jC Benzine mag tegen oude prijs worden verkocht veiliüheids Natuurliefhebbers: een droge zomer Ginjaar wil hogere straffen voor illegaal storten afval trengere eisen aan JDoetinchems bedrijf Trouw Commentaar Zwaar getild... SPIERPIJN! Rita ito's dood ng Succes van oproep verschilt per regio Melk vandaag 2 cent duurder a ontdekking van gif in bodem Lang weekeinde trekt veel buitenlanders Grote zonne-activiteit kan voorbode zijn van mooi weer i Taxichauffeur J neergestoken Lubbers: Afwijzen kernenergie ten koste van welvaart MAAI MAANDAG 5 MEI 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET lijna vier maanden heeft de lij- ënsweg geduurd die de 87-jarige laarschalk Josip Broz Tito moest ifleggen voor hij gistermiddag lierf. Onmiddellijk nadat hem in anuari een been was afgezet, vroe- en velen zich af hoe wijs het is een pud man dit nog aan te doen Maar diefjto bleek taai en na enkele dagen jl hervatte hij zijn werk al was ■r%t misschien slechts voor de foto. ch« jet was echter een kort uitstel van JJej |et onvermijdelijke en al snel be en, pn een hele reeks van complicaties eni ich te openbaren. Er is vrijwel pen ziekte te bedenken of Tito leed r de laatste maanden aan. Voor iga Kiitenstaanders. die het moesten doen met de medische bulletins, heleek de grens van het medisch mo egelijke regelmatig bereikt en die van ijnhet moreel toelaatbare soms over- ?!b»jchreden. n^Hoe cynisch het ook klinken moge. hiiin dc maanden dat Tito met zo'n tekkigheid voor zijn leven streed, is er veel gebeurd. Joegosla vië zelf en de gehele wereld hebben kunnen wennen aan het idee dat er n eind komt aan elk bewind, ook n dat van de maarschalk. De iatste weken, maanden zelfs, wa- :n de reacties op het naderende ier<jnde van Tito dan ook opmerkelijk ?1 trustend. Weg was de paniek van lie eerste dagen, half januari, toen ij in het ziekenhuis werd opge ien. BB patiging van de reacties is in de dige omstandigheden van vitaal gelang. De wereld kent al spannin- genoeg (Iran, Afghanistan, Olympische Spelen, Perzische Golf) n kan een nieuwe brandhaard mis- a. De twee grote mogendheden, Sowjet-Unie en de Verenigde Ttaten, hebben er beide belang bij i dit moment de status quo in jegoslavië te handhaven. Voor was Tito's Joegoslavië een kritische partner en voor geen van fade een bondgenoot Daarin op irte termijn verandering aanbren- is echter voor beide landen ^mogelijk. Sowjet-Unie heeft weliswaar het ik gehad dat Carter zijn vingers Iran heeft gebrand, maar Af- wnistan is daardoor slechts naar ^Jdc achtergrond geschoven, niet ver eten. Zou het Kremlin nu op een reep in Joegoslavië aansturen, pan zou het zijn imago in de gehele ereld nog grondiger bederven, irmee zouden de Russen tevens de toch al zo moeizame verhouding met West-Europa op het spel zet ten. Voorts zijn angstige spannin gen met de minder volgzame bondgenoten in Oost-Europa dan niet denkbeeldig. Voor de Verenig de Staten is er al helemaal geen eer aan te behalen. Carter heeft welis waar al weken geleden, toen Tito's toestand kritiek leek. de Russen voor militaire inmenging gewaar schuwd, maar veel verder kan hij niet gaan. Een pluspunt van de afgelopen maanden is voorts, dat Joegoslavië zelf enige orde op zaken heeft kun nen stellen. Het collectieve bestuur van staat en partij, dat Tito al enkele jaren geleden in het leven riep om hem te zijner tijd op te volgen, heeft sinds 2 januari het feitelijke bestuur over het land uit geoefend. Dat verliep vlekkeloos, oordelen vriend en vijand. Een ga rantie voor de toekomst is het niet, maar al voor de dood van Tito is zo het tijdpcrk-zonder-Tito geruisloos op gang gekomen. Voordien was alleen de gedachte aan Tito's ver scheiden al voldoende reden tot paniek. Dit alles neemt niet weg, dat Tito's dood een slag is voor zijn land en de gehele wereld en dat