aan papieren gebouwen
Aantrekkelijk spel
over gewone mensen
qnfcrb'
'xogujn
moessQn
m
ln
ommekeer
ommekaar
"De zenuwen"
voor
dat examen?
oude en
hedendaagse
kunst
Antiek
Architektenzeichnungen 1479-1979 in Keulen
i de
De nachtegaal zong bij Theater
Luisterdichtheid regionale
omroep verandert nauwelijks
Speciaal vandaag
Andriessen wil nog
paar weken over
Kamerzetel denken
te:
En dan nog
CNV doet niet
mee aan acties
tegen spoorwegen
Interpellatie over
toneelsubsidies
Lelystad gaat met
aantrekken artsen
in loondienst door
Antiquariaat „Merlijn"
schilderijen
19e en 20e eeuw
een zaak van
vertrouwen
Curant
Deze rubriek
wordt
verzorgd
020*931662
VRIJDAG 14 MAART 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door Tijme Valk
Hans Vredeman de Vries: Zuilenhof in de ionische orde, tekening, 1574. Een
van de weinige tekeningen uit de Nederlanden in de verzameling architec
tentekeningen in Keulen.
KEULEN Bij de presentatie van
een uitgebreide collectie tekeningen
van architecten uit de periode 1479-
1979 haalt de directeur van de Kunst
bibliotheek van Berlijn, de heer Ek-
hard Berckenhagen, de architectuur
musea in de Scandinavische landen
en die van Nederland aan. Kennelijk
is hij niet op de hoogte van de organi
satorische en budgettaire ellende van
het Architectuurmuseum in Amster
dam. Het Is merkwaardig dat de om
vangrijke collectie van het RIBA
(Royal Institute of British Architects)
te Londen niet wordt genoemd
Met de vele duizenden architectuur-
tekeningen behoort de Berlijnse ver
zameling tot de grootste van Europa
en er wordt dan ook met enige trots
gemeld dat nog dit jaar de eerste
steen gelegd zal worden van een mu
seum aan de periferie van de Tiergar-
ten. De collectie is en blijft onderdeel
van de Kunstbibliotheek en op het
ogenblik wordt een keuze uit deze
verzameling tentoongesteld in Keu
len, In het Kunstgewerbemuseum dat
odk al met huisvestingsmoeilijkhe
den zit en de tentoonstellingen moet
inrichten in het Overstolzenhaus.
Het is een soort herdenkingstentoon
stelling, want het is precies een eeuw
geleden dat met de schenking door de
Franse architect en architectuurcriti
cus Hipplyte Destailleur een brede
basis werd gelegd voor een collectie
ontwerp- en bouwtekeningen. Door
schenkingen en verwervingen kon ge
durende de eeuw die volgde de verza
meling flink worden uitgebreid. De
tekeningen werden aanvankelijk
vooral met een didactisch oogmerk
geraadpleegd; ze waren lesmateriaal
voor de bouwkunde- (en bouwkunst-)
studenten. Later is men ook een bre
dere educatieve functie aan het schit
terende materiaal gaan geven door
tentoonstellingen te organiseren. De
onderrichtende taak lijkt voor de her
denkingstentoonstelling even verge
ten te zijn. Je kimt in Keulen niet veel
meer met de fraaie tekeningen dan er
van genieten. Voor werkelijk genot is
enige kennis nodig en voor kennis een
structuur en die ontbreekt aan de 430
nummers tellende presentatie.
De kaartenbaktentoonstelling maakt
meer duidelijk over de collectie dan
van het onderwerp: architectenteke
ningen tussen 1479 en 1979. Elke in de
collectie aanwezige architect is met
één tekening vertegenwoordigd. Van
de meeste bouwmeesters (voor het
overgrote deel uit het Duitsspreken
de taalgebied) bezit men enkele tot
enkele tientallen tekeningen. Van de
grondlegger. Destailleur, bezit men
1650 tekeningen, de expressionist
Erich Mendelsohn zit met 1550 schet
sen en ongeveer 1000 bouwtekenin
gen in de collectie. Francesco Borro-
mini. de barokarchitect bij uitstek, is
met liefst negenendertig schitterende
tekeningen vertegenwoordigd, maar
ook van hem is er bij de tentoonstel
ling slechts één blad.
