Kerken hebben een
studiecentrum nodig
Onenigheid over
Afghanistan
'Gereformeerden kruipen
weg bij Vredesberaad'
Aanknopingspunten van Jozef
ABN Bank
Trouw
Bestuur onderwijsbond^
vóór aansluiting bij CNr
Op Praagse Vredesconferentie:
VANDAAG,
Conferenties
Toeslag debetrente.
MAANDAG 21 APRIL 1980
TROUW/KWARTET
door Alderl Schipper
Op de agenda van de gerefor
meerde synode, die deze week
in Lunteren bijeen is. ont
breekt helaas de bespreking
van de plannen voor een ker
kelijk centrum voor de weten
schappelijke bestudering van
maatschappelijke vragen
Indien de kerken over de belangrijke
vragen van onze tijd een enigszins
passend woord willen spreken, is het
van het grootste belang dat zij op de
hoogte zijn van wat er aan de hand is
De kerken hebben daar geen organen
voor Als de kerken eens een rake
uitspraak doen, die door de deskundi
gen op een terrein als echte hulp
wordt ervaren, komt dat meestal
doordat de kerk min of meer toevallig
over mensen beschikt die de nodige
deskundigheid meebrengen. Bijvoor
beeld op het terrein van de energie-
uitputting hebben de kerken dingen
gezegd, die ook deskundigen aan het
denken zetten Het rapport dat de
kerken over kraken hebben uitge
bracht, heeft zelfs de hoogste Instan
ties in ons land aan het twijfelen
gebracht
Maar dat zijn toevalstreffers geweest
Eigenlijk zouden de kerken een in
stantie moeten hebben, waar onder
ogen wordt gezien welke de belang
rijkste problemen zijn en welke ethi
sche gevolgen die hebben De kerken
hebben voor een groot instituut, zoals
de Duitse kerken bezitten, het geld
niet Bovendien zou het ondenkbaar
zijn, hier een wetenschappelijk cen
trum op te zetten, dat zulke kwalitei
ten heeft, dat het alleen daardoor al
boven de mensen komt te zweven.
Dat verwijt wordt wel eens aan het
Duitse FEST In Heidelberg gemaakt.
Adviesorgaan
De laatste Jaren wordt ln onze Neder
landse kerken krachtig voor zo'n we
tenschappelijk adviesorgaan gelob-
bied door de econoom dr H. M. de
Lange, de voorzitter van de sectie
voor maatschappelijke vragen van de
raad van kerken De Lange heeft zich
in de jaren zeventig, samen met ande
ren onder wie de sociologe dr Mady
Thung. druk gemaakt voor het pro
ject ..Reflecties op de Toekomst"
Dat was een onderneming, waar vele
tientallen wetenschappers uit ver
schillende richting aan meededen en
die moest leiden tot een beschrijving
van de wereld, die ons staat te wach
ten. Het project is vrij succesvol ge
weest. hoewel het kort voor de vol
tooiing nog dreigde te mislukken. Het
is toen gered door de genoemde me-
/rouw Thung. doordat zij er tijd voor
vrij kon maken
„Reflecties op de Toekomst" zou een
voortzetting kunnen krijgen in een
„multidisciplinair studiecentrum",
zoals dr De Lang voor ogen staat. Hij
denkt aan een staf van drie tot vier
leden, die de eigenlijke studie coördi
neren. De studies moeten plaatsheb
ben in een wijde kring van weten
schappers. die vanuit de eigen studie
richting een vraagstuk te lijf gaan
Meest zal het er op neer komen dat zij
de bestaande resultaten van reeds
gedaan onderzoek bijeenbrengen, het
waarin opgenomen. De Rotter
dammer. met Dordts Dagblad.
