De kleindochters van William Booth
Ethiopië: 2,2 miljoen vluchtelingen
18 APRIL 1980
TROUW/KWARTET
H 15
VMS-1. •••6
In een afgelegen landhuis in Engeland wonen drie klein
dochters van William Booth. Evenals hun grootvader, die het
Leger des Heils stichtte, zijn commissioner Catherine (96),
luitenant-kolonel Olive (88) en majoor Dora (86) him hele
leven actief geweest in het Leger. Nog steeds treden zij in de
voetsporen van hun grootvader, getrouw aan de lijfspreuk
van hun grootmoeder: de wil van God doen met een hart vol
liefde.
door Fred Lammers
HAMPSTEAD De oprij-
ie naar North Court leidt, is
eerszijden zo dicht beplant,
het rode bakstenen land-
waar de drie kleindochters
illiam Booth wonen, zelfs
bomen kaal zijn, pas op het
moment ontdekt.
de voordeur, die al gastvrij open
trekken bloembakken met krokus-
aandacht. De gezusters Booth hou-
an bloemen. In de schemerige hal,
een groot schilderij van Bramwell
de zoon van de stichter van het
des Heils en vader van de huidige
isters van North Court, meteen op-
ast een al even imponerend portret
inston Churchill, komt de 88-jarige
nt-kolonel Olive Booth al ter be-
g aanlopen. Zij is evenals haar
ters gekleed in een Leger-uniform
g vervlogen jaren, compleet met
ja-hoed.
at me voor naar de salon, die vol
net stoelen in allerlei formaten, een
jebloemde stof bekleed tweezits-
een sofa, tafeltjes en kasten. Het
n de open haard brandt. „Een En-
uis zonder haardvuur is niet com-
en we hebben hout genoeg in de
zegt Olive.
n verrijdbaar tafeltje maakt ze kof-
iar, ook voor majoor Dora Booth,
aar 86 jaar de jongste van de drie,
de deuropening is verschenen en
een beetje schuchter blijft staan,
het hondje van Olive, dat de schaal
oekjes in de gaten heeft gekregen,
ediger. Het wachten is nu nog op de
ge commissioner Catherine Bram-
Jooth, evenmin als de andere twee
wd, al zou je dat door haar naam op
rste gezicht mogelijk denken, ik heb
rnaam van vader wettelijk aan mijn
aam laten toevoegen als een eerbe-
lan vader, want hij was de held van
leven", zal Catherine er tijdens ons
(k over zeggen.
n s
atherine zich aandient heeft Olive
1 verteld, dat de drie gezusters reuze
jmet elkaar overweg kunnen. „Al
lonze prille jeugd, toen we gezamen-
iuis les kregen, trekken we dagelijks
Ikaar op. Die lessen gaf moeder. Zij
ons lezen en schrijven geleerd en
j Die taal spraken we al voordat we
k kenden. Dat kwam doordat moe-
mge tijd in Frankrijk had gewerkt
inte Katie, die het Leger daar van de
hielp komen. Later nam een gouver-
noeders taak over. In onderwijs op
I zag zij niet veel heil."
Irkzaamheden 2ijn op North Court
geurig afgebakend. Olive doet het
)uden. Ook voor technische karweit-
lait zij haar hand niet om. Daar-
zij de chauffeuse. Autorijden doet
steeds voortreffelijk, al waagt zij
iet meer met haar wagentje in
li.
|r Dora is de bezadigdste van de drie.
ire met breien, houthakken en orgel-
vult zij haar dagen met ervoor te
l dat haar zusters te veel hooi op hun
lemen.
Fine, de commissioner, een rang
kee zij ook in huiselijke kring bij
fur wordt aangesproken, is onbe-
fle leidster. Als vrouw van bijna 97
jzij ook de oudste rechten. Zij is
|d het woord te doen. Als Robin, de
kaf, zijn werk heeft gedaan trekken
en Dora zich terug. Catherine
t een forse armstoel naast haar
je en vraagt me bij haar te komen
l„Dan kunnen we goed praten", zegt
De gezusters Booth. Van links naar rechts:
Olive, Catherine en Dora.