Stijlvrije traditie
Bij een dergelijke collectiepresenta
tie ziet men de grootmeesters te wei
nig en de epigonen en modellenboe-
kencompilateurs te vaak. Toch treft
men bij zo'n doorsnede wel verrassin
gen aan van tot nu toe onbekende
architecten. In Berlijn zelf, waar de
verzameling eerder tentoongesteld
was, heeft men toen tevens een kleine
tentoonstelling gemaakt van de on
langs verworven tekeningen van
Heinrich Tessenow (1876-1950). Die
tekeningen konden niet naar Keulen
meereizen. Dat is erg spijtig, omdat
de tot voor kort weinig bekende Tes
senow met zijn reductieve architec
tuur, gebaseerd op functionele een
voud en ingetogen classicisme, een
stijlvrije traditie schiep die zich de
laatste jaren terecht ln een toene
mende belangstelling mag ver
heugen
De verzameling van meer dan vier
honderd tekeningen wordt buiten de
chronologische volgorde volkomen
structuurloos aangeboden. Het voor
deel van het ontbreken van een voor
ingenomen stilistische indeling weegt
toch niet op tegen het nadeel dat zo*n
mer a boire nauwelijks te hanteren,
laat staan te doorgronden is. Het ge
not bij het doorkijken van al die
tekeningen blijft op een abstract peil.
Zelfs de kans om eens iets duidelijk
te maken over de concrete en metho
dische problemen van de tekenende
architect is gemist. In de catalogus
wordt elke tekening zorgvuldig en
grondig beschreven, maar in het alge
meen wordt er niets over de teken
technieken en niets over de indirecte
middelen waar een bouwmeester zich
van kan bedienen uitgelegd. Juist in
het historisch verband van vier eeu
wen had men zonder al te veel proble
men de zich ontwikkelende teken
trant kunnen behandelen.
Het is een genoegen kennis te maken
met de schitterende collectie, maar
het genoegen van de vrijblijvende
kennismaking is niet onverdeeld. In
Ier
de inleiding van de cat
Fundgrube met biografleénl
schrijvingen) wordt een inter 1
citeerd dat de scherpe arcü|jn d<
criticus Heinrich Klotz meti
tect Helmut Hentrich ha<lj|j
Dg
sprek doet niets aan de vrijb eer
presentatie af, erger nog: de )e f,
neel formalistische standpui
aanzien van de geschiedeniir
architectuur worden daar zo ewe:
tisch geformuleerd, dat Je je n n
of ze in Berlijn de ontwlkke
het didactische en educat
bruik van bronnenma
volgd hebben.
ing
pen.
Misschien i
stichten museumgebouw po
tot het ontwikkelen van een en
een beleid die voor de archf
historie noodzakelijk zijn.
erge
bil
e c<
De tentoonstelling van het I Dtst(
werbemuseum in Keulen I
april dagelijks van 10 tot 1
besoeken in het Overstolse£
de Rheingasse. De dikke c« jk g
waarin alle tentoongestelde ijke
staan afgebeeld, kost ongeve
raad
door André Rutten
ARNHEM Het stuk van de Engelse schrijver Cecil P. Taylor, waarvan de toneelgroep
Theater woensdagavond de Nederlandse première gal, heet in de vertaling van Dolf Verspoor
„De nachtegaal zong." Een „poëtische" titel voor een stuk. dat over doodgewone mensen gaat
met heel gewone belevenissen. Toch tintelt er iets in, dat je misschien best een vleugje poezie
zou kunnen noemen, wel een beetje Ironisch getint, zij het mild. Zoiets van: wat zijn mensen
toch vreemde wezens, maar iets dierbaars hebben ze ook.
Het is een wat ongewoon stuk, dat in
deze voorstelling, geregisseerd door
dé Engelsman Mike Ockrent, op een
onderhoudende manier gaat leven.
