êv
Honderden al weg bij scheepsbouw
Tekening van een lezer
-rouw
Commentaar
een slavin in vrij nederland
^uwtrekken
fna2(iwtrekken (2)
Vooral ouderen zien het, nu ROS niet komt, niet meer zitten
Mensen zijn niet
meer gemotiveerd
dure hap
nummer een
uitzondering
onappetijtelijk
ENSOAG 16 APRIL 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
5
Zijn
opfthi
ime,
in
itze£
gew
tte
benoeming van de nieuwe
ssecretaris van financiën, de
'er Van Amelsvoort, verdient
ichzelf zeker instemming. Het
:rlid heeft de afgelopen jaren
uitstekende reputatie opge-
"fyd als een bij uitstek financieel
undige. En ook in politiek
it weet Van Amelsvoort van
:n. Wat dat betreft geen en-
irobleem.
de
Sar
i postiL
in zijr
•end e
blijk
is .en
rale
■ns
lling.
aeesl
?enst<
over
„ik"
ën.
bjec'
socf
n voi
de vri
deze
V< !1
ins
unt
olgen
■ijn g
zijn er op zijn minst twee
ren een hartelijke gelukwens
deze benoeming wat te tempe-
zo niet op te schorten. De
is dat de benoemingsproce-
geen schoonheidsprijs ver-
Het heeft allemaal te lang
urd, met als voorspelbaar re-
v it dat de benoeming uiteinde-
iet mikpunt is geworden van
'u ek getouwtrek.
t<
hofeer ontstond toen de CHU
lij machte bleek een geschikte
C idaat voor deze bij uitstek
itichnische post aan te dragen,
deze onmogelijkheid treft de
jverigens geen blaam. Er wa-
^kandidaten, maar de korte
bleek een onoverkomelijke
ère om hun huidige betrek^
iraan te geven. Een voor deze
iorenP,n8e duur van de opvo,ging
bovendien een tweede ele-
van politiek touwtrekken op-
rd. Zo blijkt Koning onder
toren
vrij he
al e< i
te hebben geweigerd, omdat
als liberaal weinig voor voel-
gemën vingers te branden aan de
dichten
jf^j^lastinglekken) en de geladen
'Ijsgerjra-problematiekwaaronder
in dfeperking van de renteaftrek
en'bïi hypotheek op een eigen
en rfg-
patste kwestie heeft het kabi-
ider zware druk van de WD
rusten. Dit heeft de CDA-
er echter niet van weerhou-
e rechtvaardigheid van enige
king van deze renteaftrek
te blijven eisen, onder
vereld» omdat het vooral de hoogste
jiens zijn die hiervan oneven-
oord: ]profjteren
vrijhi
dreigt' vice-voorzitter Wiegel daar-
11 „La I
door I
de
Beatrix heeft dit weekein
de Friese hoofdstad Leeu-
n gesproken ter herdenking
et Fries verzet in de jaren
945.
ds.
Zij sprak daarbij Ne-
hoogi
t hij
thf1
nd ov
de mi
door
als je!
het zi
is on
ider. I
medei
i wor
tersut - -
Le di'ordt het Fries een verplicht
een vreemde zaak, gezien de
an de herdenking, de plaats
menkomst en de samenstel-
[in het publiek tot wie zij zich
J[igang van het nieuwe school-
dt de
2 tijd
en bo
mens
in bl
n ontr
aar g
hij al
hij ev
t<
gaan
als in
1 gaan
4aar z
geziei
de „ti
ïals c
artre'
de nel.
;n. Mi,
;rvaarf
Is on
mee.
e leg
b on
S£i
an. Zi|
on'
men-z]
stand)
i. Ik
als
:antiej
l: soci
eindel
eker,
ing
zij;
ligt d
krijgi
vri
di^
mei
hen
ren i
tn wie]
oals l
;st vei
van e
teile
>en
rrangl
en in$
lelijk
is hoi
i de 1
post gevraagde belastinginspecteur
zou bij voorbeeld na zijn politieke
loopbaan zelfs helemaal niet meer
naar zijn oude werkkring terug
kunnen.
