Joling en Altena
tot gave eenheid
in Raffia
vervlochten
The Police kan publiek
nu moeiteloos bespelen
Onvolledig beeld van Hannie Schaft
'Sartre begreep
Christendom nielnj
m
Positieve reacties
op vertoning film
Alice Harnoncourt
verdient beter
G«kweld
Vertalers willen
meer geld
voor hun werk
Concert mist sobere aanpak van vroeger
„tbel
ROBERT REDFORD
JANE FONDA
THE ELECTRIC HORSEMAN
Mening hoogleraar:
cru
Positie leesboek
wordt bedreigd
Nieuwe boeke
En dan nog
VRIJDAG 18 APRIL 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Dirkje Houtman
AMSTERDAM In „Rattia". het nieuwste programma van
de mime speler Theo Joling en de Jazzmusicus Maarten
Altena. dat woensdag in de Kleine Komedie in Amsterdam in
première ging weten beide heren hun kwaliteiten tot een
geraffineerd samenspel te vormen.
Het is na „Plolnk" en ..Willem de
Zwijger de derde keer dat de twee
spelers samen optreden In een mu
ziektheaterprogramma. In ..Raffia"
i de bekende dunne bindstrengen) zijn
de onlosmakelijk met elkaar verbon
den In een meester-knecht-verhou-
dlng waarmee ze de thematiek, de
onontkoombare maalstroom van het
leven, tot een traglsch-downesque
gebeuren verwerken.
Maarten van Altena lijkt op het eer
ste gezicht een achtergrondfunctie te
vervullen, maar In feite bestuurt hij
de handeling met zijn dwingende to
nen Dat het die richting opgaat
blijkt uit het openingsnummer als de
twee. gekleed als Romeinen uit het
jaar 200. een concert geven op elec-
öronlsch versterkte snaarinstrumen
ten
Joling kan de kwaliteiten van de
muzikant niet evenaren. Zijn pogin
gen om zijn tegenspeler ln virtuosi
teit bij te houden mislukken en hl] Is
de rest van het programma tot zwij
gen gedoemd
De muziek houdt hem vanaf dat mo
ment in een onontkoombare greep en
maakt een marionet van de gekwelde
Joling die ln diverse gedaanten zijn
eens begonnen weg moet vervolgen.
Dat kan zijn als balletdanser, gekleed
ln een gele overall en omgekeerde
zuidwester, die zijn gezicht bedekt of
als clown die op de overspringende
maat van de muziek moet reageren
met veelal zeer komische, klassiek
clownesque handelingen.
Die afhankelijkheidsrelatie tussen
muziek en mime loopt als een rode
draad door het programma en maakt
van Joling een gekwelde, tragische
figuur wat zijn hoogtepunt vindt ln
de stootscène: Gekleed ln een veel te
groot kostuum, zich verplaatsend ln
een sterk vertraagde beweging, stoot
hij zich voortdurend; zijn schouders,
zijn hoofd, zijn knie of voet. Hij wil
eigenlijk niet verder maar moet en
Joling laat dat zien door de vertraag
de beweging aan te vullen met een
tegenwerkende kracht alsof hij er
gens tegenaanduwt. HIJ wordt er heel
tragisch door
Een oplossing om aan deze maal
stroom te ontkomen ls het mes. Als
roeier wordt hij ln de slotscène op
nieuw gedicteerd door de muziek die
het krassende geluid van roeiriemen
weergeeft. Als hij uit de boot stapt
trekt hij symbolisch zijn gele hand
schoenen uit waaronder rode rubbe
ren zitten. Een mes glijdt uit zijn
mouw. de suggestie voor zelfvernieti
ging om aan de eeuwige dwangneuro
se te ontkomen. Maar door een be
doelde slordigheid ontglipt het mes
hem. HIJ neemt weer plaats ln de boot
roeit verder en verwordt uiteindelijk
een kakelende kip.