Nieuwe Haagae Courant met
Nieuwe Leldae Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tammtnga
Directeur mg, O Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautslraat 131 Amsterdam
let 020-913456
tetei 13006
Posrg.ro 66 0000
Brnk Ned Crod'itbsnk
Reken,ngnf 23 00 12 574
REGIO ROTTERDAM/DORORECMT
3000 AX Rotterdam
tel 010-H55S8 (aboooeme.
en bezorging!
tel 010-115588 (redactie)
iet 115700 (ui
REGIO OEN HAAG/LEIOEN
Postbus lOt
2501 CC Oen Haag
tei 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tei 070-469445 (redactie)
lel 070-468864 (utskatend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORO/OOST-NEDERLANO
i abonnementen en bezorging
ie» 05200-17030
Melkmarkt 56 Z*ofle
Abonnementsprijzen
Per maand 16.98
Per kwartaal 50.95
Per haf jaar 101.90
Per jaar f 201.60
t op
Opgave tamhebercnien 9-19 30
van maandag irm vrijdag Op
zondag van 18-20 uur teiet 020
913456
020 936868
Mmi-Adv atdeiing postbus 433H
1000 AK AMSTERDAM
Dr II. M. de Lange
doorzichtig maken en op die basis
adviezen voor kerkelijk beleid sa
menstellen. De wetenschappers zul
len doorgaans leden van de kerken
zijn
lelijk aan onze Amsterdamse
Diepe kloof
Dr De Lange benadrukt dat de ker
ken willen ze vanuit de ethiek onze
samenleving dienen deskundig
heid moeten zien te krijgen. Hij con
stateert verder dat er een diepe kloof
is tussen wetenschap en geloof. Het
studiecentrum moet trachten deze
kloof iets te versmallen. Soms loopt
de kloof door het brein van een we
tenschapper heen. Zulke mensen
hebben pastorale hulp nodig. De Lan
ge hoopt dat er rondom het studie
centrum een soort gemeente van ge
lijkgezinden ontstaat, die met hun
wetenschappelijke kennis op de ach
tergrond. de hele kerk willen dienen.
Het ligt voor de hand, te menen, dat
een dergelijk studiecentrum pogin
gen zal doen. om intellectuelen die
het in de kerk niet meer konden vin
den. opnieuw voor het geloof te inte
resseren De Lange vindt dit niet een
verwerpelijke gedachte. „Maar hij
mag nooit een doel van het centrum
worden Wij hebben gezien dat ook
bij „Reflecties op de Toekomst" wel
eens intellectuelen uit hun isolement
gehaald werden. Er ging een zekere
werving van uit, net zoals van sommi
ge programma's van de wereldraad
van kerken. Maar ik wil dat hoog
stens zien als een afgeleid doel. zodat
sommige mensen zeggen: „Bij nader
inzien wil ik ook wel eens horen bij
die kerk. die dit mogelijk maakt."
aldus dr De Lange.
De Lange merkt trouwens op dat de
drie grote Nederlandse kerken, die
misschien mee zullen doen. verschil
lende doelen voor ogen staan. De
hervormden willen dat de kerkelijke
standpuntbepalingen m de maat
schappij er door aan kwaliteit win
nen De rooms-katholieken maken
zich vooral bezorgd over het ver
schijnsel dat mensen hun geloof
kwijtraken doordat ze de verhouding
tussen geloof en wetenschap moeilijk
kunnen plaatsen in hun gedachten.
Bij de gereformeerden treedt vooral
het missionaire aspect van de onder
neming naar voren
De Lange „Ik beklemtoon dat laat
ste niet Maar de oecumenische theo
loog Hans Ruedi Weber heeft gezegd
dat een zendeling eerst de taal van
vreemde volken moet leren. Dat geldt
ook voor het wetenschappelijke volk.
Bovendien is dat door een belast ver
leden van de kerk wel wat argwanend
geworden."
