an vandaag 4ar stembus Turkije hoopt op meer steun Japan laakt Russen Protest tegen majoor Haddad 17 18 19 202122 bngarije houdt de pas in uit zelfbehoud Techni-Show VAT 80 Feitelijke erkenning PLO wekt verbazing Reling in impasse Crisis Israël dreigt klo 5™ be wil snel rmingen in *l2 ir Rhodesië Israël boos op Oostenrijk 14 MAART 1980 BUFTENLAND TROUW/KWARTET 7 ?gev« gebl t aan 25 verl kloo to ral dssit IN (Reuter, AFP) De bevolking van Iran gaat naar de stembus om een parlement te kiezen. De gen komen op een moment dat de gijzeling van üjk- plomaten in de Amerikaanse ambassade in Teheran meijoistrekte impasse verkeert. De hoop is gevestigd op _twe parlement dat eerst medio april bijeen komt en U junnen beslissen over het lot van de gijzelaars. ingen in Iran worden in IITI is gehouden. De kandida- indaag in hun district de nt fcén van de stemmen halen, gekozen. Alle kandidaten eJe de veertig en vijftig pro- in hun district kunnen [5rWJan de tweede ronde die op plaats vinden. Voor de 270 het parlement zal tellen «laai 3.300 kandidaten mee, |n B verwachting gerechtvaar- 'aa" lat de meeste kandidaten f™ weede ronde gekozen zul- •elei< kii oora al h Uir 6081 ljkste groepering die aan tY (Reuter, AFP. AP) Rhodesische premier Ro- ^)be is van plan snel en op al hervormingen door te het bestuur van het land. arvoor zeker zwarte steun (aar de blanke minderheid, r og steeds niet vertrouwt, \/tlch vervreemden. ii op een persconferentie J :ering voorrang zal geven rverdelen van landbouw- foor ontheemden en vluch- ferder moeten honderden ziekenhuizen, die tijdens waren gesloten, heropend lj zei voorstander te zijn landbouwbedrijven en een coöperatieve landbouwbe- lar Afrikaanse boeren met es aan het werk kunnen. Rijk stelsel zou niet hoeven 9 net de ongeveer 5600 blan- die momenteel nog de I van de voedselproduktie I voor hun rekening nemen. !i verder het thans geheel ;en beheerste overheidsap- ■de toekomst te zullen Afri- kaken hebben onrust ver onder de 200.000 blanken :ijn hun banen en bevoor- lties te verliezen. gouverneur van Rhodesië, nes, heeft intussen inge- t een „dringend" verzoek be om nog even aan te de dag van de onafhanke- ig enkele weken uit te stel- s zei dat Mugabe wat meer >ben om zijn ministers in te orspronkelijk was het de dat de onafhankelijkheid jnldden deze maand zou in- ■"""I gisteren werd er geen pre-' km genoemd. Mugabe zei jhet „de derde of de vierde ■april" kan worden. de verkiezingen deelneemt is de Isla mitische Republikeinse Partij (IRP), die achter de studenten staat die de Amerikaanse ambassade bezet hou den. De voornaamste tegenspeler van de IRP is de aanhang van president Bani Sadr, die niet in een officiële partij is ondergebracht. Deze groepe ring is met de president voorstander van een spoedige afwikkeling van de gijzeling en een terugkeer naar meer normale verhoudingen in het land, terwijl de IRP wil vasthouden aan de eis dat vrijlating van de gijzelaars alleen mogelijk is als de sjah wordt uitgeleverd. Bani Sadr heeft de afgelopen tijd herhaalde malen gewaarschuwd voor de gevaren die Iran bedreigen nu er in het land zoveel verschillende machts centra zijn. Zolang er nog zoveel ver schillende beslissingscentra zijn, zul len de problemen alleen maar toene men, aldus Bani Sadr. In een inter view merkte de president op dat een voortduring van de gijzeling de isla mitische revolutie alleen maar ver zwakt. Hij is bereid genoegen te ne men met een Amerikaanse veront schuldiging voor in het verleden ge pleegde wandaden en de garantie dat het niet weer zal gebeuren. Ook de Iraanse minister van buiten landse zaken Ghotbzadeh liet zich gisteren in zeer gematigde bewoor dingen uit. Hij verklaarde