ïéline Bovendeed schrijft ils 89-jarige over haar leven Begrafenis EG-ministers van financiën spraken informeeel op Sicilië HET ONZE lilt' ieuw boek over ervaringen van een oude vrouw RANQUE DERMUS ET DES PAYS-BAS N\J Fotolaboratorium volledig uitgebrand Bewindvoerders: Okto nog vier maanden open Vervoerder moet over grondige kennis beschikken Verlaging debetrente kredieten. p ANDAG 21 APRIL 1980 TROUW/KWARTET P 9/RH 11 I Fred Lammers |SUM Schrijven en en doet Céline Boven- t-Samson al zo'n zeven- ewoon voor haar plezier f>ms voor een tijdschrift, de laatste jaren is ze er ekomen boeken te gaan- Jjven. |t ze beseft als vrouw van 89 jaar tijd meer te hebben is zij daar lef mee bezig. Vorig jaar ver bij uitgeverij Schoonderbeek ren haar levensverhaal onder otto „Uit de schemering naar ht" Vorige week leverde zij bij ie uitgever het manuscript laar tweede boek in. dat een g op het eerste is. titel heb ik er nog niet voor it. Dat laat ik aan de uitgever naar het is een boek dat gaat ft leven van twee oude mensen van hen ben ik. Ik heb erin geven hoe mensen die een' eeftijd bereiken tegen de din- inkijken. hoe hun rol is die ze in nenleving spelen. Ik geloof dat d is als oudere je gedachten en gen eens op papier te zetten, neer mensen zouden dat moe- en. niet om die herinneringen teven, maar zo maar voor hen voor hun naaste familie. leder- oud wordt heeft veel meege- want het leven is moeilijk, het t een tranandal. Daarover te n. over de goede en over de dingen en hoe Je ze in je leven irwerkt en toegepast kan voor n misschien nut hebben. Dat is 'n dat ik er toe ben gekomen evensverhaal vast te leggen. ik talent heb gekregen te >n en omdat ik vind dat je n niet onder een korenmaat doe ik dat via boeken." jetten ir eerste boek vertelt Céline lar jeugd in een streng joods- Dxe omgeving, haar jarenlang bij een rijke oom en tante na fven van haar moeder met als daarvan het ontgroeien aan roers en zusters en bij haar Ik haar overgang naar het Katholicisme. Céline Bovendeert-Samson er is geen devotie meer mmmmm aiTTlt k ov ioms katholiek worden heb ik ist gedaan. Het is voor mij üte overgang geweest omdat ktelling is dat we allemaal, in vorm we onze religie ook gie- Vantwoording schuldig zijn selfde God. Dat is de kern het aankomt. Daarom heb ik «ms-katholiek worden nooit een verloochening van de F godsdienst. Is rooms gebleven, zij het dat als vrouw van bijna negentig fedie kerk niet meer zo thuis- ■/ooral de laatste tijd ben ik er I teleurgesteld. Toen onlangs li mijn beste vriendinnen, die wang in het Vaticaan woont en ar werk bijna dagelijks met I in contact komt. me vroeg ^is te schrijven over mijn diep- •lens over de kerk en alles iee samenhangt, heb ik over mijn gevoel van onbe- irteld. Ik heb haar gezegd dat ;esteld ben in de kerk omdat mij een te grote kloof is tussen de kribbe van Be en het uiterlijk vertoon van aan. Toen ik de brief naar de icht dacht ik: dat zal ze me in dank afnemen, die vrien- wel kwijt zijn. Ik heb echter fijne brief teruggekregen. Je mooie brief zal ik bewa- f ze me. Zoiets had ze Ier gezegd". endeert is gewend niet om heen te draaien, te zeggen aar opkomt. Dat pakt wel uit. 