Een prachtig slot van een programma
waarin vorm en Inhoud tot een gaaf
geheel gesmeed zijn door een bezield
musicus en mime-spelers die door
zijn elastische bewegelijkheid een lijf
van gummi lijkt te bezitten waarmee
hij tegelijk komisch en ontroerend
kan zijn
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De actiegroep „Geef
ons heden." een collectief van drie
honderd vertalers in Nederland heeft
gisteren een zwartboek aangeboden
aan de vaste Tweede Kamercommis
sie voor cultuur, recreatie en maat
schappelijk werk. De vertalers kun
nen met hun werk het zout in de pap
niet verdienen en willen bescherming
van het ministerie van CRM. door
middel van subsidies voor him verta
lingen.
Op dit ogenblik wordt op de begro
ting van CRM, die in totaal bijna tien
miljard gulden omvat, ongeveer vier
ton gereserveerd voor het vertalers-
werk. De actiegroep nu, meent dat
met tweeëneenhalf miljoen gulden
meer alle driehonderd vertalers een
redelijke boterham zouden verdie
nen. Onder redelijk, wordt dan ver
staan het minimumloon.
Commissievoorzitter mevrouw Cor-
nelissen (CDA) heeft de groep, die het
zwartboek kwam aanbieden toege-
zegd de zaak voor zeven mei op de
agenda te zetten, teneinde te bekij
ken wat voor de vertalers in de Ka
mer kan worden gedaan. Volgens me
vrouw Cornelissen zijn alle partijen
het er in de Kamer wel over eens dat
op dit terrein een grote achterstand
bestaat.
De vertalers menen dat zij door het
salaris dat uitgeverijen betalen
slechts een zeer droge boterham kun
nen verdienen. Dat komt doordat uit
geverijen hun niet meer kunnen beta
len, hetgeen zijn oorzaak vindt in het
feit dat de oplagen van literaire verta
lingen altijd zeer gering zijn. Een op
lage van drieduizend boeken wordt al
gezien als een redelijk succes.
Het zwartboek van de actiegroep
..Geef ons heden" is samengestq
gemaakt door studenten van hj
stituut voor vertaalkunde van da
versiteit van Amsterdam
De vertalers stellen dat hun wer|
alleen van cultureel belang is.
bovendien een aanzienlijke bijt
levert aan de economie Zij
daarbij op het feit dat in Nederlafcns e<
totaal een half miljard wordt om fc circ
in vertaalde boeken. ingrei
Men gaat er vanuit dat de Nederil belar
se uitgeverijen niet meer kunne ten:
talen dan zij nu doen. De vert
willen een eigen fonds voor vei
gen. dat gescheiden is van het
voor de letteren. Als subsidie vr °P
zij „tweemaal zoveel erbij," hetjde tel
wil zeggen: twee maal zoveel dai
de uitgever op basis van het
daardtarief betaalt. Dat standaa y
rief bedraagt nu 7.3 cent per w igstell
Om een goede vertaling te kuiven, n
leveren komen vertalers tot
maximum van gemiddeld 1250
den per dag.
.en mj
i"1'n
pnnse
door Stan Rijven
Theo Joling als kakelende kip samen met de jazzmusicus Maarten
Altena in hun nieuste muziektheaterprogramma „Raffia"
F*to: GertU van der Veen
door Riet Dlemer
HILVERSUM Uit de bezettingsjaren van ons land blijken
programmamakers altijd weer onderwerpen te putten voor
een stroom van herdenkingsdocumentaires. De AVRO-docu-
mentalre „Hannie Schaft, het meisje met het rode haar," die
zondagavond 20.20 uur op Nederland 1 wordt uitgezonden, is
er zo een.
Nu heeft de rol van deze verzetsstrijd
ster al sinds 1945, het Jaar van haar
dood en van de bevrijding voldoende
stof geleverd voor verhalen. Al ln 1945
was haar graf ln de duinen van Bloe-
mendaal een soort bedevaartsoord.
Debet daaraan zal zijn geweest dat de
koninklijke familie aanwezig was bij
haar herbegrafenis
Omstreden
Haar korte leven, ze werd 24 Jaar.
heeft ook stof gegeven voor geroman
tiseerde verhalen, zoals Theun de
Vries dat deed in zijn boek dat ln 1956
uitkwam Omdat hij toen aangeslo- Pr6tGflti6S
ten was bij de communistische partij
en omdat de communisten ln de tijd
van de koude oorlog (Hongarije) haar
in belangrijke mate voor zich opeis
ten ls zij zelfs enige Jaren ten onrech
te tot een wat omstreden figuur ge
worden en werd haar graf een UJd
voor publiek afgesloten.
geboren, had veel over haar gehoord
en bezocht personen die ln haar om
geving hadden verkeerd en die over
haar wilden vertellen.
