uriname garandeert VN
aleving mensenrechten
'Strategische vragen' taboe
Op naar Surinamisme,
wat dat ook zijn moge
w
urger uit junta El
lvador treedt af
i
egering terughoudend
rer coup in Suriname
ruma niet in nieuwe regering
itwikkelingen niet storen'
Mist blijft hangen
over bezoek van
commissie VN
Vragen over
sterilisatie?
Libelles
sterilisatie-telefoon
023-33 90 40
Vervoer gevangenen in Nigeria: 47 doden
Kweekreactor in de
Russische praktijk
JDERDAG 6 MAART 1980-
BUrTENLAND
TROUW/KWARTET
17
een onzer verslaggevers
IAMARIBO De militaire machthebbers ln Suriname hebben ln een brief aan alle
jassadeurs bij de Verenigde Naties nadrukkelijk gegarandeerd, dat de mensenrechten ln
land zullen worden nageleefd. Ook zullen de militairen alle bestaande Internationale
tragen en het Handvest van de Verenigde Naties handhaven.
ADVERTENTIE
'De betreding van zo'n
listening gaat gepaard met
soortgelijke gevoelens van
tpwinding en schaamte als
waaraan bezoekers van
ordelen onverbeterlijk ten
prooi zijn.'
Herman van Run op reportage in
een schoonheidsinstituut op de
Veluwe. In de nieuwe Zero
De Surinaamse ambassadeur bij de
Verenigde Naties in New York lr.
Henk Heltweljler heeft gisteren een
intentieverklaring van de militaire
raad gekregen met het verzoek deze
onder alle ambassadeurs in New York
te verspreiden. In Suriname ver
moedt men dat de brief een reactie is
op de verontruste stemming ln Ne
derland over het naleven van de men
senrechten na de staatsgreep van vo
rige week. De militairen lijken nogal
geschrokken van de heftige interna
tionale reacties op de filmbeelden
van soldaten, die opgepakte straat-
misdadigers met de bullepees afran
selen. Zij hebben inmiddels aange
kondigd, dat gestopt is met het op
deze manier bestraffen van crimi
nelen.
Regering
De brief kondigt verder aan, dat er
een interim-regering zal komen en
garandeert algemene verkiezingen.
Wanneer die zullen komen staat er
niet ln. Volgens bronnen dicht bij de
militaire raad is het de bedoeling, dat
I SALVADOR (AP, IPSl Met het aftreden van Hector
a Hirezi, een van de drie burgerleden van de vijf man
nde regerende Junta ln El Salvador en ln feite minister
p buitenlandse zaken van het land, lijkt er opnieuw een
leke crisis in dit Middenamerikaanse land uitgebroken.
Ier van de christen-democraten
[1 Salvador, Jose Napoleon Duar-
?rklaarde dat Dada Hirezi was
den uit onvrede over de voorts
hde politieke crisis ln het land.
ne de moord op een van zijn
enoten afgelopen maand zou
[sterk hebben aangegrepen. Het
|t niet uitgesloten geacht dat Du-
Dada Hirezi zal opvolgen. De
den man was zelf niet voor
fcentaar bereikbaar.
tairen en burgers bestaan-
die El Salvador al sedert
van het afgelopen Jaar be
ul, staat onder toenemende druk
zowel links als rechts. Per week
sn tientallen mensen om bij poll-
geweld. BIJ zijn eerste optreden
»fde de Junta onder meer veran-
ig van de grondwet. Deze bevat,
ris IPS, een hele reeks van arti-
die het mogelijk zou maken om
ting van fabrieken en landgoe-
te bestempelen tot een mls-
Vooral extreem linkse groepe-
i maken veel gebruik van derge-
praktijken. De Junta zou op ba
an de huidige grondwet een le-
tader voor arrestaties van linkse
rs hebben om daarmee de oppo-
die in de Verenigde Staten be
tegen het verlenen van militaire
aan El Salvador te doen ver
men.
De guerrillastrijders die sedert 28 no
vember de Zuidafrikaanse ambassa
deur in El Salvador in gijzeling hou
den, hebben gedreigd hun gijzelaar te
zullen doden als niet aan hun eisen
wordt tegemoet gekomen. Ze vragen
publikatie van een verklaring ln 110
landen.
ADVERTENTIE
onze parlementsredactie
I HAAG De Nederlandse regering handhaaft voorlopig
terughoudende opstelling ten aanzien van de staats-
p in Suriname. De Surinaamse president Ferrier kan voor
pogingen om de democratie te herstellen „rekenen op de
ele steun van de Nederlandse regering", zei minister Van
Klaauw (buitenlandse zaken) in de Tweede Kamer.
Veel aandacht voor de Grote
Zeilvaart. De majestueuze
'Amerigo Vespucci' in woord
en beeld. Plus: komen de
viermasters van weleer weer
terug?