'JM*] verschijnen van mijn eerste - ™ig ik een hecht contact met r- in Zundert. Hij belde me keer in de week op. Op een ik me ontvallen: wat jammer Eters niet mogen trouwen. Hij i telefoon op de haak en heeft nadien niets meer van zich laten ho ren Hij dacht zeker: wat een gevaar lijk mens. die wil me verleiden. Stel Je voor, ik als oude vrouw." „Ik had te veel gezegd, maar het kwam zo maar in me op, omdat pries ters die echt belangstelling voor an deren hebben, tijd hebben om te pra ten, hoe langer hoe zeldzamer wor den. Geestelijken, de góede, die er gelukkig ook zijn niet te na gespro ken, hebben tegenwoordig geen tijd meer, terwijl het toch hun roeping hoort te zijn onder de mensen te zijn. Als vroeger een priester op bezoek kwam was dat een hele gebeurtenis. Het huis was dan keurig aan kant, je trok Je beste kleren aan en er werden bloemen bij het Mariabeeld gezet, want er kwam een man Gods over de vloer. Wanneer zie je nu nog een priester? Die hebben het druk met allerlei andere zaken. Een tijdje gele den kwam er een bij me op bezoek om te vragen hoe het er mee was. Na drie minuten was hij weer weg.Hoe kim je nu in drie minuten met iemand pra ten over wat je echt bezig houdt? Een mens moet niet idealiseren, maar er is in vergelijking met vroeger zoveel veranderd. De mensen kennen geen devotie meer. Het is bij velen zo op pervlakkig geworden, hoewel ik eer lijk moet zeggen, dat vooral de jonge ren zoekende zijn." Céline had eigenlijk aan het toneel willen gaan. maar dat plan liet ze varen toen ze katholiek werd. Zij vul de haar leven meer dan veertig jaar met het leiding geven aan een mode- academie. eerst in Amsterdam, later in Bussum in het huis dat hoewel het niet op de gevel staat bij tal van haar ruim vierduizend oud-leerlingen be kend werd als „De Hoek". 'k voel me daar te vree/O, Dromen land van vroeger/Neem mij eindelijk met Je mee/Bij Jou voel ik de Vrede Er heerst geen pijn, geen leed/Ik zal Je gauw aanschouwen/Ik ben voor de reis gereed". Het zijn zo maar wat persoonlijke gedachten die Céline in haar gedich ten neerlegt. Datzelfde doet ze in haar dagboek, dat ze nauwkeurig bij houdt. „Ik laat dat aan mijn uitgever na. Hij moet maar zien of hij er iets mee wil en kan doen. Het zijn de dagelijkse ervaringen van een oude vrouw, die veel heeft meegemaakt en diep in haar hart vindt dat de tijd van gaan voor haar, langzamerhand is aangebroken. Haar eerste boek be sloot Céline met een gedicht „Als 't kleed ons past, is het versleten/Als men het boek kent is het uit^Als men het leven komt te weten/Dan valt het scherm, dat 't aardse sluit." Haar tweede boek zal ook persoonlijk eindigen. Je kunt het haast een dag- ADVERTENTIE Wedstrijd deelt haar clienten mede dat, gezien de daling van de rentetarieven op de geld- en kapitaalmarkt, de opslag op de debetrente voor kredieten in reke ning-courant met ingang van 21 april 1980 met een 7i% zal worden verlaagd tot een Tussen de bedrijven door bleef Céline schrijven en vooral dichten. Een paar jaar geleden won zij daarmee nog een prijs in een wedstrijd voor zondags dichters bij het ze venhonderd-jarig bestaan van Amsterdam. Nadien heeft zij weer heel wat afgedicht, zoals bijvoorbeeld „Mijn dromen land": „Mijn dromenland van vroe ger/Komt eindelijk naderbij/Het ver schijnt mij in mijn dromen/Het is een deel van mij/Ik leef er zo gelukkig/En DOETINCHEM (ANP) Voor enkele tonnen schade heeft een brand aan gericht die in de nacht van zaterdag op zondag uitbrak in het gebouw van Color Technisch Laboratorium op het industrieterrein van Doetinchem. De brandweer van Doetinchem was op volle sterkte aanwezig om de brand te bestrijden, maar kon niet voorkomen dat het gebouw geheel uitbrandde en alle apparatuur verlo ren ging. Gistermorgen zijn de muren omver getrokken. De oorzaak van de brand is niet bekend. Er waren veel chemicaliën in het gebouw aanwezig. door Mink van Rijsdijk Meneer Bartlema was plotseling gestorven. Met veel vreugde had hij zijn negentigste verjaardag geviérd en dat had hem het gevoel gegeven nog wel een poosje mee te kunnen. Hij was immers nog geweldig fit. Maar ineens was het gedaan, 's Morgens was hij gewoon opgestaan en toen