eger grijpt in na )loedbad Salvador Strijd in Afghanistan voedt nog steeds voort Saoedi-Arabië probeert nieuwe rebellie te voorkomen Carter wil minder geld voor defensie Toestand in Tsjaad lijkt uitzichtloos todental stijgt tot 36 Ook lever van sjah aangetast ïde eger in Indiase eelstaat paraat China: Russen zijn in wezen socialistisch Veiligheidsraad beraadt zich over Palestijnse vraagstuk Nieuw leger mengt zich in strijd Turkije heeft nog steeds geen nieuwe president Hy DINSDAG 1 APRIL 1980 BUITENLAND TROUW/KWARTET X IS winkelie aag he< d op aadsled< liken voc er opi en sl< :ssen ti ïwlust. ..Er sl Z." zei een o i™ iN we [ten SALVADOR (AFP, AP) Het leger van de Midden-Amerikaanse staat El Salvador heeft ren een einde gemaakt aan de golf van ongeregeldheden, die ontstond na het bloedbad i dens de begrafenis van aartsbisschop Romero. Linkse groeperingen en de regering ichuldigen elkaar verantwoordelijk te zijn voor de schietpartij en daarop volgende paniek ier de 60.000 aanwezigen. Igens de laatste tellingen zijn er lag 36 doden gevallen. De meeste toffers zijn onder de voet gelo of doodgedrukt ten gevolge van paniek, die ontstond toen schut- vanaf de daken rond het kerk- het vuur openden op de menig- e mensen woonden de begrafenis van de als progressief bekend ande bisschop Romero, die vorige ek maandag door onbekenden rd vermoord. de schietpartij ontstond er een >rme chaos in de hoofdstad. Woe- le Salvadorianen gooiden auto's er en staken die in brand. In heidene delen van de stad klon- bomexplosies en geweervuur. In centrum van de stad werd een itai winkels leeggeplunderd. Aan vankelijk werd er niet opgetreden te gen de plunderaars, omdat het leger zich voor de begrafenis had terugge trokken in de kazernes. Toen de ongeregeldheden echter ook gisternacht nog voortduurden, waar schuwden militaire leiders via de ra dio dat deze maatregel ongedaan zou worden gemaakt als de rust niet werd hersteld. Korte tijd later waren de militairen inderdaad weer te zien in de straten van San Salvador en keer de de rust weer. De honderden men sen, die na de schietpartij hun toe vlucht hadden gezocht in de kathe draal. kwamen met de handen boven het hoofd naar bulten. Onder hen bevonden zich ook een speciale pau selijke gezant en ruim twintig andere kerkelijke hoogwaardigheidsbekle ders. Gisteravond bestond er nog geen dui delijkheid over de vraag wie het vuur op de menigte had geopend. De rege ring van El Salvador beschuldigt linkse groeperingen, en wijst daarbij op de wapens die ordebewakers van linkse bewegingen tijdens de begrafe nis bij zich hadden. De volksbewegin gen stellen echter de regering verant woordelijk, omdat die rechtse terro risten de gelegenheid zou hebben ge geven de massa te beschieten. De Amerikaanse ambassadeur in San Salvador, Robert White, zei aanwij zingen te hebben dat links de schiet partij had gepland. Vorige week stel de de ambassadeur rechtse extremis ten verantwoordelijk voor de moord op de bisschop. C« :sj ft a 'hi Ul itr ir. Eei avon< in de enten- locatie» ISJAWAR, MOSKOU (Reuter, AP, AFP) Zowel het door de Russen gesteunde geregelde ;haanse leger als Afghaanse opstandelingen maken melding van grote successen in het itrijden van elkaar. De acties van het leger zouden enkele duizenden mensen op de vlucht aagd hebben. Na zich meer dan een eeuw rustig te hebben gehouden, stoot de vulkaan St. Helens, in het noordwesten van de Verenigde Staten, sinds midden vorige week dagelijks enkele forse rook pluimen uit De bijna drieduizend meter hoge vulkaan ligt in bergachtig gebied in de staat Washington, tussen Seattle en Portland. tiental dorpen in de oostelijke rtncie Khoenar is geheel leeg gelo- door een grootscheeps offensief Afghaanse en Russische troepen, woordvoerder van de Islamiti- i Alliantie voor de Bevrijding