Passiespelen in
eigentijds kader
it brieven van lezers
Zorg om mensenrechten
vindt weinig begrip
Tegelen verwacht weer meer bezoekers
Van Agt in Djakarta:
Voorwaardelijke
straf voor hulp
zelfmoord vrouw
IjDAG 18 APRIL 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
11
Het kleine, tegen de zuidflank van Venlo aangevlijde
Tegelen leeft weer toe naar de Passiespelen. Sinds
Pasen komen elke zondag meer dan driehonderd
mannen, vrouwen en kinderen in het openluchtthea
ter De Doolhof bijeen om de in het spel van wijlen
pater Jacques Schreurs voorkomende massascè
nes te repeteren. Op drie avonden in de week
worden met de daarvoor aangewezen spelers de
aparte scènes doorgenomen. Dat gaat zo door tot 1
juni, de eerste van vijftien achtereenvolgende zon
dagen waarop de dertiende reeks Passiespelen
.weer vele tienduizenden mensen zal boeien en
ontroeren.
3ELEN Theo Joosten en zijn vrouw Mariet Boonen zijn voor de derde keer aangewezen
hoofdrollen Jezus en Maria te vervullen in de Tegelense Passiespelen. Dat
leurde tijdens een in september vorig jaar gehouden bijeenkomst van de Stichting
Jsiespelen Tegelen. Het was een plechtige samenkomst, voorafgegaan door een Eucharis-
fcering in de H. Hartkerk en belegd om de in het lijdensspel voorkomende rollen te
telen.
e spelers te horen kregen welke
i zij zouden gaan verbeelden
i zij de belofte af zich tot het
'e te zullen inspannen om tot
God de Passiespelen te doen
Die belofte werd met een ge-
(ilijk uitgesproken „Amen" be-
tigd. Zo gebeurde het in 1931,
or de eerste maal een passle-
Tegelen zou worden opge-
I, zo gebeurde het ook nu.
traditionele bindingen zou
niseren en uitvoeren van een
I project als dit veel moeilij-
a", meent Jacques Jansen,
i het eerste uur, als secretaris
stichtingsbestuur officieel
iste" maar alledag in de weer
komende spelen.
Ipelers zijn van dat moment af
poflijk gemotiveerd. Al hun
ijd stellen ze beschikbaar. Of zij
i grote of een figurantenrol toe-
jen hebben gekregen, ze zijn al-
1 even enthousiast en doen alle
ijke moeite om zich zo voor te
len dat zij tijdens de opvoerin-
nctioneren zoals van hen ver-
Het echtpaar Theo Joosten en Mariet Boonen neemt de hoofdrollen
Jezus en Maria in de Passiespelen voor zijn rekening.
langd wordt. Velen van hen künnen
gewoon niet meer zonder de spelen.
Dat bleek wel in de jaren na 1960,
toen het rijke Roomse leven blijk
baar voorbij was en ook de Passiespe
len door de veranderingen in het
maatschappelijk en godsdienstig
denken een fikse klap kregen. Wij
waren na de oorlog gewend geraakt
aan 150 tot 160.000 bezoekers. In 1967
(twee Jaar te laat omdat de 4500 zit
plaatsen in het openluchttheater
moeten worden overkapt) kwamen er
maar 60.000 en in 1971 viel de belang
stelling terug tot 15.000. Dat bracht
het stichtingsbestuur ertoe voor te
stellen er maar mee te stoppen omdat
het passiespel kennelijk uit de tijd
was. Het voorstel werd echter met
grote meerderheid van stemmen ver
worpen. De spelers verklaarden door
te zullen gaan ook al zou er niemand
meer komen. „In 1975 trok de twaalf
de reeks van vijftien opvoeringen al
weer 40.000 toeschouwers. Gerekend
naar het feit dat er sinds september al
tegen de tienduizend plaatsen zijn
gereserveerd en betaald, mag nu we
derom een aanmerkelijke stijging
van de belangstelling worden ver
wacht. Maar dat kan ook eigenlijk
niet anders. Het passiespel is tijdloos.