Voordat ik verder iets heb kunnen zeggen
vertelt ze goede herinneringen aan Neder
land te hebben uit de tijd dat ze interna
tionaal secretaresse voor Europese aange
legenheden was. „Wat me vooral opviel
was, dat de mensen bij jullie zo goed
konden zingen. Het greep me zo aan, dat
ik af en toe het gevoel had op de drempel
van de hemel te staan"
Er wordt tegenwoordig veel te weinig ge
zongen en dat is een groot verlies, vindt
Catherine. „En als we zingen zijn we er
vaak niet met ons hart bij. Als het echt
van binnenuit komt krijg je er geestelijk
een opkikker door."
„Mooi heb ik nooit kunnen zingen. Dat
was vroeger een grote handicap voor een
heilsoldate. Door te zingen, liefst solo, kon
je mensen trekken. Omdat ik er weinig
van terecht bracht ging ik maar gitaar
spelen. Nü komt dat kunnen zingen er
minder op aan. De tijd van grootvader, die
altijd zei dat de openlucht zijn kathedraal
was, behoort tot het verleden. Door het
moderne verkeer is zingen op straatmee
tings vrijwel onmogelijk geworden. Je
kunt je niet meer verstaanbaar maken."
Zingen doen de zusters Booth vobral op
zondagmiddag na de thee. „Dan hebben
we hier onze wekelijkse samenkomst.
Dora en Olive zijn altijd present en verder
onze gasten. Al hebben we zelf geen kinde
ren, we hebben wel heel wat neven en
nichtjes en die komen hier graag. North
Court is in de loop der jaren een echt
familiecentrum geworden en dat vinden
we heerlijk. Het familieleven is belangrijk.
Veel mensen denken daar veel te gemak
kelijk over, terwijl er toch in de bijbel
duidelijk op wordt gewezen dat het fami
lieleven past in Gods plan met de mens.
Het gezin van Bramwell en Florence Booth in 1890. Tussen haar ouders
in staat Catherine. Op de voorgrond haar zusters Mary (overleden in 1969)
en Miriam, die in 1917 stierf. Bernard, nu een man van negentig jaar, zit bij
zijn moeder op schoot.
Als familieleden zich niet meer om elkaar
bekommeren, wat moet er dan in groter
verband van de mensheid terechtkomen?
Als ik op zpndagmiddag voorga, bid ik in
de eerste plaats voor onze familie, spe
ciaal voor degenen van wie ik weet dat ze
problemen hebben. Dat weten ze en het
werktNatuurlijk bidden we ook voor
andere zaken. Er zijn noden genoeg in de
wereld."
Tradities
De familie Booth is zo uitgebreid, dat de
kans dat deze in Leger des Heils-kringen
zo vertrouwde naam zal uitsterven klein is
geworden. „Er zijn verscheidene mannelij
ke Booths. Er zit zelfs een Bramwell tus
sen, die zit op het ogenblik bij het Leger in
Edinburgh. Ja, ook in onze tijd blijft onze
familie bij het werk betrokken, evenals
mijn zes broers en zusters en de acht
kinderen van grootvader en grootmoeder
allemaal actief waren in het Leger des
Heils. De traditie wordt dus voortgezet en
dat vind ik belangrijk. Ik hecht als een
goede Engelse aan tradities, omdat ze de
schakel tussen verleden en heden
vormen."
Waarom Catherine en haar zusters niet
zijn getrouwd? Hadden ze het zo druk dat
ze daar niet aan zijn toegekomen? Cathe
rine lacht: „Ik geloof, en dat kan ik met
zekerheid van mezelf zeggen, omdat we
nooit de geschikte man zijn tegengeko
men. En je kunt beter niet trouwen dan
achteraf tot de ontdekking te moeten ko
men een verkeerde keus te hebben ge
daan. Heel vreemd heb ik het altijd gevon
den. dat juist ons zusje Miriam, die wel
van plan was te trouwen in de tijd dat ze
verloofd was, is gestorven aan een infectie
bij een blindedarmoperatie."
Catherine en haar zusters hebben zich al
tientallen jaren geleden teruggetrokken.