van lanistan verklaarde in de Pakis- ;e stad Pesjawar dat sedert afge- zaterdag ongeveer 3,000 gezin- lop de vlucht gejaagd zijn, waar- rele kinderen en oude mensen om leven zijn gekomen door de barre irsomstandigheden. Verscheidene rpen in het gebied zouden door de htmacht gebombardeerd zijn. itische opstandelingen zeggen de stad Ghazni, ten zuiden van wij ka lboel bij een overval zes pantser- van de aan liet fertuigen en een helikopter te heb- n vernietigd. Verder beweren ze on grootscheepse aanval te hebben -^laan op de stad Jellalabad, waar de verbindingen tussen deze en Kaboel zouden zijn verbro- In de noordelijke provincie Sa- ingan zouden door rebellen 75 mili- ren om het leven gebracht zijn. jhanistan zal de Sowjet-Unie dit 88 miljard kubieke meter aard- leveren, zo is in Moskou bekend naakt, dat is zestien procent meer n het afgelopen Jaar. Over de prijs de Sowjet-Unie moet betalen voor gas, zijn geen mededelingen ge in, maar het persbureau Tass haal- Hafizullah Navabi, hoofd van de [haanse oliemaatschappij aan. die ILCUTTA (Reuter) Het leger in Indiase deelstaat Assam is in staat paraatheid gebracht vanwege de rtdurende spanning in het gebied, ar al geruime tijd wordt geprotes- Td tegen de stroom Immigranten het aangrenzende West-Bengalen, t leger zal de burgerautoriteiten <an bijstaan bij het bestrijden van door studenten geleide onrust, die ds september van het vorig Jaar al meer dan tachtig personen het en heeft gekost, aldus de deel- atregering. Igens de studenten worden de ar- ders van Assam van banen be- ifd door de toevloed van immigran- ult de deelstaat West-Bengalen. verklaarde dat de Sowjet-Unie strikt rechtvaardige prijzen betalen zou voor het gas. Volgens Tass zal het Afghaanse aardgas dit Jaar 34 pro cent VEtn de Afghaanse buitenlandse deviezen opleveren, terwijl dit het afgelopen nog 21 en in 1978 nog maar vijftien procent was. In Afghanistan worden voorbereidin gen getroffen voor de oprichting van een schrijvers- en kunstenaarsbond, zo meldde het Russische partijblad Prawda gisteren uit Kaboel. Van 10 tot 12 april zal in Kaboel de eerste onderwijzersconferentie worden ge houden. Belde berichten wijzen erop dat de Afghaanse regering van Ba- brak Karmal bezig is de Afghaanse samenleving naar Russisch model te herstructureren. Een Afghaanse dele gatie heeft gisteren in Praag een ak koord voor wetenschappelijke en technische samenwerking getekend met Tsjechoslowakije. CAIRO (Reuter, AP) Ook de lever van de sjah is door kanker aangetast.. Dit deelde een van de behandelende artsen gisteren mee. Dr. Foead Noer, hoofd van de tumor-afdeling van het militaire MaSdi-zlekenhuls In Cairo, verklaarde ter toelichting op het me disch bulletin dat werd uitgegeven dat bij de onlangs verrichte operatie om de milt van de sjah te verwijderen ontdekt was dat er ook onregelmatig heden waren aan de lever. De sjah zal voorlopig nog zeer zware medicijnen moeten blijven slikken om het ziekte proces enigszins af te remmen. Ook gisteren werd weer gedemon streerd tegen het verblijf van de sjah in Egypte. Islamitische studenten in de stad Assloet kwamen in botsing met de politie, toen deze hen trachtte af te houden van een demonstratieve, optocht. BIJ die botsing raakten zes PEKING (AP, Reuter, AFP) China is van mening dat de Sowjet-Unie ln wezen een socialistische staat is. Deze bekendmaking is een opvallen de wijziging van het tot na toe inge nomen standpunt dat de Russen na de dood van Staling zijn afgedwaald naar het kapitalisme. Russische diplomaten in Peking toonden zich verheugd met de „posi tieve" beoordeling, die gisteren werd gepubliceerd in een tijdschrift voor intellectuelen in Peking. Chine se autoriteiten keurden officieel de omschrijving „in wezen sodalis- tisch" van het politieke systeem in de Sowjet-Unie