Nu er veertig Jaar na het uitbreken
van de oorlog allerwege moet worden
herdacht, waagt de AVRO zich ln een
documentaire van Ineke Hilhorst aan
Hannie 8chaft. Over programma's
over de tweede wereldoorlog wordt
wel gezegd, dat mensen die het be
wust hebben meegemaakt, ze vaak
niet meer willen zien. en dat de pro
gramma's worden gemaakt voor de
generatie van nu.
Hannie Schaft
hebben haar een tijd geen goed ge
daan. maar ze ls door al die jaren
heen bekend en gewaardeerd ge
bleven.
Goed. in een documentaire schijn je
met de toegemeten, beperkte tijd niet
uit de voeten te kunnen (de Wie Kent
Kwis vult heel wat meer uren op een
zinloze manier), maar wees dan ook
niet tevreden met zo weinig zendtijd.
Nu is er een onvolledig werkstuk
gemaakt.
Hannie Schaft moet een van de weini
ge vrouwen ln het verzet zijn geweest,
die ook het echte zware werk als het
liquideren van landverraders en het
plegen van overvallen voor haar reke
ning heeft genomen. In de documen
taire komen eigenlijk alleen maar
haar hele en halve mislukte overval
len ter sprake Dat wil niet zeggen dat
de documentaire helemaal niet het
aankijken waard is, maar wel dat het
te fragmentarisch is, en dat er van
rehabilitatie, als dat nodig ls, geen
sprake is.
Verder kwam ln 1976 ..Hannie Schaft
het levensverhaal van een vrouw ln
verzet tegen de nazi's" van de journa
list Ton Kors uit Kors, na de oorlog
Het laatste ls een loffelijk streven,
ook als ze worden gemaakt door men
sen die vanwege hun leeftijd de oor
log niet hebben meegemaakt. Maar
als er door de AVRO wordt gepreten
deerd. dat dit nu juist het programma
ls dat aandacht schenkt aan Hannie
Schaft dan roept dat vraagtekens op.
Het is waar. de antl-communistlsche
houding ln de vijftiger Jaren ln Neder
land en het noemen van Hannie
Schafts naam bij de Velzer-affaire
door Adr Hager
DEN HAAO Het ls voor violiste
Allee Harnoncourt en klacecinist
Glen Wilson te hopen, dat hun geza
menlijke optreden ln Amsterdam en
Speciaal vandaag
Oesprek met de minister
president over actuele zaken
Ned. 131.55
Hier en Nu heeft een docu
mentaire over de permanente
tentoonstelling in het voorma
lige concentratiekamp Ausc
hwitz over de Jodenvervolging
in Nederland
Ned 232.35
Dr C Rijnsdorp spreekt
voor de NCRV-televisle over
Lage zon. lange schaduwen,
een serie die uit tien aflevertn
gen bestaat De aflevering van
vanavond heet Oud zijn bete
kent nog ouder worden
Ned 233 15
In „Op de valreep nemen
Maartje van Weegen en Aad
van den Heuvel gebeurtenissen
van de afgelopen week op de
korrel
HUv 1/15.02
Europees Concertpodium
met Royal Liverpool Philhar
monic Orchestra. o.Lv Walter
Weiier Oyórgy Pauk Is vlool-
soltst in het vioolconcert van
Walton
Hilv. 220.00
Rotterdam, respectievelijk vanavond
en aanstaande maandag, onder een
gelukkiger gesternte tot stand komt
dan woensdag ln Den Haag het geval
Hetgeen aangekondigd was als ba-
rokconcert. omvatte werken van va
der Bach en zoon Carel Philippe
Emanuel, van Mozart en Boccherlni
Nu behoef Je aan zo n naamgeving
niet al te zwaar te tillen, zeker niet als
er een element ln het geheel is. dat
juist wèl onoverkomelijk ls. En dat
was het feit. dat de muziek van deze
componisten, gespeeld op een barok-
viool, werd uitgevoerd in de Nieuwe
Kerk Deze ruimte ls voor een derge
lijke samenstelling volkomen onge
schikt. Waarom niet ln Diligentia?