hij zich stond te scheren kwam ineens het einde. Een dood, die eigenlijk iedereen begeert, zomaar de grens over te mogen zonder slepende ziekte, zonder strijd. De dochter van meneer Bartlema vond het levenseinde van haar vader nog niet mild genoeg. Kwasi mopperend had ze gezegd: „Als pa nou niet altijd zo gek vroeg was opgestaan, dan zou hij gewoon in zijn bed zijn gestorven. Nu ligt hij er maar gehavend bij." Dat was waar. Meneer Bartlema was met een klap op de rand van het bad terecht gekomen en zodoende liep hij in de laatste seconden van zijn leven nogal wat verwondingen aan zijn gezicht op. De Bartlema's vormden een hechte familie, met de oude heer als stimulerend en sympathiek middelpunt. Bijna allemaal waren het trouwe kerkgan gers, mensen die bovendien onderling en met anderen in gesprek bleven over de vele veranderingen van deze tijd. Daarom was het wel merkwaardig dat de dood van de oude heer zoveel paniek veroorzaakte in de familie. Maar zo bevreemdend was dat nou ook weer niet, want eigenlijk hadden ze over de dood nooit echt gepraat. Ook meneer Bartlema had dat onderwerp omzeild en nooit enige toespeling gemaakt over zijn einde en begrafenis. Niemand wist wat zijn wensen waren. Moest hij in Den Helder begraven worden bij zijn vrouw? Zou er een advertentie geplaatst worden? Met welke tekst? Wat voor kist zou men kiezen? Wat moest er tijdens de rouwdienst worden gezongen? Hoe was het indertijd met moeder toch geregeld? Allemaal vragen waar men niet op voorbereid was en die toch een snel antwoord eisten. De begrafenisondernemer loste veel problemen op, regelde vakkundig wat er moest gebeuren. De familie was wel wat overrompeld door de professionele efficiën tie, maar te confuus door de omstandigheden om met duidelijke alternatieven te komen. Hoewel er in het huis waar meneer Bartlema met zijn dochters Tine en Wil had gewoond plaats genoeg was, werd de dode toch in een rouwcentrum opgebaard. Onwezenlijk is alles, dacht Tine toen ze het onnatuurlijk stille vertrek binnenging. Ze voelde zich onwennig, leeg en vrijwel emotieloos stelde ze vast dat ze de kantjes in de kist bespottelijk vond. Frutsels die niet bij haar vader pasten. De wonden, opgelopen bij zijn val, waren veel minder vurig, zag ze. Ineens was de begrafenisondernemer ook in het grijs-zwarte kamertje. „Alles naar wens?" vroeg hij fluisterend, maar bijzonder monter. Tine knikte en keek geïrriteerd van hem weg. De man tikte even met zijn wijsvinger op de kist om haar aandacht te trekken. Toen wees hij op het gezicht van de dode en zei met ambachtelijke trots: „Ik heb hem toch maar mooi opgeknapt, hè. Is dit een krankzinnig toneelstuk of sta ik hier echt bij mijn gestorven vader, vroeg ze zich af. terwijl de tranen over haar wangen stroomden. De aula was erg vol, toch bleef het er erg stil na de dienst. De begrafenisondernemer schoof met grote gebaren de zwarte gordijnen uiteen en opende de deuren. Zijn uitnodigende geste aan de mensen om op te staan bleef half uitgevoerd en vreemd in de lucht hangen. Hij stapte naar de familie op de eerste rij en vroeg aan niemand in het bijzonder heel geagiteerd: „Wat wilt u bij het graf met de kist? Moet ie zakken of blijven staan?" Niemand gaf antwoord, niemand had daar ooit over nagedacht. Ze keken elkaar besluiteloos en nogal gegeneerd aan; tenslotte gaf Tine opdracht de kist te laten staan Achteraf vroeg ze zich af wat haar bewogen had deze beslissing te nemen. De dood joeg toch geen angst meer aan? FINANCIEN EN ECONOMIE ((•U: Win Star ken boomt boekfragment noemen. „Wil je hét graag horen?", vraagt Céline. Ze rom melt wat in het dressoir, legt dan een blocnote op tafel, zet haar bril