Op hoogtijdagen laten ze hun gezicht nog
wel eens zien op Legerbijeenkomsten,
maar dat gebeurt dan min of meer ano
niem. Vandaar dat zelfs in Engeland veel
mensen denken dat de kleindochters van
William Booth al lang tot heerlijkheid zijn
bevorderd. „We laten dat maar zo. Op
onze leeftijd is een rustig plekje, waar je
niet telkens mensen aan de deur krijgt,
heel wat waard. We hebben het trouwens
druk genoeg met het beantwoorden van
brieven, die er toch nog uit alle delen van
de wereld komen enwe hebben geen
secretaresse. Dat is ook de reden dat mijn
vijfde boek, waaraan ik al een jaar of wat
geleden ben begonnen, maar niet op
schiet. Het worden mijn memoires. Ik
denk dat ik nu ongeveer eenderde ervan
klaar heb. Als God mij nog wat tijd geeft,
hoop ik het af te kunnen maken, want het
is misschien wel belangrijk voor de men
sen." Schrijven doet Catherina al heel
lang, terwijl haar zuster Dora een enthou
siast amateurfotografe is. De dia-avond
jes op North Court zijn erg in trek.
Grootmoeder Catherine—
Vooral Catherines biografie van haar
grootmoeder heeft veel aandacht getrok
ken. „Grootmoeder was iets heel bijzon
ders. Haar devies 'De wil van God doen
met een hart vol liefde' is ook mijn lijf
spreuk geworden. Al was ik nog maar pas
een meisje van zes Jaar toen zij in 1890
stierf, toch herinner ik me veel van haar.
Zij was erg op mij gesteld en dat was
wederkerig. Vaak speelde ik met mijn
poppen bij haar. Ik ben in haar nabijheid
nooit verlegen geweest. Dat was ik wel als
grootvader in de buurt was. Bij hem voel
de ik me niet op mijn gemak. Mogelijk
kwam dat door zijn zware stem, en groot
vader kon geloof ik niet met kinderen
omgaan. Ook vóór ons kleinkinderen bleef
hij 'de generaal' die soms heel cru kon
zijn. Ik zal nooit vergeten, dat hij op een
zondag aan me vroeg hoe de plaatselijke
samenkomst was verlopen. Ik vertelde dat
ik mijn best had gedaan. Grootvader stoof
op en schreeuwde dat ik niets voor het
Leger betekende als ik niet meer deed dan
mijn best. Ik schrok geweldig. Bijna was
ik gaan huilen. Dat zag grootvader kenne
lijk. Hij heeft toen nog heel aardig met me
gepraat. Zo was hij nu eenmaal. Hij kon
geweldig uitvallen."
William Booth heeft echter veel betekend
voor veel mensen. Als Je alleen al neemt
wat hij heeft gedaan om de vrouw uit haar
isolement te halen in een tijd dat dit nog
hoogst ongebruikelijk was. „Grootvader
liet toe dat grootmoeder erop uittrok, ook
toen ze een gezin had. Hoewel hij dat in
zijn hart waarschijnlijk niet zo prettig
vond. zei hij dat ze moest doen wat haar
geweten haar ingaf. Dat was moedig want
als heilsoldate had je vroeger veel te ver
duren." Catherina komt er eerlijk voor uit
dat ze het als jong meisje eerst niet zo
aanlokkelijk vond in uniform de straat op
te moeten. „Toen heeft moeder lang met
ons gepraat. Ze zei: door dat uniform aan
te trekken kun je openlijk laten zien dat Je
voor Jezus hebt gekozen. Sindsdien heb ik
mijn uniform altijd met trots gedragen."
Tal van leden van de familie Booth heb
ben een hoge leeftijd bereikt. „Moeder is
ook 95 geworden. Ik zie haar nog zitten,
daar bij het raam. lezend of biddend. Die
beelden blijven me altijd bij. God heeft
mij ook een lang leven toegemeten, al
denk ik wel eens: wat is lang. Duizend
jaren zijn immers voor Hem als één dag.
Als het ogenblik komt waarop Hij me weg
zal nemen zal ik blijmoedig gaan, omdat
ik ook wel benieuwd ben wat er achter dit
leven is, in het onbekende dat wacht.
Maar zolang ik er ben. geniet ik van het
leven, omdat het mooi is. Ik leef bij de
dag, van uur tot uur mag ik wel zeggen.