Het Haagse publiek liet niet verstek
gaan. Op zich had men daarin gezien
de omstandigheden gelijk, doch Allee
Harnoncourt verdient als musicienne
van formaat en als specialiste in
..oude" muziek zonder meer beter.
Men kreeg niet de Indruk dat de orga
nisatoren zich al te zeer hadden In
gespannen om de kerk vol te krijgen.
Als het Incomplete en slordige pro-
grammablaadje model staat voor de
zorg aan dit optreden besteed, dan ls
die zorg niet groot geweest Geen
Jaartallen, geen gegevens over de uit
voerenden en meer slordigheden ln
de tekst
Het ls onmogelijk het spel van beide
uitvoerenden nader te omschrijven
Te veel van de klankproduktle ging
ln de ruimte verloren, ook al omdat
de violiste naast het klavecimbel zat
lnplaats van stond
ZIJ en Glen Wilson moeten ln staat
geacht worden het Amsterdamse en
Rotterdamse publiek meer luis terge
noegen en voldoening te schenken
dan bij het kleine Haagse publiek het
geval was.
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM De laatste dagen
rijn voor het grootste deel positieve
reacties van kijkers binnengekomen
bij de NÓS over het uitzenden van de
film ..De dood van een prinses". In
totaal zijn er meer dan tweehonderd
telefoontjes geweest
Enkele kwalificaties waren: een moe
dig besluit van de NOS om de film
toch uit te zenden, een goede docu
mentaire. niet kwetsend voor de is
lam. volstrekt onbegrijpelijk al die
drukte
Onder degenen die opbelden behoor
den ook een aantal echtgenotes van
Arabische werknemers in Nederland,
die zeiden dat de film als een goed
journalistiek produkt een goed beeld
gaf van de islamitische wereld.
De samenwerkende islamitische or
ganisaties in Nederland willen voor
genomen strafmaatregelen na de uit
zending van de film ..De dood van een
prinses" beperken tot de NOS. De
islamitische organisaties zullen op
korte termijn alle ln Nederland geac
crediteerde vertegenwoordigers van
islamitische landen vragen zich in
hun maatregelen te beperken tot hen
„die zich bewust als enigen verant
woordelijk hebben gemaakt voor de
in de film vervatte belediging van de
islam en de islamitische gemeen
schap"
Concreet betekent dat het onthouden
van faciliteiten aan medewerkers van
de NOS
De ambassadeur van Saoedi-Arabie
in Den Haag heeft het NOS-journaal
laten weten, dat een visumaanvrage
voor het bezoek van een journaal-
team aan zijn land „niet in behande
ling kan worden genomen". Het jour
naal had een reportageploeg naar
jeddah en Riaad willen sturen om
daar reacties te peilen op de ultzen
ding in Nederland van de film ..De
dood van een prinses
Afgelopen maandag had de hoofdre
dactie van het journaal mondeling en
schriftelijk visa aangevraagd voor
een verslaggever en een cameraman.
Tot en met woensdag liet de ambas
sadeur van Saoedi-Arabie weten dat
de aanvragen zeker en nog deze
week zouden worden ingewilligd.
Gisteren kreeg het Journaalteam
evenwel te horen dat de visa niet
zullen worden verstrekt Als reden
gaf de ambassadeur op dat het minis
terie van Informatie in Riaad de am
bassade de opdracht had gegeven vi-
sumaanvragen van journalisten niet
in te willigen „omdat op dit moment
te veel journalisten Saoedi-Arabië
willen bezoeken
ROTTERDAM Er is nau
welijks een beter voorbeeld
denkbaar voor een droomcar-
rière die een popgroep zich
zou wensen dan die van The
Police. Dit Engelse trio was
vorig jaar dé revelatie op het
Pinkpop Festival en keerde
eind juni terug voor twee con
certen in Paradiso en Eksit.