recht en leest: „De aanstaande zomer maakt ik misschien nog mee, maar nu in maart beleven we eerst de vas ten. De vastentijd is afgeschaft. De kerk heeft het niet meer verplicht Door de televisie zal ik alles meema ken. Ik zal alleen voor de buis zitten. Pasen, de verrijzenis. Dan Pinkste ren, de nederdaling van de Heilige Geest Nog eenmaal hoop ik naar het strand te gaan om over de golven van de zee te staren, nog een keer het najaar mee te maken met zijn neveli ge wolkenvelden en dan hoop ik als het winter zal worden met de natuur te rusten en zoals het kleinste zaadje In de grond tot bloei komt zullen wij mensen ergens in het hiernamaals voortleven. Laat dit het besluit zijn van mijn schrijven, waarvan ik hoop dat het onder de mensen zal verschij nen als mijn afscheid van de wereld". TAORMINA (Sicilië) (Reuter) De ministers van financiën van de EG- landen hebben zich in de Siciliaanse badplaats Taormina gedurende het weekeinde bezig gehouden met infor mele gesprekken. Dit als voorberei ding voor de a.s. vrijdag in Hamburg te houden bijeenkomst van het zoge naamde interim-comité van het In ternationale Monetaire Fonds. In Hamburg zullen eind deze week de ministers van financiën van 21 lan den gaan praten over een tweetal belangrijke onderwerpen: 1. de zoge naamde subsitutlerekening van het IMF, een soort beleggingsrekening voor houders van dollars en 2. hulp aan de arme landen, die problemen hebben met het betalen van hun oliei mporten als gevolg van de gestegen olieprijzen. In de gehele wereld zijn zo'n 500 600 miljoen dollars in omloop buiten de Verenigde Staten. Dollars die nogal eens aanleiding vormen tot ongewen ste valutaschommelingen. Met be hulp van de nieuwe subsitutiereke nlng wil het IMF proberen deze dol lars uit de circulatie te halen. In Taormina is door de negen EQ- mlnlsters van financiën (voor Neder- GRONINGEN (ANP) De bewind voerders van de met sluiting bedreig de vouwkartonfabriek Okto in Win schoten hebben minister Van Aar- denne van economische zaken ge vraagd om hun bedrijf nog vier maan den open te houden. In deze periode moeten de bewindvoerders dan zien rond te komen met het Noorse con cern Norgips, dat geïnteresseerd is in Okto land minister Van der Stee) gespro ken over de zogenaamde recycling van oüegelden. De olieproducerende lande zullen dit Jaar, naar wordt ver wacht, eën gecombineerd overschot hebben uit hoofde van hun olieverko pen van 100 tot 120 miljard dollar. Geld. dat een belangrijke rol kan spelen bij het financieren van de te korten van industriële en ontwikke lingslanden. die belangrijke hoeveel heden olie moeten importeren. Ter sprake in Taormina kwam voorts de Britse bijdrage aan de EG-begro ting. Een onderwerp, dat op 27 en 28 april a.s. ook tijdens de EG-top in Luxemburg aan de orde zal komen. Het lijkt niet uitgesloten, dat de EO en Engeland hun verschil van inzicht zullen kunnen overbruggen. Dit was althans de mening van de negen EG- minister, die op Sicilië bijeenwaren. ROTTERDAM (ANP) Alleen met een grondige kennis over het beroeps goederenvervoer kan de vervoerder een gelijkwaardige partner van de verlader worden. Dit heeft staatsse cretaris Smit-Kroes van verkeer en waterstaat zaterdag gezegd in haar toespraak bij de opening van het Wegvervoercongres in Rotterdam. Volgens de staatssecretaris is de posi tie van de vervoerder ten opzichte van zijn opdrachtgever, de verlader, in het algemeen niet sterk. De belang rijkste oorzaak van die zwakke mark tpositie zocht zij in de overcapaciteit en overlnvestering bij het beroeps- goederenvervoer De overheid is echter niet in staat om een evenwichtig capaciteltsregime te ontwikkelen en zodoende de positie