'urk maakt kans
dj verkiezingen
Kienavond
Ht
'Via splinterpartijtjes
bereiken ze niets'
Fout, maar niet
weg te krijgen
SOCIAAL BERECHT!
LH
-.r,"
fÖAG 22 MAART 1980
iBINNENLANDi
TROUW/KWARTET 19
woensdag 28 mei worden in Rotterdam
emeenteraadsverkiezingen gehouden,
br het eerst mogen buitenlanders actief en
Isief meedoen aan deze verkiezingen. Vo-
I jaar besloot de Rotterdamse gemeente-
id actief en passief kiesrecht (voor wijk- en
«raadsverkiezingen) te verlenen aan niet-
Herandse inwoners van deze stad: een pri-
Lr voor ons land.
Ook een primeur voor ons land was vorige
week de bezetting van een wijkcentrum in
Rotterdam door bewoners die op die manier
wilden afdwingen dat een Marokkaanse groe
pering niet toegelaten werd tot de deelraads
verkiezingen. Deze groepering de Vrije
Marokkaanse Alliantie wordt verdacht van
fascistische sympathieën.
s Henny de Lange
3mi
900 ui
'TERDAM Mem-
Kahraman kwam
jaar geleden hij
toen achttien jaar
snuit Turkije naar
irland. Hij spreekt
itstekend Neder-
en is verbonden
de Turkse afdeling
de Stichting hulp
tiuitenlandse werk-
irs in Rotterdam,
enkort hoopt hij
ctie te combine-
unet het lidmaat-
van de deelge-
teraad Rotter-
entrum-Noord.
ian staat met nog een
loot op een verkiesba-
its op de PvdA-kandi-
Ijst voor de deelraads-
^ingen in Centrum-
Ook in de deelgemeen-
ftrlois. waar net als in
im-Noord veel buiten-
s wonen, is de kans
lat straks een Turkse
lammer gekozen zal
tot lid van de deelraad
ins voor de PvdA).
Iin<
inl
Is nog met veel, zegt
Kahraman, „maar 't
een begin." Hij is
t overtuigd dat dit de eni-
hier is om de integratie
pitenlanders in de Ne-
0se samenleving soepel
n verlopen. Kahraman
loor de PvdA benaderd
na afloop van een informatie
avond die de gemeente Rot
terdam had georganiseerd om
buitenlanders het hoe-en-
waarom van hun deelname
aan de deelraadsverkiezingen
duidelijk te maken.
„Ik stelde een aantal kritische
vragen. Bovendien heb ik
daar duidelijk gemaakt wei
nig heil te verwachten van de
deelname van buitenlandse
partijen. Er zijn zoveel natio
naliteiten, zoveel verschillen
de ideologische groeperingen
dat je altijd splinterpartijtjes
blijft houden. Ik heb die
avond dan ook een beroep ge
daan op de Nederlandse poli
tieke partijen plaatsen be
schikbaar te stellen voor bui
tenlanders."
Kahraman deelt daarmee de
mening van directeur Van
Lijssel van de Stichting hulp
aan buitenlandse werkne
mers. dat op dit terrein grote
„kansen" liggen voor de Ne
derlandse politieke partijen.
Van Lijssel: „De Nederlandse
partijen kunnen er rustig van
uitgaan dat een buitenlander
op hun kandidatenlijst meer
effect scoort dan het deelne
men van allerlei kleine buiten
landse partijtjes aan de ver
kiezingen. Ik ben ervan over
tuigd dat iemand als Kahra
man straks meer stemmen
krijgt vanuit de Turkse ge-
Dit soort acties heb ik een
jaar geleden al voor
speld," zegt directeur A.
W. van Lijssel van de
Stichting hulp aan buiten
landse werknemers in
Rotterdam, over de bezet
ting van een wijkcentrum
door bewoners die wilden
dat een Marokkaanse
groepering niet aan de
deelraadsverkiezingen
zou meedoen. „Verkiezin
gen zijn natuurlijk bij uit
stek de gelegenheid voor
extremistische groeperin
gen om zich te presente
ren. Ze zijn er immers op
uit zich ergens binnen te
dringen onder het mom
dat ze opkomen voor de
belangen van hun landge
noten."
Toch maakt Van Lijssel
zich geen zorgen over de
invloed van „dit soort du
bieuze" buitenlandse groe
peringen. „Hun aanhang is
gering en de onderlinge
verdeeldheid onder de
buitenlanders is zo groot
dat fascistische organisa
ties als Amicales en Grijze
Wolven geen poot aan de
grond krijgen."
