Lidwina: heilig en hysterisch Legerpredikant 'kritisch loyaal' Tien jaar Kairos in Nederland I Vluchtelingen uit Laos naar Guyana Trouw Diagnose na zeshonderd jaar VANDAi fee Conferenties Stichting geestelijke verzorging in ziekenhuizen bejaardenhuizen en verpleeginrichtingen te Rotterdam PREDIKANT(E) tt 'T GAAT HARD! Uitbouw van Jty";1 seminarium n* OINSOAG 18 MAART 1980 KERK TROUW/KWARTET door Pieter van der Ven Vandaag zeshonderd jaar geleden werd In Schiedam Lidwina Pietersdoch ter geboren. Als jong meisje maakte zij een val op het ijs en daarmee begon een van de afgrijselijkste ziekbedden uit de geschiedenis dat afliep toen zij ruim vijftig jaar oud stierf. Al tijdens haar leven begonnen de mensen haar als een heilige te beschouwen. Zij werd de patrones van alle zieken, zij gaf haar naam aan menig ziekenhuis, gesticht of ander oord voor lijdenden; zij is vrijwel de enige echte Hollandse heilige van internationale faam Juist vlak voor het eeuwfeest heeft de Delftse psychiater dr P. J Stolk een boek laten verschijnen waarin hij over „het geval Lidwi na" een medische diagnose probeert te stel len: „De maagd van Schiedam" een kriti sche hagiografie. Het boekje ls uitgegeven door de Wetenschappelijke Uitgeverij ln Am sterdam, telt ruim 140 pagina's, waarvan flink wat met oude houtsnede-illustraties. Het kost 24,50. Stolk zegt overigens dat de samenloop van dit boek en het eeuwfeest louter toeval Is. Hagiografieën zijn biografieën, maar dan van een heilige (hagios, heilig). Het is een soort literatuur die vooral door en voor roomska- tholieken geschapen werd. In hun roomse Jeugd hebben velen op school en thuis mier zoete verhaaltje gehoord of gelezen over Tar- cislus, Theresia. Gerardus. Aloysiu». de mar telaren van Gorkum. Lidwina, Bernadette enzovoorts. De beste verhalen waren span nend of ontroerend genoeg, maar altijd wa ren het verhalen, waar de moraal nog dikker op gesmeerd zat dan op de borstplaat Altijd moest het verhaal dienen tot het kweken van brave, gehoorzame, kuise, kerkse kinderen. De hagiografie leek vaak weinig meer dan een belangrijk attribuut in de ideologische trucendoos van de kerk. Zeker in Nederland is het al Jaren slapjes in de roomse hagiogra fie. Maar tegelijk is juist van buiten officieel erkende kerkelijke instanties de belangstel ling groeiende De Zwitserse protestant Wal ter Nlgg schreef al jaren geleden het boek „Grote heiligen", waarmee hij het genre van de hagiografie uit het roomse monopolie los maakte en daarmee de mogelijkheid opende tot nieuwe aandacht voor enkele grote figu ren uit de geschiedenis, maar dan zonder ideologische bijbedoelingen. In Nederland verschenen er in die zin boeken van bij voor beeld dr Auke Jelsma en Wim Zaal. (Deze laatste beklaagde zich op de perspresentatie van Stolks boek dat geen enkele krant aan dacht aan zijn boekje „Zoek het Koninkrijk heiligenlevens voor nietgelovigen verteld" had besteed. Ten onrechte, want Trouw be sprak het boekje op 2 oktober 1978 en zelfs op uiterst bemoedigende wijze.) Betrouwbaar Terug naar Lidwina. Stolk belooft ons in de ondertitel een „kritische" hagiografie. Na het bovenstaande kan men begrijpen dat Je even goed zou kunnen zeggen een ..moderne" ha giografie. In het soort ls dit dan weer een bijzonder geval, omdat het niet gaat om historische, theologische, maatschappelijke of pastorale kritiek, het