van de vervoerder te verbeteren, al dus Smit-Kroes. Wel kan een verantwoord onderne mersgedrag de negatieve Invloed van marktschommelingen beperken, zo stelde zij, en voor een dergelijk ge drag dient ook de vervoerder te be schikken over de kennis van wat er in zijn bedrijf gaande is ADVERTENTIE In verband met de daling van de rente op de geld markt, is het ons mogelijk om met ingang van 21 april 1980 onze tarieven te verlagen. De tijdelijke toeslag op de debetrente van kredieten, waarvan het tarief gekoppeld is aan het promessedisconto van De Nederlandsche Bank N.V., zal op genoemde datum verlaagd worden van 1% tOt '/2%. Onder redactie van Meieen van Batenburg Vragen uitsluitend in de envelop en dus niet per briefkaart sturen aan postbus 93313, 2509 AH Den Haag. Per vraag een gulden in postzegels bijvoegen, het liefst in waarder. van 60 en 40 cent. Beslist niet aan de buitenkant opplakken. Geheimhouding is verzekerd. li m' I wF zu lijn de Waalse gemeenten in ontstaan bij de komst van loten? d: Toen vele Hugenoten na eplng van het Edict van Nan- Frankrijk naar ons land n, waren er reeds zo'n veertig jemeenten in ons land. Aan van de zestiende eeuw had- noordelijke provincies zich 'Jerhand vrijgemaakt van de overheersing. De tot dan toe n hervormde gemeenten ko- voorschljn en worden in het r georganiseerd. In de zuide- tderlanden handhaaft het staatsbestel zich. Vele Wa in in die tijd uit uit naar de ke Nederlanden. Zo vormen «zelfsprekend een aantal sprekende gemeenten, de •rken. Al genoten deze ker- zekere onafhankelijkheid, mden zij samen met de Hol- zusterkerken één kerkver- Dor aanpassing zijn vele van «wekenen in de Nederlandse g opgegaan, waardoor het faalse gemeenten sterk te- De komst van de Hugenoten alse kudde aanmerkelijk ko- iterken Zo'n 70.000 uitgewo nden door de Republiek der erenigde Provinciën opgeno- öat op een bevolking van iets meer dan twee miljoen zielen. Er ont stonden meer dan 35 nieuwe Frans sprekende gemeenten. De eerste ge neratie van de vluchtelingen sprak bijna niet anders dan Frans, maar naarmate de Jaren verstreken werd steeds meer de taal van het nieuwe vaderland gesproken, waardoor het aantal Franse gemeenten weer sterk terugliep. Op het ogenblik zijn er nog zestien Waalse gemeenten in Neder land. die zijn opgenomen in de Neder landse Hervormde Kerk. Het aantal kerkleden is niet groot meer. maar de diensten worden nog steeds door veel Nederlanders bezocht. Vraag: Is onze Jaartelling begonnen op 1 januari van het jaar 1? Welke datum was er dan vóór die dag. en op welke dag eindigt de twintigste eeuw? Antwoord: De eerste eeuw van de jaartelling begint met het jaar 1 en eindigt met het jaar 100. De tweede eeuw begint met 101 en eindigt met het Jaar 200 enz. De twintigste eeuw eindigt op 31 december van het Jaar 2000. De jaren zeventig eindigen dus ook pas aan het einde van dit Jaar: de veelbesproken jaren tachtig zijn dus nog niet begonnen. Pas op 1 januari 1981 nemen de Jaren tachtig een aan vang Een Jaar nul bestaat niet. De dag vóór 1 Januari 1 moet dus worden aangeduid als 31 december van het jaar 1 vóór Chr. Vraag: Ik heb een oude bijbel gekre gen van een antiquair, waar voorin staat: Bij Isaac Tirion en Jacob Love- ringh. Latijnse cijfers MDCCXLIV. Wat zou dit betekenen? Antwoord: Isaac Tirion en Jacob Lo- veringh waren boekverkopers op de Nieuwe Dijk in Amsterdam, tweede huis vanaf de Dam. De naam van het huis is „In de Waerheit". „Bij Isaac Tirion en Jacob Loveringh" wil dus zeggen dat de bijbel bij hen verkocht is. De bijbel is van 1744. Vraag: Ik heb sinds enige tijd veel hinder van elektrische schokken als ik een deurknop vasthoud of de wa terkraan