slaan nu terug
to.
'Wij zijn krakers beu!'
:RDAG 8 MAART 1980
TROUW/KWART£T 13
trontrusting, solidariteit, afgrijzen en begrip.
[Ie denkbare emoties laaien op over kraakacties. Ze
reikten begin deze week een hoogtepunt bij de
tidslag om het gekraakte pand in de Amsterdamse
bndelstraat. Een gangbare mening is dat de
kraakacties zich de laatste maanden hebben
verhard. Verhard naar beide kanten. Krakers zijn
onverzoenlijker, maar hun tegenstanders ook. „De
koek moet in Amsterdam heel zorgvuldig verdeeld
worden, maar de krakers zorgen ervoor dat ze
eigenmachtig een hele dikke plak voor zich zelf
afsnijden", zegt de één. De kraakideologen zeggen
„na 35 jaar woonellende is het enige
antwoord: tanks". Frans Dijkstra, Frits van Exter
en Anita Löwenhardt peilden de emoties.
n woning, geen kroning". De
verspreidt zich als een lo-
id vuurtje door de krakerswe-
De dreigende belofte voor de
iuldiging van prinses Beatrix
b. Amsterdam tekent de stem-
ïg bij een groot deel van de
lakbeweging. De verharding,
stellen activisten, is een lo
th gevolg van de woningnood,
tijd van spreekkoren, petities,
rleg en lijdzaam verzet is voor-
Het gezag heeft elk krediet
loren en geldt nu als de tegen-
t nder van de slachtoffers van
woningnood.
chaos die de barricades ln de Amster-
ïse Vondelstraat teweeg hebben ge-
cht stemt krakers tot tevredenheid.
sterkt ze in hun opvatting dat harde
rontatie nu het beste middel is. Of
gedachte gemeengoed ls geworden is
ilijk na te gaan. Maar de stemmen
overleg en tegen geweld klinken
ds zachter en de roep om een soort
iguerilla, waarbij weinig middelen
geschuwd worden, klinkt steeds
jler krakers wordt nu gesproken over
„ontregelen" van de stad. Jan Bosman
beo, die geen achternaam in de krant
[den. laten er weinig misverstanden
I bestaan. „Negentientachtig wordt
[jaar zonder franje. In een stad waar
eel woningnood heerst denkt het be
ur alleen maar aan prestigeprojecten.
rgemeester Polak ligt er liever wakker
dat de inhidiging van Beatrix gevaar
>t. Maar hij moet wakker liggen van de
)0 woningzoekenden en het feit dat er
jaar 240 woningen zijn gebouwd". Ze
spellen verzet tegen de vele feestelij-
venementen die deze zomer het presti-
an de hoofdstad moeten opvijzelen.
kraakpanden zijn de laatste tijd gro-
>andoeken opgehangen met de kreet:
Groote Keyser staat ook hier". De
!dstad stond maandenlang ln het te-
van de zes panden aan de Keizers-
\it waar een veldslag dreigde met de
ie. Maar de spanning ontlaadde zich
vorige weekeinde in de Vondelstraat.
Droote Keyser staat er nog steeds en
de Groote Wetering, de panden aan de
el, het Iepenplein, Kloveniersburg-
Sarphatistraat, Van Beuningenstraat
pent e Boetzelaerstraat. Er zijn naar schat-
6.000 woningen in Amsterdam ge
kt en een onbekend aantal leegstaan-
hotels, scholen en andere
iten. In vele straten van de hoofdstad
een nieuwe confrontatie voor de
De lijsten met telefoonnummers van
SBsen, die bij alarm opgeroepen kunnen
pen, groeien gestaag.
