Inzet bij kamermuziek stimulans voor publiek Ouders over homofiel kind Boekenweek extra lang ISSKp** Ook wat! Bellen er steeds maar relaties. Hoe we toch zulke beeldschone kopieën maken. T Karakteruitbeelding bij Berganza voorc Nou, gewoon i David Porcelijn vraagt meer belangstelling voor modernen VARA's 'Zout in de pap' krijgt prijs Passiemuziek MAEL COMPUTERS En dan nog DINSDAG 25 MAART 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET De concertprogramma's zijn nog wel overwegend gevuld met de geliefde meesterwerken uit het ijzeren repertoire, maar het aantal concerten met nieuwe muziek neemt hand over hand toe. Het zijn vooral kleine ensembles en organisaties zoals AKSO. De Volharding, Varius Ensemble, Vlaams Mobiel Kamerensemble, Jeugd en Muziek Zeeland, Delta Ensemble, Gaudeamus Kwartet en Ensemble M, om er maar een paar te noemen, die daarin een actief aandeel hebben. Met kleine formaties kun je ook de beste resultaten bereiken in het uitvoeren van moderne muziek, vindt David Porcelijn, dirigent van Ensemble M, met wie Ralph Degens daarover een gesprek had. door Ralph Degens DEN HAAG Praten met David Porcelijn (33) over muziek, la vooral praten over hedendaag se muziek, die hij met zijn Ensemble M regelmatig in binnen- en buitenland uitvoert. Maar Je kan met hem veel kanten op, want hij is ook muzikaal directeur en dirigent van het Nederlands Danstheater het zou een schande zijn als het Balletorkest werd opgeheven. Het baliet, waarvoor In ons land een geweldige publieke belangstelling be staat en dat een kunstvorm is waarbij de betrokkenen zich van 's morgens vroeg tot 's avonds laat ln het zweet werken, moet een goede orkestbege leiding hebben en chef-dirigent van het Gewestelijk Orkest voor Zuid Holland dat zich vooral verdienste lijk maakt met het begeleiden van koren de meeste beroepsorkes ten zitten alleen maar op het puntje van hun stoel als er een beroemdheid voor staat, maar ze moesten dat Juist doen voor een dirigent die zijn koor uitstekend kan lelden maar die moei te met orkestdirectie heeften hij stond als dirigent voor het Resi dentie Orkest, dat van de Westdeut- sche Rundfunk en van de Franse radio en diverse andere orkesten. En als componist hij studeerde bij Van Baaren en Van Vlijmen heeft Porcelijn een twintigtal werken op zijn naam staan die regelmatig wor den uitgevoerd .ik heb niet het gevoel dat ik Iemand iets te vertellen heb met mijn composities, maar voor mezelf vind ik componeren erg be langrijk. ik kan er moeilijk bulten."X We hadden het daarom tijdens ons gesprek in zijn clean ingerichte flat in Den Haag maar voornamelijk over zijn werk met het Ensemble M, dat zijn eerstvolgende concerten op 25 en 26 maart in Diligentla (Den Haag) en ln de Rotterdamse Doelen geeft Geen probleem „Moderne muziek voer ik het liefst uit met het Ensemble M. Als Je bepaalde probleemstukken (waarin bij voor beeld geïmproviseerd moet worden) moet spelen, heb Je déör de mensen die zich er absoluut voor inzetten. En daarbij speelt dan het aantal repeti ties of geld helemaal geen roL Het zijn bijna allemaal leden van het Rot terdams Phllharmonisch of het Resi dentie Orkest, en het beroep van or- kestmuslcua is het best beschermde beroep in Nederland, dus: geen pro bleem. Een Jaar of twaalf geleden hadden we hier in Den Haag het Mobiel Ensem ble Nederland, een muziekpool-ach- tig geval naar het idee van Ton de Leeuw. Maar er waren veel te veel mensen bij betrokken, dus dat liep GPVPPht