Eindeloze wedloop
Nriist beklemming
Publiek krijgt meer
Joel voor zijn geld
I
\Een integer en standvastig mens
u
H.
Film over de Nijf
Art Blakey en McCoy Tyner weinig interessant
Wat denk je.
Stuur ik die Klant
een kopie.
Belt-ie en zejgt s
dat't niet nodig was
origineel te sturen.
Of zo'nVeenman x
Abdel-Rahman El-Bacha,
opmerkelijk pianotalent
ij de dood van Ber Hulsing
Pianist Oroz(
ouderwets
virtuoos
U
^rifteater met 'Estafette'
l
Eenmalig concert enerverend
Jazz in
Vredenburg
DIN-
3NSDAG 8 APRIL 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
NSD
doo-
_or W Wielek-Berg
,,Wezijn. als Je geluk hebt. veel mensen
kowte leven die Je tets geven. Er zijn er
Daochts weinigen die Je Iets
pedurzaams meegeven. Tot die
len lnigen behoorde voor mij Ber
Ionising Toen we eens praatten over
(tent verzet en ik zei: „Zou JIJ. wetende
«prear het allemaal op Is uitgelopen.
een nieuwe bezetting weer doen
|3e t Je gedaan hebt? Ikzelf weet het
v 't". antwoordde hij: ..Ach, Ik wil
t laf sterven Omdat het geen
Air«e was. omdat hij het zo
Varrtgrondig meende, werd het voor
j een richtlijn, die mij dwong bij
jfQ-gknilsingen niet steeds het
PrifTiakkeliJkste pad te kiezen. HIJ
jjjjpS nuchter, standvastig en zo
gterTzelfsprekend Integer, dat Je de
en fging had het te vergeten. Deze
strenge karakterstructuur werd
getemperd door gevoel voor humor
en het vermogen om de dingen te
relativeren.
Deze eigenschappen hebben hem
misschien ln de weg gestaan bij het
bereiken van grote bekendheid en
popularleteit. van een zekere roem
waarop hij. gezien zijn vele artistieke
gaven, zeker recht had. Maar roem
was niet het doel waarnaar hij
streefde
Toen hij na de oorlog opdook uit de
ondergrond (hij speelde, vanaf het
eerste uur. een leidende rol ln het
verzet ln de Zaanstreek, vooral bij de
opbouw en uitbouw van de Illegale
pers. met name De Waarheid en het
literaire blad Zaans Oroen, ln de
laatste Jaren als „full time job") werd
hij een van de steunpilaren van het
„OO" („1 Oaat Goed", ironisch
bedoeld), een politiek, consequent
anti-fascistisch cabaret, waartoe
onder anderen Jan Musch en, als
stuwende kracht. Rollen Numan
behoorden. Met dit gezelschap reisde
hij, onder nu onvoorstelbaar barre
omstandigheden, naar alle hoeken en
gaten van het land om, samen met
zijn eerste vrouw Uut, zijn eigen
voortreffelijke cabaretteksten te
zingen. „Van Jou heb lk nooit meer
gehoord" ls een van de eerlijkste en
ontroerendste liedjes die uit
bezetting en verzet zijn
voortgekomen. HIJ was een
na-oorlogse pionier ln dit genre, dat
pas ln de Jaren zestig weer de
belangstelling kreeg die het
verdiende, en het heeft dan ook veel
mensen verbaasd dat Jaap van de
Merwe ln zijn overzicht van het
proletariërslied „QiJ zljt kanalje!
Heeft men ons verweten" de naam
Ber Hulsing niet eens noemde.
De koude oorlog kwam en ln zijn zog
volgde de vrijblijvende show-busines,
drijvend op de afkeer van zeer velen
om zich te verdiepen ln de
consequenties van het verzet en de
gevaren van het nog alom
tegenwoordige fascisme. „QG" *rerd
door lafheid en de tijdgeest
gesmoord.