00 uP
rGc'ii
moeten houden wat we hebben. Alle
ien moeten bezet blijven en verde-
worden. Er moet meer gekraakt wor-
het doet er niet zoveel meer toe wat",
Theo. Een aantal ongeschreven re-
van de kraakbeweging is geschrapt.
kraken van nieuwbouwwoningen en
ingen die bestemd zijn voor de ge
ntelij ke distributie is een taboe dat al
ig >orbroken. „Het systeem van distribu-
)s failliet. Daar hoef je geen rekening
te houden. Iedereen is urgent".
jrgerlijk-
kost moeite leden van de kraakbewe-
te spreken te krijgen. Er is een groot
rouwen tegen de „burgerlijke pers".
malisten willen het verhaal van de
achter de kraker. Maar die bestaat
een kraker is een mens." zegt Theo.
collega-kraker had al eerder telefo-
laten weten dat er geen behoefte
aan verhalen over zielige mensjes die
huis uitgezet worden of over interne
ibelingen van de krakerswereld. „Het
t een politiek verhaal worden."
Bosman en Theo zijn tenslotte toch
id te praten. Ze noemen zich uitdruk-
k leden van de kraakbeweging. „Wat
r3kers uniek maakt is dat er geen
hoede is. De basis maakt de dienst
We hebben dan ook geen organisatie
Ie klassieke zin: een hiërarchische
:tuur. een secretariaat en afgevaar-
en Wie er is en meedoet heeft een
l Elke organisatiedeskundige zou ons
geen week geven." Ze ontkennen dat
ipstukken in de krakerswereld zijn en
ook niet weten van „een harde
traden Theo en Jan de laatste tijd
malen naar voren als woordvoerders.
en zijn al jaren actief en gelden als
ogen van de kraakbeweging. Jan
nan is bij elke grote kraakactie te
en waarbij hij zich bij voorkeur ver-
tst in een afgedankte politiebus. Theo
al zes jaar geleden bezig met kraken
e Staatsliedenbuurt. Voor hem heb-
het gezag en de spelregels van de
democratie al lang afgedaan. „Binnen de
kraakbeweging wordt nu het gebruiks
recht aan eigenaren van de panden ont
zegd. Maar ik ga verder. Ik ontken het hele
eigendomsrecht,"
Bosman geldt als gematigder en emotio
neler. Hij lijkt nog een zeker vertrouwen
te hebben in de politiek. „Maar de stand
punten komen steeds dichter bij elkaar te
liggen." zegt Theo tevreden. Tijdens het
gesprek blijkt er nog een zekere argwaan
ten opzichte van elkaar. Theo heeft de
neiging uitspraken van Bosman die hem
niet zinnen af te kappen. „Er zijn vele
lijnen in de kraakbeweging, en er zijn
eindeloze discussies. Maar het komt toch
telkens weer op één punt uit."
De moeder van Theo is bij het gesprek
toevallig aanwezig. Ze doet er het zwijgen
toe. Maar één keer zegt ze aarzelend: „Ik
vond het in het begin ook wel eng wat ze
doen. Maar als je ziet hoe erg de woning
nood is begrijp je het wel. Er wordt hele
maal niets aan gedaan, dat maakt je zo
ontzettend kwaad."
Jan: „Er wordt gesproken over verharding
van de kraakbeweging. Maar barricaden
opwerpen is geen geweld. Het inzetten van
tanks wel." Theo: „Er liepen mensen met
knuppels en staven rond. En terecht. De
mobiele eenheid moest een keer afgestraft
worden. Maar als alle vijfhonderd mensen
een knuppel hadtjen gehad was er nie
mand van de politie thuisgekomen. Toen
de tanks binnenreden waren er geen molo-
towcocktails. Als ze er waren had ik ze
gegooid."
Tot de lippen.
Kraken was lange tijd iets dat in het
geniep gebeurde. Mensen die de nood tot
aan de lippen was gestegen namen stille
tjes bezit van een leegstaand pandje.
Maar in de jaren zeventig werd kraken op
grotere schaal georganiseerd en wapper
den van vele woningen de spandoeken om
de buitenwereld met de neus op specula
tie en leegstand te drukken. Een van de
eerste grote kraakacties vond plaats in
1973, onder leiding van Egbert van Soest,
directeur van een buurthuis in de Staats
liedenbuurt. Hij maakte ook deel uit van
de Holding, een overkoepeling van een
aantal jongerenorganisaties, die de kraak
actie mede organiseerde.