is de kijk van een psychiater „Lidwina op de divan", schreef De Tijd Van veel heiligen vooral van heel lang gele den zijn meer legendes bewaard dan histo risch betrouwbaar materiaal. Bij Lidwina is dat een beetje anders. Er was toen toevallig iemand bij haar in huis die van alles heel nauwkeurig heeft geobserveerd en opge schreven. Deze persoon, Jan Gerlach. schreef geen hagiografie in de bovenvermelde zin. Hij was een duidelijke „vereerder", maar deed zijn werk goed. HIJ is ontzettend gedetail leerd ln het beschrijven van de kwalen en ziekten, die Lidwina veertig jaar aan haar bed kluisterden. Dat is geen verheffende lec tuur. Stolk maakt gretig gebruik van deze gegevens en geeft ze in zijn boek uitvoerig weer. De eerste honderd bladzijden moeten dan ook als lezing voor of na tafel worden afgeraden. Lidwina is niet als heilige geboren. Het lijkt er eerder op dat zij pas gaandeweg, toen haar lichamelijke aftakeling en wegrotting al be hoorlijk vergevorderd waren, geen andere weg meer had dan heiligheid of euthanasie, maar die was niet in het vizier van haar omgeving. Dus naarmate haar lichaam door ziekten, pijn en nog wat extra zelfkwelling werd afgebroken, groeide haar persoonlijk heid tot ln het groteske. Ze kreeg visioenen zoals aan deze zijde van de Alpen en de Oeral vrijwel ondenkbaar zijn en die Je zeker niet ln het saaie Schiedam verwacht. De al eerder genoemde Wim Zaal noemt heiligheid en visioenen een artistiek talent dat ons niet ligt, net zo min als de opera. In Holland gedijen schilders, grafici, instrumentenma kers. de nuchtere precisie, niet de meeslepen de extase. Ongerief Stolk is de ziektebeschnjvingen nagegaan. Wie vrijwel niets eet krijgt uiteraard onder voedingsverschijnselen: hongeroedeem, vita minegebrek en daar komt al heel wat onge rief uit voort. Wie jarenlang op een plank ligt, bewegingloos, gaat doorliggen. Zonder hygië ne en zonder fysiotherapie wordt alles nog erger en onsmakelijker. Maar waar kwam het vandaan? Stolk verwerpt de val op het Ijs als oorzaak en meent dat ook reuma, multiple sclerose, tbc, polio op zijn zachtst gezegd onbewijsbaar zijn. Lidwina was een duidelijk geval van hysterie, meent Stolk; zeventig jaar geleden schreef dr. A. Geyl al in gelijke zin. Voor Stolk sluiten heiligheid en hysterie elkaar overigens niet uit. maar daar gaat hij niet verder op in. Hysterie uit zich in thea traal gedrag en wordt veroorzaakt door een innerlijk conflict. Bij Lidwina zien we een hoop lievigheid, barmhartigheid en verge vingsgezindheid, maar ze heeft visioenen van mensen uit haar omgeving die allervrese lijkst in de hel moeten branden. Ze weigert alle voedsel, maar zit aan de verrukkelijkste hemelse banketten. Ze wilde niet trouwen, maar wordt in een visioen door Maria tot hemelse bruid van Christus gekroond. Stolk zoekt een verklaring vooral in Lidwina's pro blematische verhouding van agressie en bin- Lidwina van Schiedam, portretcon structie door Anjo Mutsaars ding tegenover haar vader, die ook naar vo ren komt tegenover haar biechtvaders'. Tot mijn verbazing werkt Stolk de kennelijke symptomen van homoseksualiteit niet nader uit. Wel maakt hij aannemelijk dat Lidwina niet het meisje kon zijn dat zij wilde zijn. Dat haar ziekte eerst een vlucht was, maar zonder weg terug. Ze kreeg, zo zegt Stolk, die geest niet meer in de fles. Haar erbarmelijkheid was nog