Het meedoen van buiten
landse partijen aan Neder
landse verkiezingen vindt
Van Lijssel overigens zin
loos. Via splinterpartijtjes
bereiken de buitenlanders
niets." Wanneer Turken en
Marokkanen wel poli
tiek hun stem willen
laten doorklinken, dan
hebben ze daarbij heel
hard de hulp van de Ne
derlandse politieke partij
en nodig," zegt Van
Lijssel.
Memduh Kahraman (links op de foto) en directeur A. W. van Lijssel van de Stichting Hulp aan buitenlandse
werknemers in Rotterdam: kans voor Nederlandse politieke partijen
meenschap in Rotterdam dan
een Turk die met een eigen
Turks partijtje de verkiezin
gen ingaat."
Volgens Van Lijssel zal de
voorkeur van de buitenlan
ders uitgaan naar een be
trouwbaar iemand van wie ze
zeker weten dat hij een hoop
goeds voor hen kan bereiken
ook iemand die goede contac
ten onderhoudt met Neder-
lanse instellingen. De omstre
den Vrije Marokkaanse Alli
antie de toelating van deze
groepering was vorige week
aanleiding voor de bezettings
actie van woedende buurtbe
woners maakt in de ogen
van Van Lijssel dan ook „geen
schijn van kans". De man ach
ter de Alliantie is eigenaar
van een vertaalbureau, waar
van bekend is dat Marokka
nen er flink worden uitgemol
ken. „Zoiets doet natuurlijk
de ronde onder de Marokka
nen en je hoeft dan ook niet
bang te zijn dat de Vrije Ma
rokkaanse Alliantie een zetel
in de wacht zal slepen."
Van Lijssel is ervan overtuigd
dat de Vrije Marokkaanse Al
liantie nauwe banden onder
houdt met de fascistische Ma
rokkaanse groepering Amica
les. „Bewijzen kan niemand
het. ook de leden van het
stembureau niet, maar de ver
kiezingen zullen uitwijzen dat
ook de Marokkanen zélf de
Alliantie niet vertrouwen." De
Alliantie ontkent zelf uiter
aard bindingen te hebben met
Amicales. Een woordvoerder
zegt desgevraagd dat zijn or
ganisatie uitsluitend de socia
le en culturele belangen van
de Marokkanen in Rotterdam
wil behartigen.
Amicales meldde zich zei1 ook
tevergeefs overigens aan
voor deelname aan de deel
raadsverkiezingen.
De derde buitenlandse groe
pering die met succes een
poging waagde, is de Stich
ting VARO, die zich opwerpt
voor de belangen van de Turk
se gemeenschap in heel Ne
derland. Lijsttrekker Arie de
Rouwe ontkent de geruchten
als zouden er contacten be
staan met de fascistische be
weging Grijze Wolven. Op
merkelijk is dat het hele be
stuur van VARO een strikte
zwijgplicht is opgelegd ten
aanzien van uitspraken tegen
over de pers. Nog opmerkelij
ker is dat één van de bestuurs
leden al drie jaar illegaal in
Nederland verblijft als tand-
technicus. Volgens Van Lijs
sel heeft VARO echter nauwe
lijks of geen invloed onder de
Turken.
„*t Is vervelend dat dit soort
vage organisaties mee pro
beert te doen aan verkiezin
gen. vooral omdat ze nogal
eens gebruik maken van stro
mannen. maar veel zorgen
maak ik me er toch niet over,"
zegt Van Lijssel. „De onderlin
ge verdeeldheid en ook de in
gebouwde argwaan onder de
Turken en Marokkanen Staan
er garant voor dat dit soort
organisaties weinig kwaad
kan."
De bezettingsactie van woe
dende wijkbewoners vindt
Van Lijssel een begrijpelijke
reactie, maar. zegt hij, „je
schiet er niets mee op. Als
Nederlanders werkelijk willen
voorkomen dat fascistische
groeperingen zich binnendrin
gen. dan is er maar één reme
die en die luidt: zorg ervoor
dat zoveel mogelijk buiten
landers verkiesbaar worden
gesteld door Nederlandse par
tijen."
