i laags schoolkoor zingt bij
ihuldiging in Nieuwe Kerk
b
ié
Arm en rijk
HET ONZE
Kies een Kleine KLM=vakantie
KLM
Thuis in de lucht.
^jllem Bruning: „Het is niet alleen maar nootjes zingen."
2 ir
Architectuur: de antieke zuilen
bewonderen van de Santa Maria D'Aracoeli.
DAG 8 APRIL 1980
TROUW/KWARTET
~i
Fred Lammere
HAAG Zingen kun-
ze in de Vrije School. Die
lusie moest ik, na vorige
woensdag het schoolge-
r aan de Waalsdorperweg
n binnengestapt, al gauw
len. Reeds in de hal was
oren dat het 235 leden
ide schoolkoor de weke-
t repetitie hield.
vuurd door hun dirigent, mu-
raar Willem Bruning, wijdden
rllngen van de bovenbouw (jon
en meisjes in de leeftijd van
n tot achttien Jaar) zich vol
drift aan „Die Krönungsmesse"
tfozart, het werk dat zij op 30
ln de Nieuwe Kerk in Amster-
en gehore zullen brengen bij de
dlging van koningin Beatrix.
togen die mis in het halfuur dat
gaat aan de binnenkomst van
ïingin. Verder zingen we bij het
t van de nieuwe koningin op
peciale wens „Wat de toekomst
:n moge" en samen met de
reechter Staar twee coupletten
iet Wilhelmus. Het loopt alle-
gesmeerd, al zullen we na de
akantie wel wat extra repeti-
oeten houden, omdat we Juist
week het verzoek hebben ge-
ook te zingen bij het vertrek
Ie 3000 gasten die de plechtig-
omen bijwonen. Daaraan moe-
nog hard gaan werken", ver-
nu 60-jarige Willem Bruning.
tal zullen 110 leerlingen naar de
e Kerk gaan. Dat betekent dat
gste klas van de bovenbouw
moet blijven, op een aantal kin-
na dat de plaatsen zal innemen
genen die zijn verhinderd of er
>or voelen naar Amsterdam te
De meesten willen echter maar
raag. „Het is natuurlijk reuze
ter te kunnen vertellen er bij te
tweest toen koningin Beatrix
Idigd werd. Het gebeurt nog
ns dat de motivatie om te zin-
ivoldoende is. Daar heb ik nu
ut van. De koorleden doen er
schepje bovenop."
«de koor
orerigens niet de eerste keer
•t koor aan de weg timmert. De
J>en Jaren heeft het tal van ge-
aardige uitvoeringen gegeven,
het Requiem van Verdi; de gro-
van Brückner en Hfindel's
ung. Nog steeds hebben tal
d-leerlingen, die zich overigens
met ouders van diverse huidi-
■"■•^rleden ook ln een koor hebben
Jd (de leiding er van berust
ins bij Willem Bruning) het
t opera Noye's Fludde van Ben-
Britten, die ln 1969 in de Grote
werd uitgevoerd in middel-
Engels. Voor dat spektakel-
iver de zondvloed maakte een
j leerkrachten maar liefst hon-
fcrschillende dieren maskers.
lom
die
vr
ïen.
n hetii
Jer
Het schoolkoor repeteert
Opera in New York naar het conser
vatorium in Den Haag was gekomen.
Achteraf gezien heeft het er altijd al
Ingezeten. Als Jongen van een Jaar of
vijf zong ik al luidkeels in de tuin bij
een denkbeeldige viool, die ik van
twee stokken had gemaakt, een ver
haal dat ik later van onze vroegere
buren heb gehoord. Op mijn elfde
zong ik in het Jongenskoor van het
Christelijk Jonge Mannen Verbond,
dat onder leiding stond van Paul Pul,,
mijn grote idool.
In de suite
In 1951 werd Willem benaderd met
het verzoek les te gaan geven aan de
Vrije School. „Voordat ik Ja zei moest
ik wel even diep nadenken. Ik had wel
eens iets gedaan voor de school ln
mijn studententijd om er wat bij te
verdienen maar dat was in de regel
zingen in de suite. In 1955 heb ik de
knoop doorgehakt en definitief voor
de school gekozen, waar ik tot op de
dag van vandaag naast diregeren ben
blijven zingen. Spijt heb ik daarom
geen ogenblik gehad van die beslis
sing. Het is erg dankbaar werk Jonge
mensen te mogen helpen vormen. Ik
voel me een gelukkig mens dat ik dat
mag doen.