slechts „op te heffen" door heilig te worden. Misschien worden in haar herdacht en geëerd al die naamloze vrouwen uit die tijd en andere eeuwen die een lijdensweg op werden gedreven omdat omstandigheden, maatschappij en kerk een werkelijke levens weg blokkeerden. LUNTEREN (PNHK) -— Van een krijgsmachtpastor mag worden verwacht, dat hij „kritisch loyaal" is. Wie de doelstellingen van de krijgsmacht verwerpt, moet niet krijgsmachtpastor worden. Dit zei hoofdluchtmachtpredikant ds. A. Karreman tijdens het jaarlijkse legerpredi- kantenconvent in Lunteren. Hij wees er ook op. dat het krijgs- macbtpastoraat er is voor de mens ln de krijgsmacht en niet voor de orga nisatie. Het getuigenis en de dienst van de kerk moeten zichtbaar worden in de voortdurende bezinning over geweld. Het convent was opgezet met de bedoeling, dat de legerpredtkan ten elkaar zouden informeren over hun persoonlijk standpunt ten op zichte van de kernbewapening. De helft van de aanwezigen bleek reso luut alle kernwapens af te wijzen. Een ander deel was nog op zoek naar een duidelijk standpunt en een enkeling Nieuwe ambten in de kerk van morgen, voor gewone (r.k.) gemeente leden m.m.v. dr Jan Kerkhofs. zater dag 22 maart 9.30-16.30 uur. pedago gische academie Thomas More. Sta tionssingel 80. Rotterdam. Inf. „Open Kerk", tel. 070-909627 Meditatieweekend remonstrantse broederschap 11-13 april. Hoorne boeg. Hilversum (tel 02157-231). wees kernwapens niet zonder meer af. De kritische kijk vanuit het evangelie op de kernbewapening doet evenwel niets af aan de solidariteit die iedere krijgsmachtpastor moet voelen met de mens die in de krijgsmacht werkt, aldus de legerpredikanten. Velen van hen bleken ernstig verontrust over het beeld, dat men ln de kerken van hen heeft. Te vaak heerst binnen de kerken nog de gedachte, dat de leger predikant zich door zijn aanwezig heid binnen de krijgsmacht vereen zelvigt met die krijgsmacht. Hij zou het systeem bevestigen en zich niet kritisch opstellen. Deze beeldvor ming ls volgens de krijgsmachtpasto res allerminst in overeenstemming met de werkelijkheid. Nadrukkelijk vroegen zij dan ook om steun vanuit de kerken om deze valse beeldvor ming tegen te gaan. De legerpredi kanten werden over het kernwapen- vraagstuk voorgelicht door prof. mr. P. J. Teunissen uit Groningen, drs. B. J. Th. ter Veer namens het interker kelijke vredesberaad IKV en de heer A. P. de Boer namens de groep die de Shalom-krant vorig jaar uitgaf Remmend Prof. Teunissen wees erop, dat van de kernwapens nog steeds een remmen de werking uitgaat tegen het uitbre ken van een „grote" oorlog. Vrede kan volgens hem worden bereikt door verdragen over wapenbeheersing en door het besef, dat de kernwapens door hun „overkilT'-karakter voor oorlogsgebruik niet geschikt zijn. De taak van de kerken ls volgens prof. Teunissen ertegen te waken dat de bestuurders van de samenleving den ken dat zij het goed doen en ertegen te waken, dat wij ons ten onrechte „veilig" voelen. „Maar dit alles tege lijk vanuit de erkenning, dat leder die oorlog wil uitsluiten, niet eindeloos kan wachten met het gebruik van geweld." aldus prof. Teunissen. Drs. Ter Veer betoogde hiertegenin, dat de bewapeningsspiraal op den duur onvermijdelijk zal uitlopen op een enorme explosie. De heer De Boer vond niet alleen de wapenwedloop uit den boze. maar ook de ontwikkelin gen