fout. Toen zijn Ton Hartsuiker (pia- nist) en ik met een andere vorm van ensemble begonnen en dat is uitein delijk M geworden dat een vaste kern van ongeveer vijftien musici heeft. Die M heeft overigens niets bijzon ders te betekenen; we hebben maar een mooie letter gekozen die behalve ln .muziek" ook in veel muziekter men voorkomt. veel groter publiek voor nieuwe mu ziek weten te interesseren. Andere orkesten beweren dat de zaal leeg blijft als ze met een modem program ma komen. Dat klopt, maar dat komt omdat ze het Jarenlang niet goed heb ben aangepakt. Het is een kwestie van er voortdurend hard op werken, inventief zijn, met goede Ideeën ko men. En niet alleen tussen Mozart en Beethoven stiekem een stukje mo dem plakken. We geven met M zo*n tien tot vijftien concerten per seizoen en daarmee trekken we een publiek dat toch ei genlijk niet voldoende toeneemt Kijk, dat heeft ook veel met publici teit te maken. Het rare is dat een Beethovencyclus met veel poeha wordt gepubliceerd terwijl de zaal na een simpele aankondiging toch vol zou lopen voor Beethoven. In de pu bliciteit voor moderne muziek zou meer energie moeten worden gesto ken. Het Residentie Orkest heeft dat goed begrepen en onder meer vla zijn hulsorgaan, de RO-muzlekkrant, een Er wordt de laatste Jaren vooral veel eigentijdse muziek uitgevoerd door kleine ensembles zoals wij. Ik geloof Juist doordat de kamermuziek een andere .mentaliteit" over het podi um brengt het de beste vorm ls om moderne muziek op een enigszins ge lijkwaardige manier ten gehore te brengen. Ik bedoel dit: het uitvoeren van een modem programma met een groot orkest is een gevecht op leven en dood. Dat is niet alleen mijn eigen ervaring maar ook die van collega's. Als Je geluk hebt en dat hangt ook wel af van Je persoonlijkheid, van het respect dat Je kunt afdwingen dan haal Je er op z'n hoogst zeventig pro cent uit van wat het zou moeten zijn; niets meer. Daardoor komen kleinere ensembles steeds meer ln de belangstelling; het publiek ls namelijk niet stom. Het merkt wel degelijk iets van dat soort fanatisme waarmee door die kleine David Porcelijn kamermuziek-ensembles wordt ge werkt, en van de grote persoonlijke inzet waarmee alles wordt gedaan. Vooral die inzet is belangrijk. Want die stimuleert ook het publiek, dat toch op een of andere manier enthou siast gemaakt en meegesleept wil worden. Vandaar ook de grote be langstelling voor ballet; daar kan al leen door optimale inzet van iedereen iets tot stand komen. Dat levert bete re resultaten op dan wanneer er wordt gewerkt in de sfeer van: Ja, we moeten voor de subsidie ook een paar moderne stukken per Jaar spelen, maar iedereen heeft er wel de pest Kwaliteit Alleen bij echte top-orkesten zoals het Concertgebouworkest, daar heb Je het gevoel dat er zo veel waarde wordt gehecht aan de eigen naam en aan kwaliteit, dat Je daar, hoewel het ook velen tegenstaat, met eigentijdse muziek de beste resultaten bereikt. Nou, een belangrijk aspect bij de ka mermuziek ls, dat die vrijwel altijd met een grote persoonlijke inzet wordt uitgevoerd. Die musici móeten niet en ze worden er niet rijker van, integendeel; die mensen van Ensem ble M (dat ook geen enkele subsidie krijgt) doen het werkelijk voor een habbekrats omdat ze er op de een of andere manier plezier in hebben, en vinden dat het moet gebeuren. Ook oudere muziek Ik vind het ook erg belangrijk dat Je in deze tijd ook informatie óver deze tijd geeft, maar daarnaast moet Je ook