Voor een belangrijk deel door de
toon. die Margreet Blanken weet te
treffen. ZIJ speelt een Jonge vrouw
van ongeveer dertig, een beetje
mank, de oudste, tamelijk evenwich
tige dochter van een vader, die de
kolenman genoemd wordt, op een fa
briek werkt, maar thuis op de piano
graag populaire bedjes speelt en
daarbij zingt Bernhard Droog En
van een zeer kathobeke moeder, die
de heilige genoemd wordt Anny de
ADVERTENTIE
Lange. Er ls ook een Jonger zusje, de
knappe, die er maar niet achter kan
komen of zij wel of niet houdt van de
Jonge soldaat, die haar in het begin
van het stuk een ring komt brengen,
en met wie ze uiteindebjk toch trouwt
Pauline van Rhenen, de soldaat
Rob Fruithof. Er is ook nog de groot
vader. de veteraan genoemd, een la
coniek man, die aardige wijsheden
verkondigt, een poosje bij zijn ene
dochter woont, dan weer bij een an
dere. met een kat ln een rieten mand
je Jan Go rissen. Er duikt nog een
soldaat op, die verliefd wordt op de
oudste dochter, en zij op hem René
Lobo.
Het stuk speelt in een Engels stadje,
begint bij het uitbreken van de Jong
ste wereldoorlog ln september 1939,
en eindigt als die voorbij is. Het laat
zien, hoe die mensen de oorlog mee
maken, maar erg veel merken zij er
niet van. Een keer een bombarde
ment, een keer is er sprake van een
bij Arnhem gesneuvelde broer van
een van de soldaten in het stuk, de
straatlantaarns branden niet.
En de
oudste dochter zou misschien nooit
de liefde hebben leren kennen, als
haar soldaat niet opgeroepen was om
te vechten, want dan zou hij thuis
gebleven zijn en niet een keer toeval
lig meegekomen met de kameraad,
die met het jongste zusje getrouwd is.
Het ongewone en aantrekkelijke
van het stuk is, dat de oudste zus.
Margreet Blanken dus, de gebeurte
nissen vertelt, toelicht, becommenta
rieert, eigenüjk „vertoont": kijk, zo
ging het allemaal. Dat doet zij heel
nuchter, gewoon, heel zuiver, en daar
mee tekent zij bijzonder overtuigend
Van onze radio- en tv-redactie
AMSTERDAM De luisterdichtheid van de zes regionale
omroepen ln Nederland is vrijwel het zelfde gebleven. Dit
blijkt uit een in opdracht van de afdeling Kijk- en luisteron
derzoek van de NOS in november vorig Jaar gehouden onder
zoek. De uitkomsten wijken niet veel af van die van het
onderzoek van november 1978. Alleen bij Radio Friesland
werd nu een hogere luisterdichtheid gemeten.
Gesprek met de minister
president. Jaap van Meekren
praat met premier Van Aft
over bet vandaag gehouden
kabinetsberaad en andere ac
tuele kwesties van de afgelo
pen week, zoals de acties van
de FNV
Ned I 21J0 uur
Hier en Nu
I dacht aan de volgende onder
werpen: de hedendaagse me-
I hod es van menselijke voor-
planting buiten de geslachts
gemeenschap. Verder een in
terview met Yasser Arafat en
ren verslag van de positie van
J gastarbeiders in Nederland
Ned 2 22.10 uur
i
Iemand zonder witte Jas.
J Film over de geestelijke ver
zorging in ziekenhuizen, voor-
1 al over die vorm van geestellj-
ke verzorging waarbij mensen
kunnen kiezen voor een ander
1 soort hegeleiding dan die van
dominee of pastoor.
Ned 2 23.05 uur
WK kunstrijden op de
schaat. Beelden vanuit Dort-
j mund van het wereldkampl-
i oenschap kunstrijden. Van-
hMIMBMI
Ned 2 23.45 i
De gemiddelde luisterdichtheid voor
Radio Noord bedroeg op werkdagen
in november vorig jaar drie procent.
Op zaterdagen luisterde drie procent
van de bevolking en op zondag vier-
procent Dit gemiddelde van drie pro
cent werd ook ln 1978 behaald. Een
relatief zeer hoge luisterdichtheid
werd geregistreerd voor de voorna
melijk ln de streektaal gepresenteer
de uitzending op zaterdag tussen 9 00
en 11.30 uur gemiddelde van zeven
tien procent tegen twee procent in
november "78 Dit verschil houdt vol
gens de onderzoekers mede verband
met een minder populair programma-
aanbod op Hilversum 3 ln november
1979, althans tussen 9.00 en 10.00 uur,
wanneer er op Hilversum 3 een gos
pel-programma werd uitgezonden ln
plaats van popmuziek. De genoemde
percentages drie vier en zeventien
procent komen overeen met gemid
deld respectievelijk 26 000 31.000 en
133.000 luisteraars.