Veertien dagen lang heeft men
daarna geprobeerd het probleem
door middel van een ruil op te
lossen: de liberale staatssecretaris
Koning zou naar financiën verhui
zen en de CHU zou een staatsse
cretaris voor binnenlandse zaken
leveren. Toen Koning het liet af
weten hakten Lubbers en Van Agt
de knoop door: de KVP'er Van
Amelsvoort werd voorgedragen
Deze gang van zaken heeft wrevel
gewekt in CHU-kring en terecht.
De aanspraken op het aantal be
windslieden in het kabinet zijn ge
baseerd op het federatieve karak
ter van het CDA. Door die op
nieuw te doorbreken wordt ten
onrechte een voorschotje genomen
op de nog niet gerealiseerde fusie.
En dat is 'n veeg teken. De
vage afspraken, die met CHU-
voorzitter Van Leeuwen zouden
zijn gemaakt, schieten daarvoor
als excuus te kort. Zorgvuldiger
overleg was mogelijk en wenselijk
geweest.
om enkele enkele weken geleden
zei dat het land bepaald niet op
een staatssecretaris van financiën
zit te wachten, bedoelde hij onge
twijfeld het kleine belanghebben
de deel van zijn eigen WD-aan-
hang.
De vraag is nu welke nieuwe af
spraken er zijn gemaakt. Dit deel
van het politieke gevecht heeft zich
vooralsnog aan de waarneming
onttrokken. In een tijd waarin of
fers worden gevraagd aan nage
noeg alle inkomens, verwachten
wij echter dat de nieuwe staatsse
cretaris aan de bevoordeling van
de hoogste inkomens een eind zal
willen maken via de renteaftrek.
De verwerkelijking van deze nog
niet zo lang geleden door hemzelf
in een motie vastgelegde wens zou
tevens de bezegeling van de felici
tatie met zijn benoeming kunnen
zijn. Wellicht dat dan de CHU zich
alsnog met een KVP-er op deze
post gelukkig kan prijzen.
leervak op de scholen in Friesland
Dat betekent een erkenning van
het feit, dat Nederland een tweeta
lig land is.
Bij het benoemingsbeleid in offi
ciële functies in Friesland wordt er
steeds meer op gelet of de kandi
daten Fries kunnen spreken en
verstaan of dat zij bereid zijn die
vaardigheid te verwerven. Het is
wenselijk dat die vraag ook onder
ogen wordt gezien als het om vol
gende generaties van het ambt van
staatshoofd gaat.
ADVERTENTIE.
De Zuidafrikaanse multi-raciale
gehandicapten sportploeg komt
naar Nederland!
Namens u willen wij hun goede gastheer zijn.
Stel ons daartoe in staat. Stort uw bijdrage
op giro 66 43 43 t.n.v.
STICHTING
'WIJ HOREN ERBIJ'
Amsterdam
door Henny de Lange
ROTTERDAM Jan Ver-
duin (44), onderhoudstimmer-
man bij de VDSM-werf op Ro
zenburg, heeft onlangs de
laatste hand gelegd aan de
inrichting van de directieka
mer van ir G. F. van der Want.
„Mijn eerste en. zoals het er
nu naar uitziet ook mijn laat
ste klus voor de ROS," zegt
hij. Verduin is druk aan het
solliciteren. „Ik houd het wel
voor gezien in de scheeps
bouw. Ik wil eindelijk eens
een beetje zekerheid."
Jan Verduin is niet de enige werkne
mer van de VDSM-werf op Rozen
burg voor wie het ROS-avontuur de
doorslag heeft gegeven om naar een
andere baan uit te gaan kijken. Zo'n
drie- tot vierhonderd collega's heb
ben de VDSM-werf, die de spil had
moeten worden van de Rotterdamse
Offshore- en Scheepsbouwcombina-
tie (ROS), het afgelopen jaar al verla
ten om elders aan de slag te gaan.
„De mensen zijn niet meer gemoti
veerd," zegt CNV-bestuurder Dick
Bijl. „Een jaar lang hebben ze de
hoop gehad dat de grote scheeps
bouw in het Waterweg-gebied nieuw
leven ingeblazen zou worden door de
komst van de ROS. Nu het laatste
restje hoop dat de ROS er ooit zal
komen is weggenomen en nu Van der
Want al spottend de enige werkloze
van de ROS wordt genoemd, is elke
motivatie om nog iets te doen. ver
dwenen."