tezelfder tijd een eind is gekomen aan het eerste naoorlogse tijdvak. Spannend wordt het om te zien hoe Oost en West zullen trachten, zonder elkaar al te zeer op de tenen te trappen, hun greep op dit niemandsland te vergroten. En ze ker even spannend wordt het om te zien hoe volkeren, waarvan altijd is gezegd dat slechts Tito hen bij elkaar kon houden in één staat, deze klap opvangen. Wrijvingen tussen Serven. Kroa- ten en de andere volkeren lijken momenteel de grootste bedreiging van Joegoslavië's voortbestaan. En daarbij hoeft niet slechts gedacht te worden aan de mogelijkheid dat de Russen er een aanleiding in kunnen vinden om het bedreigde socialisme te hulp te komen. Denkbaar is zeker ook, dat het in de Sowjet-Unie opgeleide kader van het leger zich dan geroepen voelt de touwtjes in handen te nemen. Van een geleidelijke de mocratisering, waarmee soms als is geëxperimenteerd en waarmee sommigen van Tito's opvolgers verder willen experimenteren, zal dan geen sprake meer zijn. AMSTERDAM (ANP) Er worden geen maatregelen overwogen tegen houders van benzine pompen die weigeren de prijsverhoging voor benzine van zes cent bij hun klanten in rekening te brengen. De verhoging werd afgelopen zaterdag van kracht. „Het staat iedereen vrij om onder de maximumprijs te blijven en genoegen te nemen met een kleinere winstmarge," aldus minister Van Aardenne van economische zaken. Afgelopen vrijdag, één dag voordat de prijsverhoging inging, riep de Bo- vag alle aangesloten pompstation houders op, de prijsverhoging van zes cent niet bij hun klanten in rekening te brengen. Enkele weken geleden hadden Bovag-leden al besloten om bij de volgende grote benzineprijs verhoging tot actie over te gaan. Deze prijsverhoging van zes cent was voor hen het sein actie te ondernemen. Volgens de Bovag-secretaris van de afdeling Zuid-Limburg, zou de over grote meerderheid van de Limburgse pompstations aan de oproep van de Bovag gehoor hebben gegeven. Dat zouden er minstens 350 zijn. De pompstationhouders zeggen van plan te zijn de actie vol te houden „zolang de voorraad strekt". Bovendien zul len zij proberen nieuwe voorraden benzine te betrekken zonder de ver hoging te betalen. De Limburgse pompstationhouders vinden het te ver gaan de automobilist steeds maar weer te belasten. In Groningen had de actie van de Bovag niet zo'n succes: Bij minder dan de helft van de leden vond de oproep om tegen de oude prijs te verkopen weerklank. Zelfs in Win schoten en omgeving, waar het voor autorijders een kleine moeite is even naar Duitsland te rijden en daar de tank vol te gooien, werd de nieuwe prijs ingevoerd. Een pompstation- houder in de buurt van de grens: „Het is toch kolder om zes cent op de benzine toe te gaan leggen. Wij bere kenen de nieuwe prijs en hebben het heel druk." Brieven In Friesland hebben de Bovag-leden zich tot nog toe over het algemeen wel aan de oproep gehouden. Morgen wordt in Friesland vergaderd over de voortzetting van de actie. Intussen heeft de Bovag brieven ge stuurd aan de leden, met de oproep om de betaling aan de leveranciers niet meer via de gebruikelijke auto matische afschrijving te laten verlo pen. Daarmee lijkt de Bovag te willen voorkomen in zijn eigen kuil te vallen. Met ingang van 1 juli wordt alle mo torbrandstof bijna een halve cent per liter duurder (0,47 cent). Op die da tum wordt een heffing geluidshinder wegverkeer van kracht, waaraan het kabinet afgelopen vrijdag zijn goed keuring heeft gegeven. De opbrengst wordt gebruikt voor bestrijding van het verkeerslawaai. Alhoewel de oproep van de Bovag om de prijsverhoging van benzine niet door te voeren in de provincie Groningen niet veel gehoor vond, laat deze Groningse pomphouder er geen misverstand over bestaan wat zijn houding is. ADVERTENTIE Interna bonaJe 6-9 MEI Openingstijden: 9-18 