Je kunt het zien aan het aantal jonge
mensen dat komt kijken. De leeftijd
van degenen die vijf Jaar geleden in
Jacques Schreurs
De Doolhof zaten (mensen uit alle
delen van het land en ook veel buiten
landers) lag voor 60 procent tussen de
vijftien en vijfendertig Jaar. Zo waren
uiterst geboeid en vertrokken muis
stil toen het afgelopen was. Ik heb zo
het idee maar misschien heb ik het
mis dat die mensen toch een be
paalde mystiek kwijt zijn. Ze missen
De intocht in Jeruzalem, scène uit de Passiespelen 1975.
iets, ze zoekenIk hoop dat ze het
hier vinden!"
Regisseur Har Huys, die nu voor de
tweede maal zijn stempel op de spe
len drukt, gebruikt nog steeds de
tekst van de Limburgse priester-dich
ter Jacques Schreurs MSC, waarmee
in 1940 de tekst van pastoor Anton
van Delft uit St Anthonis, schrijver
van verschillende Bijbelse spelen,
werd vervangen. Het bleek telkens
weer nodig de tekst aan te passen aan
het moderne taalgebruik. Huys heeft
ook nu weer voorzichtig ingegrepen
in de poëtische taal van Schreurs om
de verstaanbaarheid te bevorderen.
In sommige scènes, die om meer di
rectheid vroegen, heeft hij het rijm
laten varen. Lange en daardoor de
spanning afbreuk doende dialogen
zijn ingekort. Ook Huys' spelopvat
ting is met het oog op de jongere
generatie gericht op eigentijdse ver
staanbaarheid. Hij heeft dat voor de
spelers als volgt uiteengezet:
„In 1980 willen wij het verhaal bren
gen van een mens die leed in een
zaamheid, want wie heeft Hem in Zijn
tijd begrepen? Hoe groter en wijzer
iemand is hoe onbegrijpelijker en
eenzamer hij wordt in de wereld
waarin hij leeft. De Bijbel spreekt
van Jezus' goedheid en liefde, maar
zegt ook dat Hij soms hard kon zijn
voor zich zelf en voor anderen. Te
groot, te wijs voor Zijn tijd, zelfs voor
zijn meest intieme vrienden soms
niet te volgen, werd Hij gisteren als
een koning bejubeld en wordt Hij
vandaag als een misdadiger gekrui
sigd. De eenzaamheid waarin HIJ ge
leden heeft en de verlatenheid waarin
Hij stierf willen wij in ons spel van
1980 belichten.
Creaties
Om dit mogelijk te maken dienen
geijkte visies op de mensen die in zijn
leven een rol hebben gespeeld te wor
den vermeden. Wij zullen personen
van vlees en bloed, gefundeerd op
tekst en historische bronnen, in het
leven moeten roepen. Creaties die
aanvaardbaar zijn en die dan ook
vooral niet zwart-wit mogen worden
afgetekend. Want: wós Judas alleen
maar de vuige verrader, Herodes al
leen maar de wellustige spotter, Pila-
tus de geijkte twijfelaar en wéren
Kalf as en Annas alleen maar intri
ganten bij uitstek? Door ons dergelij
ke vragen te stellen, historische bron
nen te bestuderen en achter de regels
van de tekst te lezen zullen we de
identiteit van deze mensen trachten
te achterhalen zodat de figuur van
Jezus, omringd door levende creaties,
des te sterker naar voren komt. Nood
zakelijk daarvoor is dat iedere speler
zich verdiept ln de tekst en in de
achtergronden van de persoon die hij
uit de beelden heeft. Noodzakelijk
ook zjjn studie en discussie."