Radio Oost behaalde tussen 17.00 en
18.00 uur op werkdagen een gemid
delde luisterdichtheid van ruim drie
procent en op uitzenddagen in het
weekeinde ongever twee procent met
een weekgemiddelde van drie pro
cent Dit laatste percentage werd ook
gemeten voor de uitzendingen op de
zondag tussen 11.00 en 12.00 uur.
Voor Radio Oost komt twee en drie
procent luisterdichtheid overeen met
ongeveer 40.000 en ongeveer 60.000
personen.
Voor Radio Friesland bedroeg bet
gemiddelde per week tussen 18.00 en
19.00 uur negen procent, waarbij nau
welijks een verschil bestond met de
luisterdichtheid op werkdagen en da
gen in het weekeinde. Hier tegenover
staat een gemiddelde luisterdicht
heid van vijf procent over de periode
zondag tot en met zaterdag in het
tijdvak 18.00-19.00 uur ln november
"78 voor de in "79 begonnen uitzen
dingen op dinsdag, woensdag, don
derdag en vrijdag werd een gemiddel
de luisterdichtheid gemeten van ze
ven procent
In tegenstelling met de voorgaande
meting ln "78 zond de Regionale Om
roep Zuid (ROZ) ln november '79 ie
dere dag op vaste tijd uit en wel van
18.00 tot 19.00 uur. De uitzendingen
op de werkdagen behaalden een ge
middelde luisterdichtheid van tien
procent evenals de sportultzendlng
op zondag. Niettegenstaande de ze
ven procent luisterdichtheid voor de
zaterdagse uitzending bedroeg het
weekgemiddelde eveneens tien pro
cent. In november *78 werd op werk
dagen exact hetzelfde percentage
van tien procent gemeten.
Voor uitzendingen op werkdagen tus
sen 7.15-8.00 uur en tussen 12.00 en
13.00 uur behaalde omroep Brabant
een luisterdichtheid van respectieve
lijk veertien en 25 procent en voor de
uitzendingen op zaterdag tussen
12.30 en 13.00 evenals voor de uitzen
dingen op zondag tussen 11.00 en
13.00 uur, 21 procent. Deze uitkom
sten liggen iets hoger dan die over
november "78. Ten tijde van de uit-
znedingen van Omroep Brabant na
18.00 uur bedroeg het lulstertljdaan-
deel van deze omroep 59 procent.
Hier staat een gemiddelde van 65
procent in november "78 tegenover
De regionale omroep Stad Amster
dam behaalde op werkdagen, zater
dagen en zondagen een gemiddelde
luisterdichtheid van respectievelijk
vier, twee en een procent. De gemid
delde luisterdichtheid per week voor
het tijdvak 17.00 en 19.00 uur bedroeg
drie procent. Dat betekent ongeveer
20.000 luisteraars.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Oud-minister An
driessen zal eind deze maand beslis
sen of hij al dan niet beschikbaar is
als CDA-kandidaat bij de volgende
Kamerverkiezingen Verwacht werd
dat hij deze beslissing van de week
zou nemen, maar Andriessen heeft
KVP-voorzitter Van Zeil nog enige
weken bedenktijd gevraagd. De oud
bewindsman zal )n geen geval tussen
tijds in de Tweede Kamer terug
keren
best
k zi
idei
De Klaasconcerten beginne
zondag 16 maart in de Nicola
Utrecht om 15 uur. Het org
centraal ln deze gratis toega
voorjaarsserie, maar het
concert van a.s. zondag oni
liederen en koorwerken op on
van Guido Gezelle, die 150 Ji e"
den geboren werd. Uitvoeren rd
Simon C. Jansen, de baritoikt)
Vis en de Nicolai-cantorij gev
die
maand verdere Klaasconcefcfuif
zondag 23 (Hans Emé) en jf n
(Ewald Kooiman).
isstr
te
Vijf solo-blazers van het Ndenit
lands Philharmonlsch Orke n
enlgd ln het Bourdon Quinti
hobo, klarinet, fagot, hoorn) jUKI
genodigd om een tournee do^nd c
nesië te maken. Tussen 14 aj
mei klinken hun Haydns, I )et
Andriessens en Rossini's op
dene plaatsen in de gord" a
smaragd.