uur Amsterdam ral Van een onzer verslaggevers LEKKERKERK Het illegaal storten van afval zal zwaarder moeten worden bestraft in ons land. Alleen op die manier kunnen dergelijke praktijken een halt toegeroepen worden. Dit heeft minister Ginjaar (volksgezondheid en milieuhygiëne) zaterdag voor de radio gezegd Het comité „Amsterdam dankt zijn Canadezen" organiseerde zaterdagavond in het Concertgebouw een welkomstfeest voor de Canadese gasten die in Nederland verblijven om de bevrijdngs feesten mee te maken. Burgemeester Polak staat hier hand in hand met twee van de Canadese bevrijders, Kirk Wilford (links) en Charles T. King. ie sc DOETINCHEM (ANP) B. en W van Doetinchem willen de hinderwetvergunning voor Misset grafische bedrijven in die gemeente verscherpen. Dit gebeurt naar aanleiding van de "'ontdekking ruim twee weken geleden, dat in de afgelopen drie 'T maanden via een lekke leiding ten minste 50.000 liter van het giftige en zeer brandbare tolueen in de bodem rondom het bedrijl terecht is gekomen. M PHet gemeentebestuur zal aan de be- De bevolking zal zo snel mogelijk van ïlAtaande hinderwetvergunning onder de resultaten van dit onderzoek op de vündere de nieuwe voorwaarden ver- hoogte worden gebracht, aldus het aabinden. dat de voorraad tolueen bij gemeentebestuur miMlsset periodiek wordt gecontro- ïtakerd. Ook het verbruik moet exacter DEN HAAG (ANP) Met ingang van vandaag worden consumptièmelk en consumptiemelk-artikelen in de win kel twee cent per liter duurder. Het ministerie van economische zaken vindt echter dat een verhoging van drie cent „niet hoeft" Zoals eerder gemeld, heeft de indus trie vorige week de prijzen voor de detailhandel verhoogd. Bij die gele genheid deed de Nederlandse Melkor- ganisatie (NMO) de aanbeveling aan de detailhandel, de prijzen niet met twee, maar met drie cent te verhogen „om de kostenstijging in de detail handel op te vangen". Het ministerie van economische za ken is van mening dat die derde cent niet nodig is, omdat de consumptie melkhandel al ln januari een extra marge-verruiming heeft gekregen. ADVERTENTIE Er zijn allerlei manieren om spierpijn op te lopen. Dat is zó gebeurd Gelukkig is er ook een voortreffelijke manier om er snel weer vanaf te komen. Inwrijven met Algesal maakt de spieren los en soepel Algesal brandt niet op de huid, geeft geen vlekken en heeft gelukkig een heel aangenaam parfum. Zorg dat u altijd een tube in huis hebt Algesal is uitsluitend verkrijgbaar bij apotheker en drogist Lees vooraf de gebruiks voorschriften. Algesal als bewegen pijn doet. Volgens de bewindsman zullen zeer hoge boetes en schadevergoedingen moeten worden opgelegd aan bedrij ven die zich schuldig maken aan het klandestien storten van (chemisch) afval. De minister noemde hierbij het voorbeeld van een Amerikaanse fir ma, die via een civiel-rechterlijke pro cedure onlangs veroordeeld Is tot het betalen van een schadevergoeding van 1,2 miljard gulden. Deze firma heeft in de jaren vijftig chemisch afval gestort op een plaats, waarvan zij wist dat daar later onder meer een school zou worden ge bouwd. Het bewuste gebied is nader hand voorgoed onbewoonbaar ver klaard. Een groot aantal bewoners moest worden geëvacueerd. Gehoopt wordt dat deze zaak een juridisch precedent zal scheppen, zodat in de toekomst van alle milieuvervuilers zulke hoge schadeloosstellingen kun nen worden geëist. Volgens minister Ginjaar „zullen wij in Nederland ook naar zo'n situatie toe moeten" Lagere overheden De bewindsman zei verder dat het niet de bedoeling is dat het rijk op draait voor de eventuele schade ten gevolge van de ontdekking van giftig afval in de bodem of de kosten van de verwijdering daarvan De minister meent dat dit een verantwoordelijk heid is voor de lagere overheden, die op hun beurt de schade moeten zien te verhalen