In één nacht werden in de buurt 73 wonin
gen gekraakt. Het gebeurde met instem
ming van de buurtbewoners en zonder
veel incidenten. Slechts vier surveilleren
de agenten lieten zich zien. De meeste
panden waren het eigendom van de des
tijds beruchte huizenhandelaar Tabak.
Hij liet tientallen woningen in Amsterdam
Tussen de barricades
in de Vondelstraat
leek het er het vorige
weekeinde op dat ge
heel actievoerend
Amsterdam de kra
kers een warm hart
toedraagt. De adhe
siebetuigingen
stroomden binnen,
vooral van allerlei
buurtgroepen die
zich inzetten voor de
stadsvernieuwing. De
opruiming van de
barricades leek de
eensgezindheid al
leen maar te vergro
ten. Maar er groeien
ook twijfels bij die
buurtgroepen. Ze
ontdekken dat niet
alle krakers gedreven
worden door de wo
ningnood. In de
Staatsliedenbuurt
bijvoorbeeld. Daar
dreigen krakers de
stadsvernieuwing te
blokkeren.
De Staatsliedenbuurt werd
rondom de eeuwwisseling
gebouwd. De bijnaam ko-
peren-knopenbuurt ont
stond doordat er zoveel
geüniformeerde mensen
van de spoorwegen woon
den. Nu kun je beter spre
ken van de buurt van de
vergulde koevoet, naar de
naam van een nabijgele
gen „kraakcafé". Van de
zevenduizend woningen in
de buurt zijn er naar schat
ting driehonderd gekraakt.
De krakers maakten een
eind aan soms jarenlange
leegstand en daartegen
kon niemand bezwaar heb
ben. In 1973 was de Staats
liedenbuurt het toneel van
de eerste grote georgani
seerde kraak in <e hoofd
stad. Drieënzeventig wo
ningen werden in één
nacht in bezit genomen en
de buurt was enthousiast
Nu zeven jaar later, keert
het tij voor de krakers.
Wil Naber, een jonge vrouw
die woont en werkt in de
Staatsliedenbuurt, krijgt
geen lovend woord over
krakers meer over de lip
pen. Zij is voorzitter van de
Amsterdamse Kaskovere-
niging, een club mensen
die voor zichzelf goedkope
koopwoningen wil bouwen.
Maar krakers dreigen roet
in het eten te gooien.
Op de hoek van de Van
Beuningenstraat en de
Van Limburg Stirumstraat
valt een blok woningen en
winkels op door enorme op
de muren geschilderde
voetstappen. De zoolaf-
drukken moeten duidelijk
maken dat de gemeente de
Kasko-bouwers én de kra
kers onder de voet heeft
gelopen. Het is een herin
nering aan de tijd dat de
Kaskogroep nog probeerde
eensgezind met de krakers
op te trekken. De verhou
ding is np, enkele maanden
later, drastisch veranderd.
De Kaskogroep daagt de
krakers voor de rechter,
omdat duidelijk geworden
is dat de krakers geen op
lossing maar een confron
tatie willen, zegt Wil
Naber.
Twee jaar lang heeft ze
met de krakers van de ze
venentwintig woningen ge
praat. De Kaskogroep nam
contact met ze op met als
uitgangspunt dat de ene
buurtbewoner de andere
niet op straat mag zetten.
Samen zouden ze proberen
voor de krakers andere
huisvesting te vinden. „We
hadden dezelfde ideeën",
zegt Wil. „De krakers pro
testeren tegen het falende
huisvestingsbeleid. Dat
doen wij ook. Wij zijn onte
vreden huurders, maar we
willen het zelf beter doen
door onze eigen woningen
te bouwen".
Sociaal projectz
Het is een sociaal project.
De negentien premiekoop
woningen die Kasko wil
bouwen zijn betaalbaar
voor de laagste inkomens.
