Meedoen met het kapitaal? ÜjiLfi De tekening van een lezer Portugal. Trouw Commentaar ssa v, POLITIEK "DA wil minder stijging arief voor bus en trein Het is pasen achter zijn oren j na Biedt verrassend veel. En veel verrassends. stuur 'n brief uw kind ATERDAG 5 APRIL 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET dt in van Ironii nstel /ijl de werkloosheid onder linen afneemt, groeit het per- Jitage werkloze vrouwen. Vooral isjes die pas van school zijn |dervinden hoe moeilijk het is i geschikte baan te vinden. Ier de vrouwelijke schoolverla- zijn de meisjes die van een re huishoudschool af komen meest de dupe van de jeugd- -kloosheid. En als we nog een. verder zouden gaan bij het iporen van risicogroepen, zou- we waarschijnlijk uitkomen bij meisjes die behoren tot één van etnische minderheden. eze week is minister Albeda op t televisiescherm verschenen om werkloze schoolverlaters van de ishoudschool te vertellen wat de rzaak van hun ongeluk was: ze dden waarschijnlijk de verkeer- vorm van voortgezet onderwijs kozen. Met een diploma van een chnische school zouden zij ge- ikkelijker een baan hebben ge- nden. En hoewel een mavo-, n vo- of vwo-diploma ook geen flli rantie op een goede baan ople- rt, met een dergelijk papiertje uden zij ook steviger in hun 'poenen hebben gestaan. - u* eerst s Jan jrgesl rdt nstei valitei inen artistii dens itge emie ol ithogr dei Am! ar aanL, ironin tot nmidd keerd gekozen dus. Zou de cJnister van sociale zaken niet we- dat de lagere huishoudschool een grote groep meisjes de redplank was? Dat er na het 'erbiddellijke oordeel van het •fd van de lagere school en de stigenadige uitslag van de school- ts geen andere uitweg was dan huishoudschool? n itste r Veel meisjes verlaten de huishoud school zonder diploma en staan daarna helemaal met lege handen. Maar ook degenen die de eind streep wel halen worden door de arbeidsbureaus niet zelden be schouw als ongeschoold. Daar sta je dan, na tien jaar leer plicht. Met een beroepsopleiding achter de rug voor een kantoor- of winkelbaan of voor een functie in de verzorgende sector. Je krijgt te horen dat ze toch liever iemand met mavo nemen. Of iemand die helemaal geen opleiding heeft af gemaakt en dus minder eisen stelt. Verkeerd gekozen, zei de minister. Alsof het zo makkelijk is voor een meisje om zich aan te melden bij een technische school die voor 99 procent wordt bevolkt door jon gens. Alsof zij het kunnen helpen dat ons onderwijssysteem aparte meisjesscholen in stand houdt die alleen al door hun naam discrimi nerend zijn. Voor de huishoudscholen die met man en macht proberen deze groep leerlingen een goede oplei ding te geven was de opmerking van Albeda weinig bemoedigend. Voor de leerlingen en hun ouders was het een klap in het gezicht. Misschien zou het beter zijn als Albeda eens met zijn collega Pais ging praten over een snellere inte gratie van de verschillende vormen van lager beroepsonderwijs. Dan zou de kans op een foutieve keus in ieder geval iets minder groot worden. DEN HAAG Het was de vice-voorzitter van het toenmalige NW, Adri de Boon die in november 1972 zich het praktisch inzicht van een Engels spreekwoord tot het zijne maakte, namelijk, dat als je een tegenstander niet kunt verslaan, het nog altijd verstandiger is zich dan maar bij hem te voegen: you can't beat them, join them". „Het moge weliswaar een miezerig kabinet zijn, zo liet hij zich ontval len, maar we hebben toch maar mooi zaken met ze gedaan." En daarmee verdedigde hij het enige, ooit bereik te centraal akkoord tussen overheid, werkgevers- en werknemersorganisa ties. Vanzelfsprekend