in kwesties als abortus, euthana sie, aantasting van gezin en huwelijk. Hij zag al dergelijke zaken ais één complex probleem, waarvoor de sleu tel van de oplossing ligt in het woord „bekering". Voor de Gemeentelijke Geriatrische kliniek aan de Asserweg en de Verpleeginrichting aan de Veenweg willen wij graag in contact komen met een Belangrijke taken zullen zl|n de pastorale zorg voor merendeels bejaarde patiënten en het voorgaan in kerkdiensten Van belangstellenden wordt verwacht een klinisch pastorale training te hebben gevolgd of bereidheid deze te volgen. Een goede samenwerking met de verschillende disciplines van de tehuizen en met de t.z.t. aan te stellen geestelijke verzorgers van andere denominaties, zal een vereiste zijn. Schriftelijke sollicitaties, binnen 2 weken na het verschijnen van dit blad, kunt u richten aan de secretaris van bovengenoemde Stichting, de heer J. de Ruiter, p/a Mauritsweg 20. Rotterdam, die ook event, inlichtingen zal verstrekken (tel. 010-112065) WIJ moeten allemaal lijden. Deze uitspraak hoorde ik dei HA/ door de radio in verband met ren de regering voorgenomen bezuinigingsmaatregelen. Ht niet onsympathiek. Er is noot 21 daar moeten we allemaal wat be doen. En dat doen brengt lee£en suggereert deze uitspraak. Ik dat dit waar kan zijn, hoewel »c mijn vraagtekens bijzet. Ten van de hogerbetaalden, heb 1 SP®®1 helemaal geen behoefte aan ï€rü( vraagtekens. En nog des te ni app° wanneer ik een vertegenwoot ide van een van de coalitiepartljt ReS' kabinet hoor Jammeren; „De len zwaarste schouders worden ti n1®11 zwaar gepakt". Inderdaad ls an- 0 zekere progressie in het perci p181 van het inkomen waarmee de111 inkomens achteruit zullen ga^ gezegd loopt dat van één prot drieëneenhalf procent. Bij ee inkomen van dertigduizend g dat driehonderd gulden en bi inkomen van honderdtwintig gulden (viermaal modaal) ls tweeënveertig honderd guide lijkt een fors verschil. Maar h iedereen duidelijk zijn dat dl driehonderd gulden op een n inkomen veel harder doordrt dan die tweeënveertighondei /S gulden voor viermaal modaar** eerste man zal er Iets voor i laten, de laatste niet. Hij ki wat minder wegleggen. Het bovendien de vraag of de ov( inkomens wel delen in deze bezuiniging. Er zijn hele cat die er buiten vallen. Mensem hypotheken afsluiten, kunne bedragen aftrekken. Zelfs die van dertigduizend gulden zal i| bezwaar hebben tegen wat ze „inleveren" als het hem maai duidelijk gemaakt kan wordi zwaarste schouders inderdaa zwaarst belast worden. Vooraf dit schijn. En overigens lijkt I zinnig in deze weken wat voorzichtiger met het woord om te gaan. 15 VOORBUG AN( o. iw Ier jn, ital hoe de Van een onzer verslaggevers DOORN Vijf evangelische hulpverleningsorganisaties hebben met de regering van Guyana overeenstemming bereikt over de vestiging van vijftienhonderd vluchtelingen uit Laos in dit westelijke buurland van Suriname. wMfln opgenomen: De Rotter dammer, met Dordts Nieuwe Haagse Courant Nieuwe Leldse Courant Uitgave: Trouw/Kwartet BV Hoofdredacteur Jenze Tamminga Directeur ing O. Postma HOOFDKANTOOR Postbus 859 1000 AW Amsterdam ta< 020-913456 tatei 13006 Postgiro 66 00 00 Bsnk Ned Credietbann Rekenmgnr 23 00 12574 REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT Postbus 948 3000 AX Rotterdam tel 010-11SS88 (abonnementen en bezorging) tel 010-115588 (redactie) tet 