unstig perspectief
oor handwerkzaken
]delchemie wint zilver uit afval
Huizen extra duur
door onnodig heien
Plan Gasunie voor
gaswinning uit kolen
Wegenbouwer vraagt
faillissement aan
Export mosselen naar
Frankrijk in het slop
jor toenemende vrije tijd
merika sticht
xportcentra
s&s Oost-Duitsland bouwt schip
Van Gelder wil Wormer niet
openhouden
Seizoen toch bijzonder goed
hots bedrijf wil
G gaan verwerken
Werk voor 450 mensen in Eemshaven
Onderhandelingen
over cacao-prijs
volkomen mislukt
Aan iedereen die een ziektekosten
verzekering met een uitsluiting
van bepaalde ziekten of gebreken
heeft.
J
£ss'.
p
Iter dag 5 april 1980
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET
29
in onze redactie economie
JN HAAG Nu de mensen door kortere werkweken meer vrije tijd krijgen, hebben ze meer
imte om wat creatiefs met hun handen te doen. Ook de vertraagde economische groei kan
n stimulans zijn om meer zelf te doen. Winkels die garen, wol of lappen textiel verkopen,
nnen daarvan profiteren. De vooruitzichten op een grotere omzet zijn ondanks een zekere
tpiatie de laatste twee jaar gunstig, meent het Economisch Instituut voor het midden- en
linbedrijf in de brochure „creatief met textiel".
aantal mensen (meest vrouwen)
zelf kleren maakt ls niet gering,
we naar de omzetcijfers kijken ln
.creatieve textielsector". Totaal
er vorig jaar voor 800 850
n gulden om in deze branche
ïrvan 450 500 miljoen in kle-
gstoffen, die de grondstof vormen
ir zelfgemaakte Jurken of blouses,
garens, wol, handwerkpakket-
foumituren, weefgetouwen, spin
wielen etc. werd vorig Jaar zo'n 350
joen gulden besteed. Tellen we
r nog de verkoop van naalmachi-
bij op. dan ligt het totale omzet-
er dicht tegen het miljard, aldus
EIM-brochure.
zichzelf is dat een niet gering
Irag, maar de verkoop moet door
groot aantal zaken gedeeld wor-
i. Voor de ƒ350 miljoen aan wol,
ens, handwerkpakketten en aan-
wante artekelen zijn er 700 tot
winkels, waarbij dan nog de
nttekening past dat ook gemengde
LSHINGTON (AP) Amerika wil
Dr de stichting van een aantal ex-
rt-handelscentra, de export van
inere bedrijven sterk gaan bevor-
en. Dit wordt meegedeeld door de
nerikaanse minister van Handel,
heer M. Klutznick.
chts 20.000 van de 250.000 Ameri-
anse kleinere firma's doen iets aan
K>rt. Dat aantal zou met behulp
n dergelijke handelscentra, zeker
■tig procent kunnen stijgen.
bnrikj
textielzaken en de Hema dit type
goederen verkopen. De 500 miljoen
omzet van textiele lappen is voor de
helft in handen van ongeveer 500 stof-
fenspeciaalzaken en voor de andere
helft van marktkooplui.
Variatie
Zowel aan de kant van de handel als
aan de zijde van de consumenten van
creatief textiel bestaat een grote vari
atie, blijkt uit de brochure. Het EIM
onderscheidt ruwweg drie groepen
consumenten:
De creatieve amateurs, mensen die
min of meer regelmatig breinaald of
borduurnaald hanteren. Ze zijn in
doorsnee 35-50 Jaar oud, maar de aan-
vangsleeftijd daalt.
De serieuze hobbyisten. Naast de
fanatieke breiers en hakers zijn dat
alternatievelingen die weven, spin
nen of kantklossen.
De semi-professionele beoefenaars
van creatieve handvaardigheid. Een
kleine maar mogelijk groeiende
groep. De produkten worden vaak via
exclusieve winkels aan particulieren
verkocht
Naast de genoemde drie groepen ls er
nog de „institutionele markt, voorna
melijk gevormd door het onderwijs
en de gezondheidszorg. Wat de varia
tie bij de winkels betreft, onder de 700
A 1000 handwerkzaken zijn er onge
veer 300 die werken vla het franchise-
systeem: de stijl en het assortiment
van de overigens zelfstandige winkel
wordt bepaald door een grotere orga
nisatie, die veelal ook de goederen
levert. Er zijn drie franchlse-ketens,
alle uit Frankrijk afkomstig: Phildar,
3-Suisses en Pinquin.