dat de tijd tegen de studenten werkt. Enige tijd geleden stond het volk van Iran nog achter de studenten, maar dat is nu niet meer het geval, aldus de minis ter. Ghotbzadeh zou zich nogal opge laten voelen doordat hij niet in staat bleek de door de Iraanse autoriteiten beloofde ontmoeting tot stand te brengen tussen de gegijzelde Ameri kanen en de onderzoekscommissie van de Verenigde Naties. De commis sie heeft Teheran deze week onver- richterzake verlaten en verblijft mo menteel voor overleg met Ameri kaanse en VN-autoriteiten in New York. De resoluties waren opgesteld door Japans regerende Liberaal-Democra tische Partij en alle partijen, behalve de communistische, stemden voor de resoluties. De communisten vonden dat de inhoud van de resoluties niet „adequaat" was. In de resolutie over Afghanistan werd de Russische in greep een onvergeeflijke daad ge noemd die in tegenspraak is met het fundamentele principe van het hand vest van de Verenigde Naties, waarin staat dat de soevereiniteit, territoria le integriteit en politieke onafhanke lijkheid van alle landen gerespec teerd dient te worden. In de resolutie over de Koerillen-ei- landen werd gezegd dat de Sowjet- Unie zich niets aantrekt van de wens van het Japanse volk en tevens het beginsel van de overeenkomst over het gebied van de Stille Oceaan, waarin het geschil over de eilanden tussen Japan en Rusland geregeld wordt, naast zich neerlegt. De vier eilanden, Etorofoe, Koenashiri, Ha- bomai en Shikotan, gelegen ten noor- WENEN (Reuter, AFP) Westelijke en Israëlische diploma tieke kringen hebben met enige verbazing gereageerd op de vrijwel volledige diplomatieke erkenning van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie door de Oostenrijkse regering. De Weense regering zei dat ze bereid is om met de PLO-vertegenwoordiger bij de organisaties van de Verenigde Naties in de Oostenrijkse hoofdstad te spreken over alle zaken die het Palestijnse volk betreffen. Van een volledige diplomatieke erkenning lijkt echter nog geen sprake te zijn. De Oostenrijkse autoriteiten spraken gisteren van „een nieuwe vorm van diplomatieke erkenning", die bestaat in het onderhouden van feitelijke contacten. De PLO wordt in Wenen vertegen woordigd door een Palestijnse advo caat, Ghasl Hoessein. Het is voor het eerst dat een westers land de PLO een zo grote vorm van diplomatieke bewijzen te hebben dat de gijzelaarserkenning verleent. De Israëlische in de ambassade in goede welstand ambassadeur in Wenen, Issachar Ben verkeren. Jaücov, heeft om een onmiddellijk Nu de missie van de VN-commlssie mislukt lijkt gaat, ondanks het nog steeds aanwezige optimisme van de betrokkenen, de gijzeling ook een steeds belangrijker rol spelen bij de verkiezingscampagne in de Verenig de Staten. Vooral van republikeinse zijde worden venijnige aanvallen ge daan op de machteloosheid van presi dent Carter. De gijzelaars in de Ame rikaanse ambassade zitten al sedert 4 november vorig jaar vast en de duur van de gijzeling wordt een steeds zwaardere hypotheek voor Carter. Het Amerikaanse ministerie van bui tenlandse zaken liet gisteren weten onderud met een vertegenwoordiger van het Oostenrijkse ministerie van buitenlandse zaken gevraagd om op heldering te krijgen over de feitelijke erkenning van de PLO. Het besluit van de Oostenrijkse regering lijkt een logisch vervolg op het bezoek van dat Palestijnse leider Jasser Arafat vorig jaar aan de Oostenrijkse kanselier Kreisky bracht. De Oostenrijkse kanselier zou met zijn stap welbewust een gunstige sfeer te willen scheppen voor de op gang komende toenadering tussen de PLO en de landen van de Europese Gemeenschap. De Franse president Giscard d'Estaing