oudere muziek spelen. Zo hebben we voor de concerten van 25 en 26 maart (waar ik overigens niet recht streeks bij betrokken ben omdat er alleen kleine formaties zonder diri gent optreden) naast werken van Xe- nakls en Takemitsu ook een Saxo- FotoTffb')' klai foonsonate van Hindeml Hot Sonate van Schulhoff gramma, muziek uit de jf1] en veertig dus, die toch bekend ls. :nt, ?d nbt al :nt< inf U Maar voor het concert op weer in De Doelen) staal beeld een werk (met k< Amerikaan Morton Feli lijst, en een nieuw werk Loevendie, als dat tegen Want dat is het moeilijl grammeren van nieuwe weet nooit of ze voor de klaar zal zijn. aa Voor het volgend seizoen 2 P* ook nog geen vaste plannften We moeten eerst maar eens,jaa manager zien te krijgen. H. seren van concerten, met daaraan vast zit, is bijna nlaat voor mensen die alsmaar n h€ ziek zelf bezig zijn; dan lo<^rhi toch maar in de soep. ADVERTENTIE Van onze radio- en tv-redactle HILVERSUM Er zijn moeilijke onderwerpen die realistisch en actueel onder de aandacht van het publiek worden ge bracht Maar Je kunt ze ook bespreekbaar maken op een rustige, begrijpelijke manier die niet alschrikt Het sympa thieke van het KRO-tv-programma „Heel de mens", zoals Harry Mourlts dat vanavond om hall elf op Ned. 2 weer presenteert ls, dat hij tracht met zijn gesprekspartners zo dicht mogelijk bij de kijkers te komen. Vooral kijkers die ln een soortgelijke situatie zitten kunnen er veel bemoedigends van ondervinden. Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM Het radioprogramma „Het zout ln de pap" van de VARA heelt gisteren de jaarlijkse prijs van de commissie collectieve propaganda van het Nederlandse boek (CPNB) gekregen. De prijs, die gegeven wordt aan Instellingen die een bijdrage hebben geleverd aan de verspreiding van het Nederlandse boek, bestaat uit een oorkonde en een bedrag van achtduizend gulden. ADVERTENTIE jar |'°g ^Mtiel ^tbi H Vanavond wordt een gesprek met ouders van een homofiel kind uitge zonden. Nu lijkt homofilie niet zo'n heet hangijzer meer te zijn omdat er de laatste Jaren wel het nodige over is gezegd. De situatie is, met vroeger vergeleken, verbeterd. Maar in be paalde kringen wordt het verschijn sel niet geaccepteerd. Daarom ls het voor ouders vaak een schok als ze ontdekken dat hun kind homofiel is. Het echtpaar Elsinga uit het Friese dorpje Hallum staat model voor hen. Hoewel ze wel eens wat van homofilie hadden gehoord of gelezen, was het voor hen toch een bijzondere ervaring Speciaal vandaag er in het eigen gezin mee te worden geconfronteerd. Hun zoon had een lange eenzame worsteling voor hij over zijn geaardheid vertelde, omdat hij zijn ouders wilde sparen. Ook wordt stilgestaan bij de toekomst Bijbel De Moppet Show met als gast Lesley Ann Warren Ned. 2/194S EO's Tijdsein met een re portage van een congres in En geland van evangelische chris tenen over een nieuwe sobere levensstijl Ned. V20M In KRO's Brandpunt: inter view met Chin a Sen, de nieu we premier van Suriname: chemische oorlogvoering: uit slag van een enquête over de loonmaatregel en de acties van de FNV. Ned. ttUO The great Gatsby, de popu laire Amerikaanse speelfilm uit 1974 BRT. I/2L10 Het Praatprogramma (KRO) gaat verder in op „Wat keet beter" van gisteravond waarin op de tv fobieën wer- Hllv. 2,1640 KRO-radlo sendt de Mar- cus-passie uit van Lorenzo Pe- rosi, soals dese in Turijn wordt uitgevoerd. Hilv. 2/20.00 Pas op een studiemiddag over bijbel en homofilie kwamen