bleek dit praktisch Inzicht echter allerminst. Want welis waar was het centraal akkoord een feit geworden, maar de prijs die voor dit meedoen werd betaald loog er ook niet om. Met terugwerkende kracht had het akkoord eerder al de kop gekost van het kabinet-Bleshevel en de uiteindelijke totstandkoming le verde ook nog eens het scherpste conflict op ln het NW van de naoor logse Jaren. Harry ter Heide trad af als voorzitter, een vakbeweging ach terlatend, die moest kiezen tussen zijn aanpak van het meedoen om kleine stappen voorwaarts te kunnen doen of de zoveel radicalere aanpak van Arte O roe nevelt door Willem Breed veld De vraag .meedoen of niet meedoen" had een einde gemaakt aan een perio de, waarin onder meer als gevolg van de gestage welvaartsgroei alle tegenstellingen ln de samenleving overbrugd leken. Het werd een strijd vraag, die de Jaren erna ook de PvdA diepgaand zou bezighouden. Er wer den moeizame en vaak ook trauma tisch aandoende congressen en par tijraden besteed aan de vraag hoe en onder welke voorwaarden de PvdA mee zou mogen doen aan een „bur gerlijke" regering. Er wenkte weer het perspectief van een progressieve meerderheid en met het zicht daarop verwachtte men meer heil van maat schappelijke actie, dan van het ver- moelende meedoen ln parlement of regering. Eigen vorm Tekeningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859, 1000 AW, Amsterdam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. lc<n Valorize parlementsredactie rande!*01 HAAG Het CDA heeft de grootst mogelijke moeite ling zHet een tariefstijging van zeven procent bij het openbaar ieg 2oervoer. Minister Tuijnman van verkeer en waterstaat heeft van T verhoging per 1 oktober van dit Jaar aangekondigd. Oul :i en g woordvoerder van het CDA, Cor- e met Issen, meent dat er in het geval kkes i streek- en stadsvervoer nog wel in dat t te zeggen valt voor een verhoging een zeven procent maar dat het voor gril trein ln iedere geval te hoog Is. Hij /erf, i^kt er eerder aan die prijzen net vorig Jaar te verhogen met 5,5 cent. prijsstijging van een procent voor dieselolie betekent namelijk een mil joen meer kosten bij het busvervoer. Maar bij de spoorwegen is sprake van een veel geringer energieverbruik. 'VOG betreurt het dat de minister kiest i dat r een verhoging van zeven pro- ït gev it. terwijl de kosten van levenson- hem boud zes procent bedragen. Cor- t van ssen vindt dat de reiziger ln ver- n van 'd met loonmaatregel al pijn ge- j die i 8 ln de portemonnee zal hebben, 'oor z rong i de loonmaatregel er door Is, moet lizekin de prijsstijgingen zo veel moge- metJ ln de hand houden. De overheid sterd: rop." de v< iële it zien het feit dat dieselolie het >reid; ïlopen jaar met veertig procent ln ken vfs is gestegen, zal de minister ech- ier. v argumenten in handen hebben die Is en k genoeg zijn om voor de bus een hij a sstijging voor te stellen die zeven t tekjcent zal moeten bedragen. Een gest€ s gaf Bovendien betaalt men voor een treinkaartje altijd nog verhoudings gewijs veel meer dan voor een bus kaartje. Vandaar dat ik het liefst een verschillend percentage wil zien tus sen de prijsstijging voor stads- en streekvervoer en die voor de spoorwe gen," aldus Cornelissen. Het gebruik van de trein trekt de laatste tijd weer fors aan. „Zoiets moet je natuurlijk niet ontmoedigen. De winst die men haalt uit dat grote re verbruik van de trein kan men aanwenden om een deel van de kos tenstijging op te vangen. Bovendien verklein Je zo het gat dat tussen de beide vervoerssoorten zit," meent hij. De fractie van het CDA wil na het paasrecès een Kamerdebat over