Dat nu alleen de PvdA buiten
landers kandidaat heeft ge
steld. mag niet verkeerd uit
gelegd worden, zeggen woord
voerders van D'66. CDA en
WD. Ook deze partijen heb
ben gezocht naar geschikte
buitenlandse kandidaten, ver
tellen ze, maar zonder resul
taat.
door Huub Elzerman
IAA
ie dagen per week was hij bezig met het
eren van kien- of bingo'avonden. Met
variërend van een fiets tot een pot
op-sap kreeg hij altijd weer een zaaltje vol
klustig publiek en het leverde nog een mooie
t op ook. Per week zo'n 100 k 160 gulden.
id zou hem dat bedrag hebben misgund
ambtenaar van sociale zaken niet als hij
frlijk had opgebiecht dat hij die
tbrengst bovenop een WWV-uitkering kreeg,
nze lotenverkoper hield zijn kiezen stevig op
Niet uiteraard wanneer hij 's avonds voor de
g zijn publiek nog wat opwarmde dan
ij zijn waren luidruchtig en enthousiast aan
wel als hij zijn wekelijkse werkbriefje bij de
itelijke sociale dienst moest inleveren. Dan
ij alleen „bingo" als hij zijn uitkering
erde. Verder hield hij wijselijk zijn mond.
anderde toen hij was betrapt.
waardigd legde hij de ambtenaar van sociale
it dat hij inderdaad zo'n drie dagen per
ïzig was met het organiseren van
inden „Ik heb verder toch niets te doen"
dat hij voor die bezigheden geen cent
g kreeg. Die honderd gulden waren
end bedoeld als onkostenvergoeding. „Ik
er geen cent aan", hield hij vol.
neentebestuur dacht daar heel anders over.
kwam op tafel en toen was het bijpassende
snel gevonden: „Het gemeentebestuur
tot verlaging van de uitkering, al dan niet in
atie met een uitsluiting van het recht op
ng, indien de werknemer onjuiste of
dige inlichtingen verstrekt."
jelopen jaar." constateerde het
tebestuur, „verrichtte u gedurende drie
er week arbeid. U was 'op die dagen niet
>s en u had dus geen recht op een uitkering,
len verzuimde u op de
'Jtenformulieren (het werkbriefje) melding te
van de door u verrichte arbeid,
igevolge werd door uw toedoen een te hoog
aan uitkering toegekend."
ens haalde het gemeentebestuur flink uit.
werd wegens het verstrekken van onjuiste
;en pardoes uit de WWV gezet,
ikken protesteerde hij tegen deze
ig
M//.
iet ik de eindjes aan elkaar knopen? Want
■Ou ik die 100 of hooguit 160 gulden per week
n eigen zak kunnen steken, dan nog kom ik
iekaaid af." stelde hij vast. Toen de
^te het verder liet afweten, legde hij zijn
n voor aan de Raad van Beroep
fcdering van de zaak kwam de raad al snel
lotsom dat de man inderdaad gedurende een
Jaar drie dagen per week werkte en dat hij daarvan
geen melding maakte bij de gemeentelijke sociale
dienst. „Maar", zo oordeelde de raad, „dit
rechtvaardigt niet het besluit van de gemeente om
de man zonder een cent uitkering naar huis te
sturen. Die algehele ontzegging van het recht op
een uitkering moet de gemeente nog maar eens
nader bezien."
Betekende dit nu dat de man de dans ontsprong?
Dat hij toch zijn recht op een uitkering behield?
„Nee," antwoordde de raad." „de gemeente was in
beginsel wel degelijk bevoegd om hem voor een
bepaalde periode van het recht op uitkering uit te
sluiten en de gemeente was al evenzeer gerechtigd
de uitkering te verlagen. Dat laatste mocht zelfs
met terugwerkende kracht.
Het gemeentebestuur liet zich dit geen tweemaal
zeggen Er ging onmiddellijk weer een brief de deur
uit. Dit keer schreven B. en W. dat de man over het
jaar, waarin hij drie dagen per week had gewerkt,
slechts over de twee resterende dagen een uitkering
zou krijger). Dat was dus met terugwerkende
kracht. „Voor de periode daarna sluiten wij u
wegens het verstrekken van onjuiste inlichtingen
geheel uit van het recht op een uitkering." zo
besloten B. en W.
