Regie-opvatting leidt tot kleurloos drama A Veel belangstelling voor elektronische muziekweek Hare Majesteit belicht de gang van een tiener IK' Voor Keuris is orke) geen voorbije zaak C Twee hoornisten ontvangen Prix d'Excellence Costello nog creatief Tuin omgespit.. SPIERPIJN! Globe speelt 'Tramlijn Begeerte' Kinderen speelden met de Gmebogosse uit Bourges Ierland wint songfestival Van school via de speculaas naar Ottawa ■01 mi Nieuwe boek* MAANDAG 21 APRIL 1980 KUNST/HADIO/TELEVISIE trouw/kwartet Ïdag door Dirkje Houtman TILBURG Hoe kan een meeslepend stuk als Tramlijn Begeerte van Tennessee Williams I1947) tot een onthutsend bloedeloze voorstelling lelden, zoals die vrijdag bij Globe in de Stadsschouwburg van Tilburg in première ging? Regisseur Paul Vermeulen Wlndsant lijkt de psychologische drijfveren van de personages uit het oog verloren te hebben waardoor de rijkdom aan emotionele macht en onmacht ver dween en daarmee de argumenten voor het conflict tussen de fijngevoe lige naar het verleden hunkerende Blanche Dubois en haar ruwe. pri mair reagerende zwager 8tanley Ko- In plaats van „een avond knallende emoties en theatraal avontuur", zoals het gezelschap dat in februari van dit Jaar ln zijn Informatiebulletin aan kondigde. bleef er niet veel meer over dan een spanningsloos geheel. De tra gische heldin ls niet echt tragisch, de ruwe bonk. die haar ondergang reali seert blijft te keurig om zijn animale driften waar te kunnen maken en de omgeving oogt te kleurloos voor een botsing tussen twee milieus. Het ls de armoedige omgeving van een Immigrantenmilieu in New Orle ans waar Blanche Dubois, laatste telg van een failliet geraakt plantersge slacht. arriveert. Materieel en geeste lijk berooid neemt zij als laatste toe vlucht haar intrek bij haar zuster Stella, die het plantersmilieu ooit de rug toekeerde, verliefd werd op de Poolse arbeider Stanley Kowalski en nu haar eerste kind verwacht. Stan ley. zelfverzekerd van zijn mannelijk overwicht, staat met beide benen op de grond en heeft een dierlijk tempe rament dat pijnlijk contrasteert met Blanche's fijngevoeligheid en hang naar esthetiek en verleden. Tussen die twee ontbrandt er een strijd die tot Blanche's ondergang leidt Niet schrijnend In de voorstelling bij Globe is die strijd niet onontkoombaar pijnlijk. Ds eenzaamheid van Blanche, haar strijd tussen verleden en toekomst tussen leugen en waarheid; haar schi zofrene houding ten aanzien van het geen ze wenst en doet. niet schrijnend noch tragisch. Oorzaak ls waarschijn lijk het uitgangspunt dat regisseur en dramaturg Janine Brogt voor deze voorstelling hebben gekozen. In het programmaboekje doen de ma kers een verwoede poging de psycho logie van het stuk te negeren en de aandacht te verschuiven naar de om geving waarin de handeling zich af speelt. Er wordt gesteld dat het Ne derlandse publiek het referentieka der van de Amerikaan mist, „met het gevaar dat in zo'n geval alleen de psychologische Inhoud van het stuk overeind blijft", zo schrijven zij en even verder..het sensuele kapotgaan van Blanche Dubois ls sowieso uitge kiend theater vol uitgekiende emo ties, maar echt interessant wordt het pas als we de "wereld' eromheen creë ren voor een Nederlands publiek". En dat lijkt mij een fundamenteel ver keerd uitgangspunt Bewoners en omgeving zijn niet als twee afzonder lijke eenheden te beschouwen. Aan wezigheid en uitstraling van bewo ners bepalen een omgeving, waarom zou Williams deze wijk anders, ln tegenstelling tot soortgelijke arme buurten ln Amerika, een „ordinaire charme" toedichten? Toch vanwege de mensen die er wonen en de manier waarop ze met elkaar omgaan. Omgeving Bij een psychologisch drama als Tramlijn „Begeerte" kun Je het ac cent pas verplaatsen naar de omge ving als de drijfveren van de persona ges ln combinatie met de eigenheid van de acteurs tot oorspronkelijke karakters zijn uitgegroeid. Wat de makers voor ogen moet hebben ge staan wordt niet duidelijk uit de voorstelling. Een aanwijzing ls mis schien de openingsscène als de in wit gehulde Blanche bij het huls van haar zuster arriveert waaruit onder tromgeroffel een tiental als aap ge maskerde mensen komen. Het dier in de mens dat ze later ln Stanley ont dekt. maar de voorstelling als geheel haakt daar niet op ln. Je kunt je afvragen waarom Globe dit stuk heeft gekozen. Aandacht voor omge ving is ten koste gegaan van het uitdiepen der karakters. Een aanpak waarmee het wezen van dit drame ontkend wordt. Thru Boermans als Stanley Kowalski en Guusje van Tilborgh als Blanche in Tramlijn „Begeerte", dat vrijdag bij Globe in première ging. foto: Bert Vertoe ff. door Ralph Degens AMSTERDAM Tweehonderd belangstellenden per avond voor Inleidingen over en uitvoe ringen van elektronische muziek was het bevredigende resultaat van de moeite die Ton de Leeuw had gedaan voor het organiseren van de elektronische muziekweek in het Amsterdam se Sweelinck Conservatorium. HIJ toonde zich daarmee vrijdag ln de Bachzaal dan ook kennelijk tevreden toen hij op deze laatste avond de Groupe de Muslque Expérimentale de Bourges (GMEB) bij het publiek inleidde Een van de leden van deze groep. Pierre Rochefort. had de afge lopen week een workshop voor kinde ren van 7 tot 0 Jaar (beschikbaar gesteld door de Montessorischool te genover het conservatorium) geleid Speciaal vandaag Voor een Briefkaart op de Eerste Rang besteedt aan dacht aan de nieuwe Neder landse speelfilm „Lieve Jon gens" van producer Van Hey- ningen en regisseur De Lussa- net. die begin mei In première gaat. Verder de fllmkwis en fragmenten uit speelfilms die so juist in première sijn gegaan. Ned 1 19.35 uur Doden ls mijn beroep. De levensgeschiedenis van de commandant van Auschwitz, gebaseerd op het boek van Ro bert Merle die gebruik heeft gemaakt van de autobiografi sche aantekeningen van Ru dolf Hósa. Ned 2 20.55 uur Rondje Theater. Speciale gaste is vanavond Josephine van Gasteren die ruim 44 Jaar •p de toneelplanken staat. Ned 1 22 JO uur en daarbij met de ln Bourges ontwik kelde „Gmebogosse" gewerkt; een kleine, draagbare regeltafel die je met een orgel-portatief zou kunnen vergelijken als het er iets mee te maken had. De enige overeenkomst ls dat Je er (elektronisch) geluid mee kunt manipuleren, maar dan moet Je aan allerlei knoppen draalen. Dat werd door een achttal kinderen met animo tijdens deze uitvoering ge daan. en de geproduceerde brom- en gllgeluiden werden gemengd met wat ze tijdens de werkweek, onder lei ding. op band hadden opgenomen. „In Bourges". zo vertelde Rochefort. ..hebben we workshops voor kinderen van 5 tot 12 Jaar Epidemie Het ls wel „creatiever" dan een trans- is tor-radio en Je kunt er (nog) niet mee de straat en het strand op. maar als zotets eenmaal in handen van de commercie zal zijn gevallen, kim Je een epidemie van geluidsoverlast ver wachten. Voorlopig blijft het nog bin nenskamers ln de milieuvriendelijke, educatieve sfeer. Waar ze zich in Bourges toch sterk op richten. Daar worden bij voorbeeld concerten met elektronische muziek op een aantrek kelijke manier naar het publiek ge bracht