goed. Westerse waarnemers waarschuw den echter dat deze voor de Sow jet-Unie gunstige omschrijving nog geen toenadering van China hoeft te betekenen. De conferentie, waarop 116 Chinese geleerden zich bogen over de Russische ideologie, vond plaats voor de inval van de Sowjets ln Afghanistan. De verhou dingen tussen de twee landen zijn sinds die tijd alleen maar verslech terd. In het verleden werd de politiek van Moskon altijd verachtelijk omschre- De ex-Sjah van Iran agenten en vijf studenten gewond. Ook afgelopen vrijdag hielden stu denten ln Assloet al betogingen, waarbij ze met stenen en molotov cocktails gooldea TEL AVTV, NEW YORK (Reuter, AP) Terwijl vele Israeli's zich gister avond aan de Paasmaaltij d schaar den ter herdenking van de uittocht uit Egypte, begon de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties het debat over de Palestijnse kwestie naar aan leiding van een rapport van een speci ale commissie. BIJ de opening van de zitting ver klaarde de voorzitter van de commis sie, de Senegalees Fallkou Kane, dat de uitgebrachte aanbevelingen geba seerd zijn op het fundamentele recht van het Palestijnse volk op zelfbe schikking, nationale soevereiniteit en terugkeer naar zijn vaderland. De Se negalees noemde de recente beslis singen van de Israëlische autoriteiten met betrekking tot de bezette gebie den een bewijs van de lnlljvlngspoll- tlek van de Israëlische regering. De Israëlische afgevaardigde merkte op dat veel landen bereid lijken de veiligheid van Israel ln te rullen voor olie. HIJ beschuldigde de „petro-hege- monisten" ervan de toenemende af hankelijkheid van de wereld aan te wenden voor chantage. De Verenigde Staten hebben al laten weten dat zij een resolutie die aanstuurt op erken ning van de Palestijnse rechten met een veto zullen treffen. In dat geval zullen de medestanders van de PLO hun zaak voorleggen aan de algeme ne vergadering van de Verenigde Naties. Twee opiniepeilingen In Israel heb ben laten zien dat de huidige Likoed- regering van premier Begin een zware nederlaag zou lelden bij algemene verkiezingen. Volgens een pelllg van de Jerusalem Post staat de Arbeiderspartij momenteel op 54,4 procent, goed voor een meerderheid van vijf zetels ln het 120 leden tellen de Israëlische parlement, terwijl het Likoedblok niet verder zou komen dan 18,6 procent. Een opiniepeiling van Jedloth Achronot wijst in dezelf de richting. WASHINGTON (Reuter) President Carter van de Verenig de Staten wil het komende begrotingsjaar voor twee miljard gulden bezuinigen op defensie. De president heeft aangekon digd flink te gaan bezuinigen en het huidige tekort op de begroting om te zullen zetten ln een overschot. Carter noemde ln Januari het begro tingstekort van ruim dertig miljoen gulden nog aanvaardbaar. Nu staat hij echter op het standpunt dat ln het kader van de lnflatlebestrljdlng het tekort het komende begrotingsjaar (oktober 1980 september 1981) moet worden omgezet ln een even groot overschot In zijn boodschap aan het congres zegt de president dat hij de bezuini gingen op defensie denkt te bereiken door minder vliegtuigen en andere wapens aan te schaffen, door het revi seren van reserveschepen van de ma rine te beperken en door de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling van nieuwe wapens te beperken. Vergeleken met de voorstellen voor het lopende begrotingsjaar zullen de federale uitgaven ln 1981 met 7.5 pro cent stijgen. Daar staat een toename van de Inkomsten met 18 procent tegenover. De herzieningen van de begroting gaan uit van een toename van de Inkomsten van dc schatkist krachtens de heffing van Inkomsten belasting op dividend en rente (zeven miljard gulden) en de heffing van invoerrechten op ruwe olie (25 mil jard gulden). De Amerikaanse president deelde mee dat hij zal voorstellen om dit