de Hallumse ouders er achter dat de bijbelteksten waarmee homofielen ln bepaalde kringen nogal eens om de oren wor den geslagen slechts golden voor schandknapen. ,Jk ben blij dat het zlelehell van een homofiel niet af hangt van uitspraken van sommige geestelijke leiders," zegt de vader uit de grond van zijn hart. Nu nog zijn er vaders die tegen htm homofiele kind zeggen: lk had liever dat Je dood voor me was neer geval len dan dat ik dit moet horen. Of: ik had liever dat Je kanker had. Daaruit blijkt dat deze geaardheid beslist niet altijd wordt geaccepteerd. De zoon uit Hallum Is duidelijk geen pro bleemgeval. Uit de keuze van de ouders blijkt maar weer dat mensen beslist geen uitgebreide studie achter de rug hoeven te hebben om zinnige dingen te kunnen zeggen. Het team van de VARA gaat een deel van de prijs doorgeven aan de Rotter damse Kunststichting, speciaal voor de boekjes die deze stichting maakt voor de kinderen van gastarbeiders. De prijs werd uitgereikt op een pers bijeenkomst ln Amsterdam, ter gele genheid van de komende boeken week. Die is dit Jaar verlengd tot twee weken in verband met het eeuwfeest van de Uitgeversbond en duurt van 17 tot en met 30 apriL Het motto van de boekenweek ls „Bezig met boeken". Geschenk Het boekenweekgeschenk ls een kor te politieroman van Janwillem van de Wetering, getiteld „De verdachte Ver heugt". De oplage ls 415.000 exempla ren, opnieuw een record, want het boekenweekgeschenk van vorig Jaar had een oplage van 385.000. Dat hoge re aantal hangt deze keer natuurlijk samen met de verlengde boeken week, waardoor de boekhandel wat royaler heeft ingekocht Het bedrag dat de koper moet besteden om het geschenk te ontvangen is evenals vo rig Jaar 17,50 gulden. De voorzitter van de CPNB, mr. C. G. A. van Wijk, was over de omzet van boeken niet pessimistisch, al ls de spectaculaire groei die sedert de Tweede Wereldoorlog ls opgetreden er een beetje uit De markt ls de laatste Jaren tamelijk stabiel, en liep zelfs een beetje terug. Maar 1979 geeft ln vergelijking met '78 een Iets beter beeld, al is het verschil erg klein (32,9 miljoen verkochte boeken, tegen 32,8 in 1978). De omzet steeg van 599 mil joen naar ruim 607 miljoen gulden. De gemiddelde prijs per gekocht boek steeg van 18,25 naar 18,45 gulden. Literatuur Opmerkelijk is wel dat het aandeel van de boeken waarin verbeelding en fantasie een overwegende rol spelen, plotseling een groei vertoont. Dat laatste geldt met name voor het lite raire boek. Dat is opmerkelijk omdat de laatste jaren dit type boek procen tueel terugliep, omdat het publiek meer voelde voor kijkboeken, naslag werkjes, hobbyhoeken en dergelijke genres. Kort gezegd, het publiek blijkt een groeiende belangstelling voor de literatuur aan de dag te leg gen, en dat ls een nieuw verschijnsel waarover mr. Van Wijk zich verheugt Intussen wordt, ln weerwil van de wat optimistischer cijfers, nog steeds ge knabbeld aan het marktaandeel van de erkende boekhandel De Neder landse boekenclubs die een heel be perkte keuze kunnen aanbieden te gen gereduceerde prijzen, zagen de omzet de laatste vier Jaar spectacu lair stijgen, met ongeveer vijftig pro cent De boekenclubs hebben nu een marktaandeel veroverd van 24 pro cent Mr. Van Wijk toonde zich toch wel enigszins bezorgd over deze ont wikkeling. „Zonder het unieke, fijnmazige net van boekwinkels, zouden vele titels eenvoudig niet kunnen verschijnen, en zou wellicht een aantal uitgevers niet kunnen bestaan," zei