Dat vertelde Christian Clazler. hoofd van de OMEB. ln een uitvoerige inlei ding met lichtbeelden, die vanwege de rapheid van spraak en beeldwisse ling moeilijk te volgens was. maar waarvan Ton de Leeuw, een noodged wongen zeer vrije, maar begrijpelijke ..vertolking" gaf. Het kwam erop neer dat men daar werkt met een appara tuur die grotendeels naar wens en behoefte van de componisten wordt DEN HAAG (ANP) De afvaardi ging van de Ierse republiek heeft zaterdagavond het 25e Eurovisie Songfestival ln Den Haag gewon nen met het liedje ..What's ano ther year" De voor Ierland uitko mende 24-jarige Australische zan ger Johnny Logan verzamelde met het liedje in totaal 143 punten, en versloeg daarmee de Westduitse Katja Ebstein, die met het liedje „Theater" een goede tweede plaats behaalde met 128 punten. Ierland zegevierde ln de 25 afleve ringen van het festival voor de tweede keer. In 1970 boekte het zangeresje Dana, ook ln Neder land (Amsterdam) voor het eerst succes. Volgend Jaar zal zo is het gebruik het songfestival door de Ieren georganiseerd wor den, waarschijnlijk, net als ln 1971, ln Dublin. De Nederlandse Maggie MacNeal eindigde met het mede door haar geschreven lied „Amsterdam" met 93 punten op de vijfde plaats. Aanvankelijk zag het er naar uit dat zij nog hoger zou eindigen, want na de eerste vier landenju- ry's had zij de leiding. Maar zij werd al spoedig gepasseerd door West-Dultsland en moest later, ondanks een nieuwe topwaarde- ring van Frankrijk, nog meer ter rein prijsgeven. Toch was Maggie niet ontevreden. „We zijn met dit liedje niet afgegaan. Een vijfde plaats heeft Nederland in Jaren niet bereikt", aldus Maggie McNeaL De eindstand van het songefesti val werd: 1. Ierland. 143 punten. 2. West-Dultsland, 128 punten, 3. Groot-Brittannië 100 punten, 4. Zwitserland, 104 punten, 5. Neder land, 93 punten. 6. Italië 87 pun ten, 7. Portugal 71 punten. 8. Oos tenrijk, 04 punten. 9. Luxemburg, 50 punten. 10. Zweden, 47 punten, 11. Frankrijk 45 punten, 12. Span je 38 punten, 13. Griekenland, 30 punten, 14. Denemarken 25 pun ten, 15. Turkije, 23 punten. 10. Noorwegen, 15 punten, 17. België. 14 punten, 18. Marokko, 7 punten. 19. Finland, 0 punten. door Dirkje Houtman AMSTERDAM „Vanaf donderdag praten ze over wat ze het weekend gaan doen en van maandag tot en met woensdag hebben ze het over wat ze het weekend gedaan hebben," aldus de ontevreden werkende jongere Elly ln „Stennis", het nieuw ste programma van Hare Majesteit dat zondagmiddag in Theater De Balie in Amsterdam in première ging. samengesteld, en dat de presentaties aan het publiek veelal ln de open lucht gebeuren waarbij het visuele element met MJ voorbeeld luidspre kers ln grote witte balonnen en met dans. mime, en diverse belichtingsef fecten (een soort „son et lumlère" op hoger peil) als bindend en verduidelij kend element wordt Ingeschakeld. Hoe nuttig dat zou kunnen zijn was te horen aan het. zonder visuele toevoe ging. afgespeelde, zeer langdurige werkstuk van Clozler zelf (Euforie) dat ln deze presentatie een ongeor dende catalogus van geluidseffecten leek. Vingeroefeningen Resultaten van een workshop voor muziekstudenten werden daarna door een van hen met de nodige Iro nie gepresenteerd; het waren duide lijk nog maar vingeroefeningen, maar zo begint elke muziekstudie. Leider van deze workshop was de Zweed Tam as Ungvary van de Stockholmse Elektronmusikstudion (EMS) HIJ had eens. als antwoord op de provo cerende vraag of hij ook normale mu ziek kon componeren, een soort scherzo met elektronische