Behalve de stoffenspeciaalzaken,
textielwarenhuizen en de al genoem
de Hema's zijn er vele zeer kleine
zaakjes, die vroeger vaak door oudere
dames werden gedreven maar nu me
nigmaal door Jongere vrouwen die de
winkel al of niet in samenwerking
met een vriendin runnen. Veel van
deze zaken hebben zuiver econo
misch gezien geen bestaansrecht
maar dankzij het feit dat de echtge
noot door middel van een volledige
baan al een inkomen thuis brengt, is
de extra bron van Inkomsten voor de
vrouw toch aantrekkelijk. Een niet
gering deel van deze vrouwen heeft
de winkel als hobby. Vanuit de bran- - m
te komen.
In tegenstelling tot Nederland, waar de regering niet (meer) bereid
Dit type winkel moet het hebben van de scheepsbouw te steunen, wordt in Oost-Duitsland zoveel
de zeer persoonlijke inbreng van de financiële steun verleend, dat dit land gemakkelijk kan „concurre-
winkelier, wat gezien het hobby-ka- ren" op de scheepsbouwmarkt.
rakter ook enigszins voor de hand
ügt. De bedrijfskosten mogen niet Op de foto: de bouw van een containerschip van 22.000 ton op de
hoog zijn. Daarom vinden we de klei- Mathias Thesen-werf.
ne handwerkzaken soms in wat ver
vallen straten aan de rand van het
centrum. Soms treffen we de hand
werkwinkel ook aan op pittoreske
punten, bij de oude dorpskerk, bij
voorbeeld of aan het marktplein.
Maar die vestigingen zullen wel niet
als hobby maar puur commercieel
worden gedreven.
.handelscentra zouden moeten,
Sn opgezet naar Japans voor-
Ze moeten, aldus Klutznick,
aanse bedrijven alle diensten
ertmen die het hen moet vergemak-
ïlijken hun goederen in het buiten-
nd af te zetten. Er moeten afzet-
Iricten worden gezocht, en ook zou
de centra een risico-dragen de
ctie moeten krijgen.
idee werd onderschreven door
an Hinton, staatssecretaris van
nomische zaken, die van mening
iat Amerika alle exportmogelijk-
len moet aangrijpen, die er zijn,
dat op dit moment de Amerikaan-
import de export met dertig mil-
i dollar overtreft.
handelscentra zullen mogelijk ei-
idom worden van Amerikaanse
iken.
VLISSINGEN (ANP) Deze week zijn de laatste mosselen
van het seizoen 1979-1980 naar de alnemers verzonden. Van
daag eindigt het mosselseizoen, dat was voor de mosselkwe
kers uitzonderlijk goed. Het leverde de mosselhandelaren
echter veel problemen op, aldus J. Baalj van het mosselkan
toor ln Bergen op Zoom.
i Eemshaven
fONINGEN (ANP) Het haven-
Ep Delfzijl heeft bij de Wilhelml-
iven in de Eemshaven grond ge-
Brveerd voor de vestiging van het
fcotse bedrijf Gascotane.
werd meegedeeld door het be
ur van het Havenschap. Of Gasco-
zlch inderdaad in het gebied zal
tlgen, is nog maar de vraag. Ver-
Lllende instanties moeten nog toe-
nming geven in verband met mill-
ispecten. Dit bedrijf wil namelijk
rlijks zo'n 100.000 ton LPG gaan
werken onder meer om er octaan
te halen, dat kan worden gebruikt
het loodgehalte van benzine terug
lringen. Het bedrijf zou werk kun-
verschaffen aan 200 man.
Die problemen ontstonden met
name, doordat de export naar twee
belangrijke afnemers Frankrijk en
België terugliep, evenals de con
sumptie in Nederland. De export
naar Frankrijk daalde van 185.000
ton (één mosselton is honderd kilo) in
het vorige seizoen tot 105.000 ton het
afgelopen seizoen. Een grote natuur
lijke aanwas van mosselen in Frank
rijk was daarvan de oorzaak.