Na driekwart jaar, twee al
bums en enkele singles, heeft
hun populariteit zulke im
mense proporties aangeno
men dat nu de grootste zaal te
klein is.
Woensdagavond was het uitverkoch
te Sportpaleis Ahoy gevuld met een
enthousiaste menigte die voor een
sfeer zorgde die aan een Europacup
finale deed denken. The Police bleek
zich ontwikkeld te hebben tot een
band die zonder handomdraai zo'n
massa kan bespelen, maar dan wel
met concessies aan zijn eigen muzi
kale uitgangspunten.
De unieke combinatie van punk, rock
en reggae werd weliswaar gehand
haafd, maar de sobere aanpak die
hun stijl kenmerkte werd dikwijls ge
weld aangedaan. De langgerekte in
terpretatie die aan veel nummers
werd meegegeven, het geëxperimen-
teer met geluidseffecten en het dik
wijls schelle geluld deden afbreuk
aan de oorspronkelijke kracht die in
hun composities besloten ligt.
Maar wat geeft het zou men denken
wanneer leder nummer bijna woorde
lijk wordt meegezongen en de vele
„lejoohooho's" en soortgelijke uitha
len spontaan worden meegebruld.
„Next tot you" vormde een slordige
opener maar met „Feelso lonely" en
„Walking on the moon" creëerde The
Police een zodanige sfeer dat er niets
meer mis kon gaan. Zodoende kon
den ze zich permitteren het accent op
improvisatie te leggen en het enige
nieuwe nummer te brengen „Driven
to tears". Regelmatig werd een syn
thesizer als vierde groepslid toege
voegd, zodat Stlng de bas kon verwis
selen voor een zessnarige gitaar. Hij
wist trouwens met veel spirit en goed
getimede teksten het publiek meer en
meer in extase te brengen. Andy
Summers vulde soms iets te rauw
spelend de melodielijn in, terwijl
drummer Stewart Copeland een on-
ADVERTENTIE
UNI VERSAL PICTURES and COLUMBIA PICTURES preinu
A RAY STARK - W1LDWOOD PRODUCTION
.r. A SYDNEY POLLACK FILM
VALERIE PERRINE
WILLIE NELSON
»i r I PhotaaiaphyOWEN ROiZMANA.SC
Mi -lyCWEGRUSIN
f- iphy I y ROBERT GARLAND
- -een 6»by RAULGAER m 1 ROBERTOAR! .AN
Pt RAY STARK
Directed by SYDNEY POLLACK
Tuschtnski I, Cinema International-Amsterdam,
Cineac Tuschinski I Den Haag,
Corso-Rotterdam
Zanger en blikvanger Sting van The Police.
gelooflijke inventiviteit aan de dag
legde in zijn rijk gevarieerde slag-.
werk.
Zowat het gehele repertoire passeer
de de revue. „The bed's too big wit
hout you" kreeg een te grove versie,
terwijl „Roxanne" een prachtige apo
theose vormde. In de vier toe&daga'
werd de subtiliteit helemaal MCRV-
ten, terwijl met „Next tot you| j t
evenwicht weer terugkeerde. H(
er muzikaal minder te genieteiFfOp
was het vooral de uitzonderlijkeuitzen
die dit concert tot een gebeuijat de
maakte ipe d«
^ekwe
I t
3ntwi
Christendom zich richt tegen eefs dezt
keerd begrepen Christendom".' onda:
gens Valori worden de ware en trzwari
ste waarden van de Christelijkrfngetr<
gie niet door Sartres kritietftntig
troffen. jn.
Met zijn vasthouden aan Chris»1overl
waarden als vrijheid, persoowfgens
Van onze kunstredactie
PARIJS-ROME De Franse filosoof en schrijver Jean-1
Sartre, die jongstleden dinsdagavond op 74-jarige leefTER
overleed, zal worden gecremeerd en niet, zoals in de bedoPntwi
lag, vandaag worden begraven op Père-Lachaise in PJt, wt
Daarmee wordt voldaan aan de laatste wensen van Safeld,
Komende zaterdag worden de asresten bijgezet in eentn all
reeds voltooide tombe op de begraafplaats van Montpamfógüii
eveneens in Parijs.