Invoerrecht af te schaffen en een om zetbelasting van tien dollarcent ln te voeren op een gallon (3,79 liter) benzi ne. De wijziging van de belastingen, zal niet worden gebruikt om de begro ting voor 1981 in evenwicht te bren gen, zo voegde hij daaraan toe. Wel zullen zij dienst doen als buffer om tegenvallers voor de schatkist die het beoogde begrotingsoverschot ln ge vaar kunnen brengen op te vangen. PARIJS, NDJAMENA (AFP, Reuter) De situatie lil het door een burgeroorlog getroffen Tsjaad leek gisteren uitzicht loos, nadat opnieuw een gewapende partij zich ln de strijd mengde. Van het telefonisch overeengekomen bestand tussen de twee grootste strijdende partijen ls niets terecht gekomen. ven als „revisionistisch", waarmee werd bedoeld dat de Russen het rechte socialistische pad hadden verlaten en waren teruggekeerd naar het kapitalisme. Sinds de dood van partijvoorzitter Mao Zedong ls deze term echter in onbruik ge maakt De reden hiervoor ls, aldus westerse waarnemers in Peking, dat China sinds die tijd een aantal maat regelen heeft Ingevoerd die ook kapi talistisch genoemd kunnen worden. Overigens maakten de gedelegeer den op de conferentie over de Russi sche Ideologie het voorbehoud dat het oordeel „in wezen socialistisch" alleen van toepassing is op de bin nenlandse politiek van de Sowjet- Unie. De buitenlandse politiek van de Russen bestempelen de Chinezen nog steeds ais „expansionistisch en hegemonistisch". ANKARA (AFP, AP) Turkije heeft nog steeds geen president. Gisteren werden in het Turkse parlement de negende en tiende ronde gehouden van de presidentsverkiezingen zon der dat iemand een absolute meer derheid behaalde. De enige kandi daat van de Republikeinse Volkspar tij, Ibrahim Ozturk, kreeg niet meer dan 45 stemmen, terwijl senator Ba- tur, een voormalige luchtmachtcom mandant die niet eens kandidaat ls. 48 stemmen behaalde. Om president te worden heeft men 385 stemmen nodig. De ambtstermijn van de huidi ge president Koroturk loopt op 6 april af. De gang van zaken bij de presidents verkiezing ls symptomatisch voor de politieke malaise ln Turkije, die sa menhangt met de moeilijke economl- sche situatie waarin Turkije verkeert. FranSGH Een strijdmacht onder commando van de minister van buitenlandse za ken van Tsjaad, Ahmat Acyl, rukte gisteren vanuit het buurland Libië op naar de hoofdstad Ndjamena. De troepen dienen als versterking van het leger van president Oueddel. de aanvoerder van een van detwee grote groeperingen die bij de strijd zijn betrokken. Het andere grote leger, onder leiding van minister van defen sie Habre, staat nu tegenover een ln aantal veel sterkere troepenmacht De mannen van Habre zijn echter strak georganiseerd en goed gedisci plineerd en bieden volgens de laatste berichten felle tegenstand aan het nieuwe offensief. De vredesmacht van ruim vijfhon derd Kongolezen heeft zich lnmlddel» geheel uit Tsjaad teruggetrokken, omdat men geen kans meer zag ln te grijpen. Volgens het vorig Jaar geslo ten akkoord tussen de strijdende par tijen zou een inter-Afrikaanse vredes macht, bestaande uit soldaten uit Kongo, Guinee en Benin, toezien op de naleving van het bestand. Guinee en Benin hebben hun deel van de vredesmacht echter nooit gestuurd. Het politieke geweld heeft dit jaar al meer dan duizend slachtoffers ge kost, terwijl er nog steeds een brief van de militaire leiders ligt die het karakter heeft vim een ultimatum. Het Turkse leger is van plan de macht aan zich te trekken als de politieke leiders er niet uitkomen. Inmiddels hebben Turkije en de Vere nigde Staten al wel een defensiepact gesloten, dat de Verenigde Staten toestaat gebruik te maken van grond stations in Turkije voor de controle van wat de Russen aan militaire proefnemingen doen. Een delegatie van het Internationale Monetaire Fonds