de prijsstijgingen aan de hand van een brief die men van de minister ver langt over deze zaak. Tegen die achtergrond is het dezer dagen verschenen boek over de soda lis tiesche leider Pleter Jelles Troel stra zeker de moeite waard. In dit boek (Troelstra en het model van de nieuwe staat. Van Oorcum-Assen, prijs 45 gulden) schetsen de schrij vers Ernest Hueting, Frits de Jong en Rob Nelj een belangwekkend aspect van de socialistische voorman, name lijk zijn afwijkende Inzichten over het meedoen aan het .kapitalistische" parlementaire systeem. Troelstra stond een socialisme voor ogen met een eigen vorm van demo cratie, waarin de organisatie van het bedrijfsleven onder controle en ten behoeve van de volksgemeenschap zou plaats vinden. Naast het parle mentaire achtte Troelstra daarvoor een economisch parlement, een „ar beidersraad" noodzakelijk, waarin de vakbeweging een doorslaggevende Invloed zou uitoefenen. Uiteraard zou ook de Industrie ln deze opzet worden gesocialiseerd. Belangrijk Is dat Troelstra de uitwer king van deze plannen pas oppurtuun achtte, nadat het proletariaat de macht had genomen, zolang dat niet het geval was stond de socialistische leider uiterst sceptisch tegenover het meedoen. Het is precies die voorwaarde, waar door Troelstra met zijn plannen een roepende ln de woestijn bleek binnen de arbeidersbeweging. Zijn partijge noten gaven er de voorkeur aan bin nen de bestaande machtsorganen de handen uit de mouwen te steken en daarvoor waren zijn plannen te revo lutionair. Op een congres van de socialistische Tweede Internationale vroeg de Oos tenrijkse socialistische leider Victor Adler zich zelfs af: ..Maar Troelstra. anders bent u altijd zo n verstandig .mens, bent u nu gek geworden?" De noodzaak van het compromis werd later nog eens extra onderstreept door de economische crisis en de op komst van het fascisme en ln de Jaren na de oorlog leek de oorspronkelijke strijdvraag al helemaal geen pro bleem meer, Troelstra's arbeiders raad of economisch parlement werd Ingeruild voor de Sociaal Economi sche Raad. De klassestrijd werd Inge ruild voor coöperatie en harmonie en de revolutie die Troelstra nog binnen handbereik achtte leek verder weg dan ooit Eerst de laatste Jaren begin nen socialisten zich weer ln volle ernst af te vragen of het meedoen Inderdaad wel zo lonend ls. Troelstra, houtsnede van J. Otters niet de heersende zijn bij het alge meen kiesrecht? Troelstra bleek zelfs zo optimistisch gestemd over het meedoen, dat hij ln 1913 serieus overwoog toe te treden tot een regering met de liberalen. De SDAP had bij de verkiezingen forse winst geboekt en de liberalen zagen er wel wat ln de christen-democraten, die voor het eerst geen meerderheid hadden ln het parlement, buitenspel te zetten. Het beroemde Zwolse con gres van 1914 beteugelde echter Troelstra's optimisme Het congres bevestigde nog eens het toenmalige gedachtengoed van de socialisten, dat slechts vanuit een „dwangposi tie" deelname aan een burgerregering geoorloofd was. Vergist Kort na de eerste wereldoorlog was de revolutionair Troelstra echter weer aan het woord. Rotterdamse ar beiders toesprekend riep hij uit: „De arbeidersklasse ln Nederland grijpt thans de macht" Later moest Troel stra erkennen dat hij zich ln de machtsverhoudingen had vergist en nog weer later, ln zijn gedenkschrift, ging hij een stapje verder: niet ln de machtsverhoudingen, maar ln de on vermijdelijkheid van de revolutie had hij zich vergist. Anders dan zijn par tijgenoten Bongers, Vliegen, Wlbaut, Van Kol en anderen kon Troelstra zich maar moeilijk bij de gang van zaken neerleggen. Haarscherp