Ook met deze beslissing kon de man niet
instemmen. Hij zocht het opnieuw hogerop en hij
vroeg de Centrale Raad van Beroep of de uitsluiting
van het recht op uitkering werkelijk billijk was. „Ik
hield me inderdaad bezig met het organiseren van
kienavonden. gaf de man toe. maar ik heb daar
nooit een beloning voor ontvangen. Ik kreeg alleen
een onkostenvergoeding
De eerste vraag die bij de centrale raad opkwam
was: Heeft de man buiten het organiseren van
kienavonden ook nog pogingen gedaan om ander
werk te vinden? Hoe staat het eigenlijk met zijn
sollicitatieactiviteiten? Uit het antwoord bleek dat
de man kennelijk geheel in zijn kienavonden
opging: hij had nauwelijks gesolliciteerd. „We
nemen aan, zei de raad, dat hij heel goed begreep
dat het gemeentebestuur zijn werk als organisator
van kienavonden niet zonder meer zou accepteren
en dat die werkzaamheden gevolgen voor de hoogte
van zijn uitkering zouden hebben. Tegen die
achtergrond had hij zich stipt aan de voorschriften
moeten houden. Op de werkbrief jes staat immers
duidelijk aangegeven dat een uitkeringstrekker
„onverwijld" mededeling moet doen van elke
verandering, die aanleiding kan geven tot
intrekking of verlaging van de uitkering."
Ook toen gaf de man zich niet gewonnen.
Triomfantelijk diepte hij het volgende wetsartikel
op: „Het gemeentebestuur onderzoekt regelmatig
of de gegevens, welke van belang zijn voor het
beoordelen van het recht op uitkering en van de
hoogte daarvan ongewijzigd zijn gebleven."
„Van dat regelmatige onderzoek is toch ook niets
terecht gekomen," wierp de man tegen." Ze wisten
op het gemeentehuis al maandenlang dat ik
kienavonden organiseerde, maar toen hoorde ik
niets. Zij moeten zich toch ook aan de regels
houden of gelden die alleen voor mij?"
De centrale raad gaf toe dat het onderzoek naar de
kien-activlteiten van de man inderdaad zo'n negen
maanden had geduurd. Dat was voor een
betrekkelijk eenvoudig onderzoek inderdaad lang.
„Maar," merkten de rechters verbaasd op," u kunt
het de gemeente toch niet kwalijk nemen dat zij uw
uitkering pas introk na een degelijk onderzoek?
Bovendien," zo vervolgden de rechters," „ook al zou
het gemeentebestuur zich niet aan zijn
verplichtingen houden, dat ontslaat u niet van uw
plicht om de voorschriften wél na te leven."
De raad kwam tot de slotsom dat het
gemeentebestuur bevoegd was zowel tot de
verlaging als tot de uitsluiting van het recht op een
uitkering. Dat het gemeentebestuur niet in
redelijkheid tot een dergelijk besluit had kunnen
komen of zelfs in strijd zou hebben gehandeld met
de beginselen van behoorlijk bestuur, wees de
centrale raad van de hand.
Zo hield de klager alleen zijn kienavonden over om
van te leven. Het duurde dan ook niet lang of de
man accepteerde weer een baan en hij ging aan de
slag. „Kienen" doet hij sinds die tijd alleen nog in
zijn vrije tijd Dat was ongetwijfeld ook een van de
onuitgesproken bedoelingen van de gerechtelijke
uitspraak.
„Geen woning, geen kroning"
luidt een van de nieuwste leuzen
die aangeheven worden in het
rumoerige Amsterdam. Wie de
zer dagen uit de richting Half
weg de hoofdstad binnenspoort
en de blik gericht houdt op de
wereld die aan de andere zijde
van het treinraampje voorbij
glijdt, ziet hoe de hiervoor ge
noemde leuze in schier mansho
ge letters op een muur langs een
al jaren braakliggend terrein ge
schilderd is. temidden van ande
re. gemakkelijk aansprekende
teksten zoals: Amsterdam auto
vrij, Amsterdam fietst.
De reiziger heeft voordat hij
„centraal" bereikt tijd genoeg
om te overwegen dat de jaren
waarin dat leuzen-schilderen al
gemeen als verwerpelijk en sme
rig ervaren werd wel achter ons
liggen. Wat kan een stad er, of je
met de inhoud van de leuzen nu
instemt of niet, een boeiend en
levendig aanzien door krijgen!
Ook voor een tweede overweging
is voordat de trein stopt nog
ruimschoots tijd: er zijn in onze
taal woorden (zoals „kroning",
waarover straks meer) die zo
vaak in verkeerde betekenis of in
verkeerde spelling gebruikt wor
den dat ze als zodanig bijna of
helemaal burgerrecht verworven
hebben. Over een van die woor
den schreef een lezer me on
langs. Met collega's had hij ge
twist over de vraag of het „lini
aal" of „lineaal" moet zijn, een i
of een e dus. Een woordenboek
beslechtte de strijd spoedig (lini
aal bleek Juist), maar er bleef een
vraag: hoe is die „i" eigenlijk in
de wereld gekomen? De vraag
bleek interessanter dan ik dacht.