Een gans andere opvatting dat die
welke ongetwijfeld vroegere opvoe
ringen kenmerkte. Maar meer dan
ooit is de bedoeling van de spelen de
toeschouwers aan het denken te zefc-
,ten en hen tot het besef te brengen
dat het lijdensverhaal nog altijd
hoogst actueel is. De vele duizenden
toeschouwers die de komende zomer
in Tegelen verwacht worden wil men
ertoe bewegen zich te bezinnen op
waarden die van alle tijden zijn, ook
al worden zij uitgedragen door men
sen die gekleed zijn zoals zij dat twin
tig eeuwen geleden geweest zouden
zijn. Welk karakter die bezinning zal
hebben, hoe ieder voor zich dit gewel
dige stuk Bijbelse geschiedenis zal
beleven wil Har Huys niet bepalen.
Hij reikt slechts aan en biedt daarbij
een leder alle ruimte die hij nodig
heeft.
Op zondag 18 mei zullen de passie
spelers hun eerste gekostumeerde re
petitie houden. De reeks opvoeringen
wordt gehouden op de zondagen van
1 tot en met 7 september, telkens om
2.30 uur.
te rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
ichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
loepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
jden). De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor, Hierover of over
Jniet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet corresponde-
Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw, Postbus 859,1000
Amsterdam. Bij publikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
meld.
)sevelt
laad, over Roosevelt zijn nogal
ljuiste dingen beweerd. Wat de
e van Riemens' (Trouw, 12
evenwel drastisch vermindert,
t hij zijn lof voor Roosevelt
is ten koste kan doen gaan van
(hill en Truman. En dat is on-
Trumans buitenlandse politiek
liet onaanzienlijke mate gebukt
onder de last van een hypo-
die te danken was aan zijn
iger. Onverlet Roosevelts gro-
iensten voor de zaak van vrede
jheid, moet gezegd worden dat
binnenlands-politiek gebied
inner en meester een echte
I op het terrein van de bui-
Idse politiek en hemeltergende
pit aan de dag kon leggen, ge-
iaan het frequent hanteren van
pbbele moraal: kolonisatie van
juropese signatuur was verder-
I Amerikaanse en Russische
De man die het nodig vond
Ihill te wantrouwen („Terecht
Riemens), was bereid de miljoe-
bordenaar Stalin keer op keer
net te treden met een vertrou-
jdat, geen noemenswaardige
vindende in de realiteit, grens-
n lichtzinnigheid. Nog in Jalta,
ruari 1945, toen zelfs hij beter
loeten weten, achtte hij het
am buiten Churchill om met
Joe" de halve wereld te verde-
Bnend aldus twee vliegen in een
slaan: Stalins hulp te verkrij-
de afrekening met Japan, en
van Stalin door pure FDR-
ling net zo'n fatsoenlijk
te maken als waarvoor hij zich-
ield. Churchills waarschuwin-
Deg hij, de ethicus in de wind.
it het beter, zoals hij alles beter
lijn wishful thinking is ons op
en,
rdam
W. J. P. Marquart Scholtz
eriand en PLO (3)
etekent vrede voor de PLO?
voor ons betekent de vernie-
van Israël. We bereiden een
oorlog voor, een oorlog die ge-
s lang zal duren. Sinds januari
toen El Fatach ontstond, zijn
gevaarlijkste vijand van Israël
len. Wij zullen niet rusten tot
dat wij zullen terugkeren naar
luis. Israël is het doel van onze
en de richtlijnen van deze
hebben stand gehouden sinds
ichtlng van El Fatach in 1965.
eten dat sommige Arabische
het conflict met vreedzame
len willen oplossen. Als dit ge-
zullen wij ons daartegen ver-
Dit zei Arafat ln het Inter
net het in Venezuela verschlj-
blad El Mundo; in Teheran zei
linnen vijf jaar zullen wij een
Ijnse regering vestigen en wij
Israël in vijftien jaar te ver-
K" (Nieuw Israëlietisch Week-
g febr. '80
fLO is niet meer dood te zwij-
pgt de voorzitter van de Neder
landse parlementaire delegatie naar
.het Midden-Oosten. (NIW 25 januari
•80).