Elke morgen ben ik weer dankbaar dat ik
wakker mag worden in mijn eigen kamer.
Dankbaar zijn voor wat je hebt is zo
belangrijk. Gisteren kwam Olive thuis
van een wandeling. Ze bracht een viooltje
voor me mee, dat ze had geplukt in onze
tuin. Het was voor mij een bode van de
nieuwe lente. Dat ik weer een voorjaar
mee mag maken zie ik als een zegen."
BBC
Catherine Booth ervaart het als heel won
derlijk dat ze als vrouw van diep in de
negentig nog een taak in het leven heeft.
„Er zijn wel eens momenten geweest, dat
ik dat niet meer zag. Vorig Jaar zomer, ik
weet het nog goed, stond ik op een morgen
in de deuropening van ons huis naar de
tuin te kijken. Ik was een beetje triest
gestemd. Ik voelde me op dat ogenblik
echt oud en overbodig omdat ik geen
kansen meer had het evangelie uit te
dragen. Ik heb toen gebeden: God help me
te accepteren dat ik oud ben, dat ik mijn
leven heb gehad. De volgende dag kwam
er een uitnodiging van de BBC om mee te
werken aan een programma. De Heer
maakt nog van mijn diensten gebruik; nu
weer door dit interview kan ik tot de
mensen spreken."
Het verleden is ook voor Catherine Booth
belangrijk. „Maar we hoeven er ons niet
druk meer over te maken, evenmin als
over de toekomst. Die kunnen we aan God
overlaten. WIJ hebben alleen met het he
den te maken. Vandaag moeten we Zijn
wil doen. Dat houdt niet in dat ik niet
dikwijls terugblik. Het heerlijke van een
lang leven Is dat als Je zo oud mag worden
je zelf kunt zien hoe veel dingen, die je
moest meemaken passen in Gods plan. Er
zijn in mijn leven gebeurtenissen geweest,
waar ik destijds vraagtekens achter heb
gezet, maar waarvan ik nu kan zeggen, dat
ik begrijp waarom het zo moest gaan.
Mijn ervaring is: leer Je lessen en zie Gods
bedoelingen door de mysteries van het
leven heen."
Als ik Catherine vraag wat ze zou zeggen
als grootvader William haar net zo als op
die zondagmiddag lang geleden zou vra
gen waar ze mee bezig was geweest, aar
zelt ze even. Dan zegt ze: „Mijn antwoord
zou weer zijn dat ik mijn best heb gedaan.
Na de zalving in Bethanië zei Jezus over
Maria Magdalena: 'Zij heeft gedaan, wat
zij kon.' Die woorden zou ik graag op mijn
grafzerk gebeiteld willen hebben, maar of
dat gebeurt?"
één onzer redac-
n
ernstigste vluchte-
nprobleem ter we-
zo citeert een rap-
van de vluchtelin-
ommissie van de
ldraad van Kerken
eense oud-premier
Hartling. momen-
Hoge Commissaris
de vluchtelingen
de Verenigde Na-
Dit gaat over de
len-woestijn tussen
filië en Ethiopië,
jevolg van de oorlog
en de droogte zijn
|i al meer dan een
ken vluchtelingen.
zeshonderdduizend
n zijn geregistreerd in
mpen van de UNHCR,
luchtelingenorganisatie
van de Verenigde Naties, ter
wijl nog eens tegen de acht
honderdduizend vluchtelin
gen een onderkomen hebben
gezocht bij de lokale bevol
king of nog rondzwerven in de
woestijn. Het aantal vluchte
lingen dat per dag de Somali
sche grens overschrijdt wordt
geschat op 2500.
De vluchtelingenstroom uit
Ethiopië kwam op gang in
1977 toen het Somalische le
ger de Ogaden-woestljn bin
nentrok om de aan de Ethiopi
sche kant van de grens wo
nende Somaliërs te steunen in
hun opstand tegen de centrale
regering in Addis Abeba.
Maar het Somalische leger
werd teruggeslagen door
Ethiopië, dat gesteund werd
door een aanzienlijke en goed
getrainde Cubaanse leger
macht. Sinds die tijd is er in
de Ogaden sprake van een
steeds weer oplaaiende bloe
dige guerrilla van Somalische
opstandelingen tegen het
Ethiopische leger. En sinds
die tijd is ook aan de vluchte
lingenstroom geen einde
gekomen.