Op de VDSM-werf (nieuwbouw en re
paratie) werkten vijfentwintighon
derd mensen, van wie er inmiddels al
zoals gezegd, zo'n vierhonderd zijn
verdwenen. De ROS, waarin de
scheepsnieuwbouw- en offshore-de
len van het Rijn-Schelde-Verolme-
concern zouden worden onderge
bracht, zou werk bieden aan zestien
honderd werknemers. Volgens Dick
Bijl wordt in Den Haag gedaan alsof
er „maar" zestienhonderd arbeids
plaatsen verloren gaan bij het niet
doorgaan van de ROS. „Dat is na
tuurlijk niet waar. Er wordt maar
eventjes vergeten dat er ook nog toe
leveringsbedrijven zijn die bestaan
bij de gratie van de grote scheeps
bouw in dit land. Voor elke arbeids
plaats in de scheepsbouw mag je rus
tig één toeleveringsplaats rekenen.
Nou, reken maar uit. En dan heb ik
het nog niet eens gehad over het
maar een aantal werknemers van de
VDSM-werf, afdeling scheepsnieuw
bouw. met functies variërend van
voorman-ijzerwerker tot werkvoorbe
reider en constructeur-specialist
Stuk voor stuk vakmensen, zegt
bondsbestuurder Dick Bijl. Allemaal
boven de veertig. Een enkeling heeft
het geluk dat hij in een ploeg zit die
bij niet doorgaan van de ROS kan
doorschuiven naar de reparatie-af de
ling van de VDSM. „Maar de meesten
zitten op de wip," zegt Krayenbrink
„Ik zou bijvoorbeeld best nog ergens
anders aan de slag willen en ik zou
ook wel willen verhuizen. Maar vraag
me niet wat dat voor gevolgen heeft
voor m'n vrouw en kinderen. Dat
geeft spanningen. En het is ook niet
aardig om steeds maar weer te horen
van allerlei mensen dat hun belas
tingcenten naar een bodemloze put
gaan, terwijl ik er zelf heilig van over
tuigd blijf dat de grote scheepsbouw
moet blijven. Dat telkens weer moe
ten verdedigen waarom, daar word je
op een gegeven moment ook zo moe
deloos van. hè."
Een fabeltje
Een reuzentanker nader zijn voltooiing. Straks verleden tijd?
verlies van kennis. Als de ROS er niet
komt, mist Nederland straks de
know-how om ooit nog weer aanslui
ting te krijgen op het punt van de
grote scheepsbouw en offshore
Duistere vlek
In Den Haag wordt zuiver en alleen
geargumenteerd, meent Jan Krab
bendam (43), constructeur-specialist
bij de VDSM, vanuit het uitgangs
punt dat de VDSM hoe dan ook dicht
moet. „De werkelijke motieven ko
men niet boven water. Ik signaleer
één grote duistere vlek. De proble
men die er bijvoorbeeld alleen al ko
men bij de afbouw van het lopende
werk op de werf. worden met één
handbeweging afgedaan. Er worden
willekeurig wat „oplossingen" aange
dragen die en dat schijnt men niet
te willen beseffen handenvol geld
kosten, nog afgezien van de schade
vergoedingen die ongetwijfeld zullen
komen."
Dick Bijl: „Ik heb uitgerekend dat
zelfs in het meest gunstige geval slui
ting van <e VDSM-nieuwbouw altijd
meer geld kost dan de honderd mil
joen gulden die nu extra nodig is om
de ROS van start te kunnen laten
gaan."
„Ik weet het. de regering kan het ook
niet helpen dat de scheepsbouw over
al in de wereld slecht draait. Maar als
de overheid tijdig, bij het eerste sig
naal dat het mis ging, ingegrepen had
in het management van RSV, hadden
we nu nog lucht gehad om het tot
1983 uit te zingen. Over ruim twee
jaar zal de scheepsbouw weer ople
ven, zijn de voorspellingen."