In de wetenschappelijke wereld be
staat een groeiend wantrouwen je
gens ethiek. Dat kwam kortgeleden
opnieuw aan het licht, toen de discus
sie gevoerd werd over de vervanging
van de kernwapens Blijkbaar kan
het innemen van een ethisch stand
punt anderen verschrikkelijk erge
ren. Een man als Berkhof, de voorzit
ter van de raad van kerken, kreeg
zelfs het predikaat ..Khomeini" opge
drukt
De argwaan van de wetenschappelij
ke wereld blijkt ook uit het feit dat de
pogingen van de confessionele uni
versiteiten om organen te vormen die
zich toeleggen op het nadenken over
de ethische gevolgen van het weten
schappelijk werk niet erg veel succes
hebben gehad. In Nijmegen is een
belangwekkende poging van de wis-
en natuurkundige Van Melsen zowat
het enige en aan de Vrije Universiteit
in Amsterdam bestaan bij enkele fa
culteiten ethici, die echter nog niet op
opzienbarende resultaten mogen
wijzen.
Bezinning
Ethische bezinning is meer dan ooit
gewenst, omdat zich voor het eerst in
de geschiedenis van de wetenschap
op ruime schaal bij het vinden van
nieuwe mogelijkheden de vraag voor
doet of die ook benut moeten worden.
Wie heeft er wat aan en wie niet. Dat
is met kernenergie begonnen en dat
gaat met andere onderwerpen in de
toekomst steeds vaker spelen. Denk
maar aan de chips, de genetische
manipulatie en de communicatie
explosie
Een interdisciplinair studiecentrum
van de kerken zou de wetenschap
pers. die zulke vragen moeten over
wegen daarbij van dienst kunnen
zijn. Of die wetenschappers gediend
zullen zijn van deze kerkelijke
„dienst"? Dr De Lange is daar niet
overdreven optimistisch over. „Het
zal afhangen van de kwaliteit van wat
we op tafel weten te leggen. We moe
ten er in zien te slagen om vanuit de
kennis zelf de ethische kant van die
kennis aan te tonen.
Deze cartoon van Len Munnik staat
in het pas uitgekomen aprilnummer
van GG (maandblad over relaties en
seksualiteit), dat gewijd is aan het
onderwerp: homoseksualiteit en de
kerken. Dit themanummer is samen
gesteld naar aanleiding van het op 14
november 1979 door de gereformeer
de synode genomen besluit ten aan
zien van de pastorale benadering
van homofiele kerkleden.
De redactie van GG wijst erop dat
„de gereformeerde kerken daarmee
de eerste grote kerk is, die met zo een
uitspraak komt. De hervormde kerk
hult zich in stilzwijgen, de rooms-
katholieke kerk doet duidelijke uit
spraken (m.n. de tegenwoordige
paus), maar die uitspraken zijn aller
minst pastoraal te noemen".
Dit speciale nummer van GG wil
behalve informatie geven „ook prik
kelen tot nadenken". Dit mede tegen
de achtergrond van het feit, dat blij
kens een onderzoek van de NCRV
ongeveer de helft van de kerkmen
sen geen homoseksuelen kent.
Over enige dagen verschijnt er ook
een GG-werkmap over hetzelfde on
derwerp. De bedoeling daarvan is
om mensen die in groepen willen
praten over homoseksualiteit en de
kerken enkele suggesties te doen
voor het voeren van die gesprekken.
Tegelijkertijd komt er ook een op
nieuw geschreven GG-pamflet over
homoseksualiteit. Daarin wordt al
gemene informatie gegeven over ho
moseksualiteit.
Het themanummer van GG kost een
rijksdaalder. Besteladres: adminis
tratie GG, Duinweg 23, Den Haag.
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM Op de Christelijke Vredesconferentie wor
den heftige debatten gevoerd over de stellingname van de
CFK inzake de Russische actie in Afghanistan. Dit is bekend
gemaakt door de voorzitter van de conferentie, de Hongaarse
gereformeerde bisschop Karoly Toth na een bijeenkomst van
de uitgebreide presidium van de CFK in Mühlheim.