De afzet naar Belgié liep met 25.000
ton terug naar 235.000 ton. De aan
zienlijk geringere export naar West-
Duitsland, Italié, Zwitserland en En
geland nam met vijfduizend ton toe
tot 17.000 ton.
De teruggang in de consumptie van
mosselen ln ons land wijt Baaij voor
al aan de mosselschaarste en de daar
mee gepaard gaande hoge prijzen. De
consumptie liep terug van 88.000 naar
83.000 ton.
De mosselvisserij hoopt, aldus Baaij,
dit Jaar nog één keer vergunning van
het ministerie van Landbouw en Vis
serij te krijgen om mosselzaad, dat
overvloedig groeit in de Grevelingen,
op te mogen vissen om het in de
Waddenzee en de Oosterschelde uit
te zetten. Enkele weken geleden haal
den de mosselvissers ook al 70.000 ton
mosselzaad uit de Grevelingen.
Van onze redactie economie
AMSTERDAM Van Gelder Papier
voelt niets voor de plannen van de
Centrale Ondernemingsraad, de on
dernemingsraad Wormer en de Indu
striebond FNV om de vestiging ln
Wormer open te houden. Het bestuur
wil „Wormer" in fasen sluiten.
De al eerder bekendgemaakte plan
nen houden in een zo spoedig moge
lijke sluiting van een van de as best-
vil tmachines en stopzetting van de
twee nog resterende papiermachines
per 1 juli 1980. De andere asbeltvilt-
machine stopt medio 1981 of zoveel
eerder als de marktontwikkeling dat
noodzakelijk maakt. Van Gelder
schat het aantal gedwongen ontsla
gen op 260 hoewel dat aantal door
vrijwillig vertrek waarschijnlijk aan
zienlijk zal afnemen.
Het bestuur wil niet ingaan op de
NUENEN (ANP) Een groot deel van de Nederlandse hulzen kan tienduizend
gulden goedkoper worden gebouwd. Jaarlijks wordt namelijk voor drie- tot
vierhonderd miljoen gulden onnodig geheid.
Deze opmerkelijke uitspraak komt van de Nuenense wethouder J. Bisschop,
die tevens hoofd is van de Rijksgeologische Dienst
Volgens Bisschop nemen architecten en bureaus die zich met bodemonder
zoek bezighouden, het zekere voor het onzekere als zij een hei-advies moeten
geven.
Helen maakt het bouwen van een huis al gauw tienduizend gulden duurder.
Een aspirant-bouwer die twee of meer ton in de bouw van een huis investeert
durft natuurlijk geen risico voor dat bedrag te nemen, als de architect of de
bodemonderzoeker zegt dat het beter is als er geheid wordt, meent Bisschop.
Hij vindt dat de overheid hier een taak heeft. De oplossing ligt volgens hem ln
de stichting van een „risoco-egalisatiefonds". Mocht er onverhoopt iets
mislopen omdat er niet is geheid, dan kan de schade daaruit worden betaald.
Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN De Gasunie Is vast van plan ln kolen te gaan
doen. De plannen voor een kolenvergasslngslnstallatie bij de
Eemshaven verkeren al ln een gevorderd stadium. Dit bUjkt
uit een publikatle van de Gasunie ln Groningen. Er zou een
terrein van ongeveer dertig hectare nodig zijn. Gekozen ls
voor het zogenaamde Lurgi-systeem.
Ook DSM/Staatsmijnen is bij deze
keuze betrokken geweest. Volgens dit
systeem kunnen vele soorten kolen
worden vergast Een beperking is
echter dat de kolen niet aan elkaar
mogen klitten. Sommige soorten ko
len doen dat wel.
De kwaliteiten die kunnen worden
gebruikt worden voornamelijk gedol
ven in Polen, Australië, Columbia en
Zuid-Afrlka. Gedacht wordt aan een
vergassingsinstallatie met een capa
citeit van anderhalf miljoen kolen per
Jaar. Er kunnen 450 mensen werk
vinden, terwijl de bouw ook nog eens
vierduizend manjaren oplevert. Het
afvalprobleem wordt volgens de Gas
unie verkleind doordat de as die over
blijft bruikbaar is in de bouwnijver
heid.