Een reportage en een interview.
Allebei in de nieuwe Zero.
NUINDCIOOSK
sr dan morele steun zal Neder-
echter niet gaan. zo bleek uit
letoog. „Wij proberen de ontwik
gen in Suriname niet te storen;
trinamers moeten zelf een opios-
vinden. Als het kan moeten we
iljdrage leveren, maar niet hln-
of vooroplopen", aldus Van der
ïw. Na de ambassade heeft In-
els ook de militaire missie van
opdracht gekregen zich van offi-
contacten met de militaire
thebbers in Paramaribo te ont-
en. De missie, aanwezig om het
laamse leger te adviseren doet
tnteel niets. Minister van der
iw ontkende categorisch ge
en als zouden Nederlandse mili-
advlseurs een rol hebben ge
il ln de voorbereidingen van de
igreep. Hij vond het te ver gaan
missie nu zonder meer naar
rland terug te trekken, zoals de
ln een motie vroeg.
t algemeen stemde de Tweede
ln met de voorzichtige opstel-
an de Nederlandse regering en
voorlopig) doorgaan van de ontr
lingshulp. Algemeen wees de
tr op de misstanden onder de
Ing-Arron, maar men was het er
tiver eens dat deze een staats-
nlet kunnen rechtvaardigen. In
imer bestond twijfel of minister
Ier Klaauw overigens niet ai tet
f is in deze voor Nederland toch'
•nbelangrijke zaak. Zijn opstel-
s de Kamer duidde volgens de
te fracties niet op een grote in te-
of kennis van de gebeurte-
ïsenrechten
PvdA-Kamerlld Pronk bena-
e dat de ontwikkelingshulp op
termijn opnieuw bekeken moet
Bijval
Het enige Kamerlid dat overigens lui
de bijval kreeg van de vele Surlna-
mers op de publieke tribune was
Wolff (CPN). Hij zei geringschattend:
„Minister Van der Klaauw doet moei
lijk over het „sergeantenbewind".
Met het grootste gemak vertrekt hij
echter de volgende maand naar het
generaalsbewind in Indonesië, waar
de mensenrechten ln bloedbaden zijn
ondergegaan. HIJ heeft het meer op
generaals dan op sergeanten. Rangen
en standen moeten er zijn aldus
Wolff, waarna luid applaus op de tri
bune opklonk.
de afzonderlijke landen ln de Vere
nigde Naties hierin voldoende garan
ties vinden om de vóór de staatsgreep
bestaande samenwerking voort te
zetten. Dat zal dan neerkomen op
erkenning van het militaire bewind.
Dit ls tot nu toe alleen nog geschied
door het buurland Guyana. De mili
tairen zijn van plan alle Surinaamse
ambassadeurs ln het buitenland bin
nenkort naar Paramaribo te roepen
voor nadere instructie.
De in de brief genoemde Interim-rege
ring zal mr Eddy Bruma geen zetel
toebedelen. Dit maakten de vier le
den van de Nationale Militaire Raad
dinsdag bekend ln de onderofficiers
mess van de Membre Boekoe-kazer-
ne, de plaats waar de vorige week
gepleegde staatsgreep zijn voedings
bodem kreeg. Als Bruma mogelijk
al aan het einde van deze week zijn
nieuwe kabinet heeft samengesteld,
is zijn taak beëindigd, aldus de mili
taire raad. De raad voegde eraan toe,
dat dit Bruma's eigen wens was. Er
was in Suriname onder een deel van
de bevolking nogal wat kritiek ont
staan op de keuze van de formateur,
vanwege zijn politiek verleden. De
gevangen premier Arron heeft toege
zegd, mee te zullen werken aan de
procedure voor een nieuwe regering
door zijn ontslag aan te bieden aan
president Ferrier.
Terugkeer
TEHERAN (AFP, Reuter) De mili
tante studenten die de Amerikaanse
ambassade in Teheran bezet houden
hebben gisteren opnieuw een bezoek
van de VN-commlssie aan de gijze
laars geweigerd. „Alleen als de gijze
laars gevraagd worden als getuigen ln
het onderzoek naar de misdaden van
de sjah, waarvoor de commissie naar
Iran is gekomen, zal hun een.ontmoe-
ting met de gijzelaars worden toege
staan", aldus de studenten. Eerder op
de dag heeft minister van buitenland
se zaken, Gotbzadeh, Kurt Waid-
heim, secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties, verzekerd dat de com
missie van vijf Juristen de gijzelaars
in de ambassade zou mogen ontmoe
ten. HIJ beschuldigde „zionisten en
communisten" er van het werk van
de commissie onmogelijk te maken.