EN HET WERD ECHT PASEN 1
„En. opgestaan, ging hij naar zijil
vader" (Lukas 15.20). Het komt e
dus echt van. Zijn overwegingen
verteld, nu de feiten. De bewegirj
terug, de bekering, neemt een Han
aanvang. In de herhaling van de»
overwegingen van de jongen, nu
daden, maar met dezelfde woon'
ligt de grote kracht van dit verhi
Het gaat echt gebeuren. Ook iet^
even bij stil te staan. (Vooral op ,j
maandag.) Laten we zeggen: je bi f
zelf ook zover gekomen als de jof'I"c
zoon. Al die gedachten zijn door ja tie]
hoofd gegaan. Je hebt misschien
preek gehoord, een lied heeft je movat
gepakt, het woord van iemand noots o
je. en je bent aan 't nadenken iderer
geslagen. Meestal in de trant vanet bie
eigenlijk zou ik nu Een akelig richt
woord dat woord „eigenlijk" M#e mi
betekent het de aankondiging vget A
een minder gunstige uitslag vangspro
overwegingen. Je bent het ermet voor
dat dit of dat anders zou moeterfTP) ei
persoonlijk of maatschappelijk [dings
leven, maar je bouwt met dat i ln Ai
„eigenlijk" al meteen een soort vers
zekering in voor het geval het al fries 1
serieus gaat worden. Eigenlijk zteent*
eens naar die en die moeten gaain Le
weet dat de gedachte mooi is ma
datje niet tot de uitvoering zal op va
komen. Een verlammende instelondei
„Eigenlijk" zou er bij ons, zodrarerkt
„eigenlijk" zeggen, een rood lan$ ext*
moeten gaan branden. Zijn we Rondei
serieus genoeg ten opzichte vaniword
eigen overwegingen? We laten z» Instl
vaak zonder meer overspoelen cfcgvel
andere gedachten. Deze jongen perst
kwam ertoe. Hij ging echt. Hij sfrdt a
op. Het werd zoiets als Pasen vofrrd v
hem. Hij liet het niet bij goede jsente
voornemens, maar hij deed wath het
zich had ingedacht. offici
door Aldert Schipper
Volgens drs Laurens Hogebrink, staflid van de hervormde synode, „kruipen de gereformeer
den weg bij het IKV, nu het onder vuur ligt". Hogebrink zei dit zaterdag, toen circa
vierhonderd leden van de basisbeweging van kritische groepen en gemeenten in Nederland
met kernleden van het IKV zich samen bogen over de vragen van oorlog en vrede.
Volgens bisschop Toth bleek er eens
gezindheid te bestaan dat alles met
betrekking tot Afghanistan „in de
juiste context" gezien behoort te wor
den. Toth meent zelf dat men de
gebeurtenissen in Afghanistan „in
het licht van de grote revolutionaire
veranderingsprocessen en niet in de
zin van machtspolitiek zien".
Prof. Gerhard Bass arak uit de DDR
zei daarentegen dat niemand over
militaire interventies gelukkig, kan
zijn. Hij riep echter op de hoop op
vrede niet te laten schieten.
De Westduitse Pröses Immer pleitte
voor voortzetting van de meningsuit
wisseling tussen oost en west. Die is
in het bijzonder nodig, wanneer de
politieke leiders niet meer met elkaar
praten. Christenen hoeven elkaar
niet in de eerste plaats te overtuigen
van eikaars meningen, maar moeten
het vijandsbeeld slechten en vertrou
wen verstrekken.
Voor een regionale bijeenkomst van
de CFK in Berlijn heeft de vroegere
burgemeester van die stad ds. Hein-
rich Alberts gewaarschuwd tegen
herbewapening en een ingrijpen naar
het voorbeeld van de traditionele ka-
nonneerbootpolitiek. De christenen
moeten in de huidige situatie oproe
pen tot ontwapening. Volgens ds. Al-
bertz zal de situatie rondom Afgha
nistan in de komende Duitse verkie
zingen een rol spelen. Op dit moment
moet de kerk de politiek van bonds
kanselier Schmidt steunen, die een
vertwijfelde poging doet, de rust te
handhaven. Alberts keerde zich tegen
diegenen, „die nu het liefste een uni
form zouden aantrekken om aan de
Perzische Golf te strijden".