De regering wil het project versnellen
om de werkgelegenheid ln het no6r<
den op te vijzelen. Bovendien moet
volgens de kolennota van de regering
in 2000 minstens 40 procent van de
hele elektriciteitsopwekking met ko
len geschieden. De Gasunie heeft in
februari een projectgroep TP/K (tech
nische planning kolenvergassing) ge
vormd onder leiding van de heer C.
Lukey.
Minister Van Aardenne denkt dat
voor 1990 al een kolenvergassing vai\
anderhalf miljoen ton kan worden
gerealiseerd. Na 1990 denkt hij aan
drie grote installaties met zes miljoen
ton per Jaar.
adviezen van de ondernemingsraden
en de industriebond om nogmaals te
overwegen belangrijke investerigen
te doen en een aantal machines in
prod uk tie te houden. Daarvoor ont
breekt het geld, aldus Van Gelder. De
Industriebond FNV had voorgesteld
14 miljoen te investeren. De vesti
ging Wormer zou de eerste Jaren voor
al door de asbestviltproduktie over
eind moeten blijven, daarna door
papier.
De bond verklaarde deze week dat
zijns inziens werk voor 100 tot 1200
mensen bij verschillende vestigingen
op de tocht staat. Van Gelder heeft
over deze bewering geen ontkenning
uitgesproken maar de cijfers „voor
rekening van de industriebond"
gelaten.
LONDEN (ANP) De kans op een
verlenging van de internationale ca-
cao-overeenkomst ls zo goed als ver
keken, nu producerende en consume
rende landen het niet eens zijn gewor
den over een verlenging. Het huidige
contract liep afgelopen maandag af.
Dit zei de directeur van de Internatio
nale Cacao-Organisatie (ICCO) begin
deze week in Londen.
De organisatie had een buffervoor
raad willen vormen van cacao, ten
behoeve van de aangesloten landen.
De strakke houding van zowel produ
centen als consumenten leidde echter
tot een mislukken van de besprekin
gen. Voor de buffervoorraad was
reeds een bedrag bijeengebracht van
220 miljoen dollar, dat nu weer wordt
teruggegeven aan de producenten.
De werkzaamheden van de organisa
tie zijn reeds gestopt, zodat de prijs
van cacao weer afhankelijk zal zijn
van de prijs op de wereldmarkt.'
EINDHOVEN (ANP) Het wegenbouwbedrijf De Bont
Zonen in Eindhoven vraagt volgende week faillissement aan.
Dit heeft directeur A. H. P. de Bont gisteren bekend gemaakt
Bij het bedrijf werken ongeveer tweehonderd mensen.
gericht op het redden van het gehele
of althans een gedeelte van het be
drijf. Daarbij werd onder meer ge
dacht aan een Interne verrekening
van een schuld van 4,3 miljoen van
de werkmaatschappij naar de be-
heersmaa tsc h ap pij
Nu het er naar uitziet dat faillisement
wordt aangevraagd, gaan de vakbon
den zich volgende week beraden over
eventuele acties.
Inmiddels heeft de ondernemings
raad van het bedrijf een kort geding
tegen de directie aangespannen, dat
na de paasdagen dient. De raad con
stateert dat zijn bevoegdheden zijn
genegeerd en de directie hem niet ln
de gelegenheid heeft gesteld een ad
vies over de faillissements-aanvraag
te geven. Door het geding hoopt de
ondernemingsraad het faillisement af
te wenden en zo te voorkomen dat er
tweehonderd mensen op straat ko
men te staan.
De vakbonden zijn het niet eens met
dat plan omdat, naar zij zeggen, de
directie in onvoldoende mate heeft
onderzocht of er mogelijkheden zijn
het bedrijf op de een of andere ma
nier te redden.
Directeur De Bont meent daarente
gen. dat andere mogelijkheden „uit
puttend" zijn bestudeerd, maar dat
die niets hebben opgeleverd.
Er is nu nog werk voor zes weken en
volgens de directeur moet de curator
in die periode maar uitmaken, of er
voor het bedrijf of een deel daarvan
nog toekomst ls wegggelegd.
Het bedrijf is ln de financiële proble
men gekomen door de strenge winter
vorig jaar en door de gestegen grond-
stoffenprijzen.
Eerder deze week werd bekend, dat
de vakorganisaties ln overleg met de
ondernemingsraad verschillende al-
ternaUeven op tafel hadden gelegd.