Iedere leerling van de bovenbouw
zingt in het schoolkoor, ook degenen
die nauwelijks een stem hebben om
te zingen. „Ons uitgangspunt is niet
er musici van te maken. Hoewel we
ons best doen tot goede prestaties te
komen is dat koor geen doel, maar
middel. Ieder mens heeft talenten.
Op muzikaal terrein heeft leder min
of meer gaven, maar die moeten wel
ontwikkeld worden. Anders verdro
gen ze. Dat is net zo als met een arm
die zes weken in het gips heeft geze
ten. Er is in het verleden over de Vrije
School vaak gezegd dat het een on
derwijsinstelling is waar alles mag.
Die opmerking hoor Je gelukkig
steeds minder. De belangstelling voor
•önungsmesse is niet speciaal
e komende inhuldiging in stu-
ttomen. „Eind vorig Jaar maak-
1 die keuze nadat uit de leerlin-
vraag was gekomen aan een
•erk te beginnen. Toen ik het
it, had ik min of meer in mijn
loofd het te laten uitvoeren bij
steenlegging van onze nleu-
il in de loop van dit Jaar.
am vla Jhr. mr. J. W. Roëll, de
van de Eerste Kamer, het ver-
de inhuldiging te komen
op de Vrije School een
onderdeel van het lespro-
Sinds Willem Bruning in
lekdocent werd is die muzi-
>rming helemaal terdege aan-
Bruning, van huis uit con-
laak. 1 operazanger (hij zong kort na
bg in het Holland Festival en
diverse Jaren de evangelis-
ln de Mattheus Passion)
Jongeman van 24 Jaar echt in
>k. „Toen werd ik wat Je kimt
ontdekt door de grote opera-
r professor dr. Lothar Waller-
in de^e van de Metropolitan
Willem Bruning zingen in de tuin...
•dit soort scholen breidt zich uit als
een olievlek, niet alleen in Nederland,
maar over de hele wereld. De opvoed
kunde is de allergrootste kunst die Je
mag beoefenen. Vandaar dat wij die
kunst, eraan mee te werken dat een
kind zich kan ontwikkelen en alle
mogelijkheden benut die het heeft,
hoog in ons vaandel hebben staan.
Wij houden onze leerlingen voor dat
de wereld zoals de Schepper die heeft
gemaakt goed en schoon is. Dat is de
wereld zoals die aan ons is gegeven.
Dat vrij daar veel aan hebben ver
knoeid, is een tweede, maar daar hoef
je kinderen niet mee lastig te vallen.
Dat ontdekken ze later zelf wel. Wij
willen kinderen zo lang mogelijk kind
laten zijn, er geen oude mannetjes en
vrouwtjes van maken. We hopen dat
ze altijd iets van dat kind zijn zullen
behouden. Ze liefde voor hun mede
schepselen bijbrengen is ons hoogste
doel. Dat kan liefde voor een kevertje
zijn maar ook voor een mooie steen.
Dat is dan geen sentimentele liefde,
meer een doorlopend verwonderd
zijn."
Innerlijke wereld
„Bij dit alles speelt sterk, dat er in het
leven meer is dan de dingen die je op
het eerste gezicht ziet en denkt." Er is
een innerlijke wereld en daartoe be
hoort vooral de muziek. Als je met
muziek bezig bent werk Je met on
zichtbare dingen. Van muziek gaat
een magische werking uit of Je wilt of
niet. Ze zeggen wel eens tegen me als
we concerteren dat er „een gouden
stemming" bij ons koor heerst. Dat
wil niet zeggen dat alle stemmen van
goud zijn. Beslist niet, maar wel dat
wordt beleefd wat we zingen. En dat
is een voorwaarde. Je kunt het gevoel
er niet bij uitschakelen. In het verle
den mocht Je Je gevoelens niet tonen.
Gelukkig mag dat tegenwoordig wel.
Dat het geen zingen zonder meer is, is
elke dag aan de Waalsdorperweg te
constateren. „Als ik door de school
loop hoor ik de kinderen gedeelten
uit de Krönungsmesse neuriën, voor
mij het bewijs dat het goed zit. We
zijn samen op pad, ook ln de muziek.
Met elkaar zullen we er op 30 april
iets magistraals van maken. Ik hoop
dat de mensen die dag meer horen
dan die mis van Mozart op zich, dat ze
iets zullen ondergaan wat dieper zit.
Dan wordt het een belevenis, want
het is niet alleen maar nootjes
zingen."
door Mink van Rijsdijk
Met tien- en elfjarigen kun je best heel redelijk
praten over het probleem arm en rijk. Het is ook
niet moeilijk Nederlandse kinderen in de benen te
krijgen voor jongens en meisjes in de derde
wereld. Voor een „zielig kind" ver weg is zeker
aandacht. De onrechtvaardige verdeling tussen
arm en rijk zal stellig ook veel kinderen aan het
denken zetten.