Van Dale spelt „liniaal" (met „i"
dus) maar vermeldt „lineaal"
(met e) toch afzonderlijk, zij het
met de aantekening „foutieve
spelling voor liniaal". Het na
ruim honderd jaar nog niet vol
tooide „woordenboek der Neder
landse taal" graaft in een in 1924
verschenen deel dieper: liniaal
(ook daar met „i" dus) kan afge
leid zijn van het Franse „lignal",
maar kan ook overgenomen zijn
uit het Latijn en daarbij wor
den „linealis", „lineale" en „li-
nea" genoemd. Allemaal met „e"
dus en die „e" vind je meerma
len terug in oude Nederlandse
geschriften. De „foute" spelling
met „e" komt dus allerminst uit
de lucht vallen; de vraag dringt
zich zelfs op hoe zwaar dat etiket
„fout" moet wegen!
Maar nu het woord „kroning".
Zo lang de Nederlandse monar
chie bestaat Zijn hier geen konin
ginnen en koningen gekroond.
Wel zijn ze. zoals de grondwet
voorschrijft, „ingehuldigd" en
toch is dat woord „kronen" niet
weg te krijgen. Toen koningin
Juliana onverwacht haar aftre
den aankondigde sloop het
woord onze eigen kolommen bin
nen en je hoeft maar even in
oude bladen te grasduinen om te
ontdekken hoe zeer het woord
zich een plaats veroverd heeft. In
1948. toen Juliana ingehuldigd
werd. heette Amsterdam in deze
krant „kroningsstad", de vorstin
reed in een „kroningscalèche" en
er werd een „kroningsspel" opge
voerd. Tien Jaar eerder, toen Wil-
helmina veertig Jaar koningin
was, deed de redactie van de
antirevolutionaire „De Stan
daard" het opvallend goed, maar
in een onderschrift bij een fraaie
plaat gleed zij toch uit: „Een
koningin is gekroond". In 1923,
bij het 25-jarig feest, was het
woord „kroning" bijna niet van
de lucht. In het christelijk week
blad De Ster wijdde kroniek
schrijver P. Brouwer veel aan
dacht aan het „zilveren kro
ningsfeest" dat september tot
een ware „kroningsmaand"
maakte. Ook het weekblad Ti-
motheus vierde volop het „kro
ningsfeest" mee. het drukte
zelfs, met muzieknoten erbij, een
..kroningslied'' af waarin de re
gels voorkwamen: „Wij vieren
dien septemberdag/die Wllhel-
mina kronen zag". Het in hetzelf
de blad opgenomen betoog van
mej. H. S. S Kuyper, dochter
van de grote Abraham, dat het
woord „kroning fout was, „toen
en nu nog", kon de overige mede
werkers niet in het Juiste spoor
houden
Het heeft er veel van weg dat hoe
dichter Je bij het jaar 1898 komt
hoe steviger het woord kroning
er nog in zit. De feesten van 1898
heetten nu eenmaal „kronings
feesten" en ze bleven onder die
naam voortleven in veler herin
nering want onvergetelijk
moeten ze geweest zijn. Dr. J.
Th. de Visser, in '23 minister,
schreef in een gedenkboek over
de door hem in 1898 bijgewoonde
bijeenkomst in de Nieuwe Kerk:
„Een schok van diepe en blijde
ontroering voer door de machti
ge schare Bijkans geen oog
bleef droog." „Oubaas" L. Pen
ning. bekend door zijn boeken
over Zuid-Afrika, schreef dat de
mensen in de Nieuwe Kerk „wer
den opgetild door den vloed ener
onweerstaanbare geestdrift" en
Kuypers dochter, die in de Nieu
we Kerk kon zijn doordat haar
vader naar Amerika moest om
daar lezingen te houden, schreef
een lang vers. Er moet wat afge
dicht zijn bij dat kroningsfeest
en bij de latere herdenkingen
ervan! Zelf herinner ik me een
lied dat zo begon: „Wees gegroet
met Jubeltonen, wees gezegend
blijde dag De wijs ken Ik
nog helemaal, ik weet ook nog
dat we de jubeltonen stiekem
vaak in ..Jubeltenen" verander
den, maar de rest van de woor
den is ten dele in de mist verdwe
nen. Misschien weet iemand an
ders ze nog?
