DDR-burger tast voor luxe diep in de beurs
Vfienü Grijp-5 spaart, zit straks
eerste klas in z'n spullen...
Rabobank
il
Opruimen barricades
oogst lof ministers
Landdrost krijgt boete
en ontzegging
rijbevoegdheid
5
Wiegel en De Ruiter schrijven Kamer
Kinderloos paar
voelt zich
het gelukkigst
Ja, zegt die vader op de bank tegen ons, die
jongen is min of meer ontevreden. Hij wil dezelfde
voetbalschoenen als de voorstopper van het eerste.
Tja, zeiden wij toen, als bank kunnen wij daar niet
veel aan doen. Maar door Grijp-5 sparen met extra hoge
rente en 5% spaarpremie kunnen we er straks wél
voor zorgen dat ie de mooiste voetbal
schoenen van de wereld kan kopen.
Nou, zegt zijn vader, dat Grijp-5,
dat doen we... en nou maar hopen
dat hij beter kan voetballen dan ik.
Voor sportieve spaarders
van 11 tot 15 jaar.
DINSDAG 18 MAART 1980
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET
PRS 12-i
LEIPZIG Een supermarkt In de DDR ziet er op het groot De verpakking van de levensmiddelen is naar
eerste gezicht net zo uit als in Nederland of waar ook onze begrippen simpel. Grof papier en grauw karton
in de wereld. Lange rijen schappen, daartussen gan- zijn de meest voorkomende materialen. Opvallender
gen waar mensen hun inkopen in de bekende wagen- nog dan de verpakking zijn de prijzen,
tjes leggen. Bij nader inzien zijn de verschillen echter
f
D«c zijn niet alleen voor een Nederlandse
bezoeker laag. ook voor de Inwoner van de
DDR. Die verdient zo'n duizend Oostduitse
marken per maand. Wat dat in guldens
betekent, is een verhaal op zichzelf, er zijn
verschillende omrekeningskoersen; belang
rijker is de verhouding tussen inkomens en
prijzen. Omdat de meeste Oosdultse ge
huwde vrouwen een baan hebben, komt het
gemiddelde gezinsinkomen niet op 1000
maar op 1700 mark.
Daar kom Je In een supermarkt een heel
eind mee. Wat voorbeelden. Een liter melk
kost 70 pfennig, vleesbeleg voor de boter
ham varieert van 50 tot 80 pfennig. Een kilo
varkensvlees staat geprijsd voor acht mark.
een volkorenbrood van één kilo voor 84
pfennig en vijf kilo aardappelen voor 85
pfennig. Erg goedkoop en dat kan dan ook
niet zonder een staatssubsidie van 26 mark
voor iedere 100 mark aankopen op het ge
bied van de voornaamste voedingsmid
delen.
Er zijn meer subsidies voor de eerste levens
behoeften. Een tramkaartje kost 20 pfen
nig. Kappers en kinderchrches (voor de vele
werkende vrouwen» zijn zeer goedkoop en
aan sociale premies betaalt de Oostduitser
ruwweg tien procent van zijn inkomen
Daar krijgt zijn gezin volledige medische
verzorging voor maar wordt de arbeider
ziek. dan valt hij van de eerste dag af terug
op 90 procent van zijn inkomen. Na zes
weken wordt dat. afhankelijk van het aan
tal kinderen 70 tot 90 procent van het
inkomen
Huren
Een grote subsidiepost ook vormen de hu
ren. Die vanéren top enkele uitzonderingen
na) van 40 tot 100 mark per maand wat
betekent dat de staat er voor iedere mark
betaalde huur twee mark moet bijleggen
Economie in de DDR
door Peter van Lakerveld
De eigenlijke huren zijn voor Nederlandse
begrippen dan nog niet hoog maar niet
vergeten moet worden dat de Oostduitser
over het algemeen kleiner woont dan de
Nederlander. Waar Nederland (met nu 14
miljoen inwoners) al twintig Jaar meer dan
100 000 woningen per jaar bouwt, komt de
DDR (met 17 miljoen mensen) pas sinds
1971 op dat produktieniveau. In de tweede
helft van de jaren zestig kwamen per Jaar
70 000 woningen gereed.
Belangrijke voedingsmiddelen, openbaar
vervoer, huren en nog zo wat kosten weinig.
De staat moet er per maand per gezin 680
mark voor uittrekken en dat geld moet
natuurlijk ergens vandaan komen. Van
hoge prijzen voor andere graag gewilde goe
deren bij voorbeeld. Een netje met zes si
naasappels kost vier mark. Die prijs is altijd
gelijk, of het nu in een staatssupermarkt is
of in particuliere winkels waarvan er nog
enkele duizenden zijn. De kwaliteit loopt
vaak echter uiteen. Zijn er Spaanse sinaas
appels. dan krijgt de staatswinkel die in de
eerste plaats, de particuliere winkelier moet
met de minder goede Cubaanse genoegen
nemen tenzij hij een goede relatie heeft met
de autoriteiten die met de verdeling belast
zijn. Juist wegens het persoonlijke karakter
van de particuliere zaak is die relatie soms
inderdaad beter dan bij de bedrijfsleider
van de staatswinkel.