„Zonder één concessie oogst de PLO
Europa". (Trouw 11 maart).
De Britse minister van buitenlandse
zaken. Lord Carrington, verklaarde
dat hij eraan twijfelde, dat de PLO
erop uit is om Israël te vernietigen.
Carrington zei in het Britse Hoger
huis dat hij er niet van op de hoogte
was dat de PLO-leider Jasser Arafat
vaak heeft beweerd dat de intentie
van zijn groep is om de joodse staat
te vernietigen. „Ik geloof niet dat de
PLO zo een terroristische organisatie
is. Ik meen dat er enkele elementen in
de PLO zitten die in het verleden zich
verbonden hadden aan het terroris
me. maar het zou een grote fout zijn
om aan te nemen dat men een over
eenkomst in het gebied kan bereiken
zonder rekening te houden met de
PLO", aldus Carrington. (NIW 21
maart)
Minister V.d. Klaauw: „Het is waar
dat de PLO zich vroeger van terreur
als wapen bediende, dat is nu duide
lijk veranderd". (Trouw 3 april)
Hoe is het mogelijk dat men zo blind
en doof is en niets geleerd heeft van
de geschiedenis? Men heeft Hitier
ook niet geloofd toen hij de Endlö
sung aankondigde. Zouden de minis
ters Carrington en V.d. Klaauw óók
niets weten van de Engelse politicus
Chamberlain, die in september 1938,
terugkerend van een onderhoud met
Hitler, met een papiertje zwaaiend
uitriep: „It is peace for our time!"?
Ik zette deze citaten voor u op een
rijtje om u, zij het als een roepende in
de woestijn, te bezweren u geen zand
in de ogen te laten strooien, en wil
ëindigen met nóg twee citaten:
Dr A. A. Spijkerboer: „Wie zich, di
rect of indirect, beijvert om de staat
Israël te liquideren, breekt met Jezus
Christus".
Prediker 7:1: Een goede naam is beter
dan goede olie.
Den Haag
S. van der Wert-Bronkhorst
Parel
Wanneer het stichtingsbestuur van
„Ons dorp kan schoner" in Gelder
land tot de conclusie komt, dat
steeds meer gemeenten zich sieren
met de term „parel van Gelderland"
en hierdoor devaluatie kan ontstaan
in de waarde van dit predikaat, is dit
heel goed te begrijpen (Trouw 12
april). Waarom dan de vergelijking
van soberheid der provincie moet
worden doorgetrokken naar de vrouw
in het algemeen en er ook nog aan
toegevoegd moet worden dat een
vrouw er verstandig aan doet om so
berheid te betrachten bij het dragen
van goud, is mij volstrekt onduide
lijk. Hier wordt de vrouw vergeleken
met een provincie, wat ik als een
belediging ervaar in mijn vrouw-zijn.
Bovendien kunnen vrouwen zelf wel
uitmaken in welke mate zij soberheid
wensen te betrachten. Ik protesteer
tegen deze slordige vergelijking
Wageningen Aty Koelë-Huisman
Solidair
Moet Nederland de diplomatieke be
trekkingen met Iran gaan verbreken?
Het is bekend dat Amerika in de
Tweede Wereldoorlog, zij het min of
meer gedwongen, toch ook een gewel
dige bijdrage heeft geleverd, we mo
gen dat niet vergeten. Doch de na
oorlogse Amerikaanse politiek! Daar
is wel het een en ander op af te
dingen. Er schijnt ook wisselvallig
heid een rol in te spelen: ere-doctora-
ten voor Soekarno, bommen op Viet
nam. Maar nu, bij al het geroep over
de zgn. „rechten van de mens" schijnt
men het niet te kunnen klaren, geen
wonder, want zo'n leuze is meer
ideëel, althans niet Bijbels. En dan
die „nationale trots" waarvan on
langs de president repte. Moet Euro
pa voor dat karretje worden gespan
nen? Het kwetsbare Europa! Doch
men wil solidair zijn! Zijn we dat ook
ten aanzien van Israël nog enigszins?