Ber Hulsing boorde een van zijn
andere talenten aan: hij ging ln de
Journalistiek. En zo kwam hij in het
midden van de Jaren zestig bij Trouw
terecht, eerst als filmrecensent, later
ook als toneelcriticus en schrijver
over cabaret en circus (zijn grote
liefde). Hij voelde zich bij die krant ln
zijn element: hij was blij met Trouw
en Trouw was blij met hem.
door Franz Straatman
Ber Hulsing
De essentie van zijn kritieken was
wederom zijn standvastigheid: hij
was wars van alle modieuze
stromingen, Inclusief de agressieve,
hij liet het walletje bij het schuurtje,
opbouwen lag hem beter dan kapot
trappen.
Hij ls niet jong gestorven. Maar hU
maakte de Indruk zo'n
onverwoestbare kracht te bezitten,
dat we hem tot in lengte van dagen
meenden te mogen behouden. Nu is
het alsof er een boom ls geveld: sterk
en groot en met een volle kroon.
AMSTERDAM Werken van
Bach (Vierde partita) en Schun 7
(Humoreske) speelde de Spaanse
nist Rafael Orozco voor de pi
maar toen spraken zijn handen
voeten) al voortdurend van Alb
en Liszt die daarna aan bod kwa
tijdens zijn zondagavond-reciU
het Concertgebouw.
rolg
Met name in de Rhapsodie Espagfe or
van Liszt leek zijn linkerhand op n
orkaan die uit de vleugelpiano n
zelden te horen orgelend geluid sl1 Ui
tegen een fel zingende recherhan<
zamen raasden de tien vingers i
de gekste grilligheden
ÏSlVA
van
alge
nog
mer,
or Dlrkle Houtman
lane
herVlSTERDAM Een estafette ls een wedloop waarbij de een de ander aflost. De fakkel wordt
heborgegeven en als het einde Is vastgesteld kan de beweging eindeloos doorgaan. Dat ls
""'Jkbaar het uitgangspunt geweest voor de nieuwste produktle van het Orifteater die vrijdag
der de naam „Estafette" ln het Amsterdamse Shalfy Theater in première ging.
darr
•- waakt hij. kleedt zich aan onderwijl verseren of discodansen
de ene sigaret na de andere opste
kend; een mini-estafette.
zoepr een idee van Frits Vogels en ln
oudreS*e van Els Vttn de Nes 10001 d*
lou irs telling van dit mime gezelschap.
C01H onbestemde periode uit het be-
4ez<an van een woongemeenschap die
lcidi metafoor voor de eindeloze gang
win/ de samenleving beschouwd kan
rden. De ene dag lost de andere af;
mens vermenigvuldigt zich en
ft de fakkel door. HU creëert ko-
De ën van zichzelf die met een eigen
neefeglngsidioom een Identiteit pro-
op en te ontdekken,
nod
altlj..Estafette" komt die afwisseling
ls gt alleen ln de beweging tot uiting,
Ik «r ook ln de kleur. voomameUJk
kerkt, aangevuld met de andere regen-
o vet Kanten.
Jeus
Dar»" de voorstelling ls het speelvlak
opv°i°ler verlicht met schijnsel dat
In A nacht doet vermoeden. Op het
«el staan aan weerszijden schuin
Eer#* voren hellende panelen met
gaaJt&flex. Ertussenin staat aan de
wat^terkant een bed met een slapend
„Tons. Als de voorstelling begint ont-
boei
nlni
voof
van
IJle atmosfeer
Naarmate 1ÜJ vordert met dit och
tendritueel worden de Uchten scher
per en de buitengeluiden duidelijker.
Er ontstaat een Ijle atmosfeer, die
van een zomerse zondagochtend. De
dag of het leven kan beginnen. De
man neemt de plaats ln van een ande
re man, die zich links van het toneel
ruggelings voortbeweegt, en ontwik
kelt een eigen bewegingspatroon. Tij
dens de voorstelling zullen de spelers
twee mannen en drie vrouwen
die plaats om beurten innemen.