ZIEHIER DE" NIEUWE VAKA-Hflfltf. Hy «Mr/t: Wie van de kerk komt, wect't Besr Uit welkt hoek ut wind war it: Het fascinerende van het boek van Hueting ca. Is dat het haarscherp analyseert dat eigenlijk ook Troelstra het probleem nooit echt heeft opge lost Zoals de schrijvers constateren: zijn praktische zin dwong hem naar rechts, zijn revolutionaire zin geheel naar links. In feite koos Troelstra daarmee niet voor de middenweg maar voor de rechterzijde. In de beginjaren van de eeuwwisse ling bracht dit praktisch inzicht Troelstra er toe te IJveren voor de Invoering van het algemeen kies recht. Want eerst „als de wetgevende lichamen uit het directe kiesrecht voortkomen, dan en slechts dan zult SU den staat kunnen dwingen zijn plicht Jegens u te vervullen." zo hield hij zijn gehoor voor. Troelstra was ook nuchter genoeg om vast te stel len, dat het parlement leek te werken, althans voor de heersende klasse en waarom zou de onderliggende klasse HU was teleurgesteld over de resulta ten van de algemene verkiezingen en bekritiseerde scherp de waarde van het op grond van dit systeem samen gestelde parlement, onder meer om dat zo'n parlement „geen afspiege ling zou zijn van de anti-kapitalisti sche gevoelens van het volk." HU sprak honend over het.amorfe" kies recht Zelfs de resultaten die het parlement ln de eerste Jaren na de eerste wereld oorlog vermocht te boeken maakten op Troelstra een weinig overtuigende Indruk. Na Jaren van strijd was er een veertigurige werkweek gekomen en waren er ook aanzetten voor sociale wetgeving Troelstra zette de zaak echter op zUn kop met zUn conclusie dat wat er nu nog aan onmiddellijk hervormingswerk te doen viel, zo wei nig was, dat het te nauwernood ln staat ls een program van burgerlijke en socialistische partijen te vullen. Troelstra meende daarom dat hervor mingen geen zin meer hadden en dat de tijd nu rijp was voor een vervan ging van het kapitalisme door het socialisme. Het parlement zou niet ln staat zUn de arbeidersklasse op te voeden, noch tevreden te stellen. De machine loopt wel, maar met horten en stoten en met onnodige krachts verspilling. Een werkeUJke wederge boorte van het parlement ls slechts te verwachten onder proletarische heer schappij Waarschuwing Alles bU elkaar ls het een doorlopen de waarschuwing van Troelstra aan zijn partijgenoten om niet mee te doen op straffe van het uitblussen van de revolutionaire lamp. HIJ be speurde zelfs tekenen van verval van het proletariaat zelve, „dat zich ln verzet tegen de neerdrukkende strek king van het kapitalisme genood zaakt zag zUn onmiddellijke materië le groepsbelangen meer op de voor grond te plaatsen dan voor het tot stand komen van een geest van brede solidariteit gewenst ware." Troelstra heeft dit pleit bij zUn par tijgenoten verloren onder meer op grond van het nuchtere besef „dat als de meerderheid van de bevolking niet achter de omwenteling staat, de poli tieke macht niet veroverd kan wor den. Het geeft de arbeiders anders de machtspositie van een eendagsvlieg." zoals Schaper het Jtemachtig onder woorden bracht Anders gezegd: Troelstra s partijge noten waren heel wat minder opti mistisch over de kansen op een echte socialistische meerderheid. Wel of niet meedoen zal altijd wel een probleem bUJven ln de politiek, om dat de Idealen meestal veraf staan van de dagelijkse praktijk. Troelstra heeft die spanning maximaal willen opvoeren. Te ver naar het oordeel van zijn partijgenoten. VUftlg Jaar na zijn dood staat de PvdA voor het zelfde probleem: namelijk te zorgen voor genoeg spanning tussen Ideaal en werkeUJkheid om genoeg daadkracht te kunnen ontplooien en anderzijds te voorkomen dat de spanning ook weer niet te hoog oploopt, omdat anders de neiging tot afhaken gaat overheersen. En niet meedoen betekent ln feite het isolement. ADVERTENTIE Lissabon v.a. 735- Madeira v.a. 880.