Dick Bijl meent dat de regering een
voorbeeld had kunnen nemen aan
Zweden. „Daar houdt men, koste-
wat-het-kost. twee van de vijf werven
open om te voorkomen dat men
straks de aansluiting mist als het
weer de goede kant uitgaat. In Den
Haag is men daar blind voor. Er zijn
zoveel nieuwe ontwikkelingen op off-
shoregebied. De know-how hebben
we en die moeten we houden. Als je
het toch over innovatie hebt, dan is
dit een prachtig voorbeeld. En wat
doet men? Men gooit alles weg omdat
het nu zoveel geld kost
Tekehingen, bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon
Vooral ouderen
Vooral de oudere werknemers van de
VSDM-werf zien het niet meer zitten,
zegt Karei Buis (51). Hij werkt sinds
de oprichting (in 1956) bij de VDSM
en heeft zich in de loop der jaren
opgewerkt tot voorman-ijzerwerker
„Als je jonger bent dan veertig jaar.
een sterke rug en handen hebt en ook
nog eens wil werken voor het mini
mum-loon, maak je nog wel kans op
herplaatsing. Maar dat is voor mij op
deze leeftijd natuurlijk niet meer
weggelegd
Jan Krabbendam werkt sinds 1961
bij de VDSM. Hij ergert zich „ontzet
tend" aan mensen die zeggen: Waar
om ga je niet bij Van der Giessen-De
Noord werken; daar kunnen ze nog-
best personeel gebruiken. „Polyester-
bouwers zoeken ze daar," zegt Krab
bendam met nadruk. „Dat is hetzelf
de als wanneer ik tegen u zou zeggen
Waarom ga je niet bij die en die
krantendrukkerij werken. Dan zit je
toch ook bij de krant?"
Dat de reparatie-afdeling van de
VDSM na sluiting van de nieuwbouw
zonder problemen door kan blijven
draaien, is een fabeltje, menen <le
mannen. Vergeten wordt in Den Haag
dat alle kosten die nu over twee afde
lingen worden omgeslagen straks a)
leen voor rekening van de reparatie-
afdeling komen. Zoiets gaat uiter
aard doorwerken in de uurprijs en dat
is natuurlijk erg slecht voor je con
currentiepositie. legt Krabbendam
uit
„Het CDA heeft vandaag de sleutel m
handen, meent hij. „De stem van het
CDA zal de doorslag geven wanneer
beslist wordt over de ROS. Het CDA
heeft altijd geroepen dat de grote
scheepsnieuwbouw behouden moet
blijven voor ons land Ik ben be
nleuwd welke prijs het CDA daarvoor
wil betalen." „Nou. het zal het CDA in
ieder geval geen kabinetscrisis waard
zijn," meent Buis.
Zo kan het niet
Krabbendam: „Als je kiest voor de
VDSM, gaat dat ten koste van iets
anders. Ik heb er begrip voor dat het
moeilijk kiezen is in deze tijd van
bezuinigingen. Maar zoals het nu
gaat kan niet. We willen in ieder geval
duidelijke motieven op tafel hebben
waarom de regering besloten heeft de
gTote scheepsbouw in ons land defini
tief af te kappen. En we willen ook
duidelijk aangegeven hebben op wel
ke manier men denkt de zaak te kun
nen gaan afbouwen. Maar bij dit alles
blijf ik erbij dat de ROS een eerlijke
kans onthouden is. Dan had de mints
ter vorig jaar gelijk moeten zeggen, ik
begin er niet aan. Niet een jaar laten
sudderen en dan neen zeggen Zoiets
is fataal voor het moreel van de men
sen op de werf en dat heeft ongetwij
feld ook orders gekost."
Karei Buis: Eigenlijk gaat het al
sinds 1970, toen de fusie tussen Rijn
Schelde en het Verolme-concern tot
stand kwam. verkeerd, laten wp w^l
wezen
Dick Bijl: Als de regering toen met
een had ingegrepen in de RSV-lei
ding, was de schade beperkt geblé
ven. Ook dan was het slecht gegaan,
maar nooit zo slecht als nu Als er
goede leiding met visie was geweest,
was er in ieder geval rust geweest in
de scheepsbouw Dan had de grote
scheepsbouw het zeker kunnen uit
zingen tot het weer beter gaat. En dt(t
herstel zit er al aan te komen."
