"IG-crisis lijkt nu voorbij Paleisrevolutie Zuid-Jemen Gevechten in Teheran Parlement Suriname mag eigen macht beknotten uriname kan niet zonder gastarbsoders lieplossing voor Britse bijdrage in zicht al Ex-premier Portugal mag niet naar Parijs rtr" Schoolstaking in Zuid-Afrika Linkse studenten bezetten universiteit jrgeants willen 'criminele' Guyanezen naar huis sturen a D/ lAG 22 APRIL 1980 BUITENLAND TROUW/KWARTET H S 7 Ferry Mingelen ein! JergïMBURG De crisisstemming in de Europese Gemeenschap over de Britse bijdrage ;cha(e Europese begroting, lijkt (voorlopig) te zijn verdwenen. In Luxemburg, waar gisteren ;e gagopese ministers van financiën en economische zaken vergaderden, werd benadrukt dat ankajiossing naderbij komt. tanks olie uk bestaat dat met name de egering zelf nu een veel soepe- dpunt inneemt dan op de mis- irotop eind november in Du- en nog eiste premier Thatcher een verlaging van de Britse aan Europa van zo'n vijf gulden (precies het bedrag eland meer betaalt dan het &pa terug ontvangt). De bereidheid van de Britten nu met veel minder genoegen te nemen, houdt volgens Europese waarnemers direct verband met de kwesties Af ghanistan en Iran. „In een periode van zulke grote internationale span ningen kan Europa het zich niet ver oorloven intern uit elkaar te vallen over financiële problemen. Het is nu geen tijd voor familie-ruzies," zo wordt in Luxemburg gezegd. De mi nisters van buitenlandse zaken van de Europese lidstaten zullen vandaag over Iran vergaderen. Minister Van der Klaauw (buitenlandse zaken) heeft zijn reis door het Verre Oosten hiervoor afgebroken. Compromis ;et i t< De bOEr 'eggeli vordet. proi staan) pen ti De bOET, ADEN (Reuter, AP, AFP) De Zuidjemenitische inhoujent Abdel Fattach Ismail is gisteren onverwacht afge- riiwiii1 en opgevolgd door Ali Nasser Mohammed, tot dusver icie. ier. Officieel heet het dat Ismail is afgetreden om gezond- redenen, maar het lijkt wel vast te staan dat er politieke -chern^en achter deze paleisrevolutie steken. eer Kse zjn Cede] aade rbtd bij u ij ai d» om n guli eer ii jrovii ng. it Ismail kwam eind 1978 aan it na de moord op president :obaya Ali. Ismail was echter de onafhankelijkheid van len in 1967 een van de leiden- in in de regering van dat ij was een uitgesproken voor- van toenadering tot de Sow- In november van het afgelo- sloot hij een vriendschaps- inwerkingsverdrag met Mos een periode van twintig toe onverwacht het aftreden iail komt, blijkt wel uit het t hij nog vorige week de top- jntie bezocht van de leiders landen van het Verwerpings- de Libische hoofdstad Tripo- ;ns die conferentie maakte hij omstanders nog een alleszins e indruk. opvolger, president Moham- eveneens voorstander van een verstandhouding met de Sow- e, maar zou een veel flexibeler izijn. De toenadering tussen en Aden is de Arabische" aden, en met name Saoedi- een doorn in het oog. Vooral Hvezigheid van Russische oor- iepen in de haven van Aden leiders in Riaad met lede ogen angenomen wordt dat presl- bhammed niet de banden met rjet-Unie zal verbreken, maar een betere verstandhouding Arabische wereld zal trachten twikkelen. Hij kan daarbij orduren op de al onder Ismail ig gebrachte toenadering tot Er bestonden al plannen voor ^oek van Ismail aan Riaad. Wel -de Saoediërs als minste eis en toenadering te stellen dat Ïmen zijn steun staakt aan het ngsfront voor Oman. jvanging van Ismail door Mo- zou ook een gunstiger at- kunnen scheppen voor een ng van Noord- en Zuid-Je- jaoedi-Arabië zou heel wat ge- Ijker daarmee akkoord kun- i als in Aden een gematigder laan de macht komt. Bij een dergelijke opstelling past dan niet meer de onvoorwaardelijke instem ming met de Russische inval in Af ghanistan, die president Ismail als eerste en welhaast enige Arabische leider