- Algarve v.a. 670.- Inlichtingen bij uw reisbureau. Hap AIR PORTUGAL Portugees Nat Verkeersbureau Keizersgracht 534 1017 EK AMSTERDAM iel. 020-22 00 97 Welzijnsstichting Surinamers wil rem op komst landgenoten UTRECHT (ANP) De landelijke federatie van Welzijnsstlchtlngen voor Surinamers in Nederland is vooi een beperking van de komst van landgenoten naar Nederland. Daar toe zouden de verdragen tussen de belde landen over het staatsburger schap en het vrije verkeer moeten worden herzien, aldus de stichting. Er kan volgens de stichting een uitzon dering worden gemaakt als er sprake ls van gezinshereniging of als er een medische behandeling moet worden ondergaan die ln 8uriname niet kan plaatsvinden. Jorda 'eergJ Lrdeeq le vitf ind. tuut P traatu Aan de zegswijzen te zien die onze taal rijk is, zou je denken dat Pasen het feest bij uitstek voor Iedere Nederlander ls. Over Kerst bij voorbeeld bestaat bU ons weten maar één spreekwoord (een groene Kerstmis maakt een witte Pasen, en omgekeerd: een witte Kerstmisenzovoort), maar er zUn er verschillende die met Pasen te maken hebben, de meeste nog overbekend ook. De schoolkrant van de Amster damse Prof. v.d. Leeuw-mavo heeft er een paar opgeschreven. Een uitzondering, want de mees te schoolkranten besteden pas aandacht aan de diverse feesten als ze eenmaal achter de rug zijn. Alleen deze schoolkrant èn die van de bij elkaar horende basis school Livingstone en kleuter school De Kraal ln Oouda heb ben er nu al „Iets aan gedaan": de laatste heeft er zelfs zo goed als de hele schoolkrant aan gewUd. Eerst de spreekwoorden: ZUn handen ln onschuld wassen. Vandaag hosanna, morgen kruist Hem. Als Pasen en Pinksteren op één dag vallen. Beloken Pasen (dat ls de zondag na Pasen). Iets minder bekend of niet hele maal correct zijn de volgende: Zijn Pasen houden (omstreeks Pasen ter communie gaan en biechten, ook wel: zUn Pasen halen). Als Pasen op Goede Vrijdag valt Volgens Van Dale ls de officiële uitdrukking: als Pasen op een vrijdag valt, wat op hetzelfde Juct\At VJ \jj \JJ Grote blijdschapI Se Beer is opgestaan)11 neerkomt als wanneer Pasen en Pinksteren op één dag vallen, dus nooit Een groene Pasen. Die uitdruk king bestaat niet maar ls waar schijnlijk afgeleid van de „groene Kerstmis". We hebben er nog een paar bU gevonden: Het ls Pasen en Pinksteren MJ hem, wat betekent dat Iemand gelukkig ls en dat de zaken uit stekend marcheren. Als hij lacht Is het Pasen achter zijn oren. Dat wordt gezegd van Iemand bij wie er bij hoge uitzon dering een lachje af kan. Op het thema van de Goudse schoolkrant (Pasen nieuw le ven) gaan de vierdeklassers na der in. Deze vraag ls hun voorge- Judlth nit de tweede klas van de Livingstonesebool maakte deae tekening, maar eigenlijk niet he lemaal alleen. Eunice tekende de vroawen die bet graf open vin- hebben we hier bijgeplakt duidelijk te laten alen waar dat op straat staat te legd: nieuw leven waar denk Je dan aan? Een paar antwoorden. Geen oorlog meer zodat we rustig kunnen leven. Dat kinderen die geen eten hebben eten krijgen. Als Je met een nieuw leven begint probeer Je heel aardig te doen en geen ruzie te maken. Een baby die geboren wordt begint ook een nieuw leven. En een huwelijk (twee mensen) die beginnen sa men ook een nieuw leven. Als Je aan nieuw leven denkt, dan denk Je aan lente. Als er een diertje op aarde komt Als alle