoond
dat de blues nog een lang leven is
beschoren.
I AMSTERDAM aanvang
j Leldsepleln 20.15 UUR
STADSSCHOUWBURG
KASSA („-is uur) 242311
Europees voetbal
op radio en tv
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM De NOS tele
visie en -radio zullen op ruime
schaal in directe aandacht be
steden aan de wedstrijden van
het Europees voetbalkampi
oenschap voor landenploegen,
dat van 11 tot en met 22 juni in
Italië wordt gehouden. De lijst
ziet er als volgt ui:
Woensdag 11 Juni: Tsjechoslo-
wakije-West-Duitsland (Ned. 1/
17.40); Griekenland-Nederland
(Ned. 1/20.27).
Donderdag 12 juni: België-En-
geland (Ned. 1/17.40); Spanje
Italië (Ned. 1/20.27).
Zaterdag 14 Juni: West-Duits-
land-Nederland (ned. 1/17.40);,
Griekenland-Tsjechoslowakije
(Ned. 1/20.27).
Zondag 15 juni: Spanje-België
(Ned. 2/17.40); Italië-Engeland
(Ned. 2/20.25).
Dinsdag 17 Juni: Tsjechslowa-
kije-Nederland (Ned. 1/17.40);
West-Duitsland-Griekenland
(Ned. 1/20.27).
Woensdag 18 juni: Spanje-En-
geland (Ned. 1/17.40); Italië-
België (Ned. 1/20.27).
Zaterdag 21 juni: wedstrijd om
de 3 en 4e plaats (Ned. 1/20.27).
Zondag 22 juni: finalewedstrijd
(Ned. H20.2b).
De NOS-radio zal alle wedstrij
den van het Nederlands elftal
en de finale rechtstreeks uit
zenden. Van de andere wed
strijden komen er flitsen en sa
menvattingen. Daarnaast ver
zorgt de NOS-radio dagelijks
direct na het nieuws van 's
morgens acht uur of na de
daarop volgende actualiteiten
rubriek op Hilversum 1 een vijf
minuten durend voetbaljour
naal met overzichten, commen
taren, voor- en nabeschou
wingen
HILVERSUM (ANP) De Engelse
cup-final tussen Arsenal en West-
ham-United, die zaterdag 10 mei in
het Wembley stadion in Londen
wordt gespeeld, komt weliswaar niet
rechtstreeks maar toch integraal op
de Nederlandse televisieschermen
De TROS heeft namelijk van de
KNVB toestemming gekregen deze
bekerfinale op 10 mei vanaf 17.00 uur
(Nederland 1) uit te zenden. Dan is de
wedstrijd, die door Koen Verhoeff
van commentaar wordt voorzien, in
Londen al een uur aan de gang.
door Franz Straatman
UTRECHT De laatste Pro
menos-muziekavond in het
Muziekcentrum Vredenburg
stond in het teken van Israël
Uiterst kronkelig moeten de
gedachten van de NOS-pro-
grammeurs zijn geweest om
in dit kader aan te komen met
het Requiem van Verdi.
Goed, er stond een Israëlisch dirigent
voor, Gary Bertini, een man die zijn
internationale faam bevestigde in de
uitwerking van deze opera-achtige
dodenmis. Tot in details expressief
en meeslepend. De verspreide opstel
ling van koperblazers in de ronde
concertzaal gaf aan het Tuba mlrum
uit de Dies irae een sensationeel
effect
Bertini had een uitstekend orkest
(het Radio Filharmonisch) tot zijn
beschikking, bovendien het mooiste
koor dat je je maar kunt voorstellen,
het Groot Omroepkoor en een inter
nationaal solistenkwartet waarin
twee Nederlanders: Cristina Deute-
kom en de bas Robert Holl. Er kon
dus niks fout gaan en er ging niks
fout
Robert Holl viel in voor de ziekgewor-
den Isser Buschkin. een geluk bij een
ongeluk want vlak na zijn indrukwek
kend optreden in Haydns Schöpfung
in Den Haag o.l.v. Nikolaus Hamon-
court, kwam ik andermaal in de ban
van Holls fenomenale muzikaliteit en
stemschoonheid. Voor deze Verdi-
partij past een wat zwaarder, donker
der type bas beter maar dat gemis is
Holl niet aan te rekenen als invaller.