Ze kiezen zelf het moment, maar een
maal ln de estafette verwikkeld, zUn
ze afhankelijk van de anderen HIJ
weet zich een gevangene terwijl de
overige spelers zich met een eigen
bestaan bezighouden. Alledaagse
dingen als ontbijten, werken, krant
lezen, koffiedrinken, een beetje con-
Tussen de gevangen estafette-loper
en de vrije mensen om hem heen
bestaat eigenlUk geen verschil, om
dat hij de dwangmatigheid van het
dagelijks leven uitbeeldt
In de voorstelling van het Orifteater
wordt die samenhang onvoldoende
uitgewerkt Het mist de onontkoom
baarheid van de estafette. Noch ln de
alledaagse handelingen, noch ln de
persoonUJke ritmepatronen brengt
de dwangmatigheid een beklemming
teweeg. Dat gebeurt slechts één keer
als Prlts Vogels zich als estafette
loper wanhopig uitput terwijl de ove
rige spelers achter de plaats van han
deling ongedwongen koffieteuten. HU
wordt wel opgemerkt maar ln zijn
voo
|k d<
ih£
ütoi
jcxr
id in
ds c
Een beeld uit 'Estafette' van het Grifteater
Spaanse folia ofte wel dwaashek )USj£
oorspronkelijke zestiende-eeu ju
melodie waarop Liszt zUn bewer l m,
baseerde. u en
Orozco uit zich op zeer directe w
zijn aanslag is zeer helder, beslist
intiem van karakter. Gevoel,
weet hU zeker uit te drukken, i
maar vervat ls in virtuositeit Mei
voordracht van het eerste boek
de Iberia suite liet hij horen dat
ietwat rauwe, felle, maar ook die
voelige karakter van de Spa
emotie hem als Spanjaard (uit Co
ba) als gegoten zit Maar verrast j
genoeg wist hij ook het oor te bo
met de piano-vertaling van Pel
ca's sonnet nr. 123 door Liszt
toch veel Intiemer stuk.
Maar met de sentimentaliteit va#. Yf
Duitse romanticus Schumann 1
hij geen voeling te hebben. Hij
de Humoreske met niets ontziend
weid aan en kneep hem in feite d r
Van Bachs partita zullen de beging,"
ten van de ouverture mij lang in
geheugen blijven: zoveel ingehot
trots, zoveel grandeur straalde d
uit Maar daarna volgde een re
van noten die alsof het knikkers
ren neerdaalden op marmeren pla j®le®
Dat deze partita ln feite een suite j
dansen ls met onderscheiden Y~
ters kwam nergens tot uitdrul
Orozco speelde sommige van d
ven delen vrijwel achter elkaar
zuiver naar achteraf bleek als vlnf^'
warmers voor het betere werk h£L
een ouderwets virtuoos die ec ia]
zonder 19de-eeuws vertoon, maar
dern, efficiënt te werk gaat Volj
seizoen staat hij niet genoteerd
de Internationale pianoserie van
certdirectle De Koos, maar zijn
tal ls voldoende om deze pianist z
twee Jaar in de memorie te houi
leels
ma:
opgi
te v
bek
ling?
wanhoop genegeerd. Een opvallende
gebeurtenis ln een veld van lege han
delingen, die elke Intensiviteit
misten.
De beklemming van het eerste ge
deelte bUJft achterwege waardoor het
ontluchtende middengedeelte, een
komische wasbeurt, op zichzelf komt
te staan en niet als reactie op het
voorafgaande beschouwd kan
worden.
■HHHp
Nieuwe boeket*
M ■- t i~ w
ver.
opv
n een onzer redacteuren
j"u^LVERSUM „Het verdwenen water van de Nljl", is de
steram van een documentaire die de KRO vanavond uitzendt.
woot gaat over de geschiedenis van deze Indrukwekkende
__ier en wat er met de enorme watermassa's gedaan kan
den.
door W.H. Wolvekamp
ROTTERDAM Na zijn opmerkelijk debuut hier ter stede in
oktober vorig Jaar, waarbij, zonder voorbereiding, met het
Rotterdams Philharmonisch Orkest een zeer hoog te kwalifi
ceren vertolking van Van Beethovens vierde klavierconcert
plaats vond, heeft de thans 21-jarige Libanese pianist Abdel-
Rahman El-Bacha vrijdagavond in de kleine Doelen een
recital gegeven dat klonk als een klok.