komt op 10 april naar Ankara om te spreken over de voorwaarden waaronder het fonds de Turkse regering verdere economisch en financiële hulp kan bieden. Aange nomen wordt dat het IMF zal aan dringen op een verdere devaluatie van het Turkse pond en op een ster kere beperking van de groei van de lonen. De ongeveer elfhonderd Franse mili tairen, die de afgelopen tijd zorg droegen voor de verbindingen ln het land, hebben zich teruggetrokken op een militaire basis bulten de hoofd stad. Zij hebben de opdracht gekre gen zich buiten de gevechten te hou den. Ook het personeel van de Franse ambassade is naar de legerbasis ge vlucht. Volgens ooggetuigen ls de hoofdstad Ndjamena door de strijdende partij en voor een groot deel verwoest. De meeste bewoners wisten te vluchten. Anderen hebben zich ln hun hulzen verschanst en zitten sinds het begin van de strijd, elf dagen geleden, vrij wel zonder water en voedsel. De le-' gers van de elf strijdende partijen, die ln strijd met het vorig Jaar gesloten akkoord nooit zijn ontbonden, voeren dagelijks vuurgevechten. De strijd blijft overigens niet beperkt tot de hoofdstad. Van verschillende kanten is melding gemaakt van ge vechten in het oosten en midden van het land, met name bij de plaatsen Abech, Atl, Mongo en Bokoro. tor James Dorsey IAAD Vier maanden nadat enkele honderden zwaar bewapende annen het voornaamste heiligdom van de islam waren binnengedron- n lijken de Saoedische leiders hun vroegere zelfvertrouwen te hebben irwonnen. Maar onder de oppervlakte ls de knagende angst voor irdeeldheid binnen de Islamitische gelederen, het oprukken van de iwjet-Unle in de Arabische wereld en de dreiging voor de monarchie IJven bestaan. m zwaarlijvige westerse diplomaat in de ifdstad Riaad vergeleek de aanval op de oskee met het krijgen van een hartaanval i voegde daaraan toe dat de „Saoedi'q ïten dat de volgende hartaanval dodelijk- m zijn." De rebellen keerden zich tegen de minklijke familie en riepen een van hun nvoerders uit tot de nieuwe leider van oedi-Arablë. Aangenomen wordt dat de jd verspreide corruptie ln het koninkrijk i de luxueuze levensstijl van Saoedische fiks en prinsen de aanleiding vormden or de gewelddadige aanval op de grote oskee. De Saoedische strijdkrachten had- n twee weken nodig om de rebellen uit de oskee te verdrijven. BIJ de gevechten vie- i er honderden slachtoffers aan belde Qten. etters Saoedische regeringskringen houdt men 1 dat de rebellen „misleide religieuze ket- waren. Maar mén geeft tegelijkertijd dat politiek en godsdienst nauwelijks ii elkaar gescheiden kunnen worden ln n land waar de politieke structuren en ill ties zo ln de islam geworteld zijn. „De aanval in Mekka heeft de koninklijke fami lie laten zien dat uitbarstingen van geweld mogelijk zijn op onverwachte plaatsen en meer steun krijgen dan men voor mogelijk had gehouden", zo meent een westerse am bassadeur. Hij voegt eraan toe dat „de opstand in Mekka, die door de Saoedische bevolking als een extreme godslastering werd gezien, aanzienlijk meer steun zou hebben gekregen als het heiligdom in Mek ka ongemoeid was gelaten en de rebellen bijvoorbeeld een radiostation in Jeddah hadden bezet". Duidelijk ls dat de gebeurte nissen de ogen van de regering geopend hebben. Illustratief is een uitspraak van kroonprins Fahd: „Het heeft onze ogen geo pend, wij moeten meer aandacht besteden aan zaken die wij tot nu toe voor vanzelf sprekend hielden." Toch gelooft men ln de hogere regionen van de Saoedische samenleving niet dat op kor te termijn de koninklijke familie aan de dijk zal worden gezet. „Dit land is zo stabiel als de monarchie ln moderne tijden zijn kan", zo menen ook westerse diplomaten die verder zeggen dat „deze famillemonar- chle ln 8aoedi-Arablë uiterst toegankelijk ls". Deze toegankelijkheid lijkt de afgelo De grote moskee In Mekka, het belangrijkste Islamitische heiligdom dat eind vorig Jaar door rebellen beetormd werd. pen maanden nog te zijn vergroot. Boven dien leggen Saoedische leiders momenteel de nadruk op de noodzaak om de corruptie ln het land uit te bannen en het sociale klimaat ln het koninkrijk te verbeteren. Ook raakt men binnen de koninklijke fami lie meer en meer tot de overtuiging dat de traditionele manier waarop het land gere geerd wordt zijn beperkingen heeft. 