hij. Mr. Van Wijk ging ook nurr even in op Harry Mourlts (L) ia gesprek mei hei echtpaar Elsinga. Vrijdag 28 maart en zondag 30 maart Amsterdam, Concertge bouw 20.15 uur, resp. 14.15 uur, Johannes Passie, Nederlands Kamerkoor (uitgebreid) met Concertgebouworkest oJ.v. Nl- kolaus Harnoncourt Vrijdag 28 maart. Gorlnchem, Grote Kerk 19.30 uur, Mat- theus Passie. Chr. Oratorium- vereniging Gorkum. Zaterdag 29 maart Vlaardln- gen. Grote Kerk 20.00 uur, Jo hannes Passie. C.O.V. Gloria- Toonkunst met Gewestelijk Orkest voor Zuid-Holland o.Lv. Aad van der Hoeven. Zondag 30 maart. Lochem, Grote of St Gudulakerk 19.30 uur, Mattheus Passie. Muzlek- kring de Nederlandse Can to rij en Utrechtse Domcantorij o.Lv. Maarten Kooy. Dinsdag 1 april. Breda, Grote of O.L. Vrouwekerk 19.30 uur, Mattheus Passie. Philips Phll harmonisch Koor met Bra bants Orkest oi.v. Hein Jordans. Woensdag 2 en donderdag 3 april. Zaandam, Bullekerk 19.30 uur, Mattheus Passie. C.O.V. Zaanstreek met Noord hollands Phllharmonisch Or kest o.Lv. Jan Pasveer. Donderdag 3 april. Amster dam. Concertgebouw 20.15 uur, Lukas Passie van Telemann. C.O.V. Groot Noord met Neder lands Radio Orkest o.Lv. Wil lem Wlesehahn. Donderdag 3 april. Bolsward, Martinikerk 19.00 uur, Mat theus Passie. Bolswarder Ora torium Vereniging en N.W. Ve- luwekoren met Frysk Orkest O-Lv. Ad Houtman. de boeken van de maand, die onder auspiciën van de CPNB worden uit gegeven. Daarmee is men tien Jaar geleden begonnen en ze doen het uit stekend. Oplagen van 110.000 tot 120.000 exemplaren zijn geen uitzon dering. Van het op 6 maart versche nen boek van de maand (Leesgoed, met een oplage van 90.000 exempla ren) was na twee weken driekwart uitverkocht. De komende boekenweken zal een exemplaar van de boekenmolen, dat een overzicht biedt van wat er zoal te koop ls, huls aan huls worden ver spreid. De oplage is 1.633.000 exem plaren. Boekenbal Het traditionele boekenbal ls enkele Jaren geleden afgeschaft, maar zal dit Jaar nog eenmaal herleven, omdat de opening van de Boekenweek '80 de nodige luister krijgt vanwege het eeuwfeest van de Koninklijke Neder landse Uitgevers Bond. Het jubileum boekenbal ls op donderdag 17 april in het Concertgebouw te Amsterdam. In opdracht van de Uitgeversbond heeft het Nederlands Blazersensemble een speciaal programma samengesteld. Voor het aansluitende bal zijn de zalen van het Concertgebouw her schapen ln literaire sfeer. <ry door Louwrens Lange voort AMSTERDAM Drie toegiften waren nodig voo razend enthousiaste publiek zondagavond ln de Klé van het Concertgebouw afscheid kon nemen van de mezzosopraan Teresa Berganza. Na een zwaar prot( waarin ze schitterde ln werken van Haydn tot Da Falf ze nog met een aantal zwierige Spaanse operettemes ADVERTENTIE voor 0PTIMAEL administreren Ö\\ORMAS Van huls uit Is Teresa Berganza ope rette-zangeres. In 1957 maakte ze de overstap naar de opera en speelde een opzienbarende Do ra be 11a in Mo- zarts Cosi fan tutte op het festival van Aix-en-Provence. Sindsdien bleef ze opera doen, maar gaf altijd de voorkeur aan rollen waarin ze uitge sproken karakters kon maken. In Nederland ls haar optreden op het operatoneel beperkt gebleven tot Cherubino in Figaro, al ln het grijze Holland-Festivalverleden. Wel zong ze enkele keren op concerten. Ook ln llederenrecitals staat bij haar de karakteruitbeelding voorop. Met een schijnbare moeiteloosheid kruipt ze in de huid van Ariadne ln Haydns gelijknamige cantate waarna ze feil