over zijn lippen kreeg. Dat het echter tot een breuk zal komen, zoals tussen de Sowj et-Unie en Irak, neemt vooralsnog echter niemand aan. De afgezette president is wel be noemd tot voorzitter van de regeren de socialistische partij, maar aange nomen wordt dat het hierbij om niet meer dan een erebaantje gaat. De ministers van financiën van de Negen werden het gisteren eens over de methode die tot een oplossing van het Britse betalingsprobleem moet leiden. Erkend wordt dat Groot-Brit- tannië momenteel te veel moet beta len. Er worden nu financiële compro missen uitgewerkt, die er op neer zouden komen dat Engeland in plaats van de gevraagde verminde ring van vijf miljard gulden, 2,75 mil jard minder zou hoeven te betalen. Ruwweg de helft van dit bedrag zou moeten komen uit aanpassing van het zogenoemde financieringsmecha nisme, het stelsel van vaste regels op grond waarvan de bijdrage van iedere Europese lidstaat aan de Europese begroting wordt vastgesteld. De rest van het bedrag moet komen uit speci ale investeringsprogramma's van de EG in Groot-Brittannië. De andere Europese partners moeten wel extra gaan betalen als de Britse bijdrage aan de begroting wordt ver minderd. Als het compromis wordt aanvaard waarvan gisteren sprake was, zou dit voor Nederland een extra bijdrage aan Europa kunnen beteke nen van ruim tweehonderd miljoen gulden. Nederland heeft In Luxem burg benadrukt dat de mogelijkhe den voor extra uitgaven beperkt zijn. Het kabinet-Van Agt heeft dit jaar een bezuinigingsprogramma voor drie miljard gulden gelanceerd en zit dus niet op extra uitgaven voor Euro pa te wachten. De Europese lidstaten zijn het overi gens over het uiteindelijke bedag nog niet eens, evenmin als over de duur die deze extra-maatregelen voor En geland moeten krijgen. Londen denkt aan zes jaar, de andere Europese lan den aan hoogstens twee drie jaar. Voorts zijn er nog enkele andere pro blemen die opgelost moeten worden in verband met het Engelse Europese beleid. Het gaat om de export van •goedkoop Brits schapevlees, en het Britse olie- en visserijbeleid. Met name Frankrijk vindt dat de Britse betalingsproblemen niet los mogen worden gekoppeld van deze andere kwesties. De bedoeling is het Britse betalingsprobleem definitief op te lossen op de komende top van Euro pese regeringsleiders en ministers van buitenlandse zaken, volgende week zondag en maandag in Luxem burg. JOHANNESBURG (Reuter. AP. AFP) Ongeveer 100.000 Zuidafri- kaanse gekleurde studenten hebben gisteren de lessen geboycot uit pro test tegen het slechte onderwijs voor niet-blanken. In Zuid-Afrika hebben zwarten en gekleurden onderwijs op een lager niveau dan blanken en is het voor hen onmogelijk om op een „blanke universiteit" te studeren. De kleurlingen willen met hun protest er op wijzen dat zij dezelfde rechten op onderwijs hebben als de blanken. In de buurt van Kaapstad gingen de meeste, vooral middelbare scholieren niet naar school. Zestig scholen slo ten hier hun deuren. De jongste gijzelaar in de Amerikaanse ambassade, de twintigjarige marinier Kevin Ilcrmcning, heeft gisteren bezoek gehad van zijn stiefmoeder, Barbara Timm. Moeder en zoon mochten enige tijd onder vier ogen met elkaar praten. Het bezoek vond plaats op uitdrukkelijk verzoek van de autoriteiten, nadat het echtpaar Timm een bezoek had gebracht aan de begraafplaats van de martelaren van de Iraansc revolutie. Daar werd mevrouw Timm gefotografeerd in gezelschap van Iraanse vrouwen. TEHERAN (Reuter, AFP, AP) Bij gevechten tussen islamitische fundamentalisten en linkse studenten op het terrein van de universiteit van Teheran zouden gisteren elf doden zijn gevallen, terwijl zeker meer dan honderd mensen gewond raakten. Revolutionaire gardisten slaagden er ondanks schoten in de lucht