Cristina Deutekom blijft dramatisch
toch een lichtgewicht, wat des te ster
ker opviel in duetten met de Bulgaar
se alt Margrita Lilowa
In het voorprogramma wierp het
Utrechts Symfonie Orkest zich voor
een redelijk gevulde zaal (bij Verdi
tstroomde er flink wat volk bij, maar
uitverkocht was het merkwaardig ge
noeg niet) op een programma dat met
heel veel goede wil als Iraëlisch zou
kunnen worden aangeduid. Want
Benjamin Ashkenazy (van wie in we
reldpremière een niet zo bijster inte
ressant concert voor trombone en or
kest werd uitgevoerd) woont al een
hele poos in Nederland; zijn wereld
première kwam zelfs voort uit een
opdracht van ons CRM. En Arnold
Schönberg wasl weliswaar jood, maar
geen Israëliër Maar diens weinig ge
speelde pianoconcernt was beslist
het programmeren waard.
De Canadees Louis-Philippe Pelletier
(vorig jaar winnaar van het Schön
berg pianoconcours in Rotterdam)
droeg de solo-partij in dit kleurrijke
en virtuoze stuk met een uiterste aan
lyriek voor. Ja, Schönberg was een
echt romanticus, soms wat hol dra
vend. maar ook boeiend.
Het echte Israël werd vertegenwoor
digd door Ben-Zion Orgad. geboren
in 1926 in Duitsland, maar in 1933
verhuisd naar het beloofde land, en
zoals daar vaak gebeurt bij terug
keer. hernaamd in het Hebreeuws. In
de programmatoelichting konden we
lezen hoe hij in zijn orkestwerk Hallel
(zoeits als Ruimte, universum) joodse
en Israëlische elementen (vooral rit
mische) had ingevlochten. Maar wat
er klonk was een slap aftreksel van
vijftig jaar modem Europees compo
neren. Te oordelen naar het program
ma van het Israëlische Yuval piano
trio (Beethoven. Haydn, Arensky) dat
zich eveneens op deze Promenos pre
senteerde levert Israël zelfs geen noe
menswaardige kamermuziek
door Eefje van Schalk
GRONINGEN In de drie
noordelijke provincies van
ons land zijn de dans- en bal
letvoorzieningen schaars te
noemen. In feite beschikken
zij maar over één gezelschap,
zowel voor professionele pro
gramma's als educatief werk
op lagere en middelbare scho
len. Dat is de Noord Neder
landse Dansgroep (NND), on
der leiding van Wanda Gren
del, die zo'n elf jaar geleden
begonnen is en nog steeds te
gen de bierkaai van vooroor
delen, geldnood en gebrek
aan belangstelling heeft we
ten vol te houden.
Alleen al op dat punt verricht dit uit
negen leden bestaande groepje baan
brekend werk. Jaarlijks brengen zij
nieuwe choreografieën uit, meestal
van eigen makelij, ondanks het feit
dat alle dansers hun dagelijks brood
moeten verdienen door les te geven,
in verband met veel te lage salaris
sen. Hun repetitietijden zijn beperkt
en op de danstechnische kwaliteiten
drukt dit zeker een zwaar stempel. In
dit opzicht moet men dan ook niet té
hoge verwachtingen koesteren. Wat
deze NND bijzonder maakt is de vol
harding waarmee de professionele
amateurs eigen programma's opbou
wen. soms met uitschieters, soms met
mislukkingen.
Afgelopen vrijdagavond brachten zij
in het Oosterpoort-complex te Gro
ningen voor een volle (kleine) zaal
zelfs twee premières (naast twee re
prises). namelijk Wind van Ton Lut-
gerink en Blue (bench) Move
(park) In a distance (trees) van
Wanda Grendel zelf. Ton Lutgerink,
die ondertussen bekend is geworden
door zijn moderne dansexperimenten
met minimal dance is in dit Wind het
plat betreden pad van totaaltheater
ingegaan. In die zin dat zijn theater
voornamelijk uit nadrukkelijk lopen
voor drie dansers bestaat, waarbij
soms logische, meestal onlogische
Engelse tekstflarden (E. E. Cum-
mings, Alisson Know les» worden uit
gesproken.
Na een korte scène waarin een dans
paar in de zon ligt te baden, veran
dert het podium in een soort turnzaal
met twee zilveren deuren, die con
stant open en dicht gaan. Tussendoor
wandelt een verdwaasde pilote met
een speelgoedvliegtuigje, één keer te
lefoneert ze, één keer zwaait ze lustig
aan de ringen en één keer verdwijnt
ze in een ijskast. Aan dit soort bewe
gingstheater is dus geen touw vast te
knopen en het laat dan ook weinig
indruk achter. Dat komt ook omdat
de grapjes niet leuk genoeg zijn, het
geheel te lang duurt en het gevoel
zich opdringt dat er op die manier
duizenden te bakken zijn.
l.