Eerst moeten we meehollen tegen
Moskou, en nu weer meehollen tegen
Iran! Vergeten zijn we nog niet hele
maal hoe Amerika's houding was ten
aanzien van de Indonesische kwestie!
Telden we toen wel mee? Er is inder
daad een bondgenootschap, maar lie
ver geen avonturen!
Woerden ds A. van der Kooij
Vlaggen
We behoren te vlaggen volgens de
richtlijnen staat in de rubriek Dicht
bij en Verder van (Trouw 11 maart).
We moeten bij zonsondergang de vlag
binnenhalen want dat vraagt de „eer"
van de vlag. We mogen niet een ver
sleten of verkleurde vlag gebruiken.
Ik vraag me af: waarom eigenlijk
niet? Natuurlijk had vroeger, toen de
vlag een herkenningsteken voor voet
volk of ruiterij of een smaldeel was
het geen zin vlaggen bij donker te
gebruiken. Maar er is al lang een
functieverschuiving ontstaan en de
vlag is nu versiering en uitdrukkings
symbool van nationale vreugde. Die
vreugde blijft heus wel een nachtje
over, mét gevelversieringen en ere
poorten. Dat krampachtige binnen
halen uit „eerbetoon" kom nou!
En geen oude of verkleurde vlaggen?
Ik wilde dat we onze oude famillevlag
nog hédden! In de oorlog heeft mijn
vrouw er rokjes en hesjes van ge
maakt voor ons grut en wat hébben
ze blij meegedanst in de bevrijdings
optochten, fleurig rood en in het
blauw en ln het wit. Enfin, het boekje
„Richtlijnen voor het juiste gebruik
van de Nederlandse vlag" is herdrukt,
las ik. En wel door de goede zorgen
van een vlaggenfabriek in Vlaar-
dingen.
Amsterdam G. R. Visser
Artikel 208
Het is een merkwaardige ervaring als
je een standpunt wordt toegeschre^
ven dat tegengesteld is aan wat Je zelf
hebt beweerd. In Trouw van 5 april
komt een artikel voor over de reactie
in de Katholieke Onderwijs Vereni
ging op het initiatief-wetsontwerp
van een drietal kamerleden van de
Partij van de Arbeid met betrekking
tot de samenstelling van schoolbe
sturen. De KOV is het niet eens met
dit wetsontwerp omdat zij democrati
sering van schoolbesturen een kwes
tie vindt van mentaliteit. Allereerst
moet daarom worden geprobeerd
deze democratisering ln goed overleg
tussen de betrokken groeperingen in
het onderwijs gestalte te geven. Een
wettelijk afdwingen van democrati
sering is met deze gedachte ln strijd.
De KOV vindt echter niet dat het
initiatief-ontwerp strijdig is met arti
kel 208 van de Grondwet, dat de
vrijheid van onderwijs garandeert.
Anderen mogen die mening zijn toe
gedaan, de KOV is met de Indieners
van het ontwerp van mening dat be
moeienis van de wetgever met de
samenstelling van schoolbesturen al
meer dan eens heeft plaatsgehad. De
KOV noemt artikel 208 in dit verband
een „windvaan" waarvan men zich
bedient. Overigens: alleen de wetge
ver zelf maakt uit of dit initiatief-
ontwerp op gespannen voet staat met
artikel 208 van de Grondwet
Volkomen ten onrechte meldt Trouw
dat de KOV juist wel een strijdigheid
met de Grondwet constateert.