niet in een einde te maken aan de hevige gevechten, die gisteravond uiteindelijk wel afnamen. Van een correspondent PARAMARIBO De nieuwe Surinaamse regering heeft een machtigingswet ingediend. Als het parlement die wet aanvaardt, heeft het parlement in feite nauwelijks meer enige macht en bevoegdheid om zich met wetgevende arbeid bezig te houden. Volgens het ontwerp-machtigtngswet. krijgt de regering de bevoegdheid bindende regels uit te vaardigen, be staande wetten geheel of gedeeltelijk buiten werking te stellen en van de wet afwijkende regels af te kondigen. .Deze zogenaamde „wetsbesluiten" zullen slechts ter kennisneming aan het parlement worden voorgelegd en voorzien in sancties voor het geval deze wetsbesluiten worden over treden. De enige bevoegdheid, die het parle ment dan nog rest na het aannemen van die sanctiewet, is te vinden in de Kipqwpf grondwetsbepaling dat de regering cottci over het uitvoerend beleid verant woording schuldig is aan het parle ment. Theoretisch zou het parlement als het meewerkt aan deze beknot ting van eigen macht dus geen wetten en begrotingen meer kunnen maken en goed- of afkeuren, maar wel een regering naar huis sturen. Het ziet er evenwel naar uit dat dit niet meer is dan een theoretische mogelijkheid, zoals het nauwelijks meer de vraag is of het parlement zal instemmen met deze uitnodiging tot zelfmoord. Daarvoor is de druk van de zijde van de nieuwe machthebbers op de parlementsleden te groot. Hoe lang de nieuwe uitzonderings wetgeving van kracht zal blijven, is niet bekend. Er wordt in de voorge stelde wet geen termijn genoemd. Naar verluidt, wil de regering haar nieuwe bevoegdheid gebruiken, on der andere om een nieuwe kieswet op te stellen voor de eind 1981 te houden verkiezingen. Van veel belang voor het opstellen van die kieswet zullen de uitslagen van de volksstelling zijn. Deze zou eerst op 31 maart worden gehouden, maar is vanwege alle moei lijkheden uitgesteld tot juli van dit jaar. Voor de volkstelling worden op het ogenblik geheel nieuwe formulieren ontworpen, waarbij de traditionele vragen over ethnlsche afkomst ge schrapt zullen worden, maar wel vra gen over de woonomstandigheden en dergelijke worden opgenomen. De gevechten braken uit kort voor het verstrijken van de uiterste ter mijn waarop alle politieke groeperin gen (waarbij het vooral lijkt te gaan om de linkse) zich op last van de revolutionaire raad van het terrein van de universiteiten zouden dienen te hebben verwijderd. Kort na het middaguur deden de islamitische fundamentalisten, onder wie veel niet-studenten, een aanval op de radi cale, marxistische georiënteerde fe- dayien, die zich in de universiteit hadden verschanst. Deze aanval werd echter afgeslagen. De radicaal islami tische modjahedien, die samen met de fedayien streden voor de val van de sjah, legden zich eerder bij de beslissing van de islamitische revolu tionaire raad neer. De linkse studenten In de universiteit staken grote stapels banden in brand bij de ingang van het terrein om het effect van de op hen afgeschoten traangasgranaten teniet te doen. Ver der riepen ze via megafoons om medi sche bijstand. Toen een van hen was omgekomen, hieven ze de leus aan: „Martelaar van de universiteit wij gaan door met jouw strijd!" academisch Jaar wordt vervroegd ge sloten om in het nieuwe studiejaar een islamisering van het universitaire leven mogelijk temaken. Ayatollah Khomeini verklaarde gisteren dat de genen die zich verzetten tegen veran deringen op de universiteit waar schijnlijk medestanders van het Wes ten zijn. Overigens zouden lang niet alle universitaire bestuurders geluk kig zijn met de door de revolutionaire raad genomen maatregelen. Ook in Koerdistan wordt opnieuw hevig gevochten. Meer dan zeventig mensen kwamen om bij