verklaarde tijdens zijn recente rondreis door het Mid den-Oosten dat de PLO bij het vre- desgesprek betrokken dient te worden. BRUSSEL, ANKARA (Reuter, AP) De Verenigde Staten geven Turkije de hellt meer hulp dan vorig jaar. De uitbrei ding van de Amerikaanse hulp, die dit jaar driehonderd miljoen gulden zal belopen ls bedoeld als stimulans voor de overige westelijke landen om Turkije ook financieel bij te springen. De Amerikaanse oud-president Gerald Ford overweegt ernstig om mee te dingen naar de republikein, se kandidatuur voor het Amerikaanse presidentschap. Hij overlegde hierover met zijn adviseurs. Gisterochtend had de oud-president een onderhoud met zijn opvolger in het Witte Huis, Jimmy Carter. Geheel tegen de gewoonte in bood Carter geen gelegenheid om samen met hem voor de verzamelde journalisten te verschijnen voor het gebruikelijke kiekje. Daarom liet de oud-president later op de dag dit plaatje maken. TOKIO, BOEKAREST (AFP, Reuter, AP) Het Japanse Lagerhuis heeft twee resoluties aangenomen waarin de onmiddellijke terugtrekking van Russische troepen uit Afghanistan wordt geëist en waarin de militaire versterking door de Sowjet-Unie van de zuidelijke Koerillen-eilanden wordt veroordeeld. den van het Japanse eiland Hokkai do, werden aan het eind van de Twee de Wereldoorlog door de Russen be zet, maar Japan heeft zijn aanspra ken op de eilanden nooit opgegeven. Japan maakt zich ook zorgen over de toegenomen activiteit van Russische oorlogsschepen in de wateren rond om Japan. Gisteren werden twee oor logsbodems gesignaleerd in de Oost- Chinese Zee. waarmee het aantal Russische oorlogsschepen dat dit jaar langs Japan naar het zuiden af zakte op twintig is gekomen. Over de gebeurtenissen in Afghanis tan verschillen Groot-Brittannië en Roemenië niet veel van mening, als we ten minste de Britse minister van buitenlandse zaken, Lord Carrington, mogen geloven. Carrington sprak gis teren met de Roemeense president Nlcolae Ceaucescoe en zijn collega Stefan Andrei over het door hemzelf bedachte plan om van Afghanistan maar een neutraal en nlet-gebonden land te maken, zodra de Russen het land hebben verlaten. Carrington zei door de Roemeense president bemoe digd te zijn en van plan te zijn het voorstel nog maar niet zo maar te vergeten, hoewel de Russen nog niet hebben laten merken het plan serieus te nemen. Hoe dan ook, in Rome zijn gisteren hoge functionarissen van de ministe ries van buitenlandse zaken van de negen EG-landen bij elkaar geweest om te praten over de volgende stap van de EG in verband met de kwes- tie-Afghanlstan. Volgens geruchten in Rome zijn ze nog niet zo veel opgeschoten. De mensen zijn ook in Rome om het overleg voor te berei den dat later deze maand in Brussel door de echte ministers wordt gevoerd. In Hamburg heeft onze eigen minis ter Chris van der Klaauw de Russi sche interventie nog eens veroordeeld en gezegd dat de Sowjet-Unie pro beert een wig te drijven tussen de Verenigde Staten en West-Europa. Maar dat zal ze niet lukken, aldus onze bewindsman. Eind deze maand komt in Parijs de vergadering van de OESO, de Organi satie voor Economische Samenwer king en Ontwikkeling, bijeen om zich te beraden over meer hulp aan Tur kije. Turgat Ozal, de Turkse onder minister van economische zaken, ver klaarde gisteren dat de landen van de OESO, alle westelijke geïndustriali seerde staten, Turkije het afgelopen Jaw voor een bedrag van negenhon derd miljoen gulden steun hebben gegeven. Eerder deze week verklaar de hij tijdens een bezoek aan Londen dat hij hoopte dat dit bedrag zou oplopen tot één ft 1,3 miljard dollar. Turkije kampt met een enorme eco nomische crisis, die nog eens verer gerd wordt door