middelen gemaakt HIJ liet dat deze avond ho ren en het klonk als een doorelkaar geschudde Chopin die op een elektro nisch orgel wordt gespeeld Best een aardig onderdeel overigens van een week Internationale oriënta tie ln het Sweelinck Conservatorium ter gelegenheid van de ingebruikne ming van de elektronische studio, een gemak dat voor dergelijke instituten tegenwoordig even onmisbaar ls als een badkamer of douchecel voor een burgermanswoning Het ls de sombere maar komische verwoording van het leven ln een koekjesfabriek waar velen hun dagen slijten met het tellen van speculaas jes. Elly ook. Ze had de balen van school, stapte op, zag haar toekomst rooskleurig tegemoet met de diverse uitzendbureaus als werkverschaffer, maar kwam uiteindelijk terecht aan de lopende band. Hare Majesteit heeft dit programma gemaakt voor Jongeren tussen twaalf en achttien Jaar. Het ls de derde pro- duktle die op basis van improvisatie met spel. muzieic en beweging tot stand kwam. En deze formule blijkt te werken Alle spelers bulten hun mogelijkheden zodanig uit dat er een grappige mengelmoes van figuren ontstaat, die uitstekend past ln de opzet. „8tennls" is een collage-achtlg geheel met veel muziek waarmee de groep laat zien dat voortijdig van school gaan ook niet alles ls en doe Je het toch probeer dan zoveel mogelijk je eigen leven te leiden. Dat doet Hans. HIJ werkt steeds net zo lang totdat hij genoeg geld heeft om een tijd te doen wat hij wil. Hiermee onderscheidt hij zich van zijn leeftijdgenoten, die voornamelijk geïnteresseerd zijn in disco en uitein delijk het leefpatroon van hun ouders navolgen ook al maken zij van hun Door Jac. Kort AMSTERDAM De Nederlandse componist Tristan fcRA heeft, hoewel hij nog slechts drieëndertig jaar oud is^j^ een indrukwekkende hoeveelheid composities op zijnLera staan, die voor het grootste deel in opdracht zijn geschLste Dit laatste geldt ook voor de Sinfonia, die in 1974, voltooid en die na vele uitvoeringen in binnen- en buite zaterdag en zondag onder leiding van Bernard Haitin het eerst door het Concertgebouworkest in de grote s gehore werd gebracht. Keuris Ireft in dit werk aangetoond, dat hij stellig geen aanhanger ls van de opvatting, dat het grote symfonie orkest. zoals zich dat in de hoog romantiek heeft ontwikkeld, een voorbije zaak ls. Hij past het meer dan honderd spelers tellende ensem ble zeer kundig en met veel zin voor coloriet toe ln dit tweedelig werk. dat mede door zijn beknoptheid en door zijn muzikaal gebruik van een eigen tijds idioom de hoorder boeit. De componist kwam het podium op om Haltink en het orkest te bedan ken voor de uitstekende uitvoering van zijn werk. Alfred Brendel was de solist in het derde pianoconcert van Ludwig van Beethoven, het eerste werk in zijn soort, waarin de compo nist er ten volle in is geslaagd om piano en orkest tot gelijkwaardige partners te maken. Brendel ls in alle opzichten voor zijn taak berekend. Vanaf de kernachtige inzet wordt zijn spel voortdurend gekenmerkt door de rijke schakering, die hij aan elk nieuw fragment schenkt. Zijn onbe grensde virtuositeit is geheel gericht op een zo zuiver mogelijke i van het kunstwerk. Het Col bouworkest sloot zich onder leiding uitstekend bij het i Brendel aan. Ridder Boon Na de pauze nam de man *t Jaj die tientallen Jaren aan de e senaar van de altviolen heeftii Klaas Boon. Hij deed zulks <f eenmaal de solopartij te vert ..Harold en Italië van Berl. vierdelige stuk dat het middé tussen een symfonie en een tl hoe mooi op zichzelf, is geschikt voor een solist om bravour te geuren, maar heimaal de gelegenheid om te lategi dez welk een eminent en muzika: rius Klaas Boon al die Ja weest. Amsterdams loco-bu ter wethouder Heerma. speld zondagmiddag tijdens de i receptie ter onderstreping verdiensten de versierselen c ren bij het ridderschap in i van Oranje-Nassau. bruiloft een te gekke partij. Elly die zich hiervan in huiselijke kring pijn lijk bewust wordt neemt dan opnieuw een besluit.