Van onze onderwijsredactie
DEN HAAG Het hoofdbestuur van de Katholieke On—
wijs Vereniging (KOV) is voorstander van aansluiting bij
Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV). Begin volgend
zal de algemene vergadering van de KOV over deze 2
beslissen.
Ik b
zijl
uiten
het
ir ééi
)r bel
Het hoofdbestuur heeft in grote lij
nen het advies overgenomen van een
commissie, die de wenselijkheid van
aansluiting bij een vakcentrale heeft
onderzocht. De KOV is met 45.000
leden de grootste onderwijsbond. Na
de fusie met de rooms-katholieke
bond van leraren bij het beroepson
derwijs St. Bemardus zal dit aantal
52.000 bedragen.
Aansluiting
De vraag bij welke vakcentrale de
KOV zich zal aansluiten is mede van
belang voor de verhouding tussen de
drie grote onderwijsbonden onder
ling. De Algemene Bond van Onder
wijzend Personeel is aangesloten bij
de FNV, de Protestants Christelijke
Onderwijsvakorganisatie (PCO) bij
het CNV. De drie bonden werken
nauw samen in de Nederlandse Fede
ratie van Onderwijsvakorganisaties.
Als de KOV toetreedt tot het CNV.
betekent dat niet alleen grote leden
winst voor deze christelijke vakcen-
Een kerkeliljk georiënteerd links
front ln ons land kan politiek van een
zekere betekenis worden in de ko
mende tijd. Volgens Hogebrink. die
zaterdag sprak over de ontwikkelin
gen rondom het hervormde geschrift
over de kernwapens, is het voor een
belangrijk deel nu reeds te danken
aan de kerkelijke tegenbeweging dat
de laatste twee jaar de kernwapens
opnieuw een belangrijk gesprekson
derwerp geworden zijn. Omdat de
kerkelijke tegennbeweging in ons
land van alle Europese landen het
meest voorstelt, is ook ln ons land de
meeste discussie ontstaan over de
vervanging van de Navo-kernwapens
Hogebrink stelde vast dat het IKV
effectief is geworden Dat heeft reac
ties losgemaakt Hij noemde de ge
ruchtmakende uitzending van een te
levisiereportage. Hij vroeg voorts
aandacht voor de reacties van de
kerken, die het IKV hebben opge
richt. Volgens Hogebrink „kruipen de
gereformeerden nu weg bij het IKV.
nu het onder vuur ligt".
Het discussieboekje over de kernwa
pens van de hervormde synode heeft
inmiddels zijn vijfde druk. Er zijn
honderden groepen ln het land die er
mee bezig zijn Toch klaagde drs
Hogebrink dat de saeculiere pers het
document doodzwijgt Volgens hem
omdat zo'n ..realistisch stuk niet past
in het denken van de Heldrings en
Neumannen"
In de hervormde kerk is op het mo
ment een brede discussie aan de gang
over de kernwapens. Deze zal in no
vember. naar wordt verwacht, leiden
tot een synodaal „neen" tegen het
Amerikaanse bisschoppen schijnen
tot het atoompacifismë te willen
overhellen. Maar dit zijn slechts on
dergeschikte ontwikkelingen in een
globaal gezien ongunstig klimaat.
bezit van kernwapens. Volgens Hoge-* Volgens Hogebrink ligt het nu op de
brink zou dat niet ver afstaan van het
in 1962 uitgesproken „neen" tegen
het gebruik van kernwapens.
Die uitspraak werd gedaan in een
veel hoopvollere situatie dan de hui
dige. Toen meende men dat de toe
stand bezig was ten goede te keren.