Den Haag
afdeling
D. B. van der Waals
voorlichting KOV
zou komen. Daarom zou het eerlijker
zijn te bekennen dat men bang is dit
te doen om de eenheid onder de broe
deren niet te verstoren. Dit was ook al
het geval met de nieuwe psalmberij
ming. Men zingt liever de oude be
rijming omdat ze oud is, hoewel er
toch ook wel wat liederen instaan die
vrijzinniger aandoen dan de veel be
tere nieuwe berijming die dichter bij
de bijbelse tekst staat. In mijn wijk-
gemeente zingen wij reeds jaren uit
het prachtige nieuwe Liedboek. Ko
men er predikanten die dit niet wen
sen, dan brengen zij maar hun sten-
ciltje mee voor de gemeente.
Rotterdam J. Schiereck
DJAKARTA (ANP) Premier Van Agt en rr inister Van der
Klaauw hebben in de gesprekken die zij in Djakarta hebben
gevoerd de kwestie van de mensenrechten en de fundamente
le vrijheden op een, zoals zij lieten blijken „gepaste wijze",
aangeroerd, maar weinig begrip ontmoet.
Twee feesten (3)
De heer J. A. Duisterhof betuigt dat
de Here Jezus het Avondmaal in aan
wezigheid van Zijn discipelen heeft
ingesteld en dat het dus niet voor
kinderen is. Daar ook geen vrouwen
aanwezig waren, vraag ik om een be
wijs waarom vrouwen dan wel tot het
Avondmaal worden toegelaten. In Jo
hannes 6 vers 54 zegt de Here Jezus:
„Die Mijn vlees eet en Mijn bloed
drinkt, die heeft het eeuwige leven, en
Ik zal hem opwekken ten uiterste
dage." Dit betekent dat vanaf dat
men als zuigeling geboren wordt, en
door de H. Waterdoop in het genade-
verbond opgenomen wordt tot het
stervensuur, dit Sakrament van het
Avondmaal voor het eeuwige leven
nodig heeft. Daar zowel kinderen als
volwassenen sterven kunnen, zal hun
dit door de kerken niet ontzegd wor
den. Gelijk de zuigeling onwetend het
voedsel tot zich neemt om als mens
op te groeien en dit met zorg door de
ouders wordt gedaan, zo ontvangt het
kind onwetend door het geloof der
ouders, ook dit levensbrood en le
vensdrank om voor het eeuwige leven
op te groeien, door de zorg van de
Heer, Die zelf de kinderen nodlgd.
Rheden
Authentiek (2)
Van de authentieke uitvoering van de
Matthöus-passion heb ik bijzonder
genoten. Aan de „bedenkelijke" ont
wikkeling dat bij uitvoeringen van
oude kerkmuziek en misschien ook
bij andere klassieken geen vrouwen
stemmen waren heb ik helemaal niet
gedacht. Ik heb met grote voldoening
gekeken en geluisterd. Heel erg fijn
dat wij Juist op die Goede Vrijdag zo
het evangelie, het lijden en sterven
van de Here, mochten beleven met
die prachtige jongensstemmen! Alle
lof voor de NCRV.
Zuld-Beijerland
E. van Bochove-Schimmel
Bijbelliederen (4)
Alhoewel men hoopte dat de commis
sie. Ingesteld door de gereformeerde
bond, ter bestudering van de 115 bij-
belliederen uit het Liedboek der Ker
ken tot een positief oordeel zou ko
men, stond het eigenlijk bij voorbaat
al vast, dat dit op een afwijzen zou
uitlopen. Deze commissie is Ingesteld
uit mensen die die hoop de bodem
insloegen. Zeker zou er ook uit de
gereformeerde bond een commissie
gevormd kunnen worden die tot een
positief oordeel over deze liederen
Slachtoffers
Het artikel „verkeersveiligheid"
meldde het dalende aantal „ver
keersslachtoffers". Offeren is iets
vrijwillig afstaan, ten behoeve van
een goede zaak, zodat het onjuist is
verkeersdoden als slachtoffer aan te
duiden. Hetzelfde geldt voor de vijf
tig miljoen „slachtoffers van de hon
ger" ln 1979. Het aantal hongerdoden
loopt, in tegenstelling tot het aantal
verkeersdoden, niet terug, maar
stijgt elk Jaar. Gemiddeld sterven er
nu 95 mensen per minuut van de
honger, merendeels kinderen. Elke
seconde sterft er een kind door voed
selgebrek, elk uur van de dag, het
hele Jaar door. De meest noodzakelij
ke voorzieningen om ze tegen de hon
gerdood te beveiligen zouden met een
lager bedrag bekostigd kunnen wor
den dan wij in Nederland uitgeven in
verband met ons „veiligheidsbeleid".