een golf van politiek geweld. Het land verkeert in ernstige economische problemen aangezien het zijn delfstoffen (olie vooral) moet invoeren, terwijl daar onvoldoende export tegenover staat. Bovendien kampt het land met grote werkloos heid en een aanzienlijke inflatie. De regering van premier Demirel kondig de begin dit Jaar ingrijpende econo mische maatregelen af, waaronder een devaluatie van het Turkse pond met 33 procent en uitgebreide inves- teringsfacillteiten voor buitenlandse ondernemers. Ook de prijzen werden flink opgetrokken. Minister Ozal verklaarde hoge ver wachtingen te hebben van deze eco nomische politiek. Hij zei dat Turkije doorging met zijn streven naar aan sluiting bij de Europese Gemeen schap, waardoor het land een grotere en toegankelijker afzetmarkt krijgt. Ozal zei eerder deze week dat zijn land na de bijeenkomst van de OESO in Parijs met het Internationale Mo netaire Fonds zal gaan praten over een nieuwe lening die in mei haar beslag moet krijgen. De lening zal een groter bedrag omvatten dan de 250 miljoen dollar aan bijzondere trek kingsrechten van de nog lopende af spraken. Veiligheidstroepen hebben gisteren in de Turkse stad Istanboel (Constan- tinopel) een fabriek bestormd die be zet werd door 1500 arbeiders uit pro test tegen het ontslag van vijfhon derd medearbeiders. Het ontslag vond plaats op economische gronden. In de stad Urfa, in het zuid-oosten van Turkije, zijn zes arbeiders omge komen toen de auto waarin zij reden werd aangehouden door gewapende mannen die daarop de inzittenden doodschoten. De aanslag was een wraakactie voor de moord op een lid van een extreem rechtse partij eerder op de dag. Van een onzer verslaggevers DEN HAAG De Nederlandse rege ring heeft bij Israël geprotesteerd te gen de acties van de door Israël ge steunde Libanese majoor Haddad, waardoor het Nederlandse detache ment van Unlfil, de strijdmacht van de Verenigde Naties in het zuiden van Libanon, regelmatig onder vuur komt te liggen. Een woordvoerder van het ministerie van buitenlandse zaken verklaarde gisteren: „Mr L. H. J. B. van Gorkum. directeur-generaal internationale sa menwerking, heeft in het kader van het regelmatig contact tussen het mi nisterie van buitenlandse zaken en de Israëlische ambassadeur Eitan Ron posten. op vrijdag 7 maart gesproken over bepaalde problemen die zijn ont staan voor het Nederlandse VN-batal- Jon als gevolg van het afgeven van schoten door Haddad en de zijnen." De indruk bestaat dat de Israëlische ambassadeur voor dit onderhoud naar het ministerie van buitenlandse zaken in Den Haag ls ontboden. Ne derland erkent de door majoor Had dad uitgeroepen en door Israël ge steunde Libanese vrijstaat niet en heeft daarom de klacht bij de Israëli sche ambassadeur gedeponeerd. Het ging speciaal om de schietpartijen die zich op 28 februari en 5 maart voordeden in het zuiden van Libanon en waarbij mortiergranaten terecht kwamen bij Nederlandse wacht- JERUZALEM (AFP. Reuter) De kans op een kabinetscrisis en ver vroegde algemene verkiezingen in Is raël lijkt aanzienlijk te zijn toegeno men nu minister van binnenlandse zaken Josef Burg, die tevens leider ls van de Nationale Religieuze Partij, een ontmoeting heeft gehad met op positieleider Sjlmon Peres, de leider van de Israëlische Arbeiderspartij. Ondanks nadrukkelijke ontkennin- ADVERTENTIE machines en gereedschappen voor metaal- en houtbewerking, lastechniek, meettechniek, werkplaatsinrichting e.d. JAARBEURSHALLEN UTRECHT Dagelijks van 9.00-17.00 uur. zaterdag 22 maart 9 00-15.30 uur. DINSDAG DONDERDAG vakbeurs algemene toelevering Dagelijks van 9.00-17 00 uur. zaterdag 22 maart 9.00-15.30 uur. JULIANA- EN MARGRIETHAL gen van minister