Op de r.k. basisschool „Het Baken" in Nijkerk
was er in de hoogste klassen ook nogal eens over
het wereldprobleem van arm en rijk gepraat. Die
gesprekken hadden geleid tot adoptie van een
„Forest-Parents" kind. Zonder financiële steun
van de ouders verdienden de kinderen met elkaar
het nodige geld voor „hun" kind. Belangstelling
voor mensen en kinderen in nood was er dus zeker.
Toch vroegen de leerkrachten zich af wat al dat
praten en dat actief zijn nu ten diepste betekende.
De eigen situatie is luxueus en overvloedig en dat
kan erg vrijblijvend werken. Maar hoe het echt
voelt, wat het doet als je arm bent, honger hebt,
weet je pas als je het desnoods een beetje
hebt ervaren.
In Nijkerk besloot men door een experiment
vierde- en vijfdeklassers zelf te laten ervaren wat
arm en rijk zijn betekent. In de aula van de school
dekte men heel uitbundig een tafel. Met bloemen,
kaarsen en rood lint opgefleurd zag alles er heel
mooi en gezellig uit. Vanzelfsprekend ontbrak het
op deze feestdis niet aan eten en drinken. Alle
mode-favorieten in de sfeer van zoutjes, zoetjes en
frisdranken waren overvloedig aanwezig. Aan deze
tafel konden tien kinderen zitten.
In een kring er omheen stonden nog enkele tafels.
Het verschil viel direct op. Er was slordig en
onvolledig gedekt. Het eten bestond uit wat brood
en een paar droge biscuitjes. Voor de dorstigen
was er water en maar één fles karnemelk. Aan deze
„zielige kindjes-tafel" was plaats voor tweeëntwin
tig leerlingen.
De kinderen kregen allemaal een nummer en
moesten zoeken aan welke tafel ze „thuis" hoor
den. Ze waren op het experiment niet voorbereid
en de eerste ogenblikken was de sfeer erg onwen
nig en bedrukt. Tumult ontstond toen bleek dat
een jongen en een meisje hetzelfde nummer had
den voor een stoel aan de rijke tafel. Furieus
bevochten ze elkaar de zitplaats. De jongen won.
Met mes en vork duwde hij het meisje aan de kant.
Huilend stond ze daar in haar uppie, niemand nam
notitie van haar, niemand troostte.
De rijken aten van hun overvloed. De armen
keken nog een beetje de kat uit de boom, ze
voelden zich gefopt. Sommige armen probeerden
'lekkere dingen bij de rijken te gappen. Er ontstond
roof en tegenroof. Ineens was er de kreet: honger -
honger. Niet ieder arm kind deed daar aan mee.
Praatjes vullen immers geen gaatjes. Enkele slim
me armen ontfermden zich snel over de fles
karnemelk en de weinige biscuitjes. Zo ontstond
automatisch de bekende splitsing de allerarmsten
hadden helemaal niets en de „nieuwe rijken"
hielden de porties die voor de hele tafel waren
bestemd voor zichzelf achter de hand. Het brood
werd niet gegeten, stukken ervan vlogen als projec
tielen heen en weer.
De rijken smikkelden stug door. Er was zo'n
overvloed dat zelfs de grootste schrokkers en
smulpapen tenslotte geen pap meer konden zeg
gen. Maar ze bleven hun territoir verdedigen tegen
diefstal van de armen. Delen, van plaats ruilen,
was er niet bij. Aan het einde van het „feest" bleef
er een groot formaat dienblad vol eterij over
kruimels van de tafel der rijken.
Zo mislukte een experiment, want niemand legde
verband tussen bekende theorie en praktijk. Bewo
gen praten over rijk en arm betekent helemaal niet
spontaan te kunnen delen als het er op aan komt.
Kinderen in Nijkerk vormen overigens met elkaar
geen uitzondering, het zijn gewoon erg aardige
jongens en meisjes.
In een nagesprek tussen ouders en leerkrachten
bleef de onthutsende vraag hangen: Wat Ieren we
onze kinderen eigenlijk?
Was er nou echt niet één rijk kind dat een arm
vriendinnetje of vriendje iets toestopte? Jawel, één
jongen gaf van zijn overvloed heel heimelijk wat
paaseitjes door. Een positief gebaar? Vergeet het
maar hij hield niet van chocola.