Het kernwapenrapport 1962 rolde
mee op de laatste golf van de „ban-
de-bom-beweging'
Nu loopt het kerkelijk verzet tegen de
kernwapens voorop. Het Is op gang
gebracht door het Interkerkelijk Vre
desberaad. Het ontplooit zich in een
situatie die weinig hoopvol is. Zowel
de Amerikanen als de Russen tonen
vastbesloten te zijn door te gaan met
hun bewapening. De neutronenbom
is volgens Hogebrinks gegevens al'
gereed en zelfs Frankrijk is ver gevor
derd op de weg naar een wapen met
verhoogde straling
De ontwapeningsbesprekingen lig
gen praktisch stil. kernwapens wor
den verkleind tot vechtwapens en er
dreigt een fabricage op grote schaal
van chemische wpaens op gang te
komen. In deze sombere situatie
vormt het kerkelijk verzet een klein
lichtpuntje van hoop. Billy Graham,
de evangelist ln de VS heeft zich na
een bezoek aan Auschwitz voor ont
wapening uitgesproken en ook de
weg van de kerken tegen deze duivel
se ontwikkeling krachtig stelling te
nemen „Het 'neen' moet zo duidelijk
mogelijk klinken".
Basis in wording, voor basisgroe
pen en belangstellenden in Twente,
zaterdag 26 april. Zwanenhof, Zende
ren. Inl. tel. 05415-589.
Relatie en liefde, voor (prot. chr.)
artsen, 3-4 mei, Hydepark, Doorn. Inf.
tel. 05207-1933.
Verzet anno 1980, wat is het? Waar
is het nodig? wat ls het waard? re
monstrantse retraite voor mannen
m.m.v. prof. dr. E. J. Kuiper, drs. W
M. van der Laan en dr. J. F. van
Royen, 2-4 mei, De Hoorneboeg, Hil
versum (tel. 02157-231).
trale, maar mogelijk ook een n|
samengaan van KOV en PCO.
Het hoofdbestuur van de KO\
aansluiting bij een der grote val
trales gewenst, omdat onderwi
personeel en werknemers buit©
onderwijs veel gemeenschapp
belangen hebben. De KOV kaï
nen dat verband makkelijker i
uitoefenen op het algemene i
voorwaardenbeleid.
De keus voor het CNV wordt bei
door de voorkeur voor christelij
derwijs (die beide organisatie
meen hebben) en door de visie i
maatschappij. Net als het CNV
KOV meer geneigd tot overlef
tot harde actie.
Het besluit van de KOV zal
aankomen bij het Nederlands K
liek Vakverbond, dat enkele
geleden opging in de Federat*
derlandse Vakbeweging. Het be
van de KOV beschouwt de chri
ke levensovertuiging als uiti
spunt zowel voor het onderwil
voor het vakbondswerk. Binnj
FNV is de levensbeschouwing!
stens van secundair belang.
Of de Nederlandse bisschoppe
besluit van het hoofdbestuur v
KOV rechtstreeks beïnvloed hi
is niet bekend. Bij de besluitvoi
in het bestuur is wel een doe
episcopaat aangewezen geesteli!
viseur aanwezig geweest.
ADVERTENTIE
In verband met de daling kredieten in rekening-
van de tarieven op de courant met ingang van
geldmarkt zal de toeslag
op de debetrente voor
21 april 1980 met^%
worden verlaagd tot W¥t>.
door dr. K. A. D. SMELIK
De geschiedenis van het oude
Israël is een onderwerp, waar
zich velen, met name theolo
gen, mee hebben beziggehou
den. Al deze energie heeft er
echter niet toe geleid, dat er
over veel punten overeen
stemming is bereikt inte
gendeel, kan men wel zeggen.
Wanneer een Nederlands oudtesta
menticus zich aan een overzicht van
deze geschiedenis waagt, een over
zicht dat hij door een notenapparaat
ook wil verantwoorden, is dat een
moedige daad. Hij zal immers talloze
knopen moeten doorhakken, wil hij
niet bij een herhaald „Non liquet: wij
weten het niet" blijven steken. Hij zal
ook veel literatuur moeten doorwer
ken. want er wordt nogal wat geschre
ven op dit terrein.