Een ander duur produkt is koffie. Het kost
17,50 mark per half pond maar was bij
onderzoek in twee supermarkten nergens te
krijgen. Wel in zogeheten „Dellkat '-winkels
waar alle luxe voedings- en genotmiddelen
tegen gepeperde prijzen te koop zijn. Een
fles whisky (niet in de gewone winkels ver
krijgbaar) kost er 65 mark.
Auto's
Ook voor auto's moet de DDR-burger diep
in de zakken tasten. De Trabant. het een
voudige wagentje van binnenlandse make
lij. kost 8.000 mark maar andere merken die
bij ons in de prijsklasse tussen tien en
twaalfduizend gulden liggen, moeten al
gauw 20.000 mark opbrengen. En daar moet
de consument Jaren op wachten. Nu ook in
de DDR bijna iedereen een TV, wasmachine
en koelkast heeft, is de auto de volgende
wens.
Maar de regering laat de autodichtheid (of
ficieel één auto op drie gezinnen, gezien het
rustige verkeer ons inziens eerder één op
vijf) bewust slechts langzaam stijgen. Een
groot autopark vergt miljardeninvesterin
gen aan wegenverbeteringen waar andere
zaken een hogere prioriteit hebben. Boven
dien is het. gezien de deviezenpositie voor
de DDR niet erg aantrekkelijk veel meer
benzine te moeten importeren.
De Oostduitse im- en exportfirma Heim-EIectric toonde op de Leipziger Messe
enkele nieuwe televisie-toestellen. Op het toestel het testbeeld van de zender
DDR-I. De meeste Oostduitse kijkers stemmen echter af op de Westduitse
zenders.
Over prijzen valt nog veel meer te zeggen.
Laten we volstaan met de televisie. Een
zwart-wit toestel kost 1.750 mark, een kleu-
renapparaat 3.000 mark. Let wel dat is dan
een toestel waarmee alleen kleurenuitzen-
dingen uit de DDR, Polen en Tsjechoslowa-
kije kunnen worden ontvangen. Voor de
Oostduitsers die 's avonds massaal op de
Westduitse zenders afstemmen, niet zo aan
trekkelijk en er is dan ook wat op gevonden.
Personeel in grotere bedrijven kunnen via
het bedrijf inschrijven op een kleurentoe-
stel van 4.200 mark, waarop naast de Oost
duitse ook de Westduitse programma's in
kleur kunnen worden ontvangen en dat niet
in de winxels te koop is. Bij toewijzing
binnen het bedrijf komen arbeiders die de
beste prestaties hebben verricht, het eerst
in aanmerking.
Prikkels
Een bewijs dat ook de socialistische plane
conomie van de DDR niet zonder prikkels
kan. (Zie ook de klachten over lauwe
teurs in het eerste verhaal). Het blijkt
altijd gemakkelijk voor een bedrijf^
zijn mensen te motiveren, horen we
verschillende kanten. Toch moet heti
gestelde plan gehaald worden. Een j
spoorwegarbeiders die in een bepaalde
een paar kilometer rails moet vernie
komt op tijd klaar dankzij een exta
mie. Een maandproduktie in een fi
wordt gehaald door over te werken
laatste weekeinde tegen een ovei
Wie zijn auto wil laten repareren
wachten tenzij hij de rekening met
geld voldoet. De DDR mag dan een
genivelleerd land zijn. juist in de dien
lenende sfeer waar de consument van
specialist afhankelijk is, komen heel
mensen voor. aldus een zegsman.
Waarbij we dan nog afzien van dei
corruptie die het gevolg kan zijn van
naties in het plan. Als een cementfabt
weinig produceert, worden de afnemei "o
ook hun plan moeten vervullen, gedup p
De bedrijfsleider wordt er op aangezie
hij het plan niet heeft gehaald. Ni ir
verwonderlijk dat er dan wonderlijke I c
ciële wegen worden bewandeld om todf0""
genoeg cement te komen.
Ligt dat aan het plan of aan de m«
Aan de mensen, zegt een ingenieur,
kan strikte uitvoering van het plan k
sche gevolgen hebben. Een fabriek pi
ceerde aluminium vensters en leverde
afval aan een andere fabriek. In het
van het streven naar zorgvuldiger ge
van grondstoffen, had de eerste fi
minder afval waardoor de tweede fabr;
van bovenaf geplande produktie niet
volbrengen. Fabriek twee haalde fat
één voor een bedrijf scheidsgerecht
geen van beide ondernemingen in heti
lijk werden gesteld. Beide hadden op
geprobeerd het plan te halen.
Een voorbeeld dat er nogal eens wat a
kan lopen in een planeconomie. Je
daarom improviseren en nog eens
seren, zegt een Oostduitser.
Het eerste artikel in deze serie vi
in de krant van afgelopen zaterdag.