de steden Sanandaj en Saqqez in het noord westen van Iran bij gevechten tussen Koerdische opstandelingen en mili taire aanhangers van Khomeini. De commandant van de stad Saqqez zou de bevolking verzocht hebben de stad te verlaten in verband met een te verwachten bombardement. Aan de bevolking van Sanandaj is een soort gelijk verzoek gedaan. Het Iraanse leger zou door evacuatie van de bur gerbevolking de vrije hand willen hebben in de strijd tegen de Koerdi sche opstandelingen. De tweede ronde van de Iraanse par- i lementsverkiezingen wordt gehouden op 9 mei. Dit is gisteren bekend ge maakt door het Iraanse ministerie van binnenlandse zaken. De tweede ronde werd herhaaldelijk uitgesteld, waarmee ook een beslissing over het lot van de Amerikaanse gijzelaars werd opgeschoven. Ayatollah Kho meini vindt dat het parlement over hun lot moet beslissen. Beroep President Bani Sadr deed gisteren een vergeefs beroep op alle betrokke nen om naar huis te gaan. Hij her haalde echter dat alle politieke groe peringen zich van de universiteitster reinen dienden te verwijderen. Het Van onze correspondent LISSABON Ex-premler Maria de Lurdes Pintasilgo zal deze week de honderdnegende zitting van de uitvoerende raad van de Unesco niet bijwonen. De Portugese minister van buiten landse zaken Freltas do Amaral gaf haar „In het belang van de dienst" im Jansen e wil zijn gastarbeiders [Althans, dat is het voornemen militairen, die vinden dat (e vele werkloze Surinamers >ei baan geholpen moeten wor- M;ar eenvoudig ligt het niet; rxen van Suriname blijken i de gitshar voor de economie van id zijijani jnkndiging dat er in Suriname elgen- len >laats was voor.de duizenden Guya- gasarbeiders. was een onderdeel van »kkt populistische maatregelen dat de its kort na de staatsgreep afkondig- Giyanezen zijn dan ook weinig popu- man in de straat. In Paramaribo te vertellen dat ze stelen op de en dat hun vrouwen allemaal met -iutif wat. bijverdienen. En ze wijzen hethandjevol Guyanese creolen in de Cllie 2ch van hun Surinaamse rasgeno- dersheiden doordat ze In de tropische bij workeur dikke ijsmutsen op hun Irigerasta-hoofden zetten. editer volstrekt niet representatief ld at zif k<lonie gastarbeiders, die voor het q>te ieel buiten de hoofdstad wonen, p oficiële schattingen zijn het er onge- foot, bijna allemaal afkomstig uit het ?"2*^Jlig Brits Guyana. Teleurgesteld door SgHSukking van het socialistische experi- premier Burnham steken zij de jnivier over, op zoek naar werk en ,öor. in Suriname. Ze vinden dat zonder problemen, in de bouwsector, het Qp fabriekjes of de plantages. ikkc pop jntskort il l r ayani Eer, heeft zelfs eens gesproken over 35.000 gastarbeiders, om de grote trek naar Neder land te rechtvaardigen. Ik denk dat het er eerder 10.000 zijn. Het is vrij moeilijk te schatten, omdat ze niet bi} de ambassade ingeschreven staan. Hun komst is door de Surinaamse regering zelf gestimuleerd. De overheid werkte samen met bedrijven die illegalen in dienst namen en gaf er zelfs vergunningen voor, als er maar wat aan de strijkstok bleef hangen. Veel van die illegalen worden onderbetaald." Rietkap een 20.15 ER h NCE1 ?n Thi ivond seum).ki i kaai i uur. r. rk (bij loop-ii 'rgan"'f 0 uur. Het strodak heeft plaats gemaakt voor golfplaten, maar verder is er in een eeuw tijd nauwelijks iets verbeterd aan het onderkomen van de arbeiders op de plantage Mariëndaal. _yan de drie Guyana's, ze vinden dat ze aUes daarom dat het niet zo'n vaart zal lopen, het beter doen", legt een diplomaat op de ambas- zal wel een geleidelijk proces worden van sade van Guyana in Paramaribo uit. terugkeer naar Guyana." Prioriteit ite naam die de Guyanezen bij veel ners hebben is deels te wijten aan de lijke pers. Die greep iedere kleine mis- in om de lezers te