kinderen niet meer hoefe hongerlijden, dus niet «dj. Twee kinderen leggen rei band met Pasen, en één heeft nog een beetje verder gedacht Je denkt ook aan een nieuwe aarde vol leven. De kinderen uit de tweede klas van „Livingstone" tekenden het hele paasverhaal, beginnend bU de Intocht ln Jeruzalem en eindi gend bij de opstanding De laat ste tekening drukken we hierbU BU een overval op het hoofdbu reau van de christeUJk sociaal democratische partij van Haïti raakte de oprichter van deze par tij, 8ylvlo Claude, gewond en werd vervolgens gearresteerd. TUdens zUn gevangenschap zou hU opnieuw zUn mishandeld; al eerder ln hetzelfde Jaar werd hU tijdens een eerste periode van hechtenis gemarteld. 8yMo Claude werd voor het eerst ln februari 1979 gearresteerd toen hU kandidaat stond voor de wet tige verkiezingen als tegenkandi daat van mevrouw Max Adolphe, het hoofd van de politie. Later heeft hU verklaard dat men hem na de arrestatie slaag toediende en electroehocks op de voetzolen. Daarna werd WJ naar Columbia gedeporteerd. Vorig voorjaar keerde WJ terug naar Haïti en richtte de Parti Démocrate Soci al Chrétien d'Haiti op. Op 29 au gustus vorig Jaar werd toen het hoofdbureau van de partij over vallen, waarbij een politieman de heer Claude ln de hand schoot Claude onsnap te door een raam en vluchtte naar een radiosta tion. Directeur Oérard Résll stond hem toe voor de radio een verklaring af te leggen over de boycot van zUn partij en zijn eer ste arrestatie ln februari. Later op dezelfde dag werden Claude en Résll belden gearresteerd. De laatste werd na korte tijd vrijge laten en gedwongen een veront schuldiging te publiceren voor het feit dat WJ 8ylvlo Claude had toegestaan „de openbare orde te verstoren". Aangenomen wordt dat Sylvlo Claude gevangen ge houden wordt ln Fort Dlmanche. een gevangenis waarvan bekend ls dat daar vóór 1977 enkele hon derden politieke gevangenen ge storven zUn. Volgens Amnesty werd Claude gearresteerd en zUn partij verboden omdat WJ zoveel aanhangers had. Beleefde brieven het liefst ln het Frans met het verzoek oen de onmiddellijke vrijlating van Sylvlo Claude kunnen gestuurd worden aan: 8on Excellence Je- anClaude Duvalier, Président k Vie Port-au-Prince. Haïti. En nog maar eens ten overvloede: voorbeelden voor correcte brie ven ln vier talen zUn te vinden ln de brochure „Uw brief helpt een politieke gevangene", verkrijg baar bij Amnesty-Nederland. Derde Hugo de O motstraat 7. Amsterdam. Al 22 Jaar verandert Cor Wltsche nu al ln Plpo, van tijd tot tijd dan. BUna een mensenleven vindt WJ zelf, ln elk geval zo lang dat Je mensen en voorvallen gaat vergeten. In Televtzler vertelt WJ over zo'n vergeetachtigheid: „Laatst kwam lk ln de stad een Jonge vrouw tegen. Ze groet me en zegt: u kent me niet meer, hé? Ik had Inderdaad geen Idee Ik ben uw kind. zegt ze. Dt denk: wat krijgen we nou? Petra! roept ze, dochter van Plpo en Mammaloe' Verdraaid, lk herkende haar opeens. Ze was Inmiddels achter ln de twintig. Afgestudeerd. Ne derlands. geloof lk". door Fctzr Pijhun n Schrijflust De kat ligt rustig bij de haard te spinnen. Na twaalven wordt er zelden nog gebeld. Nu zou ik een sonnet moeten beginnen, te lang al heb ik het uitgesteld, er schiet me zo half een regel te binnen. De kat moet eruit, met alle geweld. Nog geen sekonde zit ik welgeteld of dat beest wil toch maar weer naar binnen. Ik ben neuroticus van formaat, vooral wanneer ik schrijf. Maar heeft dat beest het ook nog te kwaad, het voorjaar in haar lijf, zodat ze van liefde gaat zingen, dan moet ik mijn lusten bedwingen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5