115700 (uitsluitend voo» Westbiaak 4 Rotterdam REOIO DEN HAAG/LEIDEN Postbus 101 2501 CC Den Haag tel 070-469445 (abonnementen en bezorging) tet 070-469445 (redactie) tet 070-468864 (uitsluitend voor Pari*straal 22 Den Haag REGIO NOORO/OOST-NED6RLANO (abonnementen ei Postbus 3 8000 AA Zwolle tel 05200-17030 Melkmarkt 56 Zwolle Abonnementsprijzen Per maand f 16.98 Per kwartaal 50.95 Per half iaar 101.90 Per jaar f 201,60 enop- Opgave lamibeoercnten 9-19 30 van maandag i m *njdag Op zondag van 18-20 uur ie<ef 020- 913456 Opgave 020-1 Mm-Adv jtdehng postbus 433 1000 AK AMSTERDAM Adreswazmgen ud»>u.ie»»d schol- Het is de bedoeling, dat de 1500 in drie groepen zullen worden overge bracht van Thailand naar Guyana. Dat zal gebeuren met de Anastasls, het schip dat vorig jaar door de orga nisatie „Youth with a mission" (Jeugd met een opdracht) werd gekocht om er vluchtelingen waar ook ter wereld mee te helpen. Het internationaal evangelisch hulpfonds TEAR Fund heeft de vervoerskosten (naar schat ting drie miljoen gulden) voor zijn rekening genomen. De stichting Hulpverlening Zuid-Oost Azië ZOA zal in Guyana de kosten dragen van woningbouw, landontginning en der gelijke (ruim drie miljoen). Het gaat om 1500 Hmongs. In vluchtelingen kampen ln het noorden van Thailand verblijven al jaren tienduizenden Hmongs die uit Laos gevlucht zijn. Guyana heeft een met Laos vergelijk baar klimaat. Ook de bodemgesteld heid komt sterk overeen. Men ver wacht daarom, dat de Hmongs vrij snel een bijdrage kunnen leveren aan de opbouw van dit dun bevolkte ont wikkelingsland. Wanneer dit eerste project slaagt, zullen later mogelijk nog 28000 Hmongs binnengelaten worden. Als mogelijke plaats van vestiging wordt gepraat over Jonestown, de plaats waar leden van de Peoples Temple-sekte zelfmoord pleegden. Toen de Hmongs gevraagd werd of zij daar bezwaar tegen hadden, ant woordden zij: Wij zullen er wat beters van maken. De hele operatie gaat ruim twaalf miljoen gulden kosten, waarvoor onder andere een beroep zal worden gedaan op de Nederland christenen. Naast TEAR Fund en ZAO werken In „Christian Refugee Team International" drie Ameri kaanse organisaties: World Relief, Samaritan's Purse en Billy Graham Evangelistic Association. Beroepingswerk NED. HERV. KERK Beroepen te Ridderkerk: J. Wanneperveen en D. van »£t H Goudriaan en Ottoland. Aangenomen naar Utrecht nenburg te Eindhoven; de bi der tot voorganger van de evailt te Driedorp: de heer G. Bet Hardegarljp; de benoeming streekziekenhuis Mldden-Tm ip Hengelo: J. J. Duvekot, g.ieen huis De Bevelanden te Goe mgt Bedankt voor Middelharni p w Samsom te Streefkerk; voc en voor Rhoon: F. C. M. R< te Middelburg. GEREF. KERKEN Beroepen te Curasao (als k dijpredikant): W. Plantinga, Kampen, die dit beroep hee nomen. Aangenomen naar Baarn: J. man te Zoetermeer; naar Z van Santen te Sassenheim der Zee te Delfzijl. GEREF. KERKEN (VRIJG Bedankt voor Loppersum et emden: J. Hoorn te Grootej Beroepbaar: J. Janssen, Zeij Ter Aard. door Jan Schipper en Aldert Schipper In 1965 kwam de in ons land toen nog volmaakt onbeken de Zuidafrikaanse dominee C. F. Beyers Naudé naar hier. Hij kende bijna niemand, maar hij had het geluk in han den te vallen van de Amster damse hoogleraar Joh. Ver- kuyl en Trouwredacteur Ben van Kaam. Naudé vertelde over het Christelijk instituut dat hij had opgericht en waar- in