op de vervuiler Dat in het geval Lekkerkerk het rijk de tientallen miljoenen guldens die gemoeid zijn met het opruimen van het giftige afval en het schadeloos stellen van de bewoners van de gif- wijk, wel voor zijn rekening neemt, is volgens Ginjaar het gevolg van de „uitzonderlijke situatie dat er een hele woonwijk op de stortplaats met chemisch afval is gebouwd Hier was vanuit het oogpunt van de volksge zondheid zoveel haast geboden, dat we niet anders konden Minister Ginjaar verwacht dat de In ventarisatie m alle provincies van ons land van afvalstortplaatsen erg veel illegale vullstortingen aan het licht zal brengen. Eind dit jaar moet deze inventarisatie klaar zijn, waarna een plan zal worden gemaakt om al het vuil uit de Nederlftndse bodem te halen dat er niet thuis hoort. De mi nister zei te verwachten dat Lekker kerk in zoverre een uitzondering zal blijven dat dit de enige plaats is waar een hele woonwijk op een stortplaats met gevaarlijk chemisch afval is gebouwd. Klachten Zoals ze zaterdag meldden hebben de eerste resultaten van een geneeskun dig onderzoek van de bewoners van de gifwijk in Lekkerkerk geen veront rustende resultaten opgeleverd. Wel hadden van de 42 onderzochte perso nen er tien klachten die kunnen wor den aangetroffen bij mensen die zijn blootgesteld aan tolueen, xyleen, benzeen en tetra (deze stoffen bevin den zich in de bodem van Lekker kerk-west). Dat deze klachten verband houden met de verontreiniging, is volgens de inspectie voor de volksgezondheid niet waarschijnlijk, maar kan niet worden uitgesloten. Het medisch on derzoek wordt nog voortgezet Eind deze maand moet Lekkerkerk west geheel zijn ontruimd, zodat dan begonnen kan worden met het verwij deren van alle afval uit de bodem alsmede van de verontreinigde grond Volgend jaar februari moet de wijk weer in zijn geheel bewoonbaar zijn Met het schoonmaken van de wijk en het schadeloosstellen van de bevol king is zo'n zestig miljoen gulden gemoeid. DEN HAAG (ANP) Ruim 800 000 buitenlanders hebben het lange 1 mei-weekeinde ons land bezocht Volgens het Na tionaal Bureau voor Toerisme (NBT) geschat zijn dat er onge veer 50.000 minder dan in de vergelijkbare periode van vorig jaar. en ook eenzelfde aantal minder dan tijdens het paas- weekeinde van dit jaar Het verblijf van de buitenlan ders was wel langduriger, wat valt af te leiden uit de hotelbe zettingen. Donderdag 1 mei waren de hotels in de randstad en de kuststroken al vrijwel vol. vrijdag werden de laatste bedden geboekt en moesten di verse VW's buitelanders door sturen naar andere gebieden, zoals Apeldoorn en omgeving. Zeeland en Brabant. Veel mensen uit het buitenland verbleven hier tenminste twee tot drie nachten, constateert het NBT aan de hand van het feit dat vrijdag en zaterdag maar weinig bedden vrtjkwa men. De hotelbezetting was dit weekeinde duidelijk beter dan tijdens de paasdagen. Ook de bungalows en kampeercentra waren goed bezet, hoewel min der dan met Pasen. Hier en daar werden zelfs mensen aan getroffen die in auto's over nachtten. Het aantal Duitse bezoekers was weer ver in de meerder heid, hoewel ook veel Fransen naar Nederland trokken. De indruk bestaat dat nogal wat Nederlanders in verband met allerlei festiviteiten zijn thuisgebleven vragen Uit die antwoorden blijkt ook. dat Misset al ruim een week van de tolu- een-lekkage op de hoogte was. al thans daar een vermoeden van had. voordat de autoriteiten werden ge waarschuwd. Het bedrijf heeft eerst lisielf een nieuwe bovengrondse leiding Et aangelegd. ïe tolueen lekkage heeft volgens het d gemeentebestuur tot nu toe geen r.fklachten over bij voorbeeld hoofd pijn, misselijkheid en verminderde eetlust bi| de omwonenden opgele- >t(Verd. Tolueen, dat wordt gebruikt voor het verdunnen van drukinkt, is een stof, die al bij vier graden celsius 10 brandbaar is en in combinatie met lucht kan exploderen. 