ADVERTENTIE
Bent u geïnteresseerd in architectuur? Vlieg er dan eens
'n dag of wat uit, dit voorjaar. Naar Rome bijvoorbeeld
Om ïn vele fraaie voorbeelden van Barok en
Renaissance. Of naar een van de vele andere steden in
Europa die architectonisch van belang zijn.
De KLM heeft er een speciale folder aan gewijd. Ga 'm
halen bij uw reisbureau. Reizen naar de in de
folder genoemde steden vindt u ook in de gid
sen van o.a. Astrea en Holland International.
Onder redactie van
Heieen van Batenburg
Vragen uitsluitend in de envelop en dus niet per briefkaart sturen
aan postbus 93313, 2509 AH Den Haag. Per vraag een gulden in
postzegels bijvoegen, het liefst in waarden van 60 en 40 cent. Beslist niet
aan de buitenkant opplakken. Geheimhouding is verzekerd.
Kunt u mij een adres geven
naar sterren kan kijken, bij-
ld een volkssterrenwacht?
Er zijn in Nederland op
iblik zo'n tien volkssterren-
waar men naar de sterren
kijken. De volkssterren-
lon Stevin, Bovenstraat 89
tn. tel. 01659-2439, werkt met
krachten en heeft vaste ope-
n. Elke woensdag- en zater-
is er om half acht een rond».
BiJ helder weer wordt een
van de avond besteed aan
tnkijken. Op zondagmiddag
'ee rondleidingen, om half-
i om drie uur. Sterren zijn dan
tö niet te zien, maar men kan
dan de zon (als die schijnen wil) bekij
ken. Voor Informatie over de overige
sterrenwachten kunt u terecht bij
Stichting „De Koepel", Nachtegaal
straat 82bis Utrecht. Deze stichting
organiseert ook jaarlijks een nationa
le sterrenkijkdag. Vakastronomische
Instituten, volkssterrenwachten en
tientallen sterrenkundigeamateurs
stellen dan hun poorten open voor
het grote publiek. Op die dag is de
toegang gratis. Men kan dan op een
130-tal plaatsen in Nederland met een
echte sterrenkijker een keer de kra
ters op de maan en de planeten Ve
nus, Jupiter en Mars bekijken. Nu is
er Juist (op 21 maart Jl.) zo'n sterren
kijkdag geweest. Maar misschien is
het echt wel aardig om bet voor vol
gend Jaar te onthouden.
Vraag: Wanneer Je in een bejaarden
huis door de bijstand verzorgd wordt,
mag Je zelf een bedrag van 4050 gul
den houden. Wordt dat bedrag bij
overlijden gevorderd door de sociale
dienst, of krijgt de familie het geld?
Antwoord: De sociale dienst vordert
dit bedrag tot nog toe niet terug. Ik
schrijf tot nog toe, omdat men mij
vertelde dat er plannen zijn om dat ln
de toekomst te veranderen. Wanneer
dit zal zijn is nog niet bekend. Er zijn
ook sociale diensten die van deze
komende verandering niet op de
hoogte zijn. Kennelijk zijn deze plan
nen nog erg vaag. Wel is het zo dat
van het bedrag van 4050 gulden de
begrafeniskosten betaald moeten
worden. Zou de familie deze niet voor
haar rekening willen nemen, dan be
taalt de gemeente de begrafenis,
uiteraard van het nog aanwezige
geld.
Vraag: De houten vloeren van mijn
slaapkamers en gang kraken erg wan
neer er overheen gelopen wordt. Is
hier iets tegen te doen?
Antwoord: Hout heeft de eigenschap
wanneer het droog wordt iets te krim
pen. Er ontstaat dan ruimte tussen
het hout en de spijkers, waardoor het
kraken veroorzaakt wordt. Wanner u
met een drevel (een puntige ijzeren
bout) de spijkers opnieuw diep in het
hout drijft, moet het euvel verholpen
zijn. Kraken van parketvloer is min
der makkelijk te verhelpen. Het kan
zijn dat de ondervloer dan niet egaal
is, of als tweede mogelijkheid de lijm
kan wat verdroogd zijn. In beide ge
vallen zou de vloer eruit moeten om
dat irritante geluid te doen ver
dwijnen.
Vraag: Voor de open haard hebben
wij een partij hout opgeslagen ln onze
garage. Nu blijkt dit hout hoorbaar
en zichtbaar bij het kloven larven van
de houtwesp te bevatten. Kunnen de
eventueel volgroeide wespen schade
aanrichten aan het hout van de ge
binten of kozijnen?