Volgens ayatollah Behesjtl ls de revo
lutionaire raad nog niet tot een be
sluit gekomen „over details van het
bezoek van de commissie". Op de
verklaring var. Botbzadeh dat ayatol
lah Khomeini al zijn toestemming
heeft gegeven voor het bezoek, zei
Behesjtl dat „de commissie de aya
tollah nog niet heeft gesproken".
De schrijvende pers mocht ze niet zien, een enkele fotograaf wel:
de gevangen gezette onderstaatssecretaris van defensie Willem
Zorg, wiens bloeddruk wordt gecontroleerd, en ex-premier flenck
Arron (rechts).
De onderofficieren toonden zich voor
al opgelucht over het uitblijven van
betogingen en feilen ln Suriname na
de staatsgreep. Zij zelden er op te
rekenen, dat ook „onze troepen ln
Nederland" hun goedkeuring met de
machtswisseling zal tonen door terug
te keren naar Suriname. Op de vraag,
hoeveel men er verwachtte, was het
antwoord: „Alle honderdvijftigdui
zend!"
„WIJ doen een beroep op Iedere Suri
namer om deze uitdaging te aanvaar
den. Wanneer het ons niet lukt om
ons land op te bouwen en een waardig
en zelfstandig volk te vormen, dan is
deze strijd tevergeefs geweest", aldus
de militaire raad.
Na lang zeuren van veel. voornamelijk
Nederlandse, verslaggevers heeft het leger
toegestemd in een bezoek aan de Membre
Boekoe-kazerne, de plaats waar de staatsgreep
ruim een week geleden begon. Het ls ook de plaats
waar volgens de berichten de opgepakte ministers
en hoge militairen zitten. Alle Journalisten wilden
die gevangenen wel eens zien en vooral: spreken.
Ongeveer vijftig Journalisten, «ameramensen en
fotografen verzamelden zich voor het historisch
bezoek bij de poort van de kazerne, het
voormalige Prins Bemard-kampement. Een fors
gebouwde sergeant kondigt aan dater helaas om
begrijpelijke redenen niet gefotografeerd of
gefilmd kan worden. Ook het vragen naar
strategische zaken is helaas door zijn superieuren
niet toegestaan.
Zo gebeurt het dat de vertegenwoordigers van de
gezamenlijke Nederlandse en Surinaamse pers
en nog een vijftal buitenlanders braaf achter de
sergeant aansjokken, het hospltaaltje ln, om een
lege behandelingskamer te bewonderen.
Vervolgens een bezoek aan de keuken, waar voor
straatmisdaden opgepakte Jongens dwangarbeid
verrichten. Het hoofd krijgt van de sergeant
toestemming nlet-strategische informatie te
verschaffen. Dat levert dus vragen op als: „Wat
eet u vandaag", en: „Hoe heet die vis."
Iemand probeert iets dieper in de materie door te
dringen door te veronderstellen dat er sinds vorige
week maandag wel meer werk aan de winkel is.
Het keukenhoofd knikt gretig, maar voor hij een
antwoord kan geven op de vraag voor hoeveel
personen meer dan normaal hij nu eten moet
maken, grijpt de sergeant in. Dat is een
strategische vraag. Overigens hangt er in de hoek.
van de keuken een bord met een
distributieschema voor de maaltijden. Daaruit
valt op te maken dat driehonderdvijftig
manschappen te eten krijgen en „vijftig
arrestanten ln kazerne-noord."
Even voorbij de keuken hangen ongeveer veertig
jongens van tussen de twintig en dertig Jaar rond
bij een kantoortje waar ze zich aan kunnen
melden als vrijwilligers. Hoeveel er zich ln totaal
hebben gemeld tot nu toe mag de sergeant helaas
niet vertellen.
We krijgen de gevangen ministers of officieren
niet te zien. Wel mogen we nog de kleine
schuttersputjes op de hoeken van het
kazerneterrein bewonderen. In die van
mitrailleurs voorziene putjes, zo legt de sergeant
de Journalistieke meute uit, kunnen de soldaten
wegduiken als er op hen geschoten wordt. Een
Journalist merkt verbaasd op dat ze dan niet zien
op wie ze zelf moeten schieten. „Ze hoeven niet te
zien", brult de sergeant. „Ze moeten maalen met
die mitrailleur, wat ze hebben kapot geschoten
zien ze later wel."
door Wlm Jansen
PARAMARIBO Aan idea
lisme of militair inzicht ont
breekt het niet bij de nationa
le militaire raad. De Suri
naamse onderofficieren heb
ben echter begrijpelijkerwijs
niet onmiddellijk allerlei eco
nomische en staatsrechtelijke
kennis achter de hand. Dat
maakte het beeld van de poli
tieke koers die de militairen
gaan varen behoorlijk verwar
rend, ook voor de leden van
de militaire raad zelf.