Paolo Valori, hoogleraar in de ethiek
aan de pauselijke Gregoriana-univer-
siteit in Rome. heeft in een vraagge
sprek met Radio Vaticaan gezegd dat
„de felle kritiek van Sartre op het
DEN HAAG (ANPi De boekenle
zers in ons land zijn ruim tien jaar
geleden begonnen hun leeshonger
meer en meer door het lenen in plaats
van het kopen van boeken te stillen.
De omzetontwikkeling in de boeken-
koopmarkt is door deze grote ver
schuiving van kopen naar lenen sterk
bij de verwachtingen achtergebleven.
Aan dit resultaat van recente onder
zoekingen verbindt drs J. P. Wijnber
ger, wetenschappelijk assistent aan
de Erasmus Universiteit in Rotter
dam in het blad economisch-statisti-
sche berichten, de conclusie, dat de
positie van het boek in Nederland en
uiteraard ook van de auteur wordt
bedreigd.
De uitgeverijen beperken steeds
meer de oplagen van hun boeken,
maar desondanks blijft een toene
mend deel van de oplagen onver
kocht. Dit heeft tot gevolg, dat de
commerciële basis van veel uitgeve
rijen is aangetast of wordt bedreigd,
aldus drs Wijnberger, zullen kriti
scher moeten worden bij het kiezen
van hun uitgaven en zij zullen goed
koper moeten gaan werken
waardigheid en eerlijkheid is
der van het existentialisme" vo»
lori een typische vertegenwooi
van de huidige „na-christelijk(
tuur". Volgens Valori hunkerd»
tre eigenlijk heel erg naar het
tendom. Dat zou blijken uit de
tering waarmee Sartre schrijfl
de angsten van de mensen,
loosheid van het bestaan
„niets" dat de mensen omgeefI
streven naar diepere hoop. 1
Christendom had hem die hoop
nen geven, maar Sartre heeft d;
begrepen", aldus de hoogleraar
Eerder had de Osservatore Rot
de officiële krant van het Vat j I
geschreven dat Sartre tegenov II
problemen en de vragen van
reld een leermeester van de „rici
loosheid en de mislukking"
worden
loge
word
chtei
pa
de si
gez£
an 1
;t mi
!t COI
ir bel
t-geh
Een Oranjeconcert wordt op 30
april (20 00 uur) gegeven op het orgel
van de Grote of St Maartenskerk in
Tiel. alwaar Herman van Vliet stuk
ken van Bach. Hdndel. Kee. de Lange
en Zwart laat horen, waarna allen het
recital afsluiten met het Wilhelmus
Een bevrijdingsconcert klinkt op in
de Grote of St. Laurenskerk te Rot
terdam op 6 mei om 20.15 uur. waar
de Marinierskapel, het Rotterdams
Operakoor en het orgel beurtelings
en gezamenlijk optreden.
Julian Bream, wereldvermaard be
speler van lult en gitaar, geeft zon
dagavond 20 april in het Amsterdams
Concertgebouw een recital waarbij
hij zich uitsluitend bedient van de
gitaar Weiss. Bach. Granados en Al
beniz vullen het programma
Onder andere over olijven, dij
van Jannie Boerema. Uitg. -
Amsterdam. 53 blz - 12.50.
Van uitgeverij Boom te Meppj
de volgende boeken De gei|
maatschappij. Opstellen ovet
aal-economische ontwikkeling!
der redactie van L. van der Ge»
blz - 19.50) en van S. Freud:
ment van de analyse van een
van hysterie („Dora i (229
39.90)
Van Willem I tot Beatrix,
steld door H. Brinkman. A de
en B v.d. Ros. Uitg. v.d. To!
drecht. 94 blz - 10.50
Smiley's prooi, spionageroman
le Carré Uitg. Sijthoff. Alpht
Rijn. 396 blz - 29.50
In de serie De Haan monogral
verschenen Virginia Woolf, g
ven door J Lehmann in een vei
van M S Kuyper-Snel Uitg.
boek. Bussum 154 blz - 29.5( 111111