Dr H. Jagersma, hoogleraar Oud Tes
tament aan de theologische faculteit
te Brussel, geeft van de huidige stand
van onderzoek in zijn „Geschiedenis
van Israël in het oudtestamentisch
tijdvak" een goed beeld. Als zodanig
zijn vooral ook de noten van zijn boek
voor collegae een belangrijke bron
van informatie. Niet-vakgenoten
kunnen de aantekeningen laten voor
wat zij zijn. en vinden dan een tekst,
die zich goed laat lezen en waarvoor
niet te veel voorkennis verondersteld
wordt. Voor het onderwijs in de ge
schiedenis van het oude Israël zal
Jagersma's werk als handboek zijn
diensten bewijzen.
Dat wil niet zeggen, dat ik de aanpak
van Jagersma in alles even gelukkig
vind. Ik zou details kunnen noemen:
de problemen rondom de dood van
koning Achab worden bijvoorbeeld
niet besproken, terwijl de behande
ling van de inscriptie van koning
Mesa van Moab teleurstelt. Maar zul
ke kleine gebreken zijn bij een derge
lijk omvangrijk werk nu eenmaal on
vermijdelijk.
Aanpak
Waar het mij om gaat is de wijze
waarop Jagersma het Oude Testa
ment en het archeologisch materiaal
als historische bronnen hanteert. Ik
ben van mening, dat in een geschie
denis van Israël een hoofdstuk over
de methodische kant van het onder
zoek in dit verband niet mag ontbre
ken. Hoofdstuk I van Jagersma's
boek voldoet in dit opzicht niet, ter
wijl in het algemeen het archeolo
gisch materiaal als mogelijke bron
van historische informatie te weinig
wordt aangewend.
Een dergelijke omissie heeft gevolgen
voor de behandeling van de geschie
denis zelf. In dit verband wil ik niet te
veel in generalisaties blijven, maar
een voorbeeld kiezen om mijn stelling
te verduidelijken. En wel de behande
ling van de geschiedenis van Jozef in
Egypte
een eventuele historische Joz<
genaamd niets weten.
Bewijs?
Tekening van Mart Kempers (uit de
zgn. Mart Kempers-bijbel van het
Nederlands Bijbelgenootschap) bij
Genesis 37 vers 34: Jacob treurend
over het verlies van zijn zoon Jozef.
Was men een tijd lang optimistisch
over de historiciteit van dit verhaal,
sinds het onderzoek van D. B. Red-
ford is wel duidelijk geworden, dat
vele eeuwen de eventuele historische
Jozef van de optekening van het ver
haal aan het eind van Genesis schei
den. Analyse van de tekst toonde
bovendien aan, dat hier universele
verhaalmotieven zijn gebruikt en
geen historische tradities De conclu
sie moet dus wel luiden, dat wij over
Wat doet Jagersma nu? Hij r
resultaten van het onderz
Redford, maar blijft speurt
eventueel oude elementen in
haal. Omdat in Genesis 37 2
maëlieten als Midianieten als k
resp verkopers van Jozef i
worden, neemt hij twee oude t
voor dit gedeelte aan en st<
„Zo bieden deze bijbelse
ons dus wel degelijk aankni
punten, die een verblijf van S
Egypte tot een reële mogell
maken." (blz. 58).
In feite is een wisseling van j
binnen een tekst natuurlijk i
als een bewijs voor de hist|
betrouwbaarheid ervan te
wen. Dit voorbeeld staat niet
zelf. Steeds weer blijkt dat Jat
hoewel hij kennis heeii. genora
het nieuwere onderzoek, datï//
trekkelijke waarde van het Ou
tament als historische brom
aangetoond en ook al bestrijd
resultaten van dit onden
toch blijft vasthouden aan de f
derstelling, dat het met de I
teit van het Oude Te;
meevalt. Dat is een voorop
ling, die minder voor de hal
dan men wel wil doen voorkcf
Dr K. A. D. Smelik, theoloog t a]
lem, bespreekt: prof. dr. H.
ma: Geschiedenis van Israël^' -
oudtestamentische tijdvak,
pen, Kok, 328 blz., prijs 49, 'r&en