ADVERTENTIE
De "O.O.M." accepteert iedereen, ongeacht gezond
heidstoestand, leeftijd of woonplaats. En dat zonder
die uitsluiting!
Vraag Uw assurantie-adviseur naar de "O.O.M.
ziektekostenverzekering of zend de antwoordcoupon
op.
Onderlinge Ziektekostenverzekering-Maatschappij U.A.
Scheveningseweg 9, 2517 KS Den Haag, telefoon 070- 624011.
Pauline van de Ven
NHEEL In het Middenlim-
gse plaatsje Panheel staat een
de tientallen bedrijven die een
angrijke bijdrage leveren aan
oplossing van een van de groot
milieuproblemen. Zware meta-
die bij lozing miljoenen kubie-
meters oppervlaktewater zou-
vervuilen, worden door „Edel-
mie" gewonnen uit afval van
mische bedrijven. Het kring-
pmetaal wordt daarna weer ver-
:ht, waardoor het bedrijf niet
en milieuvriendelijk is, maar
sterk winstgevend.
lchemie, een bedrijf met dertig werkne-
s, legt zich toe op het terugwinnen van
■e metalen uit afvalstoffen van de gal-
sche-, .elektrotechnische-, fotografi-
en grdfische industrie. Al deze bedrij-
maken in het produktproces gebruik
bepaalde baden, zoals chroom-, zilver-,,
i-, koper- en andere baden. Na enige Ujd
deze baden „versleten" en moet de
istrie ze kwijt Vroeger werden die zware
alen bevattende vloeistoffen dan voor
gemak door het riool gespoeld, met alle
'lgen van dien voor het milieu. Maar
s voor bedrijven, die milieu-onvriende-
afvalstoffen lozen, de „Wet Chemische
lstoffen" van kracht is geworden, mag
jniet meer.
>lgei
s vc
nic
Edelchemie haalt het vloeibare giftige afval
bij de bedrijven weg, en tracht daaruit de
zware metalen terug te winnen. Goud, plati
na, palladium, koper, tin, lood. nikkel,
chroom, cadmium en zink worden uit het
afval gehaald.
Zilver
De belangrijkste poot onder het bedrijf is
de zilverwinning. Jaarlijks wordt 25.000 kilo
zilver teruggewonnen en aangeboden aan
de fotografische industrie, waar het van
daan komt. Dit gebeurt tegen de op die dag
geldende prijs van het zilver. Een tweede
belangrijke stof die wordt teruggewonnen ls
koper: 50.000 kilo per jaar. Voor alle meta
len geldt, dat ze tot hun zuivere vorm wor
den teruggebracht en dus opnieuw voor alle
mogelijke doeleinden kunnen worden ge
bruikt
Niet alle matalen leveren echter geld op
nadat ze zijn teruggewonnen. In veel geval
len moet men zich tevreden stellen met het
feit, dat het spul niet in het grondwater
terecht komt Dit geldt bijvoorbeeld voor
chroom, dat uit de zwaar giftige
chroombaden wordt gehaald. Het terugge
wonnen metaal is duurder dan chroom, dat
wordt gewonnen uit het goedkope chroom-
erts. Voor de verkoop is het dus niet winst
gevend; bedrijven moeten er dan ook voor
betalen om het chroomafval af te laten
breken. Slechts één liter van zo'n chroom-
bad zou tachtig kubieke meter water veran
deren ln zwaar vergif.
Om chroomzuur uit een chroombad om te
zetten in een onschadelijke stof, wordt bij
voorbeeld ontwikkelaar gebruikt of fixeer-
bad, waaruit eerst cadmium en zilver wordt
verwijderd. Hier blijkt dat het voordelen
heeft, als een dergelijk afvalverwerkend be
drijf kan beschikken over veel verschillende
contacten met uiteenlopende industriën,
zodat de ene stof kan worden benut om de
andere onschadelijk te maken.
Kip
Volgens Ir. L. M. M. Nevels, directeur van
Edelchemie, zou met name de fotografische
industrie door zilver terug te winnen uit
haar eigen afvalstoffen, zo'n tachtig pro
cent zilver kunnen laten terugvloeien naar
het eigen bedrijf. Op dit moment wordt
volgens hem ongeveer veertig tot vijftig
procent van het verbruikte zilver opnieuw
benut. Een percentage dus, dat nog flink
kan worden verhoogd.