Antwoord: Omdat houtwespen zo'n
lange ontwikkelingstijd hebben (ge
woonlijk drie, maar ook vier tot zes
Jaar) gebeurt het dikwijls dat zij pas
na de verwerking van het aangetaste
hout te voorschijn komen. Wanneer
zij dan opgesloten zitten en een weg
naar bulten zoeken, kunnen zij zon
der meer door hindernissen als lino
leum, dakvtlt of pleisterlagen en zelfs
loodplaten heenwerken. Zo veroor
zaakten houtwespen in een zwavel-
zuurfabriek eens aanzienlijke schade
toen zij met lood beklede kisten
doorknaagden. In uw geval lijkt het
me dus niet ondenkbaar dat de wes
pen wanneer ze ontwikkeld zijn en uit
het hout te voorschijn komen bij het
zoeken naar een uitweg schade in uw
garage zouden kunnen aanrichten.
Voor het leggen van eitjes in de hou
ten dakgebinten of kozijnen hoeft u
niet zo bang te zijn. De houtwespwijf-
Jes worden ln de eerste plaats aange
trokken door vers hout, bijvoorbeeld
een pas gevelde stam. Zij deponeren
hun eitjes meestal in met schors om
geven hout.
Vraag: Men heeft mij verteld dat
appelstroop veel minder ijzer bevat
dan vroeger, omdat men tegenwoor
dig voor de bereiding geen IJzeren
ketels meer gebruikt. Is dat waar?
Antwoord: Appelstroop, dat verkre
gen wordt door het indampen van sap
van zoete appelen, bevat ln tegen
stelling tot wat men u vertelde nog
steeds veel ijzer. Volgens de laatste
gegevens van de Voedingsraad is dit
25 milligram per honderd gram appel
stroop. Het wordt Inderdaad niet
meer bereid ln ijzeren ketels. Men
gebruikt daar tegenwoordig roestvrij
stalen materiaal voor. Dit heeft ech
ter geen Invloed op het ijzerpercenta
ge. Er is een onderzoek gaande naar
de samenhang tussen het gebruikte
materiaal en het produkt, maar het
staat nu al wel vast dat ln ieder geval
het ljzerpercentage niet veranderd is.
Voor mensen die vaak last hebben
van bloedarmoede is appelstroop een
gezonde lekkernij.
Vraag: Ik heb een paar mooie karaf-
Jes, die ik als wljnkarafjes wil gaan
gebruiken. Maar ze ruiken niet geheel
fris. Hoe kan ik deze het beste
schoonmaken?
Antwoord: U kunt proberen de karaf-
Jes schoon te maken met een mengsel
van lauw water, biotex en koffiedik.
Vooral koffiedik neemt onaangena
me geuren goed weg. Lukt het niet
direct de onprettige geur te verdrij
ven dan laat u de karafjes gevuld met
het mengsel een nacht overstaan. De
volgende dag een nieuw mengsel ma
ken, vullen en goed schudden. Even
tueel de karafjes daarna nog een
nacht in water en azijn laten staan.
Vraag: Hoe is de verhouding van de
kleur bruin ten opzichte van de kleu
ren uit het spectrum en ten opzichte
van de grijstinten? Volgens Koenens
woordenboek bestaat bruin uit een
vermenging van zwart, rood en geel.
maar ik meen gelezen te hebben dat
er ook een verband met blauw
bestaat.
Antwoord: In het spectrum komt
bruin niet voor. De zuivere kleur
bruin krijgt men door verf van drie
primaire kleuren te mengen. En pri
maire kleuren zijn kleuren die niet uit
andere zijn samen te stellen: rood,
geel en blauw. Men kan geelbruin,
roodbruin of blauwbruin krijgen door
het mengen van twee zogenaamde
secundaire kleuren. Dat zijn kleuren
UjutNTpood
L 4- bUW
die door menging van twee primaire
kleuren ontstaan, namelijk oranje
(rood en geel), groen (blauw en geel)
en violet (rood en blauw). Als men
twee van deze secundaire kleuren
mengt, zitten er ln het mengsel dus
altijd de drie primaire kleuren. Zo
ontstaat geelbruin uit oranje met
groen, roodbruin uit oranje en violet,
en blauwbruin uit groen en violet
Grijs verkrijgt men door vermenging
van de door verf gemaakte kleuren
wit en zwart. Zuiver bruin is te verge
lijken met zuiver grijs. Doe Je meer
blauw in het bruin dan is dat te
vergelijken met meer zwart ln het
wit; vergelijk de kleuren op een foto
of de televisie met de grijstinten ln
een zwart-wit-afdruk of zwart-wit-te-
levisle.