Burg houden poli tieke waarnemers er ernstig rekening mee dat de NRP zal besluiten aan sluiting te zoeken bij de Arbeiders partij als een coalitie tussen de Arbei derspartij en de NRP opportuun wordt geacht. Premier Begin heeft inmiddels zijn verbazing en teleur stelling uitgesproken over de ont moeting tussen Burg en Peres. Burg heeft inmiddels gezegd dat hij de mogelijkheid van een ontbinding van het parlement en vervroegde ver kiezingen met Peres heeft besproken. Alleen de Knesset, het Israëlische parlement zelf kan beslissen of het wordt ontbonden. De NRP heeft, tot- dat het Likoed-blok van premier Be gin aan de macht kwam in 1977, steeds deel uitgemaakt van regerin gen van de Arbeiderspartij. Men Boef IPEST Het congres van de Hongaarse communistische partij Bnd deze maand te horen dat in de periode van het nieuwe pplan van 1981 tot en met 1985 op allerlei gebieden matiging aan van de dag zal zijn. Op die manier wil men de economische kheden te boven komen, die in de algelopen jaren tot stagnatie I geleid. ek met dr. Gyula Kovftcs van lie bureau voor planning wordt dat de internationale economi- ïkkingen in het leven van de Hon- heel belangrijke rol spelen. „Dat de verklaring voor het feit, dat naar meer evenwicht in onze hale economische relaties. De eid om het komende vijfjaren- aliseren hangt in sterke mate af iities die buiten Hongarije aan- aldus dr Kovócs. flopen tien jaren waren deze condi- *iet economische leven in Honga- rijk slechter geworden: „Het afld- Ijarenplan zal niet beantwoorden I oorspronkelijke verwachtingen. Iperiode tot en met 1985 is het tste streven in het plan er op ge- Tvenwicht in de buitenlandse han- rstellen Een gevolg hiervan zal «e economische ontwikkeling in p zal worden gematigd. deze periode verwacht dr. K6- onomische groei van niet meer of vier procent. Dit houdt in dat ivesteringen slechts in beperkte Jen toenemen en dat de consump- bevolking nauwelijks groter kan 'ële loonsverbeteringen kunnen t worden dan een tot anderhalf .We willen de tot dusver bereikte resultaten handhaven. Het is duidelijk, dat dit alleen onder normale omstandigheden kan, zeker in een land dat zo'n open econo mie heeft als Hongarije," aldus dr. Kovftcs. Planmethode De prijzen in het buitenland hebben grote invloed op de Hongaarse prijsontwikkeling: „Zij dwingen onze economie om versneld veranderingen door te voeren. Lonen en prijzen worden ook indirect beïnvloed. De stijging van de wereldmarktprijzen moet vooral worden opgevangen door een verho ging van de produktiviteit. We moeten meer goederen exporteren om onze duurder ge worden import te kunnen betalen. De le vensstandaard moet hiermee in overeen stemming worden gebracht," aldus de plan ning-deskundige Op de vraag of er in Hongarije inflatie is en of dit verschijnsel invloed heeft op de eco nomische ontwikkelingen, antwoordt Ko vftcs dat ook in Hongarije de prijsstijgingen doorgaan, maar dat dit geen inflatie kan worden genoemd In het nieuwe vijfjaren plan wordt gerekend-met een inflatie (om dit woord toch maar te gebruiken) van ongeveer 4 procent. Dit percentage moet zo klein mogelijk worden gehouden door con trole op de inkomens, door het binnen de perken houden van de consumptieprijzen V "Vïteï u. - De Hongaarse industrie-wordt meer en meer gemoderniseerd, maar in de komende jaren moet ook daar matiging worden betracht. en door te proberen over de gehele lijn de export te verhogen. Wat de gebruikte planmethode betreft, ver telt dr. Kovftcs dat deze in de afgelopen dertig jaren belangrijke veranderingen heeft ondergaan: „We hebben tot dusver de top nog niet bereikt van wat in dit opzicht mogelijk is Aanvankelijk hebben we ge bruik gemaakt