Een van de zelfbouwers is
een meisje met een netto
uitkering van duizend gul
den. Zij krijgt een tweeka
merwoning. Het is de be
doeling dat de aannemer
slechts het geraamte van
de huizen bouwt. De ko
pers kunnen dan kiezen of
ze zelf afbouwen of het la
ten doen. De vereniging is
opdrachtgever van de
bouw. Het is de bedoeling
dat de sloop van de oude
woningen en winkels in
april begint. Of dat zonder
geweld kan gebeuren,
staat nog te bezien. Wil Na
ber vreest het ergste.
De krakers eisen vervan
gende woonruimte, een eis
die Wil Naber kan bUlijken.
„Maar", zegt zij. „steeds
weer blijkt dat zij zelf een
dergelijke oplossing in de
weg staan".
De Kaskogroep heeft de
gemeente voorgesteld om
de krakers woningen te ge
ven die pas over enkele ja
ren voor sloop aan de beurt
komen. Maar burgemees
ter en wethouders stelden
zich op het formele stand
punt dat het Kasko-pro-
ject een particuliere onder
neming is die zelf voor de
herhuisvesting van de kra
kers moet zorgen. Alleen
die krakers die voldoen
aan de gebruikelijke nor
men krijgen een woning
door de gemeente aange
boden. Maar bijna nie
mand van de krakers vol
doet aan die normen, dus
moet de Kaskogroep het
probleem alleen oplossen.
Wantrouwenzzz
Samen met de krakers na
men de Kaskobouwers een
leegstaande school in be
zit. Maar drie dagen later
was het ineens uit met de
goede verstandhouding.
De krakers zegden de sa
menwerking op. Terugblik
kend op het jaar dat ze met
de kraak groep onderhan
deld heeft, zegt Wil Naber:
„Eigenlijk hebben ze ons
altijd gewantrouwd. Ik heb
daar een soort psychologi
sche verklaring voor: Wij
zijn te aardig in hun ogen.
Dat past niet in hun straat
je. Het kan niet zo zijn.
denken ze. dat je Je druk
maakt over de hulsvesting
van een ander, zoals wij
met de krakers hebben ge
daan. Daar moet iets ach
ter zitten".
„Bovendien", zegt Wil Na
ber, „tegen aardige men
sen kun je geen oorlog voe
ren. Daarop lijken ze Juist
uit te zijn. Ze hebben een
vijand nodig en desnoods
maken ze die zelf. Er is een
kraakkrant verschenen
met de vreselijkste roddels
over ons. Bij voorbeeld dat
ik nachtelijke escapades
had met wethouder Kuij-
pers en dat we in ruil daar
voor grond hebben gekre
gen. Ongelooflijk, dat ver
haal. De grond is niet eens
van de gemeente. En ik
vind die wethouder best
een aardige man, maar
nachtelijke uitstapjes...
nou nee. toch maar niet.
Volgens die roddels zouden
wij ongure figuren zijn in
grote sportwagens. Zie Je
die ouwe Eend voor de
deur? Dat is mijn sportwa
gen. Onze aannemer is de
EBA, eigendom van de
OGEM. Dat deugt dus ook
al niet. Maar noem mij een
aannemer die wel goed is
in de ogen van de kraak-
groepen".
Genuanceerdere
Wil Nabers opvattingen
over krakers zijn de laatste
twee jaar zacht gezegd
wat genuanceerder ge
worden. „Vroeger was ik
voor elke kraakactie. punt
uit. Nu zeg ik: kraken is
uitstekend zolang ze ande
re woningzoekenden niet
dwars zitten. Ze moeten
met hun handen van socia
le woningbouw afblijven.
Ze mogen leegstaande wo
ningen van mij kraken,
maar als ze een briefje krij
gen dat ze eruit moeten
voor nieuwbouw of voor ie
mand van de wachtlijst,
dan moeten ze ook gaan.