Zijn de vijftig miljoen mensen min
der waard dan wij? Eik Jaar stijgen de
bewapenlngsuitgavén en het aantal
hongerdoden evenredig. Wat zouden
we moeten (op)offeren om het aantal
hongerdoden te laten dalen?
Rotterdam A. P. de Winter
Beide bewindslieden, die gisteren een
min of meer toeristisch programma
begonnen, hebben gesproken met on
der anderen president Suharto, zijn
plaatsvervanger Adam Malik, de mi
nister van buitenlandse zaken Moch-
tar Kusumuadjadma en de minister
voor coördinatie voor politieke en
veiligheidskwesties, generaal Pang-
gabean. Zij hebben, aldus de woord
voerder van buitenlandse zaken, op
niet mis te verstane wijze laten blij
ken hoe de zaak van de mensenrech
ten in het Nederlandse parlement en
de publieke opinie ligt.
Him Indonesisiche gesprekspartners
(het bleek ook uit wat het hoofd van
de veiligheidsdienst, admiraal Sudo-
mo tegenover journalisten verklaar
de) toonden over het algemeen niet
veel begrip voor de Nederlandse op
vattingen.
De beperkende bepalingen voor niet-
berechte maar vrijgelatene ex-gevan
genen, „ex tapols" (Sudomo noemde
slechts het verbod ambtenaar of mili
tair te worden of Journalist voor zover
men over politieke zaken schrijft) zijn
noodzakellk omdat deze mensen lid
van de communistische partij waren
en Indonesië twee communistische
staatsgrepen heeft gekend, ln 1948 en
1965. Toezicht is noodzakelijk, omdat
er nog steeds een latent gevaar
bestaat.
Amnesty International „is geïnfil
treerd door communisten", en Indo
nesië is niet van plan een missie toe te
laten. Iedereen, aldus de admiraal,
mag naar Oost-Timor komen maar
met een verwijzing naar Amnesty
voegde hij hier aan toe dat wij niet
hoeven te luisteren naar mensen die
nog nooit ln Indonesië zijn geweest,
een land dat ln ontwikkeling is en
niet naar Westerse maatstaven kan
worden beoordeeld.
L.J. Korff
TV-film (3)
Islam betekent onderwerping. Onder
werping betekent onderdrukking van
verlangens door angst voor agressie.
Angst plus verlangens drijft tot
agressieve jaloezie in de richting van
ontduikers, op wie men zich dus
wreekt, aldus de cirkel der angst
voortzettend. Het theocratische,
mensonvriendelijke systeem boogt er
daarentegen op dat deze ware motle
ven onbewust blijven. Daarom heten
zij „zedelijke verontwaardiging" en
„gerechte straf". Volwassenheid bete
kent bewustzijn van ware motieven.