BINNENLAND
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De ministers Wiegel van binnenlandse zaken
en De Ruiter van justitie hebben hun waardering uitgespro
ken voor de wijze waarop politie, marechaussee en leger in de
ochtend van 3 maart de barricades bij het kraakpand aan de
Amsterdamse Vondelstraat hebben opgeruimd
Beide bewindslieden, alsook minister
8cholten van defensie, waren nauw
betrokken bij het overleg dat aan
deze opruimingsactie voorafging, zo
blijkt uit hun brief aan de Tweede
Kamer, waarin verslag wordt gedaan
van de gebeurtenissen.
Het eerste overleg waarbij de minis
ters waren betrokken vond plaats op
zaterdagavond Dit gebeurde op ver
zoek van burgemeester Polak van
Amsterdam. Op dat moment waren
de barricades al opgeworpen. Volgens
de brief had dit overleg een Informa
tief en consultaUef karakter. Naast
de ministers 8cholten en De Ruiter
(Wiegel was verhinderd) waren aan
wezig de burgemeester, de Noordhol
landse commissaris van de koningin,
drs. De Wit, en poliUe- en Justitie-
autoriteiten
Een etmaal later vond opnieuw over
leg plaats. Om praktische redenen
gebeurde dit op Schiphol. Het overleg
stond dit keer onder leiding van mi
nister Wiegel. Burgemeester Polak
heeft toen volgens de brief uiteenge
zet, dat als de onderhandelingen met
de krakers niet tot overeenstemming
zouden leiden, er zou moeten worden
ingegrepen om de normale situatie in
de straten te herstellen.
Groot materieel
Afgesproken werd, dat zulks zou
moeten gebeuren met zo veel moge
lijk mankracht en groot materieel om
de risico's te beperken. Om de risico's
voor politie, krakers en omstanders
te verkleinen zou gebruik worden ge
maakt van ongewapende tankdozers
en pantserwagens van de marechaus
see waar de automatische wapens
vanaf waren gehaald. De actie zou tot
op het laatste moment afgelast kun
nen worden.
De ministers zeggen in hun brief, dat
hun betrokkenheid bij het overleg is
gebaseerd op de politiewet, die voor
schrijft dat een verzoek van een bur
gemeester om* bijstand de toestem
ming van de minister vereist Bena
drukt wordt, dat de burgemeester
zijn eigen verantwoordelijkheid had
voor de handhaving van de openbare
orde in zijn gemeente
AMSTERDAM (ANP) - Han Lam
mens. de 48-jarige landdrost der Zui
delijke IJsselmeerpolders. is gisteren
door de politierechter in Amsterdam
wegens rijden onder invloed veroor
deeld tot vier maanden onvoorwaar
delijke ontzegging van de rijbevoegd
heid Hij kreeg tevens de maximale
boete die in zo'n geval kan worden
opgelegd; tweeduizend gulden.
Lammers legde zich schuldbewust bij
het vonnis neer: ..Ik wil niet proberen
mezelf vrij te pleiten." zei hij in zijn
laatste woord. ..Het had gewoon niet
mogen gebeuren."
De landdrost werd op 19 december
vorig Jaar omstreeks 3 uur 's nachts
aangehouden in Amsterdam-Noord,
waar hij met zijn auto verdacht zwie
rig een afslag was opgezwenkt. De
polttie constateerde dat hij naar
drank rook en lichtelijk onvast ter
been was. en nam hem na een
positief uitgevallen blaasproef mee
naar het bureau Een bloedproef wees
uit dat Lammers 1.37 promille alco
hol ln het bloed had.
Volgens eigen zeggen had hij die mid
dag wat borrels gedronken op een
afscheidsfeestje in Lelystad, gevolgd
door een stuk of drie glazen wijn aan
het diner. Om 2 uur 's nachts was hij
ln zijn auto gestapt om naar Amster
dam te rijden
„Qua promillage gaat het hier om een
doorsnee geval." zet officier van justi
tie. mr C Fehmers. op de zitting.
..maar gezien de hoogte van het inko
men vind ik hier de maximale boete
op z'n plaats Daarmee wordt deze
verdachte nog altijd minder zwaar
getroffen dan iemand met een mid
delmatig inkomen die het minimum
krijgt van zeshonderd gulden.
Met de geëiste ontzegging van vier
maanden bleef de officier twee maan
den onder het maximum „We moe
ten er ook rekening mee houden dat
Lammers extra wordt gestraft door
de publiciteit rondom zijn persoon."
vond hij. De politierechter, mevrouw
mr. E. J. van Schaardenburg, vonnis
te conform de els.
DEN HAAG Gehuwden en
samenwonenden zonder kinde
ren zijn beter over hun leefsitu
atie te spreken dan alleen
staanden. mensen uit volledige
gezinnen en de hoofden van
één-oudergezinnen. Zij hebben
meer tevredenheid over hun
woonsituatie, hun dagelijks be
zigheden. hun maatschappelij
ke en flnanciéle status en het
leven dat zij leiden dan de
anderen
Eén door het CBS gehouden
onderzoek naar de leefsituatie
van de Nederlandse bevolking
heeft dit aan het licht ge
bracht. Daaruit is ook naar vo
ren gekomen, dat alleenstaan
den. die weduwe, weduwnaar
of gescheiden zijn. zich het
'minst gelukkig voelen