blanken en zwarten samen werkten en hij legde uit dat hij daar geld voor nodig had uit Nederland. Dat geld kwam er. maar Naudé kreeg te ma ken met een groep loslopende particulieren. Dat vond hij bar lastig. In 1968 vergaderde in het gerefor meerde conferentiecentrum De Blije Werelt in Lunteren de Gereformeerde Oecumenische Synode, een organisa tie van gereformeerde kerken uit de hele wereld. De vrienden van Beyers Naudé wisten dat tij dit treffen een grote groep Zuidafrikanen aanwezig zou zijn. Zo ontstond er een actie rondom deze zomerse GOS-vergade- ring. De vrienden van Naudé hadden m de buurt een hotel afgehuurd en van daaruit werd informatie gegeven over de werkelijkheid van de apart heid en de rol van de kerk in Zuid meent dat er een eigen kerkelijke stem tegen de apartheid geheven kan worden, Kairos onderschrijft dat maar vindt dat je daarom samenwer king met anderen niet uit de weg hoeft te gaan en ging een samenwer king aan met het Comité Zuidelijk Afrika, onder meer door samen het blad Amandla uit te geven. CHR. GEREF. KERKEN Bedankt voor Bussum: R. te Baarn. AG bli te Itte GEREF. GEMEENTEN tol Bedankt voor Oudorp: A. H( rer te Krabbendijke; voor Mi< Centrum: D. Hakkenberg tefeiui en OUD. GEREF. GEMEENTl Uitspraak Een foto uit 1968, toen de Zuidafrikaanse kerkleider Koot Vorster (midden) te maken kreeg met prof. Joh. Verkuyl (rechts). Afrika. Ben van Kaam herinnert zich nog hoe hij waarschijnlijk in de winter van 1969- 70 ln een Amster dams café sprak met IKOR-mede- werker Henk Biersteker over het op richten van een groep, die contact met Beyers Naudé zou onderhouden en hier de rol van de kerk in de apartheid aan de orde stellen De naam „Luthuli-groep" of iets derge lijks werd verworpen, omdat de naam van deze christelijke geweldloze Zuidafrikaan toeh te verdacht zou zijn in de kring waar de groep zou werken. Toen kwam prof. Verkuyl met het voorstel „Kairos" en dat was Grieks voor „het is de hoogste tijd". Bij de oprichting waren verder be trokken Hans Feddema, ds. Auke Hofman, mr. Lex Grosheide, Cor Groenendijk en de Zuidafrikanen Esau du Plessis en dr. C. J. Labu- schagne. Het bureau werd bezet door mevrouw C. M. P. ter Linden. Eerste jaren ADVERTENTIE Al ruim 400.000 is binnen. Nog f 126.000 is nodig Dan hebben al die 200.000 schoolkinderen in het arme Brazilië een Nieuwe Testament (f 2.63). Wilt u nog meedoen? Haast u dan: Giro 901.000 van In de Rechte Straat te Velp, met verm. NTBr. De eerste jaren lag het accent op het luisteren naar en steun zoeken voor het Christelijk Instituut, de beïnvloe ding van discussie vooral ln kerkelijk Nederland Het werd ook gewoonte om Zuid-Afrika reizigers (kerkelijke of politieke leiders) vóór hun vertrek uit te nodigen voor een gesprek voor al met de Zuidafrikaanse leden van Kairos Terwijl in Zuid-Afrlka het on geduld snel groeide en vanuit de stu dentenbeweging de beweging van het Zwart Bewustzijn ontstond, leek er toch nog een kans te bestaan op goed resultaat door een dialoog met de blanken in Zuld-Afrika De verscher ping en militarisering van het bewind in Pretoria, de opstand in Soweto en de terreur daartegen hebben die hoop inmiddels vrijwel doen verdwijnen. Maar aandrang tot desinvestering leek in die jaren nog een wat erg scherp wapen en er werd heftig over gediscussieerd, al was het doorgeven van de standpunten van de Wereld raad