ADVERTENTIE
De grote stad, een publikatle vart a
Nederlands Gesprek Centrum. U deel
ve van Bosch en Keuning te Blboe
waarin het vraagstuk van verpa "eu
ring van het grote stadsmilieu aa «s
orde wordt gesteld. 57 blz. 8 dat
i zei
BIJ uitgeverij de Vuurbaak te Gro me
gen ls een serie verschenen: het i mmm
der van het gewone, door N. van
Deel 2 t/m 5 hebben als titel: Ia
en dood ln het bos, (133 blz. -M)
gulden), Langs en op het water J
blz 19,25). Het wijde veld (157 ft.
19,25) en Wadden, strand en
'(192 blz 25,50).
i Franse maatschappij heeft met
tulp van Nederlandse Ingenieurs
Irrigatieproject opgezet, dat het
*k dorre land van Soedan van wa-
JVrr.oet voorzien. De Fransen graven
"het ogenblik een kanaal met be-
P van een enorme machine een
rt draak die ln staat ls om per
u zo'n vierhonderd meter verder te
^documentaire, die een co-produk-
ls van de BBC Engeland en de
p^O, gaat er voornamelijk over hoe
machine werkt en over het gra
ven liet kanaal. De Invloed van
w kanaal op de vaak primitieve
talking komt pas op de laatste
teats aan bod Ln de documentaire,
lat ls Jammer.
Pt
ibvolking
Gadelen over deze bevolking zijn het
peciaal vandaag
boeiendst Het kanaal brengt een
stukje „westerse beschaving" ln dit
land dat nauwelijks enig contact met
de omringende wereld heeft gehad
Daar woont een volk dat leeft van
runderen ln een uitgestrekt moeras
gebied. waar per Jaar ongeveer vijf
tien miljard liter water door verdam
ping verdwijnt Het is een volk dat
zich beschermt tegen ziektes met be
hulp van koelemest en dat uiterst
argwanend staat tegenover de wes
terse plannen. De komst van het ka
naal betekent tevens de komst van
een autoweg, die het Franse monster
er automatisch even bij maakt Dat
betekent ook de komst van benzine
stations, scholen, dorpen, en een
„cola-cultuur".
De documentaire ls de moeite waard
om er een uurtje voor te gaan zitten,
en ls te zien op Nederland 2 van 22.05
tot 23.00 uur.
Deze pianist heeft het gepresteerd
om op zijn zestiende Jaar prijswin
naar te worden van het Internationa
le Concours Marguerite Long. Met
drie prijzen verliet hij het Conserva
toire waar hij zijn opleiding ontving
bij de beroemde klavlerpaedagoog
Pierre Sancan. Daarna won El-Bacha
ln de zomer van 1978 nog de eerste
prijs ln het befaamde Concours Reine
Elisabeth te Brussel.
Onze hooggespannen verwachtingen
ten opzichte van deze klavieravond,s
deel uitmakende van de Pro Arte
serie, zijn geheel ln vervulling ge
gaan. Het programma dat de concert-
gever ten gehore bracht bestond uit
de sonate In G. op. 78 (D.894) van
Schubert, de uit 1980 daterende cy
clus Gaspard de la Nult van Ravel en
Prokoljews zevende klaviersonate
Een volkomen beheersing van het
klavlerspel en een grote rust waren
kenmerkend voor het optreden van
ADVERTENTIE
I In De Muppet-show ls Dan-
iy Kaye de speciale gast
Ned .2/19.25
I In EO's Tijdsein een verslag
ran de werkzaamheden aan
R,*n dienstencentrum in Oe-
,anda en aandacht voor het
rugdprobleem dat daar is. Er
ijn tachtigduizend wezen, die
'aak op straat zwerven of in
;evangenissen terecht komen.