10 De komende week zal in de bodem bij aD Misset door een gespecialiseerd be- 'ai drijf met vonkvrije apparatuur wor ld den geboord om de „tolueen-bel" op ;ie te sporen. Aan de hand van de resul taten van dit onderzoek wordt be paald hoe de tolueen uit de bodem »a| moet worden verwijderd. Daarbij valt ut te denken aan pompen of afgraven. ic ROTTERDAM (ANP) De 29-jarige j taxichauffeur L. W. Honders uit gj Maassluis is zaterdagmorgen neer- ,5 gestoken in een snackbar in Rotter- j} dam-West Hij is volgens de politie ft met een borstwond opgenomen in het ^*Dijkzigt-ziekenhui s. 'A De dader is nog niet gepakt. Een oi woordvoerder van de politie zegt dat het overigens volkomen onduidelijk v is waarom de man een mes trok en de fl taxichauffeur te lijf ging. Er was geen enkele aanleiding voor. aldus de Politie. door Hans de Jong GORREDIJK Mooie zomers zijn erg zeldzaam. In de voorbije jaren zeventig zijn we eigenlijk maar twee keer echt verwend, namelijk in 1975 en 1976. De meeste zomers van de jaren zestig waren zelfs uitgesproken slecht. Daarom klinkt de prognose van enkele natuurliefhebbers je als muziek ln de oren: ze verwachten onafhankelijk van elkaar een droge zomer. Deze mensen hebben geen weerkaarten tot hun beschik king. Ze volgen het algemene circulatlegebeuren niet van dag tot dag. Wat ze dan wel doen? Hun ogen goed open houden. Ze speuren naar teke nen in de natuur, in het bij zonder de atmosferische, die aanknopingspunten moeten bieden over het weer dat er ln de komende maanden als re actie op zal volgen. Mijn ene zegsman is een tach tigjarige ex-landarbeider. Eind februari al verkondigde hij met stelligheid, dat het deze keer voor de meeste zo mervakanties „goed zou aflo pen". Hij gaf geen nadere toe lichting. Dat deed wei een gewezen melkrijder, die er na zijn pen sionering een sport van maakt, dagelijks op zijn fiets een zo groot mogelijk aantal kilometers af te leggen. Daar bij is het hem opgevallen, dat j? op sommige dagen bij wat winderig weer op opvallende wijze stof en zand van de weg in de ogen krijgt je moet dan om de haverklap je ogen schoon wrijven terwijl op andere dagen met een onge veer gelijke windsnelheid het stof keurig blijft liggen waar het ligt. „Als dit laatste ge beurt blijft het droog en wan neer het al tot regen komt. valt er weinig", is zijn conclu sie. Opwervelen van het zand geeft daarentegen wel kans op neerslag. Dat hij het aandurft een droge zomer te voorspellen houdt verband met het feit dat het stof dit voorjaar niet stuift. In de lente van 1979 deed het dat wel. „De wind is kennelijk an ders". zegt hij. Speels Ik geef deze uitspraken zon der te kunnen controleren wat ze waard zijn. Wel zou dat verschil in „lift" in verband kunnen staan met de mate van stabiliteit van de lucht laag. Hoe stabieler de opbouw van de lucht, hoe rustiger en horizontaler de wind Hoe on stabieler. hoe groter de turbu lentie (woelingen), hoe speel ser de wind Het lijkt me op z'n minst interessant af te wachten of de belde „veldhe ren" raak zullen mikken Ik bepaal me ln deze bijdrage verder tot enkele signalerin gen. In de eerste plaats is er na een vrij natte maart een droge april-periode op komen zetten. Het regende wel af en toe. maar zo weinig, dat een week voor het einde van de maand bietentelers op de Zuidhollandse eilanden snak ten naar regen. De tussen 25 en 28 maart gezaaide plantjes slaagden er niet in door de droge en harde aardkorst heen te dringen. De geringe neerslag kan het gevolg zijn van een neiging tot overwe gend meridionale stromingen, dat wil zeggen: vaker wind uit noord of zuid dan uit het westen- Als deze tendentie zich de ko- In 1969 volgde opnieuw een mende maanden in dezelfde zin voortzet, zou de zomer in derdaad op z'n minst enkele