Onvolwassen islamieten of christe
nen of Brave Borsten kunnen hun
psychisch evenwicht alleen handha
ven dank zij het dekbed voor ware
motieven: de hypocrisie. De Arabi
sche hypocrisie zal ons ln de toe
komst nog wel vaker trakteren, om
dat de mensheid nog volop bezig is
met volwassen te worden. Uit zwakte
van eigen standpunt en uit angst
voor verschuivingen in hun man
vrouw machtsverhoudingen zullen zij
pogen te tonen hoe sterk ze zijn. Het
afdwingen van censuur vormt de ver
dediging tegen bewustwordingen,
welke dogma's, illusies en ldolatrieën
in twijfel trekken. WIJ hier mogen
niet zien wat voor hun eigen ogen te
pijnlijk is, dus proberen zij onze pers
vrijheid van daaruit te kapen. De
NOS heeft echter standgehouden en
zich niet opportunistisch laten ringe
loren. Er is geen droevig precedent
geschapen. Ik ben behoorlijk opge
lucht
Amsterdam
ROTTERDAM (ANP) De recht
bank heeft de zestigjarige E. B. uit
Spijkenisse veroordeeld tot een
maand voorwaardelijk, omdat hij vo
rig jaar zijn geestelijk ernstig zieke
echtgenote had geholpen bij het ple
gen van zelfmoord. De officier van
justitie had acht maanden gevange
nisstraf tegen de man geëist.
Tijdens de behandeling van de zaak,
twee weken geleden, erkende B. ac
tief betrokken te zijn geweest bij de
zelfmoord van zijn vrouw. Op een
avond ln september van het vorige
jaar had hij een gasleiding aangeslo
ten op een haardroogkap en had hij
zijn vrouw geholpen de kap over haar
hoofd te trekken.
De rechtbank kwam tot de lichtere
straf omdat naar haar oordeel duide
lijk is geworden dat de vrouw de dood
verkoos boven een dreigende opname
in een gesloten psychiatrische Inrich
ting, na al een Jarenlange lijdensweg
door psychiatrische klinieken afge
legd te hebben. Volgens de rechtbank
was het inderdaad zeer de vraag of de
vrouw medisch nog geholpen zou
kunnen worden. Verder overwoog de
rechtbank dat er sprake is geweest
van een jarenlange lotsverbonden
heid tussen de man en de vrouw en
dat niet is gebleken, zoals de officier
van justitie had gesuggereerd, dat de
man „te welwillend" had geholpen bij
de zelfmoord.
Overigens verwierp de rechtbank het
verweer van B s raadsman dat er
sprake is geweest van een psychische
overmacht. Naar het oordeel van de
rechtbank had B. niet hoeven mee-
Wim Heins werken aan de zelfdoding.
Unie BHLP:
„Huizen-malaise
ook gevolg van
inkomensbeleid"
Van onze sociaal-economische
redactie
UTRECHT De malaise op de hui
zenmarkt vindt onder andere haar
oorzaak ln de gevoerde Inkomenspo
litiek in Nederland. Dat zegt de Unie
BLHP, de Unie van beambten, lei
dinggevend en hoger personeel. De
verwachte lagere inkomensontwikke
ling, de verdergaande nivellering, de
hoge hypotheekrente en de voortdu
rende dreiging van een ingreep in de
belastingsfeer hebben de huizen
markt gevoelige klappen toege
bracht.
Dit leidt, aldus de Unie, vervolgens
-weer tot een teruggang ln de werkge
legenheid in de bouw, en is funest
voor het woningprobleem. Deze fac
toren mogen niet op andere sectoren
overslaan, dit zou een ramp zijn voor
onze economie, aldus de Unie BLHP
in het blad van de Unie.
Juist ln een tijd van economische
onzekerheid moet werknemers een
vast vooruitzicht ln de inkomensont
wikkeling worden geboden. Volgens
de Unie heeft de gevoerde inkomen
spolitiek, met name door de loon
maatregel. haar slechte werk al ge
daan. Voor sommige functies is door
verdergaande gelijkschakeling van
salarissen al geen mens meer te krij
gen. Daarbij dient men zich, aldus de
Unie, niet alleen te richten op vuil en
onaangenaam werk. Er ls ook werk
dat zwaar op de mens drukt en veel
spanning geeft, zoals mensen uit het
middenkader die vermalen worden
tussen top en vloer