me* **f
'■V
D^NowdNederiands^Dansgroe^i^deireprU^^i^^w^^F]
'Vrouwenfoto'
In Wanda Grendels laatste ballet met
de moeilijke titel is duidelijk dat zij
een voorkeur heeft voor de langzame
delen van Shostakovich's pianocon
certen 1 en 2. Tragisch is het dat de
bandopnames met zoveel krassen en
ruisen gepaard moesten gaan. In haar
programma licht Grendel toe dat dit
ballet zich afspeelt in drie situaties,
namelijk een romantisch duet. een
abstract gedanst (bestaat dat?) stuk.
geïnspireerd op het doen en laten van
kinderen, en een derde deel waarin op
afstandelijke wijze gezocht wordt
naar warmte. Waar de taal hier al
faalt om enige duidelijkheid te ver
schaffen, zo is het ook met deze cho
reografie. Vooral het tweede gedeelte,
waarin de bewegingen helemaal niets
uitstaande hebben met het gedrag
van kinderen, of het nu wel of niet
abstract bedoeld is.
Reprise
Dat de NDD en ook choreografe Wan
da Grendel tot veel beters in staat is.
blijkt uit de reprise van een bati
van vorig jaar, Vrouwenfoto. op
gedeelten van wederom knarsei
pianoconcerten van Bach Alle zei
vrouwen van het NND dansen in i
overvloeiende delen vol statia
flitsmomenten door een soort fc
album heen. waarin zij thema's
eenzaamheid, tederheid en soms i
vleugje van humor willen benadr
ken. Toch gaan zij geen typisch
tionele of vrouwelijke relaties a
maar blijven hun bewegingen stel
in patronen van een afstanden
ruimteverdeling, die boeiend is
naar te kijken. Slechts in de statisi
momentopnames, vooral in het dei
deel voor drie danseressen, dringt
een vlaag van emoties en verlang
door.
Zo komt het dat dit NND zich meti,
Vrouwenfoto meer als groep met cj
eigen indentiteit waarmaakt, di
met de twee nieuwste aanwinst®
Hun volgende optreden zal ook!
Groningen zijn, op 27 mei in de Ofc.
terpoort.
WASHINGTON (UPI) Ondanks
dreigementen van Arabisch-Ameri-
kaanse groepen dat ze naar de rech
ter zullen stappen, blijft de Ameri
kaanse omroepmaatschappij Public
Broadcasting 8ervice bij haar voor
nemen de film Dood van een prinses
aan het Amerikaanse televisiepu
bliek te vertonen. De uitzending is
vastgesteld op 12 mei. Dit heeft een
woordvoerder van PBS zaterdag be
kendgemaakt
De film heeft enkele weken terug de
woede gewekt van Saoedi-Arabiè.
toen omroepmaatschappijen in En
geland en in Nederland besloten het
op de executie van een Saoedische
prinses gebaseerde verhaal via de te
levisie uit te zenden.
DEN HAAG Ferdinand Leitner hield bij zijn laatste conci
als vaste dirigent van het Residentieorkest zaterdagavond
het congresgebouw in Den Haag de balans keurig ih evi
wicht. Twee overbekende namen van componisten sierden 1
programma. Bruch en Tsjaikowsky. Daarnaast de over 1
algemeen onbekende Marschner en Lothar.
In zijn tijd (1795-U61) was Helntlch
August Marschner zeker niet onbe
kend. Hij werd in een adem genoemd
met Weber, Lortzing, Nicolai en reeds
als muziekonderwijzer schreef hij
drie opera's. Op zijn 29ste was hij
operadirecteur en als Generaal musik
direktor vielen hem meerdere eredoc
toraten te beurt.
door Ralph Degens
AMSTERDAM Een ritselend programmablaadje, een kra
kende stoel (om van hoesten maar niet te spreken) knetteren
de fragiele klankspinsels van Morton Feldman's „muziek van
de stilte" onbarmhartig kapot. Zodat je als luisteraar naar de
composities van deze in 1926 geboren Amerikaan nauwelijks
de moed hebt eens even te gaan verzitten, ook al omdat je
weet dat de uitvoerenden bij elke storing van buitenaf onmid
dellijk uit hun concentratie kunnen raken.
Zijn opera „Hans Heiding" ging
1838 in première en van dit op»
bracht Leitner op het laatste pron
nadeconcert de ouverture. Marschi
is voor Richard Wagner eer. inspb
tiebron geweest, doch aan de ha
van deze ouverture, vriendelijk kil
kende muziek, kan men zich dat ni
zo goed voorstellen.