Het is zo makkelijk om over an
deren te oordelen. Neem bijvoor
beeld Turkse vrouwen in ons
land. 25e wonen hier soms al ja
ren, spreken nauwelijks een
woord Nederlands en hebben
vaak met vrijwel niemand con
tact. Eigen schuld, zeggen de bui
tenstaanders dan al gauw. Dan
moeten ze maar een beetje meer
onder de mensen komen.
Maar zo eenvoudig ligt dat niet.
Ook al gaat het om een ontwik
kelde vrouw, al heeft ze hier haar
eigen baan. ze i§ en blijft de sla
vin van haar man. En van haar
schoonfamilie, als die ook hier
woont. In het feministisch
maandblad Opzij komt zo'n
vrouw aan het woord. Om haar te
beschermen is ze Arife genoemd,
niet haar echte naam dus. Wel
echt is, dat haar Turkse echtge
noot haar bont en blauw slaat als
hij daar zin in heeft. Of dagen
lang niet tegen haar praat. Of
haar geen toestemming geeft om
buitenshuis te gaan. Van schei
den is geen sprake; dat zou haar
dood betekenen, zegt Arife.
Loopt ze ooit weg. heeft een zusje
laten doorschemeren, dan zullen
haar broers haar ombrengen. Ze
zal dan de uiterste consequentie
voor haar ..misstap" moeten
dragen.
Net als haar man komt ze uit een
Turks dorp. Ze was al gediplo
meerd onderwijzers, maar wilde
naar de universiteit. Om haar
studie te kunnen betalen nam ze
een baan, maar dat ging haar
ouders te ver. Ze lieten haar uit
de stad terughalen, voor studie
was geen geld, en zo moest ze net
als vroeger weer op het land wer
ken. In opperste nood besloot ze
stiekem te trouwen met een
dorpsgenoot en trok met hem
mee naar Holland, hopend daar
meer kansen te krijgen. Een falie
kante misrekening, en bovendien
heeft haar eigen familie de „weg
loopster' nu volgens de tradities
laten vallen.
De eerste negen maanden woon
de ze bij haar schoonfamilie in,
waar ze niet alleen al het huis
houdelijke werk moest doen,
maar ook van alles de schuld
kreeg. Zij was het zwarte schaap;
had zelfs haar eigen familie haar
niet laten vallen? Ze is nooit ge
lukkig geweest, zegt Arife: „De
eerste avond in Nederland kwam
mijn man om twee uur 's nachts
thuis. Hij was naar het café ge
gaan met zijn vrienden Voor
hem ben ik zoiets als een tafel,
een meubelstuk in huis" Haar
man liet haar links liggen, ver
gokte bijna al zijn geld en gaf
haar geen cent voor onmisbare
aankopen als kousen, maandver
band en iets warms voor de win
ter. Dus vroeg ze hem na ander
halve maand al om buitenshuis
te mogen werken.
Haar eerste twee baantjes, in een
ziekenhuis en een matrassenfa-
briek, vielen niet mee („Nederlan
ders zien Turken als tweederangs
mensen. Die Hollandse
meisjes deden alsof ik achterlijk
was"), maar met het derde is ze
erg gelukkig: zo gauw ze genoeg
Nederlands kende kon ze haar
beroep als onderwijzeres van
Turkse kinderen weer opnemen.
Verder werkte ze mee aan een
project over de problemen van
kinderen van gastarbeiders.
Niet dat het er daardoor thuis
makkelijker op werd. Hoe laat ze
ook thuis kwam, ze moest altijd
nog schoonmaken en eten koken.
Haar man was jaloers en sloeg
haar vaak met harde hand. om
dat zijn moeder zei dat vrouwen
dan gehoorzamer worden. Nog
steeds heeft ze haar mans toe
stemming nodig voor elke stap
die ze buiten de deur wil zetten
Het enige wat ze daar tegen kan
doen. is de lieve vrede bewaren
en proberen haar man te bewe
gen te verhuizen, ver weg van zijn
familie
Het zijn natuurlijk niet alleen de
Turkse vrouwen die het hier
moeilijk hebben. Het gaat om
grote groepen vrouwen uit gebie
den met totaal andere opvattin
gen en tradities dan de onze.
Voor al die vrouwen is het leven
hier geen lolletje, ook al hebben
ze, zeker vergeleken bij hun vroe
gere thuis, behoorlijk brood op
de plank.