8aoedl- Arablë kent geen parlement en ook geen verkiezingen. Er bestaat een Instituut, een soort openbare audiëntie, waar elke Saoedl klachten kan Inbrengen en om gunsten kan vragen. Deze „majllls" ls van de Bedoeïenen in de woestijn overgenomen, maar de vraag ls of zo'n instituut in deze tijd voldoende ls om politieke onvrede te kanaliseren. Kroonprins Fahd heeft nu het opstellen van een aantal constitutionele principes bevo len. Daarin moet de oprichting van een „majllis asjoera" geregeld worden, een per manente raad van zestig tot zeventig wijze mannen die door de koninklijke familie moeten worden aangewezen. De leden van de koninklijke familie reizen momenteel het land af om het volk toe te spreken en gedragen zich als „parlementa riërs die twee weken voor de verkiezingen op verklezlngstoemee gaan". Zo vertrok koning Khaled vorige maand plotseling voor een vakantie naar zijn zomerresidentie in Taif, zo werd althans formeel meege deeld. Westerse diplomaten noemen dat on zin en zijn ervan overtuigd dat het allemaal te maken heeft met het verkrijgen van publieke steun bij de bevolking. De gebeurtenissen ln Mekka hebben er te vens toe bijgedragen dat er meer haast gezet wordt achter de ontwikkelingsprojec ten ln het land. Tweede vlce-premler en bevelhebber van de nationale garde, prins Abdoellah Ibn Abdel Azlz zei er onlangs dit over: „Vergeet de bouw van kazernes en militaire steden. WIJ zijn Bedoeïenen, de soldaten kunnen ln tenten leven. Laten wij vaart zetten achter de bouw van hulzen voor het volk, van wijkcentra en mos keeën." In Rlaad weet men dat de rebellen ln Mekka hoofdzakelijk Saoedische staatsburgers waren. ZIJ worden omschreven als „een klei ne groep eenvoudige fanatici, die er een andere geloofsopvatting op na houden dan de Wahabltlsche meerderheid. Zij wezen een „madhl" (de Islamitische verlosser) aan en dat ls vreemd aan het Saoedische Waha- bisme. Bovendien hoor Je van Saoedische regeringsmensen dat gelovige moslems nooit op deze manier godslastering zouden" bedrijven. Duidelijk ls dat de Saoedl's pro beren de rebellen buiten de Saoedische op vatting van de Islam te plaatsen. Opstand In feite bestond de rebellengroep uit leden van verschillende stammen, de Harb, de Sjammar, de Qahtan en de Otelba, die over het hele koninkrijk verspreid leven. De ge vangengenomen rebellenleider Jochayman Bin Mohammed Bin Self al Oteba, werd samen met 62 anderen onthoofd. Deze stammen en met name de Otelba's verzetten zich ln de eerste helft van deze eeuw tegen de hereniging van Saoedl-Ara- biê onder koning Abdel Azlz. Momenteel zouden zij ook de klachten van de sjla- moslems ln de olierijke oostelijke provincie van Saoedl-Arablë delen. Net als de sjla's voelen zij zich gekwetst ln hun gevoel voor rechtvaardigheid en beweren zij dat de rijk dom van het koninkrijk niet eerlijk over de inwoners verdeeld wordt. Toch bestaat de Indruk dat de koninklijke familie de sociale onvrede ln het land kan onderdrukken door meer aandacht te schenken aan de geuite klachten. Zo zou een gesprek met plaatselijke leiders er veel toe kunnen bijdragen dat een eventuele opstand wordt voorkomen. Veel westerse diplomaten vinden dat er ln 8aoedl-Arsblê toch al veel meer democratie bestaat dan ln de meeste naburige landen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5