-Met Hans en een aantal vrienden vertrekt ze naar Ottawa om daar werk te zoeken en zo haar toe-' komst voor kleurloosheid te be hoeden. In „Stennis" is Hare Majesteit niet vervallen in gemoraliseer of het weer geven van dé oplossing. Het vertrek van Hans en Elly staat niet op zich zelf. Het is een staaltje eigenzinnig heid dat als een pleidooi voor het individu beschouwd kan worden. To lerantie onder tieners is nu eenmaal niet optimaal. Eigenzinnig optreden van een klasgenoot ls oké. maar het moet wel binnen de groepscode pas sen, anders is het verwerpelijk. Ge volgen van dit meeloopgedrag zien we in de busscène, vol grauwe, plasticechtparen. Op «en aanstekelijke manier weet Hare Majesteit in deze voorstelling de vanzelfsprekende disco-bagage van een tiener te ironiseren in de disco- les. Maar ook de blinde onderwerping van een vrouw aan een man, puur om het getrouwd zijn. krijgt ervan langs. Dat wordt komisch getekend in de verhouding tussen disco-koning Jan en het onnozele wicht Bea, die op gepaste tijden als ze te veel zeurt, een flinke lel van haar geliefde krijgt. door W. H. Wolvekamp ROTTERDAM Het zal niet dik wijls voorkomen, dat twee leerlingen, die bij dezelfde leraar hun opleiding voor het solistendiploma hebben ge noten, na voortgezette studie ln het buitenland deze afronden met het gelijktijdig behalen van de Prijs van Uitnemendheid. Een openbare pre sentatie. verbonden aan het behalen van deze prijs, vond zaterdagavond in de Doelen plaats tijdens een uitr voering van het Rotterdams Philhar- monisch Orkest onder leiding van David Zinman. Het ging hier om Bob Stoel en Martin van de Merwe, beiden oud-leerlingen van de eerste hoornist van het R. Ph. O., Pieter Gouderjaar en al Jaren als hoornisten verbonden aan ons stedelijk orkest. De twee prijswinnaars maakten on langs een tournee van drie weken naar Australië met het Nederlands Blazers Ensemble, waarvan zij ook deel uitmaken. Deze avond speelden zij tezamen met het R. Ph. O. het dubbel concert in Es voor twee hoorns en orkest, dat wel aan Joseph Haydn wordt toegeschreven. Wan neer dit concert Inderdaad van Haydn is, dan behoort het niet tot zijn interessantste werken. De muzi kale Inhoud stelt niet zo veel voor. Intussen wel een dankbaar stuk voor de twee solisten die er ruimschoots de gelegenheid in vonden om met hun voortreffelijke techniek en bijzonder fraaie toonvorming te schitteren. Het succes van belde hoornisten was zeer groot. Na afloop van het concert zou den in besloten kring de prij$, den uitgereikt. Routine )TA am loml ovc i var len ha fljlati Ul vai Er trad tijdens dit concert I in d, andere solist op. De pianisjioma Dichter gaf een vertolking valdeur: a-moll concert. Pianistisch hij knap werk. Maar hoewel z dracht zeker niet onmuzik maakte het geheel toch een t ke Indruk. Het leek wel Dichter te veel op zijn grotel] dreef. Er waren gedeelten ln F cert die te recht toe recht aa.T ken. Wat meer romantische L ring kan Griegs klaviercon(f paald wel hebben. In muzil{ zicht kwam het langzame tu; het meest tot zijn recht. De I tuurschildering zo rijke instr le inleiding tot dit Adagio. man en het Orkest prachtig f seeird, werkte waarschijnlijk fh~T; rend op de muzikale voordral de solist. Als zuiver orkestrale werken op het programma enkele HSndels „Water Music" en e tal fragmenten uit Tschai ballet „Het Zwanenmeer". leidde hier het Orkest tot eei^ bloedig musiceren. Concert Wiktor Liberman blonk in zijf1 het vierde deel uit. Ook de 1 zag zich in verschillendeL^^1 belangrijke solistische partif1Kt?' gewezen, die uitnemend were gls tolkt. veri De Doelenzaal was voor ditf?n.