in het begin een belangrijke activiteit. Na 1972 nam de groep Be taald Antwoord deze taak groten deels over. Tijdelijk bureau Na de sluiting van het Christelijk Instituut ln Zuid-Afrika en de vrij heidsbeperking van dr. Beyers Naudé vestigde diens medewerker Horst Kleinschmidt tijdelijk een bureau van het Christelijk Instituut ln Utrecht. Kleinschmidt wekte in een rede voor de Verenigde Naties op tot steun aan het Afrikaans Nationaal Congres ANC. Kairos maakte deze keus mee, maar dat leidde tot een intern conflict. Ere-voorzitter Ver kuyl haakte af. zonder evenwel Kai ros nu de oorlog te verklaren. Verkuyl In 1972 deed het centraal comité van de wereldraad van kerken een uit spraak tegen Investeringen in Zuid- Afrika en langzaam begon bewust heid te groeien voor de steun die ook de Nederlandse multinationale ondernemingen aan Zuid-Afrika ver lenen. In 1973 nam de tegenwoordige voorzitter van Kairos Cor Groenen dijk het woord ln een aandeelhou dersvergadering van de Koninklijke Shell om de aanwezigen op hun ver antwoordelijkheid te wljzeri. Kairos is de laatste jaren op verscheidene aandeelhoudersvergaderingen aan wezig geweest. In mei 1979 steunden 200 aandeelhouders, die bijna elf pro cent van de stemmen vertegenwoor digden. een namens Kairos en Pax Christi door oud-minister Trip inge diende motie, waarin Shells politiek ln Zuld-Afrika en Rhodesië werd af gekeurd. Doorgaan Kairos is van plan door te gaan met aandeelhoudersacties. Daarbij ont vangt de groep de laatste tijd ook steun van enkele katholieke bisdom men en congregaties, die Kairos machtigen voor hen in aandeelhou dersvergaderingen op te treden. De laatste maanden trekt Kairos de aan dacht met goed gedocumenteerde mini-brochures over deelaspecten van de apartheid, raciale onderdruk king en de toekomst van Zuidelijk- Afrika. Kairos blijft zich bij zijn infor matie richten op de kerken Op 23 maart zullen verscheidene kerken in ons land op suggestie van Kairos speciale aandacht aan Zuid-Afrika geven. Enkele Zuidafrikaanse theolo gen hebben voorstellen gedaan voor bijzondere kerkdiensten. Het adres van Kairos Is: Corn. Hout manstraat 19, 3572 LT Utrecht. Jan Schipper is secretaris van Kairos. Bedankt voor Oosterland: ^.fra te Grafhorst. Ds. H. R. J. Reyef1 v' de Op 73-jarige leeftijd Is over hervormde emeritus-predlka J. Reyenga te Leiderdorp. 1 n de hervormde gemeenten te nusga, te Almkerk, te Lee Yerseke en te Zevenhoven In 1971 ging hij met emeriti g,^ g: :n Van een medewerker alli AMSTERDAM Tijdens e« komst in het Joods Cultur r. trum is rabbijn Ja'acov L. 1 geïnstalleerd als nieuwe ret het Nederlands Israëlietisch rtum. d Hij is na 1945 de eerste, die rectoraat weer een dagtaa q Daarmee wil men de oude fur |at het seminarium als opleidin )ra voor rabbijnen en godsdier ,p wijzers herstellen. Er zijn de sisten, die de opleiding vec|^ avonduren volgen naast huT kring of algemene studie D nen in Nederland heeft mei buitenland moeten benoem het omzetten van het sei van een soort Joodse school weer in een hogescl men op de duur weer te ki doen aan de vraag naar v godsdienstig terrein Rabl nick komt uit Jeruzalem ganger als rector van het um, de oud-opperrabbijn Eliezer Berlinger (76». kri afscheid de versierselen in de orde van Oranje-Ni speld dóór de Amsterdai der Jan Schaefer he

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 2