wijzen op de criml- nder de Guyanese gastarbeiders en aar dat zij vormen voor de werkgele- 1 De kranten verbonden daaraan suggestie dat hun westerburen nog emaal wisten wat beschaving is. In verband met de gevoeligheid van het on derwerp en de nog onduidelijke situatie na de staatsgreep ziet hij zijp naam liever niet in de krant. Hij is het volledig eens met de opmer king van de sergeants dat gastarbeid eigen lijk een luxeprodukt is dat een land als Suriname zich niet kan veroorloven. Jongeren iers hebben nu eenmaal een groot iteitsgevoel. Ze voelen zich de beste „Maar als ze de Guyanezen naar nuis zouden sturen, stort de toch al wankele economie hier in elkaar. Ze vinden nooit voldoende Surinamers die hun plaatsen zullen opvullen, die bereid zijn dit soort werk te doen. Ik denk De Guyanese diplomaat zegt geen enkele aanwijzing te hebben dat de criminaliteit onder de gastarbeiders uit zijn land hoger ls dan die onder Surinamers. De gastarbeiders zijn volgens hem meestal Jongeren, die afko men op de hogere welvaart die er in Suriname zou zijn. „Over de grens lijkt alles groener. Ik verwacht dat de stroom naar Suriname snel zal opdrogen. Mijn regering ls bezig met een aantal grote projecten, die veel arbeidsplaat sen scheppen", aldus de diplomaat. Hij vindt overigens het door de Surinaamse overheid genoemde aantal van 25.000 Guya nese gastarbeiders zwaar overdreven: „De Surinaamse ambassadeur in Nederland. Van Op de uitgestrekte rietplantage Mariëndaal denkt de directie ook dat het zeer onverstan dig zou zijn om de gastarbeiders naar huls te sturen. Mariëndaal kan dan wel zijn poorten sluiten. De plantage en de daarop gelegen suiker- en alcoholfabriek geven werk aan ongeveer vijftienhonderd mensen, onder wie vijfhonderd Guyanezen. De gastarbeiders werken voornamelijk buiten in de rietkap, het zwaarste werk. De op anderhalf uur rijden van Paramaribo gelegen plantage draaide aanvankelijk op de arbeid van Javaanse contractarbeiders. Ve len begonnen echter ln de loop van de tijd voor zichzelf, waardoor er een groot tekort ontstond aan rietkappers. Volgens onderdi recteur Tsie A Foeng van de plantage heeft de Inmiddels afgezette premier Arron gepro beerd mensen te werven door middel van een uitgebreide campagne, echter zonder resul taat. „De laatste twee Jaar was de toevloed van Guyanezen zo groot dat we inmiddels voldoende rietkappers hebben," aldus de on derdirecteur. De uitgestrekte plantage (achtduizend hecta ren, waarvan slechts driehonderd hectaren zijn bebouwd met suikerriet, draait al Jaren met verlies. De Surinaamse regering nam in 1974 een totaal verwaarloosd bedrijf over voor de som van één Surinaamse gulden, maar zat wel gelijk met alle schulden van het bedrijf in haar maag. Van de ln de loop der Jaren toegezegde investeringen ls niets te rechtgekomen Een Jonge c om. die het bedrijf „doorlicht", suggere t de gelden voor vernieuwing wel ln de <cen van de regeerders zullen zijn verdwenen. De suikerfabriek draalt nog op een paar stoommachines van Werkspoor uit 1921, die enorme tandraderen aandrijven. De machi nes zijn prachtige museumstukken, maar weinig efficiënt voor de fabriek, die een ver lies lijdt van zes miljoen gulden per Jaar. De fabriek en dus ook de plantage sluiten lost niets op. Dan moet per Jaar 14.000 ton suiker (waarvan de fabriek er nu tienduizend ton produceert) worden Ingevoerd en dat levert een Jaarlijks devlezenverlles op van tien miljoen gulden. Roet Voor de hoofdzakelijk Guyanese rietkappers betekent het wegblijven van investeringen dat ze het zware werk nog steeds onder primitieve omstandigheden moeten doen. Oogstmachines zijn er op de uitgestrekte plantage niet. Nadat de bladeren van het riet zijn verbrand, worden de stengels met de hand gekapt. Een heet en vuil werk ln