Margreet Blanken, Pauline van Rhenen, Jan Gorlssen, Annie de
Lange, Berhard Droog in „De nachtegaal zong".
het karakter van die jonge vrouw, die
je daardoor uitermate sympathiek
wordt, en bepaalt zij ook de toonaard
van de hele voorstelling.
Al die mensen zijn wel heel kleurrijk
zichzelf, maar je kijkt toch door haar
ogen, een beetje kritisch, en met
nuchtere humor. In feite vertelt zij
natuurlijk vooral haar eigen verhaal,
hoe zij zich van zichzelf bewust wordt
hoe ook voor haar de nachtegaal
ging zingen. Maar ach, hij vloog weg.
Een lief stuk eigenlijk, maar niet zoe
telijk. omdat het op een lichte manier
nuchter blijft. Het Arnhemse pre-
mièrepubllek was er zeer mee inge
nomen.
ADVERTENTIE
Veel mensen hebben voor of tijdens
school- en rijexamen wat ze noemen „de
zenuwen". Zij kunnen zich minder goed
concentreren en maken daardoor vaak
onnodig fouten. Gelukkig is er voor hen
Valdispcrt, dat ook zonder bezwaar door
kinderen gebruikt kan worden. Valdis
pcrt is een zuiver natuurprodukt uit de va
leriaanwortel. Valdispcrt brengt u weer
tot rust maar maakt niet loom of slaperig.
Valdispcrt dragees zijn gemakkelijk in te
nemen. Vraag nadrukkelijk Valdispcrt.
Uitsluitend bij apotheker en drogist.
Lees vooraf de gebruiksvoorschriften.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Het CNV doet met
mee aan eventuele acties bij de Ne
derlandse Spoorwegen, zoals de FNV
die voorbereidt. Het CNV vindt dat
de FNV een brief van Tuijnman aan
de NS verkeerd interpreteert en
noemt het dreigen met een staking
dan ook „overtrokken en schadelijke
voor de NS".
De FNV meent uit een brief van
Tuijnman aan de NS te lezen, dat een
eerder overeengekomen uitbreiding
van het personeel met driehonderd
man niet doorgaat. De minister van
verkeer en waterstaat kondigt in zijn
brief aan de NS een tijdelijke uitga-
venstop aan. De brief van Tuijnman
dateert van eind januari en slaat op
de verplichtingenstop, zoals die voor
alle ministeries ls afgekondigd, zo
lang gewerkt wordt aan bezuinigings
voorstellen.
Het ministerie laat nadrukkelijk we
ten dat het om een tijdelijke maatre
gel gaat en dat de driehonderd man
uitbreiding, zoals vorig jaar overeen
gekomen, daarbuiten valt.
Het CNV vindt het onjuist, dat de
FNV probeert over de hoofden van
reizigers een kwestie met de regering
uit te vechten, maar acht de kans
gering dat de actie aan zal slaan bij
het NS-personeel.
„De spoorwegen werven personeel bij
het leven en het enige waar deze actie
toe kan lelden ls dat nieuw personeel
niet op de banen afkomt, waarvoor
het nodig is," aldus het CNV
DEN HAAG (ANP) Nederland zal
anderhalf miljoen gulden bijdragen
aan de nationale alfabetiseringscam
pagne in Nicaragua. Minister De Ko
ning heeft dit bedrag aangeboden tij
dens een onderhoud dat hij had met
een delegatie uit Nicaragua die in
Nederland verblijft
Van onze kunstredactie
DEN HAAG Het socialistische Ka
merlid Aad Kosto zal de volgende
week donderdag minister Gardeniers
van CRM interpelleren over de be
vriezing van de subsidies voor de to
neelgezelschappen, waartoe zij een
week geleden besloten heeft. De to
neelwereld moet zo snel mogelijk ze
kerheid hebben, stelde hij gisteren in
de Tweede Kamer.