Maar volgens het rapport zijn
de gevechten nu zo hevig dat
het aantal vluchtelingen dras
tisch toeneemt. Er bestaat
weinig hoop dat er aan de
strijd spoedig een einde komt.
Het rapport wijst in dit ver
band op de samenstelling van
de bevolking in de vluchtelin
genkampen. Ongeveer 90 pro
cent van de vluchtelingen zijn
vrouwen en kinderen; de man
nen zijn blijkbaar achterge
bleven om in het Somalische
Bevrijdingsfront oorlog te
voeren tegen het Ethiopische
leger.
Vernietigd
De vluchtelingen zeggen dat
hun dorpen en waterputten
door Ethiopische vliegtuigen
worden gebombardeerd en
dat hun veestapels vernietigd
Eritrese vluchtelingen in een kamp in Soedan.
worden. Zij zijn ervan over
tuigd dat Addis Abeba de hele
Somalische minderheid het
land wil uitgooien om daarna
het gebied te laten bezetten
door Ethiopiërs
De Ethiopische regering ont
kent dit en zegt tevens dat een
groot deel van de vluchtelin
gen mensen zijn die bij het
begin van de oorlog vanuit
Somalië naar Ethiopië trok
ken en nu gewoon terugkeren.
De anderen zijn volgens de
Ethiopische regering rond
trekkende nomaden, die nu
eens aan deze, dan weer aan
gene zijde van de grens ver
blijven, en die hun vrouwen
en kinderen in verband met
de droogte en de honger naar
Somalië hebben gestuurd.
Voor een deel is de Ethiopi
sche verklaring Juist, aldus
het rapport van de Wereld
raad, maar de enorme aantal
len vluchtelingen die de afge
lopen maanden zijn binnenge
komen worden er niet door
verklaard. De nieuwe stroom
wordt veroorzaakt door verhe
vigde gevechten, die soms op
Somalisch grondgebied
plaatsvinden en waarbij, vol
gens onbevestigde berichten,
vluchtelingenkampen worden
gebombardeerd.
Somalië zit met ongeveer 1,2
miljoen vluchtelingen, ruim
een vierde deel van de bevol
king, en het is duidelijk dat
dit een ondraaglijke last is
voor een land dat tot de arm
ste ter wereld moet worden
gerekend. Somalië heeft bij de
UNHCR om hulp aangeklopt
en deze organisatie heeft
daarop een beroep op de inter
nationale gemeenschap ge
daan om zo snel mogelijk 300
miljoen gulden bij elkaar te
brengen.
In de kampen is er gebrek aan
water, voedsel en medicijnen
en gevreesd wordt dat door de
droogte ook Somalië zelf door
een hongersnood getroffen zal
worden, waardoor er vanuit
die hoek voor de vluchtelin
gen weinig te verwachten is.
Stromen
Ethiopië zorgt niet alleen voor
vluchtelingen in Somalië, ook
de andere buurlanden krijgen
grote stromen vluchtelingen
te verwerken. Soedan her
bergt volgens het rapport bij
na een miljoen vluchtelingen
uit Eritrea, waar een aantal
bevrijdingsfronten al ettelijke
jaren oorlog voeren tegen het
Ethiopische leger. Ook DJi-
boeti heeft, zij het met tegen
zin, ongeveer dertigduizend
vluchtelingen opgenomen, zo
wel uit Eritrea als uit de Oga
den. Waarmee Ethiopië
„goed" is voor ruim 2,2 mil
joen vluchtelingen, een triest
record op het Afrikaanse con
tinent en afgezien van het
Midden-Oosten, in de gehele
wereld.
De Wereldraad, die samen
met andere organisaties al be
zig is met de hulpverlening
aan de vluchtelingen in deze
„Hoorn van Afrika", voorspelt
een langdurig vluchtelingen
probleem waaraan zonder po
litieke oplossingen geen einde
kan worden gemaakt. En mo
menteel maakt men zich over
politieke oplossingen weinig
illusies. De Wereldraad roept
de kerken in het gebied op te
streven naar vrede en verzoe
ning.