Als je dat niet doet dan
ben ik met een paar woor
den uitgepraat. Dan ben je
een voordringer. Dan du
peer je mensen die geen
koevoet en geen grote bek
hebben, maar die nog wel
de plee in de keuken
hebben".
Enkele tientallen meters
verwijderd van de wonin
gen die de Kaskogroep op
het oog heeft, is een blok
van honderd woningen ge
kraakt. Ook die woningen
moeten gesloopt worden
voor nieuwbouw. Ook daar
dreigt een confrontatie. Se
cretaris Swalef van het
Huurderscomité Van Beu
ningenstraat heeft zich op
alle mogelijke manieren in
gespannen om de stadsver
nieuwing van de grond te
krijgen in het belang van
de autochtone bewoners.
Met een woordvoerder van
de krakers heeft hij over
eenstemming bereikt dat
de nieuwbouw niets in de
weg gelegd mag worden.
Maar Swalef weet dat die
woordvoerder zijn achter
ban niet in de hand heeft.
„Er is een goedwillende
groep, maar er zijn ook
krakers bij over wie ik mijn
twijfels heb. Het is een ver
zameling van groepjes en
ik ben bang dat ze niet
allemaal in de gaten heb
ben dat heel wat mensen ln
de Staatsliedenbuurt rot
wonen en dat er nodig voor
hen gebouwd moet wor
den. Er zit van alles in die
panden. Laatst gingen een
paar Duitse jongens ln een
woning zitten. Ik heb ze
verteld dat er eind van
deze maand gesloopt
wordt, maar ze zeiden al
leen maar dat zij ook wil
den wonen. Ik vraag me af
of ik in Duitsland zomaar
een woning kan binnentre-
ken die nodig ls voor Duit
se woningzoekenden".
„Lachertje"
Wil Naber van de Kasko
groep en de heer Swalef
van het Huurd°rscomité
zijn het erover eens dat de
kraakbeweging beslist
geen gesloten, democra
tisch front is tegen de wo-
r „mood, zoals wordt be
geerd. „Die democratie bij
de krakers is een lacher
tje". zegt Wil Naber „De
gewone krakers zijn bang
voor de kraakorganisatie
Toen wij bij voorbeeld
voor de architect foto's no
dig hadden vanuit een van
de gekraakte woningen.
mocht de gemeentefoto
graaf die ons hielp pas na
veel aarzelingen naar bin
nen. Maar het moest wel
snel en onopvallend gebeu
ren, want die kraker was
bang dat hij op zijn donder
zou krijgen. Dat noem ik
geen democratie, maar in
timidatie. Als je naar het
kraakspreekuur gaat om
dat Je in nood zit en een
woning nodig hebt, dan
helpen ze je pas als je een
papier getekend hebt dat
je komt vechten als er er
gens wordt ontruimd. Daar
moet Je officieel voor teke
nen. Is dat zo democra
tisch en spontaan soli
dair?"
„Die verhalen dat de buurt
achter de krakers staat,
daar geloof ik geen barst
'meer van. In het café op de
hoek kunnen ze het bloed
van de krakers wel drin
ken. Als ik er kom roepen
ze Hee Wil, zullen we met
een paar mannetjes even
die krakers eruit rammen,
dan kun je tenminste gaan
bouwen. Ik bedank maar
vriendelijk, ik werk niet
met knokploegen".
De krakers beu:
De Kaskogroep had aan
vankelijk afgesproken dat
er niet gebouwd zou wor
den ais daarvoor ontrui
ming noodzakelijk was. De
Kaskoleden gruwden van
het idee dat ze om po 11 tle-
hulp zouden moeten vra
gen. Dat is veranderd. Na
twee Jaar praten en zoeken
naar een oplossing, is de
Kaskogroep de krakers
beu. Er komt een kor ge
ding en dat kan het voor
spel zijn tot taferelen als in
de Vondelstraat. Bij het
andere blok kraakpanden
ln de Van Beuningen
straat, die eind maart te
gen de vlakte moeten, kan
de zaak ook uit de hand
lopen. Het gevaarlijkst
lijkt de situatie ln de Van
Boetzelaerstraat, ook ln de
Staatsliedenbuurt. De der
tig gekraakte distributie
woningen daar, zullen tot
het uiterste verdedigd wor
den. De vla Radio Amster
dam bekend geworden
woordvoerder „Kees" van
de Groote Keljser en
„Theo" van de Vondel
straat hebben hun basis ln
de Van Boetzelaerstraat.