wolken van roet. En ook een zwaar werk, want de rietkappers krijgen stukloon. Om aan zo'n driehonderd gulden per maand te komen moeten ze per dag twee ton riet kappen en ln een lorry laden, een tempo dat alleen de allersterksten langere tijd volhouden. De arbeiders wonen nog ln dezelfde kampong waar honderd Jaar geleden de Javaanse con tractarbeiders woonden. Planken woningen met golfplaten daken, zes onder één „kap". De gemeenschappelijke latrines staan op het erf en op leder kruispunt van de zandwegen ls een kraan. De enige verharde weg hier scheldt de onderkomens van de arbeiders van de „huizen op neuten", de stenen paalwo ningen voor de staf. Er is wel aan gewerkt de arbeiders een mens waardiger onderkomen te geven, maar ook het woningproject Mariëndaal is gesmoord in wanbeheer. Even voorbij de plantage staan een kleine honderd woningen, splinternieuw, bijna gereed en al onbewoonbaar verklaard. Ze staan al weer een paar Jaar leeg en er zijn nu plannen om ze aan de gastarbeiders te geven. Tenminste, als die van de nieuwe regering mogen blijven. Onderdirecteur Tsie A Foeng twijfelt daar niet aan. Mariëndaal kan zonder hen niet draaien. Om het bedrijf gezond te maken is er waarschijnlijk een verhoging van de produktie nodig, en dus meer rtetkappers En die vind Je onder de Surinamers nauwe lijks. Het terugsturen van de Ouyanezen zou ook de nekslag betekenen voor de laatste echte plantage van Suriname. geen toestemming naar Parijs te ver trekken. waar de vergadering gehou den wordt. Pintasilgo. die groot aan zien geniet bij de Unesco, zou waar schijnlijk gekozen worden tot voor zitter van de Unesco-commissie voor de rechten van de mens Lurdes Pintasilgo werd als premier in het bijzonder door Frcitas do Amaral hard aangevallen vanwege haar poli tieke sympathieën voor een nieuwe wereldorde, gericht op een rechtvaar diger verhouding tussen rijke en arme landen. Als vooraanstaand ka tholiek met goede betrekkingen met de Portugese bisschoppen, vormde Pintasilgo met haar progressieve op vattingen een bedreiging voor de christen-democraten van het CDS die het katholieke geloof op een conser vatieve manier Interpreteren. CDS-voorzltter, Freitas do Amaral, verbood al onmiddellijk na zijn in stallatie als minister van buitenland se zaken de terugkeer van Pintasilgo naar haar ambassade bij de Unesco ln Parijs. Vervólg van pagina 1 zaken die momenteel voorzitter is van de Europese raad van ministers. Japan Is inmiddels al van de Iraanse olie afgesloten, aangezien dit land niet bereid is de recente prljverho- ging van 2.5 dollar per vat te betalen. De iraanse ambassade in de West- duitsc hoofdstad Bonn waarschuwde de regering van de bondsrepubliek gisteren In zeer scherpe bewoordin gen dat ondersteuning van de Ameri kaanse sancties tegen Iran een stop zetting van de leverantie van olie zou betekenen. Voor de gemeenschap als geheel Is een stopzetting van de olie- leverantie door Iran een te overko men slag De gemeenschap impor teert 5.5 procent van haar olie uit dit land. West-Duitsland zou het hardst door een dergelijke maatregel getrof fen worden, aangezien dit land nog altijd voor elf procent op Iraanse olie drijft Overigens werd in de verkla ring van de Iraanse amhnssnrle ln Bonn niet expliciet over de olie ge sproken maar over de mogelijkheid van een totale beëindiging van de Wcstdultse-Irannse handelsbetrek kingen De Wcstdultse export naar Iran beliep vorig Jaar nog maar een derde van de uitvoer in l'J78 Iran heeft gisteren, zoals verwacht alle export van olie naar Japan stop gezet De Iraanse oliemaatschappij NIOC weigerde gisteren nog tankers met bestemming Japan te laden Iran voorzag tot dusver in ruim tien pro cent van de Japanse behoefte aan olie.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7