Die zekerheid hebben de gesubsi
dieerde gezelschappen nog niet. Op
vrijdag 29 februari hebben zij wel van
CRM te horen gekregen, dat zij voor
het volgend seizoen niet op de gebrui
kelijke inflatie-correcties mogen re
kenen, maar die waren wel al opge
voerd in de CRM-begroting voor 1980.
Waren die telefonische mededelingen
alleen maar een schot voor de boeg.
•of meer?
In ieder geval is de hele toneelwereld
er onmiddelijk tegen in het geweer
gekomen: alle voorstellingen van
maandag- en dinsdagavond werden
afgelast, dinsdag gingen honderden
toneelwerkers naar Rijswijk en Den
Haag, om massaal tegen de ingreep te
protesteren. De planning voor het ko
mende seizoen, gebaseerd op de be
grotingscijfers, stond al grotendeels
vast, ook in tal van contractueel aan
gegane verplichtingen. Dat wordt
door de onverwachte ingreep onder
graven.
Ad Kosto wil daar op korte termijn
meer duidelijkheid over. Hij eist van
de minister nadere maatregelen,
waardoor het gesubsidieerde toneel
zich in het volgend seizoen op zijn
minst zal kunnen handhaven op het
niveau van nu.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De gemeente Lely
stad gaat gewoon door met het aan
trekken van artsen in loondienst,
waarvoor inmiddels in advertenties
sollicitanten zijn opgeroepen. Begon
nen zal worden met een tijdelijk ge
zondheidscentrum, dat gevestigd
wordt in enkele gehuurde wo
ningen.
„Hoe de beslissing van de Kroon ook
zal uitvallen Intrekken van de
schorsing of vernietiging van het be
sluit het gezondheidscentrum in de
nieuw te ontwikkelen wijk 4 zal er
komen," aldus een woordvoerder van
de gemeente. Hij zei dit in een reactie
op het bericht van de schorsing tot 1
oktober van het besluit verordening
vestiging hulpverleners in de eerste
lijns gezondheidszorg door de Kroon.
B. en W. van Lelystad hebben op de
schorsing afwijzend gereageerd en
menen dat staatssecretaris Veder-
Smit van volksgezondheid haar twij
fels over de verordening op onjuiste
argumenten baseert
er
leni
:rer
:htir
Getoverd wordt er niet bij
„Marlijn",
u vindt er wel en keur van oudfa™
geïllustreerde boeken voor grote rt^n'
ook kleine beurzen.
Damplein 23
Middelburg 01180-16233
«pul 235a, dan haag.
fel. 070 i 463242.
antiek uit Duitsland, Engeland.
Nederland en Spanje
Han van Brabantlaan 29 (hoek CecMmtraat)
THburg - Telefoon 013-431137
GALERIE SREFIDENSI
voor Surinaamse, Antilliaanse
en Caraibische Kunst
Keizersgracht 757 (bij de Amstel)
1017 EA Amsterdam tel
(020>-22.37.25
zaterdag 29 maart t/m zondag 20 «pnJ
"Tropische tafrelen in nature"
SURINAME ANTILLEN -
«verken in olieverf, aquarel en crayon van
Edward H. Douglas
i 13.00-17.00 uur.
Grenen meubel*
Hoogstr 44 Wagenii
08370-15529
Kunst- en veilingzaal^j
roerende goederen
regelmatig veilingen van kunst antiek
dels voor onze clientele zoeken wi| obji
goed gehaiie verkoopcondities op a
voor al uw Uiaties inzake verza|>erin|
cessie e)c
fei. vnMUm
Nassau Oilienourgstraat 11
0*it>dsag
Mevr. J. W. to Winkel* van 1
2582 LS Den I
070-545500/01
Uitgeverij
Eind maart verschijnen:
„Journalistieke herinneringen''
door J. H. Ritman
Een terugblik op zijn lange journalistieke loopbaan in Ned. -Indié li
„Niet meer dan een rat"
door Hélène Wesfci
Een nieuwe bundel korte Indische verhalen van de schrijfster van
Geen goena-goena geschiedenissen, doch zeker net zo t