In 1962 schreef de laat-romatici
Mark Lothar een concertino voor vi
klarinetten, strijkorkest, harp I
slagwerk. Onderhoudende klankè
voor een niet alledaagse bezetting A
als zodanig het uitvoeren vaard M»
is geneigd het geboortejaar van m
werk te antedateren, he: had od
rond 1920 ontstaan kunnen zijl
Mark Lothar heeft zich op meerda
compositorische terreinen bewogi
en het is duidelijk, dat de composita
tamelijk gemakkelijk uit zijn pf
vloeien. De leden van het RO Cobf
Van den Bergh, Van den Enden,
Sieuwerts verleenden het wet
charme
Volle inzet
Feldmans muziek, waarin oppervlak
kig maar heel weinig „gebeurt", moet
namelijk meestal vanuit een grote
innerlijke spanning de suggestie van
een brede, ruimtelijke ontspanning
geven. In zijn Rothko Chapel, ge
ïnspireerd op de wandschilderingen
van Mark Rothko in een meditatieka
pel in Houston (VS), gebruikt hij
daarvoor een gemengd koor, altviool,
celesta en slagwerk. Het stond op het
programma van de concerten die het
Nederlands Kamerkoor en Ensemble
M vrijdag, zaterdag en gisteren in
Amsterdam, Den Haag en Rotterdam
hebben gegeven.
Ondanks enkele onvermijdelijke in
terrupties van binnen en buiten (on
der andere door een carillon) verliep
de uitvoering vrijdagavond in de
Waalse Kerk in Amsterdam onge
stoord. Zodat duidelijk te horen was
hoe perfect het twintig koppen tellen
de koor (vaak solistisch gebruikt) met
het bescheiden toegepaste slagwerk
en celesta, en de wat meer op de
voorgrond tredende altvioolpartij on
der dirigent Hans van den Homburgh
de twintig minuten durende broze
klankmeditatie vertolkte.
Dat dit koor ook de extatische jubel
van een werk als Robert Heppener's
„Del jubilo del core che esche in
voce" weet op te brengen, kon al
bekend zijn van onder meer de uitste
kende opname die vorig jaar op Com
posers' Voice ia uitgekomen. Wie het
nog niet hoorde heeft zich bij deze
uitvoeringen kunnen verbazen over
de overrompelende klankjubel waar
in Robert Heppener in 1974 dit der
tiende eeuwse Italiaanse gedicht
(„Van de jubel in het hart die klinkt
in de stem") vertaalde, en over de
verbazingwekkende trefzekerheid
waarmee de hiervoor vereiste zestien
solistische partijen door dit koor wor
den vertolkt.
In vergelijking met wat daarvoor aan
technische beheersing wordt vereist,
is een stuk als „De roep" uit 1918 van
Daniel Ruyneman een kleinigheid.
Die niettemin in een zo zorgvuldige
vertolking als door het Nederlands
Kamerkoor bepaald niet klein van
muzikale waarde blijkt te zijn, en die
met het instrumentaal gebruik van
de stemmen (zonder tekst) en de boei
ende harmonische vondsten boven
dien van een grote originaliteit
getuigt.
Het meest recente werk. Rudolph
Escher's 8infonia per dieci strumenti
uit 1976, was de enige zelfstandige
bijdrage van Ensemble M in dit pro
gramma. Het boeide in de uitvoering
onder Otto Ketting vooral door de
verscheidenheid aan klankkleur die
Escher met een tiental strijkers en
blazers wist te bereiken en door de
ook hier weer duidelijk eigen verta
ling waarin Escher in veel van zijn
werken zijn bewondering voor Debus
sy en Ravel liet doorklinken
Charmant ook was het optreden vi
de Duitse violiste Edith Peineman
Zij had de taak het eerste vioolco
cert van Max Bruch nieuw leven in
blazen en dat lukt alleen met vol
inzet en technische perfectie. Aanc
eisen wist de violiste ruimschoots
voldoen. Zij verleende he: conc«
zoveel geestkracht en temperamei
dat Leitner zich werkelijk noest
spannen om haar een adequete beg
leiding te geven.
Dansen in allerlei vorm heeft Tsja)
kowsky verpakt in zijn suite uit h(
ballet de Notenkraker. Men kan zi6
als „afscheidsnummer" voor een did
gent een spectaculairder werk dei
ken. doch levendig en meeslepen
was deze afsluiting ongetwijfeld.
Actieve en re-actieve industriepol
tick in Nederland. De overheid end
ontwikkeling van de Nederlandse
dustrie in de jaren dertig en tusse
1945 en 1950 door P. E. de Hen. UW
Arbeiderspers. Amsterdam. 431 tè
Geen prijs.
Over liefde, voorlichting en sex va
jongeren. Geschreven door A. enj
Comfort. Nederlandse vertaling v»
drs M. C. T. Moors-Mommers. Uit
Rostrum. Haarlem. 127 blz. - 24.91