Sinds de Britse spoorwegen de
prijs van het ontbijt hebben op
geslagen. is zo'n ochtendhap on
derweg duurder dan in het sjieke
Londense Savoy hoteL Voor een
stevig Engels ontbijt moest de
reiziger tot nu toe zestien gulden
neertellen, wat na de verhoging
ruim negentien gulden is gewor
den. Daar krijg Je dan een bordje
pap of een glas vruchtensap, en
de bekende worstjes en spek met
naar keuze eieren of kippers voor
Het Savoy hotel biedt voor een
rijksdaalder minder een uitge
breider ontbijt; alleen het nog
prijziger Ritz hotel komt boven
de trelntarieven uit. De Britse
spoorwegen vinden overigens zelf
dat hun ontbijt de vergelijking
met dat van de beste hotels ln het
land met glans kan doorstaan
Behalve Ann McFarlane heet
deze 21-jarige Londense nu ook
„miss mooie ogen 1980". Ze won
de titel ln een wedstrijd, waarbij
het zowel om mooie als om goede
ogen gaat. Ann zal daarom niet
alleen haar prijs krijgen een
vakantie op een Venezolaans ei
land maar ook de rest van het
jaar meewerken aan acties
waarbij het publiek voorgelicht
wordt over beschermende maat
regelen voor de ogen.
Wie is ln uw ogen de meest sexy
man of vrouw? vroeg het Engelse
boulevardblad The Sun aan zijn
lezeressen en lezers. Sophia Lo-
ren kwam voor de mannen op de
tweede plaats, Raquel Welch op
de derde en Bo Derek op de vier
de De vrouwen kozen Robert
Redford op de tweede plaats,
Clint Eastwood op de derde en
Paul Newman als vierde. En wie
kwam er op de eerste plaats? Het
antwoord verbaasde zelfs het
blad een beetje: voor de zeven
honderd vrouwen en mannen die
aan The Sun de persoon van hun
keuze meedeelden, was het hoog
ste percentage niet voor een of
andere aantrekkelijke filmster of
fraaie zangeries), maar voor hun
eigen man of vrouw
Voor het eerst sinds de eerste
wereldoorlog hebben Amerikaan
se mariniers aan boord van hun
schip een biertje mogen drinken
Twee zelfs, voor alle vijfduizend
opvarenden van het vliegtuig-
moederschip Nimitz dat sinds
zijn vertrek uit Napels begin Ja
nuari door de Perzische Golf pa
troullleert zonder in die tijd een
haven aangedaan te hebben Om
dat de mannen zo lang niet aan
land geweest zijn. kregen ze een
pilsje als beloning, een hoge uit
zondering. want sinds 1 Juli 1914
mag er geen druppel alcohol aan
boord van een Amerikaans mari
neschip zijn. „We gaan er geen
gewoonte van maken", sprak de
commandant bij de uitreiking
van de versnapering
„Telkens als ik op de televisie
feministes zie ijveren voor hun
zaak. valt het mij op dat zij mis
schien wel kosten, maar zeker
geen moeite hebben gespaard om
er zo slordig en verwilderd, kort
om zo onappetijtelijk mogelijk
uit te zien. En dat spijt mij meer
dan ik kan zeggen Zij doen er
zichzelf en hun doelstelling, die
ik van harte onderschrijf, mee te
kort. Ze dóen het er om. vrees ik
Een onverzorgd uiterlijk is het
visitekaartje van het gros der he
dendaagse feministes. Een mooie
en goed verzorgde vrouw is in
hun ogen bij voorbaai verdacht
Het kan niet anders of zo iemand
heult met de vijand"
De mening van Herman Post in
Studio, waaraan hij overigens dit
vooraf laat gaan: „Ik heb niets
tegen vrouwen, en dat kunnen zij
weten Daarom durf ik mij een
paar kritische opmerkingen te
veroorloven over het feminisme,
zoals dat zich vla de media aan
ons voordoet"
Jongehuwden De jonggehuw
den zijn samen 160 jaar Hij is
(bijna) negentig, zij zeventig jaar.
en ze wonen ln het zuidwesten
van Engeland. John Tungate was
al driemaal getrouwd geweest,
maar toen hij May Adde ont
moette, besloot hij het er nog
maar een vierde keer op te
wagen.