Ervaring hebben ze dus
genoeg.
verkrotten om er belastingvoordeel van te
trekken.
Egbert van Soest zegt er nu over: „Het
gebeurde toen allemaal veel kleinschali
ger. Het ging om huizenbezitters contra
krakers." Je kon toen ook veel makkelij
ker overleggen met de gemeente. Toen we
eisten dat de toenmalige burgemeester
Samkalden zou komen, kwam hij ook. Die
man was trouwens veel diplomatieker en
wijzer dan Polak." Van Soest heeft nu
moeite met sommige kraakacties. vooral
van distributiewoningen. „Dat vind ik
niet juist, maar aan de andere kant is de
situatie toen niet meer te vergelijken met
nu. Zeker niet als je het aantal woningzoe
kenden vergelijkt."
Spreekuren-
In de Jaren zeventig werd de kraakbewe
ging in Nederland professioneler. In buur
ten werden kraakgroepen opgericht met
spreekuren, eigen cafés, boekwinkels en
lijsten gegadigden voor woningen. De ver
huur van bakfietsen en blok en touw flo
reerde. Handleidingen werden uitge
bracht met tips voor het forceren van
sloten en het installeren van alarminstal
laties. Een harde confrontatie met de poli
tie werd altijd vermeden. Het breekpunt
was volgens Theo de ontruiming in 1978 ln
de Kinkerbuurt. „Toen werden 300 kra
kers, die nog geloofden in lijdelijk verzet,
door de mobiele eenheid total-loss gesla
gen. De tijd van de Kinkerbuurt is voorbij,
nu slaan we terug."
De frustratie over de woningnood is de
laatste Jaren alleen maar aangewakkerd
door de gemeenteraad, vinden de krakers.
De politici hebben jongeren formeel het
recht gegeven op een woning maar heb
ben nagelaten daar ook de woningen bij te
leveren. Theo heeft elk geloof in het parle
mentaire systeem verloren. „Er worden
mensen bedonderd en bedot, daar past
alleen maar een hard antwoord op. Dus
dan kunnen we beter zelf de dingen rege
len. Ik heb er genoeg van om mensen, die
goed wonen, ervan te overtuigen hoe erg
het is om niet goed te wonen. Dat heeft
geen enkele zin meer."
Kapitaal
Theo en Jan Bosman menen dat het be
stuur niet het lef heeft op te komen voor
de belangen van woningzoekenden, maar
zich laat leiden door de belangen van het
kapitaal „We moeten ons tot de bevol
king richten en ze ervan overtuigen dat
verzet het enige antwoord is." Er is geen
vrees dat sympathie voor krak»»n ver
dwijnt als de acties harder worden. „De
Vondelstraat was voor ons wel een opste
ker. Er zijn nog mensen die onze middelen
betwisten, maar er zijn er maar weinig die
het kraken veroordelen."
Woensdag debatteert de gemeenteraad
over de gebeurtenissen van de vorige
week. De krakers zijn nauwelijks geïnte
resseerd. „Dan gaan ze weer een bedel
brief naar Den Haag sturen voor tien
woningen extra en daarmee is het weer
afgelopen Of ze gaan praten over verbete
ring van het distributiesysteem ln plaats
van over bouwen en het aanpakken van
speculanten."
Jan Bosman. „Op de een of andere manier
dringt het niet tot het gezag door. Ze
begrijpen onze manier van denken niet.
Die ls gevormd door 35 jaar woningnood.
En het enige antwoord daarop is: tanks."