)e EO wil een actie voor hen
louden. Ned 1/tOJ»
n% In Brandpunt een reportage
>ver kanker ais beroepsziekte,
•n een reportage uit Amerika
»ver de opleving van de koude
>orlog.De (eigen) filmploeg
lam in Califomië oefeningen
Atfsn het leger in Woestijnge
rechten op.
Ned. 2J21M
8 In Beeldspraak van de NOS
_«en film over de Antwerpse
""lunstcnaar Panamarenko, die
n de Jaren zestig opzien baar-
Ie met allerlei ludieke nitvin-
lingen en acties.
Ned. 1/22.15
8 In Wo sind sie geblieben
was ha ben sie errelcht? komen
ledendaagse APO-woordvoer-
lers aan het woord, mensen
lie van 1966 tot 1970 actief
waren binnen de Ausser-parie-
nrntarischen Opposition
waarvan Rudi Dutschke de
woordvoerder was.
Dtsl. 2/21.20
El-Bacha. Dit bleek al direct bij de
weergave van 8chuberts sonate. Op
het eerste gezicht niet een van de
aantrekkelijkste werken, die deze
componist voor het klavier schreef.
Beheersing en rust
Maar de pianist wist tot een optimale
uitbeelding te komen van de vele
muzikale schoonheden die toch ln dit
werk verborgen liggen.
Ravels driedelige compositie genoot
een technisch volmaakte uitvoering.
El-Bacha toonde zich hier een mees
ter in het scheppen van sfeer. De
kleurenpracht van Ondine werd voor
treffelijk verwezenlijkt. Het daarop
aansluitende „Le Gibet" doet lugu
ber aan. Het geeft een uitbeelding
van een door avondzon verlicht gal
genveld, waarbij een steeds herhaal
de toon. omgeven door fantasierijke
akkoorden, een sterk deprimerend
beeld oproept. De klankdifferentiatie
die El-Bacha hier aanbracht was vrij-'
wel onbeperkt. Het laatste deel, Scar-
bo, geeft een uitdrukking aan angst
dromen. De technisch moeilijkheden
liggen hier als het ware opgestapeld,
evenals trouwens ln de na de pauze
gespeelde zevende sonate van Pro
kof Jew.
El-Bacha's wonderbaarlijk tech
nisch kunnen en zijn groot muzikaal
uitbeeldingsvermogen wettigen het
vermoeden, dat deze jonge Libanees
eens (zoal niet reeds) tot de zeer gro
ten ln de wereld van de pianisten
moet worden gerekend.
lepi
door Willem Schrama
DEN HAAG Zijn nogal on
stuimige laatste elpee „Glass
houses" mag dan door meni
geen met gemengde gevoe
lens zijn ontvangen, het een
malige Nederlandse concert
dat Billy Joel afgelopen vrij
dag in het Haagse Congresge
bouw gaf, was zonder twijfel
het meest enerverende tot nu
toe. De gepolijste, maar stevi
ge rock and roll op „Glass
houses" blijkt een aansteke
lijk onderdeel van zijn live-
optredens te zijn geworden. I
Hoewel zijn wijze van presenteren
nog steeds een aandoenlijke aangele
genheid blijft, biedt zijn nieuwe re
pertoire hem meer dan voorheen de
mogelijkheden om bij tijd en wijle de
pianokruk te verlaten en zich als een foon schroomde hij vrijdag zelfs niet
.<t
iJv-
Billy Joel
clown over het podium te begeven.