beetpak. Wat kan dit zijn? Is er iets tegen te doen? Antwoord: Statische elektriciteit (elektriciteit die als rustende lading aanwezig is) kan op verschillende ma nleren veroorzaakt worden, o.a. door wrijving. Zo moesten voor bestuur ders van de tram voorzieningen ge troffen worden omdat door het heen en weer schuiven op de stuurstoel en het tegelijkertijd bedienen van de knoppen er geregeld elektrische schokken door het lichaam heengin gen, wat niet zo'n leuke ervaring is. Wanneer Je droog haar borstelt met een plastic borstel, worden haar en borstel geladen. Je kunt het dan soms horen knetteren en als het donker Is zelfs vonken zien. In huis Is in de meeste gevallen een synthetische vloerbedekking de oor zaak van het verschijnsel. De kunst vezels van deze vloerbedekking heb ben niet alleen voordelen maar ook enkele nadelen. Ze hebben de neiging stof aan te trekken en dus sneller dan natuurlijke vezels vuil te worden, en ze vertonen het daarmee samenhan gende verschijnsel van een oplading van statische elektriciteit. Wanneer men nu staande op zo'n vloerbedek king een metalen deurknop of iets dergelijks aanraakt, gaat de elektrici teit door Je heen en krijg je een schok. Tegenwoordig is er antlstatische vloerbedekking In de handel. Het dra gen van schoenen met rubber zolen kan goed helpen om van het onaange name verschijnsel af te komen. Rub ber geleidt namelijk niet. Vraag: WIJ hebben een oude eiken boekenkast. Er zijn altijd vingeraf drukken op te zien Is het mogelijk de kast een beschermlaag te geven? Antwoord: Een beschermlaag geven, bij voorbeeld door hem met matte blanke vernis te behandelen, is niet aan te bevelen. Zo'n oude kast is waarschijnlijk al heel wat keren in de was gezet. Om hem te vernissen moet absoluut alle was verwijderd worden, ook tussen de houtnerven (met am monia en caustic soda) Daar waar nog sporen van was achtergebleven zijn droogt het vernis niet, en u zou daardoor lelijke plekken op het hout krijgen. Het is ook wel een beetje Jammer van zo'n mooie oude kast; het hout wordt er veel minder levend door Gebruik u eens voor het uitwrijven van de kast geen doek maar een spe ciaal daarvoor gemaakte etkenbor- stel. Het ls een harde borstel waarin stukjes leer verwerkt zijn, die ervoor zorgen dat de kieren en naden schoon blijven. De borstel verdeelt de was veel gelijkmatiger dan een doek, waardoor minder snel vingerafdruk ken te zien zijn. Wanneer die er toch weer op zitten, even met de borstel er overheen. De borstels zijn gemaakt doorr het Nederlands blindeninsti tuut Het is beter de kast niet te dikwijls in de was te zetten (witte was met staaiwol inboenen). Wel moet u regelmatig borstelen. Vraag Er zijn meen ik allerlei vaste regels voor het gebruik van de Neder landse vlag. Hoe zijn die precies' Wanneer wordt er gevlagd met, en wanneer zonder oranje wimpel? Antwoord: Dat heeft Loes Smit in haar rubriek „Dichtbij en verder" op 11 april uitvoerig uit de doeken ge daan. maar met de feest- en gedenk dagen van 30 april, 4 en 5 mei In het verschiet kan het geen kwaad ln het kort nog enkele punten te noemen. De vlag alleen hijsen tussen zonsop- en ondergang. Geen verkleurde, ge scheurde of erg vuile vlag uithangen. Oranje wimpel op verjaardagen van leden van het koninklijk huis. bij bezoek van een lid van het koninklijk huis aan een bepaalde gemeente, bij de opening van de Sta ten-Generaal en op de Statuutdag (15 december) Nooit een wimpel bij het halfstok hijsen van de vlag (bij overlijden van een lid van het koninklijk huls en op 4 mei tussen 18.00 en 20.05 uur). Bij halfstok vlaggen moet de vlag vrij kunnen uitwaaien.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 11