malen droge, zomerse perio den tot stand kunnen bren gen. Door een zekere blokke ring vertoonde het weer eind april-begin mei een soort be rusting. Snelle wisselingen, onder meer door oceanische Invloeden, bleven uit De kans op zuid-noord en noord-zuid gerichte luchtstro mingen is in jaren met een grote zonneactiviteit wel gro ter dan er voor of er na. We beleven op het ogenblik zo'n periode. Begin april liep het aantal zonnevlekken enkele malen op tot boven de drie honderd. Vlekken zijn plek ken op de zon, die als gevolg van erupties een iets lagere temperatuur hebben dan er omheen. Wij ervaren ze daar door als wat donkerder Er waren zonnevlammen en -fak kels soms ln imposante aan tallen. Verleidelijk Hoe reageerde het weer daar bij eerdere pieken in de zonne activiteit op? In 1947 kregen we een zeer warme zomer. In 1959 was de zomer warm en vooral ook zeer lang en droog. warme, maar wel natte zomer Alle drie zomers deden zich voor tijdens of vlak in de buurt van een zonnevlek maximum. dat gemiddeld om de elf jaar pleegt voor te ko men, 1947, 1959. 1969 en 1980? Het is verleidelijk om bij het zien van dit ritme ook nu in een mooie zomer te geloven. Om het enthousias me ietwat te temperen wil ik toch wel even kwijt, dat je ook bij een meridionale circulatie nooit helemaal zeker van je zaak bent. Van te voren is namelijk niet bekend of West- Europa onder een zuid-noord- tak komt te liggen en dus een warme zomer krijgt of een on der een noord-zuld-tak, cor responderend met een te koud seizoen Dr. S. W Visser (KNMI) schreef na de zomer van 1947 een artikel, waarin hij uiteen zette. dat telkens na een hoog tepunt van de zonneactiviteit er een extra verhoging van de middagtemperaturen volgde Niet onmiddellijk, maar zo tussen zes en twaalf dagen later In al die vier of vijf ge vallen overschreed het kwik duidelijk de dertig graden en beleefde Nederland een hitte golf. Dat kon toen blijk baar vergeet niet dat het hele continent toen volkomen onbewolkt was. De zon brand de van de vroege morgen tot de late avond Belangrijk Dr C. J. E. Schuurmans (KNMI) hield zich bezig met de grootste zonnef°kkels in de periode 1957-1958. Het bleek dat de eerste 24 uur na een zonnevlam voor het weer bij zonder belangrijk kunnen zijn. vooral tussen 45 en 65 graden noorderbreedte. Daar na werkt zij nog drie vier dagen op het weer na. In de dampkringlaag van het zoge heten 500 millibarniveau (cir ca 5'/j km hoogte) doet zich dan een verandering voor Het vlak komt hoger te liggen, soms met een stijging van 25 meter per dag boven zijn ge middelde. Hoe hoger het vlak. hoe groter de kans op een ho- gedrukgebied vlak bij de grond. Twee a drie dagen na een zonnevlam komen de ho- gedrukcellen het krachtigst tot ontplooiing. Hoe lager, hoe meer kans op onbestendig de pressieweer of ook wel eens op een geïsoleerde „koude put" met intensieve buien. Laat ik afsluiten met de hoop. dat het na een paar slechte seizoenen eindelijk weer eens beter zal gaan met de zomer Van onze parlementsredactie DEN HAAG Het afwijzen van kernenergie gaat ten koste van de welvaart. Deze opvatting vertolkte CDA-fractieleider Lubbers zaterdag in Utrecht op een bijeenkomst van christendemocratische gemeenten en provinciebestuurders. Mocht de komende maatschappelij ke discussie over kernenergie niet lei den tot de bouw van nieuwe kerncen trales. dan ..kunnen we met elkaar minder consumeren." zei Lubbers Kernenergie, stelde de oud-minister van economische zaken, is goedkoper dan andere energiedragers als kolen en olie. De keuze om kernenergie in beperkte mate te gebruiken zoals nu gebeurt betekent daarom dat de welvaart in ons land „iets minder is dan elders." „De muzieklerares werd plotseling zo woedend, dat ze mijn viool uit het raam gooide

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 3