®n venpromenadeconcert tot plaats bezet. ADVERTENTIE n haj f die |tor ligd t Isterd Er zijn allerlei manieren om spierpijn op te lopen. Dat is zó gebeurd. Gelukkig is er ook een voortreffelijke manier om er snel weer vanaf te komen. Inwrijven met Algesal maak» de spieren los en soepel Algesal brandt niet op de huid, geeft geen vlekken en heeft gelul heel aangenaam parfum. u altijd een tube in huis hebt is uitsluitend verkrijgbaar bij en drogist. Lees vooraf de voorschriften. Algesal als pijn doet. r ge door Stan Rijven j V Een scène uit „Stennis", een nieuw programma voor tieners van de theatergroep Hare Majesteit lm. n—bw UTRECHT Elvis Costello bewees afgelopen vrijdag in muziekcentrum Vredenburg nog steeds capabel te zijn zijn naam als belangrijkste vertegenwoordiger van de New Wave hoog te houden. Dit ln weerwil van de kritiek waarmee zijn laatste plaat Get Happy werd ontvangen. De twin tig composities die daarop te horen zijn. bezitten weliswaar niet meer de kracht van zijn vroegere werk. maar tonen wel aan dat zijn creativiteit en werklust nog geenszins zijn afgeno men. De handicap waarmee hij zijn Nederlandse toernee moest maken, vormt daar het beste bewijs van. Or ganist Steve Mason liet wegens een verkeersongeluk verstek gaan zodat de basis van de typische Costello- sound weggevallen was. Als uitste kende vervanger was nu Martin Bel mont. gitarist Rumor, aangetrokken, waardoor een totaal anders, maar ze ker zo goed geluid ontstond. De over gebleven Attractions, drummer Pete Thomas en bassist Bruce Thomas, speelden met zoveel Inzet en discipli ne dat Costello alle ruimte kreeg om verrassend uit te pakken Deze En gelsman. die qua uiterlijk een krui sing tussen Koot en koning Boude- wijn genoemd zou kunnen worden, is een vat vol energie, waaruit vol vaart de meest onverwachte muziek naar bulten komt. In zijn eentje opende hij met New Amsterdam en wist daar mee direct een spanning te creëren die gedurende het hele concert aan wezig zou blijven. Deels was dat te w rdt 1 danken aan de nieuwe op giti te versie die het nummer en waarin Costello de hoogs zakelijke orgelpartijen voor ning nam. Maar het was v bijzondere programmering vis zijn durf en originaliteit teerde Hi-Fidelity. The Bea< sea werden moeiteloos af| met geheel eigen interpre! He'll have to go, waarmee J en later Ry Cooder succes oogsten Of de Smokey composities Don't look back van Peter Tosh) en One moi che. In Detectives kreeg kans zijn kwaliteiten te e' dat nog eens goed duidelijk Inventief Costello zijn mi aan te passen. Drie toegiften dit concert, waarin hij danks zijn noodgedwongen zingen nog niets aan zegging te hebben ingeboet. e Jlx rai 5 De*>ov' lUJ b0 hei Zoogdieren van Europa, doler Jong, met 82 foto's en 79 Ultg. Deltas, Harderwijk, f /M Dagboeknotities van een burgemeester, door dr G W rie. Uitg. Walburg Pers. Zutf blz - 25. Osmose, roman van H. Knop Loeb U v.d. Velde. Amsteri lei blz - 25 2e druk De eersU uitgekomen bij Meulenhoff

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4