Met behulp van een draadloze micro-
om ln vliegende vaart de balusti
van het chique Haagse muziekp^
te beklimmen en aldaar zijn gezf
voort te zetten. Het blijft allen
nauwkeurig getimed, maar toch
ven dit soort bevliegingen eindrfr
eens de nodige dynamiek aan zijrf1
voor kort nogal droge optredens.)5
Wat niet wil zeggen dat het hier r"»
promotieconcert ten behoeve l7'
zijn nieuwste plaatprodukt bef
Geheel tegen de verwachting ln[
den Joel en zijn oude vertrouj^
vijfmans-band twee uur lang
evenwichtig opgebouwd program
waarin het beste van zijn werk
samengevoegd. Een programma
waarin zijn indrukwekkende muz
liteit als vocalist, pianist en cod
nist gestalte kreeg ln een opmerkJ
uitgebalanceerd geluld, dat als
ouds weer grotendeels werd gedr»
door klassedrummer Liberty De \n
en de multi-instrumentalist Rl(_
Cannata, voor wie het publiek P
extra applausje over had. f
IU2
door Rud Niemans
Utrecht In muziekcentrum
V reden burg peelden afgelo
pen weekend de sextetten
van Art Blakey en McCoy Ty
ner een goedbezocht dubbel
concert dat nog maar nauwe
lijks refereerde aan beider
roemrucht verleden.
B lake vs Jazz messengers worden1 na
de uittocht van de laatste, echt*
krachtpatsers al sinds jaar en dag
bevolkt door Jongere reeruten, die
gedisciplineerd de vertrouwde mu
ziek van hun baas mededelen aan
nieuwe luis tergenera ties En sinds
Blakey ln december 78 met Olllespie
in deze zaal mocht proefdraaien, is
daaraan vrijwel niets veranderd. De
tenorist van toen, David Schnitter.
heette nu Bill Pierce, de bassist Den
nis Irwin bleek nu nogal zwak te zijn
geémplaceerd door Charles F am
brough. van Tyners groep overge
nomen.
Prestatie-dwang
Na een frisse start met een tweetal
Wayne Shorter-thema's zakte de
groep vla een naïeve, als los zand aan
elkaar hangende Oershwin-medley
weg naar een bedenkelijk niveau
waarin Kansas City-altist Bobby
'Watsor. zich nog het meest onder
scheidde. al was het niet op de Juiste
manier. Watsons toon is van gegalva
niseerd staal, hij rispt er een beetje k
la Booker Ervln als een sirene een
aantal beperkte Ideeën mee op. in een
wat opgeklopte uitbundigheid, die de
blanke flegmaticus Valerie Ponoma-
rew op trompet totaal vreemd is en
wel zal blijven.
De breedgeschouderde planoreus
McCoy Tyner was heel wat minder
vaak als Blakey ln ons land te zien en
te horen. In 1963 maakte ik hem van
zeer nabij mee, toen hij deel uitmaak
te van het bijna legendarische kwar
tet van John Coltrane. Tyner verliet
Trane ln 1965, begon eigen groepen te
lelden, maakte platen voor Impulse
en Blue Note. Hij meed de elektronl-
ka evenals de lokroep van de har
drock en legde toen het even heel
somber werd. zelfs een dagelijkse
hand om het stuur van een taxi. In
1972 was Tyner er weer. met een Mi-
lestonecontract, vol ambities. Een re
censent beschreef de sprongen van de
planoleeuw: „HIJ daagt de power van
het Instrument uit. zijn linkerhand
perfectioneert de kunst van blokak-
koorden die we van Red Garland het
eerst hoorden.". Nou Ja
Maar hoe verder de Jaren als Coltra-
nes lijfpianist geschiedenis worden,
des te sterker de twijfels worden over
Tyners ware artistieke drijfveren. De
eigen composities van de pianist ver
raden een zucht naar een soort on
heilszwangere neo-romantiek, vol
monumentale klankbouwsels, met
exotische melodieën en poëtische na
men (Nebula, Desert Cry enz.), die
steeds meer op elkaar gaan lijken.
Tyners septet bleek een nogal over
donderende prestatie-fabriek met
een melodische frontlinie waarin de
violist aan een draad, John Blake,
nogal opviel. Er zat een prima drum-
mertje, George Johnson, die te veel
cymbals tegelijk liet ruisen, er stond
de rietblazer Joe Ford, die V0°m4^5J
lijk sopraan blies en Ja, er wal
blikvanger Guilhermo Franco,T
met een collectie trom-, ritsel-f
rammelwerk in de weer was.
ADVERTENTIE