loos de atmosfeer van Moussorky's liederencyclus „Kinderkamer" treft. Adembenemend zingt ze coloraturen en werkt ze baar presentatie af. Ze forceert zich nooit en blijft liever se reen plano zingen. Met een dergelijke, solide techniek kan ze in principe' alles aan. Dat ze daarbij over een prachtige warme stem beschikt, maakt haar optreden tot een fenome naal gebeuren. Haydns cantate „Arlannal voldoet waarschijnlijk betf kleine orkestbegeleiding, I een recital moet Je vaker I 'lief nemen. In de twee arial tieven schildert Haydn daf van de verlaten Ariadne, c van hoop, wrok, wanhoop I ting, een uitstekend stukl avonturen mee te belevenT vult al die stemmingen ultj en speelt er op een vierki concertpodium nog toneefl In „De Kinderkamer" va sky overtuigde ze door e gen naïviteit, terwijl Faii terst verzorgde uitspraak k maal in haar element ble3 Falla's „Siete Canciones pze zeven Spaanse volkslledettA/ aVuv ze alle registers kon openf r D fet i Bij een dergelijk hoog zanvo< ,het pijnlijk te moeten vasts is de begeleider niet met de iherl kan komen. Richard Amnd derde haar stem of dai artistiek ander niveau dai een eenheid was het nooit) In vier concerten in het Amster dams Concertgebouw klinken de lie deren met orkest van Gustav Mahler; op zondag 30 maart de Lieder eines fahrenden Gezellen met als solist de Finse bariton Walter Grönröos. Het Radio Filharmonisch Orkest, onder leiding van Lukas Vis, speelt ook Pas- sacaglia van Anton Webern en de concertvisie van Igor Strawinsky's Petroesjka. Volgende concerten op 13 april (Kindertotenlieder, soliste Yvonne Mlnton), 27 april (Blumlne, oorspronkelijk het eerste deel uit de eerste symfonie), en 11 mei (Das Lied von der Erde, solisten Mira Zakal en Hermann Winkler). Henk van Ulsen spreekt en speelt ook dit Jaar weer het Boek Prediker onder de titel De Mens heet Mens. Dat gebeurt a.s. zondag (Palmzon dag) ln de voormalige Ronde Luther se Kerk, thans Sonesta Koepelzaal, om 11 uur 's morgens, in Amsterdam (het kerkegebouw ligt vlakbij het Centraal Station). Gebruikmakend van de vertaling door P. Hawinkels en P. Drijvers, heeft Van Ulsen een speelbare tekstcollage gemaakt, waarin ook muzikale elementen (Adriaan Valk, altsaxofoon) zijn op genomen. Toegangsprijs, inclusief koffie, 4 gulden. Een commissie van drie vertrou wenspersonen gaat zich bulgen over de problemen bij Opera Forum. Het vrijwel voltallige personeel (150 man) drukte onlangs ln een motie van wan trouwen zijn afkeuring uit over de manier waarop Gustav FQlleboon het ADVERTENTIE gezelschap leidt als zakell tiek directeur. Het bestuJ rum stelt een commissie j mensen die het vertrouw van personeel, bestuur en g Minister Gardeniers dagavond 12 april Moeder Courage" ln schouwburg van Amsten afloop van de voorstell Mann-Bouwmeesterrlng o<é gen aan Annet Nieuwenhi| bij testamentaire besch" laten door Caro van Dljk.| „Er valt een traan om d^ van Annie M. G. Scl woensdag 2 april voor de ij keer gespeeld, die avond t schouwburg van Amsterc* Herman van Veen geefl stellingen in Carré in 31 maart, 1 en 2 april. Hij j „Europa Tour" mee af, i begonnen, over Den Haa pen, Brussel, Hamburg, E chen, Wenen en Kopen] gelopen. Voor de laatste gen ls een programma sai in het Nederlands, Duits Er worden ook opnamei voor de internationale ven speelfilm „Uit elkaar". Toneelgroep Centrum i 3 april ln Centrum Belle sterdam extra voorstel ..Het Verjaardagsfeest" Pinter. s

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4