van de ervaringen in de SowjetrUnie. Van die basis uit hebben we geprobeerd de planning aan te passen aan de karakteristieke Hongaarse kenmerken om ze vervolgens verder te ontwikkelen Twee fasen De Hongaarse planning heeft tot nog toe twee fasen gekend: „Tot het Jaar 1968 was voor ons de meest fundamentele taak de toepassing en vereenvoudiging van de aan gewende methode. De centraal genomen beslissingen waren van groot belang. We realiseerden ons dat ook in een land, dat de socialistische weg van ontwikkeling volgt, de prijsrelatle en de noodzaak dat onderne mingen winst maken, blijven bestaan. In 1968 hebben we belangrijke veranderingen ingevoerd op het gebied van controle en management. In het kader daarvan moest de planning worden ingepast in een sys teem op grotere schaal." In het huidige systeem worden plannen gemaakt voor een periode van vijf Jaar. Dr. Kovftcs: „We werken met drie soorten plan nen. De strategie voor de lange termijn beslaat een periode van 15 of 20 jaren. In deze plannen zijn de voorspellende elemen ten groter in aantal dan in de andere Dit soort plannen heeft veel meer dan de ande re te maken met sociale elementen, die als beslissende factoren in de produktie wer ken. Zo worden bij voorbeeld de mogelijk heden van de ontwikkeling van bepaalde industrietakken in de berekeningen opge nomen." De vijf jarenplannen beslaan perioden in de loop waarvan het mogelijk wordt geacht om beslissingen uit te voeren die verband hou den met investeringen. Elk Jaar worden de zogenaamde jaarlijkse plannen uitgewerkt, waarin de regeringsmaatregelen tot uit- drukking komen. Het is echter nooit voor gekomen dat door de belangrijkste cijfers van elk jaar van dc vijfjarenperiode bij elkaar te voegen, het plan kon voldoen aan de oorspronkelijke verwachtingen. Ondernemingen Het is volgens dr. Kovftcs onmogelijk om tijdens de voorbereiding van een vijfjaren plan een compleet overzicht te hebben over de externe en interne condities voor dat plan. „Desondanks wordt het vijfjarenplan bij ons beschouwd als het centrale plan. Het wordt heel voorzichtig en grondig voorbe reid <oor de centrale organen. Op het ogen blik treffen we de voorbereidende maatre gelen voor het zesde vijfjarenplan, dat zal worden uitgevoerd in de periode van 1981 tot en met 1985. De ondernemingen hadden hun voorstellen al ingediend betreffende hun toekomstige ontwikkeling en hun in vesteringsplannen. De vraag die nogal eens gesteld wordt ten aanzien van het economische leven in Hon garije is volgens dr. Kovftcs, welke relatie er bestaat tussen het centrale plan en de voor nemens van de ondernemingen. „In de Ja ren vijftig waren het in feite de. centrale organen die op een nogal primitieve manier beslisten over de activiteiten van de onder nemingen. wat er geproduceerd moest wor den en hoeveel er afgedragen moest wor den. Maar we hebben onze methoden veran derd omdat de praktijk uitwees dat de oude niet voldeden," aldus de planning-deskun dige Karakteristiek voor de relatie tussen het centrale plan en de ondernemingen is nu. dat het plan niet oplegt wat en hoeveel er geproduceerd moet worden en welke activi teiten er ontplooid moeten worden. „Wat de uitvoering van het vijfjarenplan betreft, wordt van de ondernemingen alleen ver wacht dat zij weten, welke maatregelen kunnen bijdragen tot verhoging van hun winsten. Er doen zich nog problemen voor door een gebrek aan Informatie op dit ge bied. Het systeem, dat pas tien Jaar in de praktijk is beproefd, moet nog woraen ver fijnd." aldus dr. Kovftcs. Dit is het tweede artikel in een serie over Hongarije. Het eerste verscheen in de krant van 12 maart.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7