De vraag of het bedrijf niet bang is dat de
fotografische industrie zelf op groter schaal
zilver zal gaan terugwinnen, en Edelchemie
aldus de kip met gouden eieren afhandig zal
maken, wordt door Nevels ontkennend be
antwoord. Volgens hem zou er dan een
dusdanige versnippering ontstaan, dat de
terugwinning van het metaal niet meer ren
dabel zou zijn. In de tweede plaats ziet
Edelchemie erg veel in haar eigen aanpak:
de ^rikant de mogelijkheid bieden een
hev? ikket afvalstoffen bij één bedrijf
kwijt te raken, dat ook voor het vervoer van
de giftige stoffen zorgdraagt.
Nevels zegt van oordeel te zijn dat Neder
land in de milieuwetgeving nogal voorop
loopt. Alleen vindt hij dat milleugelden
verkeerd worden gebruikt. Met name aan
innovatie op het gebied van afvalverwer
king. zou meer geld en aandacht gespen
deerd moeten worden, vindt hij. Voor het
subsidiebeleid van de regering heeft hij
weinig goede woorden over.
Subsidie
Nevels, die aan het begin van zijn ingeni
eursstudie de vestiging van een patatkraam
in het bekende witte stadje Thorn ter hand
nam, welk noest ondernemerschap later
leidde tot oprichting van Edelchemie in
Panheel, Edelchemie Heinz berg (een kopie
van het Nederlandse bedrijf in Duitsland)
en de Werkmaatschappij Recycling Pan
heel, zegt in de loop van twintig jaar nooit
iets te hebben gemerkt van Haagse begaan
heid met het lot van het Zuiden.
Ronduit teleurgesteld is Nevels, over het
feit dat diverse subsidie-aanvragen, zowel
gericht aan de landelijke als aan de provin
ciale overheid, tot nog toe niet het gewenste
resultaat hebben gehad.
De landelijke overheid wees volgens hem
een subsiedie-aan vraag zonder opgaaf van
redenen van de hand. De regionale over
heid, in de gestalte van het Limburgs Indus
trie en Ontwlkkelings Fonds, kortweg
LIOF, gaf Wel een reden op voor het afwij
zen van flAanciêle steun: het LIOF wilde
niet participeren in de dochtermaatschap
pij, zoals werd aangeboden, maar in de
moedermaatschappij Edelchemie. Nevels
en het LIOF konden het niet eens worden.
Controle
Aan het LIOF de vraag waarom een derge-
Het uit afval te
ruggewonnen rll-
ver noemt het be
drijf „milieu-si I-
ver." Een gedeelte
ervan werd aange
boden aan een
Limburgse beel
dende kunstenaar,
die er symbolische
beeldjes uit ver
vaardigde: Rönt
gen en een
phoenix.
lijk initiatief, en dan nog wel in Limburg,
niet wordt gesteund. De heer Pfenning, se
cretaris van het LIOF, beaamt dat enkele
Jaren geleden een subsidie-aanvraag werd
ingediend, door Edelchemie. Het LIOF zag
echter niets ln het aanbod uitsluitend deel
te nemen ln de dochtermaatschappij. Vol
gens het fonds zitten namelijk de kennis en
het vermogen doorgaans niet ln dochter
maar in moederbedrijven. Een tweede re
den is de moeilijkheid om van een werk
maatschappij uit het reilen en zeilen van
een bedrijf te volgen, waardoor enige con
trole op de te besteden gelden moeilijk of
onmogelijk zou zijn. „Met gemeenschaps
gelden wordt bij ons voorzichtig omge
sprongen". aldus de heer Pfenning.
Een tweede aanvraag deed Edelchemie het
afgelopen Jaar in december. Nevels vroeg
het LIOF toen met plannen te komen op
basis waarvan deelneming ln het bedrijf
door de overheid wel mogelijk was. Het
LIOF deelde daarop mee. dat het niet aan
haar was om plannen te bedenken, maar
dat. als Edelchemie met goede plannen zou
komen, men bereid was die te honoreren.
„En die plannen hebben we nog niet ont
vangen". aldus Pfenning.