Vier van de inmiddels tot negen leden
uitgebreide militaire raad gaven dins
dag voor het eerst sinds de staats
greep een persconferentie waarop
wat gevraagd mocht worden over het
toekomstige Suriname. Een erg hel
der beeld hebben de sergeants M1J-
nals, Neede, Sital en Van Rey niet
geschapen.
Allereerst was er onduidelijkheid
over de toekomstige regering van Su
riname. De hele vorige week is er
alleen maar gesproken over een bur-
gerraad die het land zou moeten gaan
besturen. Mr Eddy Bruma kreeg op
dracht een dergelijke raad te vormen
en men verwacht dat hij aan het eind
van deze week de samenstelling be
kend zal maken.
I -1
Lg,
li\
I?.
'i
en worden zelfs geraadpleegd bij het
samenstellen van de nieuwe regering.
Overigens was het parlement met het
oog op de verkiezingen ln maart al
vóór de staatsgreep formeel ont
bonden.
i Tm Het volk
Acht leden van de Nationale Militaire Raad: van links naar rechts
Stanley Joe man, Braaf, Chas Mijnals, Laurens Neede, Raman
Abrahams, Daysie Bouterse, Dennis Horb en Badressein Sital. Het
negende lid, Van Rey, ontbreekt op deze foto.
ADVERTENTIE
worden indien de schending van de
mensenrechten zou doorgaan in Suri
name. Hij wees met name op de open
bare afranseling zonder enige vorm
van proces van mensen die van plun
dering verdacht werden. „De militai
re raad heeft aangekondigd de men
senrechten niet te zullen schenden.
Dat ls echter al lang gebeurd. En wat
misschien nog erger is: de raad weet
niet eens wat mensenrechten zijn",
aldus Pronk. Minister van der
Klaauw wekte de indruk Pronks visie
niet te delen als zouden de mensen
rechten reeds geschonden zijn. Hij
zei: „Als de mensenrechten in Surina
me geschonden zouden worden, zal
de Nederlandse regering dat uiter
aard in haar beleid verwerken.
Minister Van der Klaauw zei aan een
motie ter zake van Pronk geen be
hoefte te hebben. Wel stelde hij zich
achter een motie van Bolkestein
(WD) waarin de verstoring van de
democratische verhoudingen in Suri-
'name werden betreurd en de hoop op
verbetering wordt uitgesproken.
Over de moties wordt donderdag in
de Kamer gestemd.
Bel vanavond tussen 7.00 en 9.30 uur
Over sterilisatie bestaat de laatste weken
zoveel onzekerheid, dat Libelle heeft besloten
op al uw vragen een antwoord te gaan geven.
U kunt vanavond bellen, tussen zeven uur en
half tien. Een uitgebreid team van artsen en
andere deskundigen zit klaar om op alle
vragen een duidelijk antwoord te geven.
Bent u vanavond niet in de gelegenheid om te bellen? Vanaf
vandaag ligt in alle boekhandels het nieuwste boekje uit Libelles
Samen-reeks. 100 vragen over andere voorbehoedmiddelen dan
de pil, prijs 7,80. Daarin komt o.a. sterilisatie aan bod.
In de verklaring die president Ferrier
maandag na een onderhoud met het
leger uitgaf kwam het woord burger-
raad echter niet meer voor. Men
sprak alleen maar van een regering
die binnen de grondwet zou gaan
functioneren. Na enige verwarring op
de persconferentie en overleg tussen
de vier leden van de raad kwam er
uiteindelijk uit dat met het woord
burgerraad een nieuwe regering
wordt bedoeld.
Besmet
Dat betekent dus dat Bruma nu bezig
is een nieuwe regering te vormen, die
misschien volgende week al in functie
treedt In die regering, zo zei sergeant
Neede, zal geen plaats zijn voor be
smette figuren. „Mensen die in het
verleden waren verbonden met cor
ruptieschandalen of het begunstigen
van familieleden, maken geen kans.
Wij zoeken een regering die de geest
uitademt van de strijd die wij hebben
gevoerd," aldus de sergeant
Het kon niet uitblijven dat na zo'n
opmerking vragen zouden komen
over kabinetsformateur Bruma. Hoe
wel men zegt dat hij is benoemd
vanwege zijn functie als deken van de
balie, weten veel mensen op straat
zijn vier Jaar durend ministerschap in
de regering van Arron zich te herinne
ren. En steevast wijst men er dan op
dat Bruma in die vier Jaar snel ln
beter doen is geraakt.
De vraag over het eventueel corrupt
verleden van de formateur noopte de
vier militairen achter de tafel tot on
derling overleg. Sergeant Mijnals
nam geïrriteerd het woord en zei dat
journalisten de corruptie dan eerst
maar eens moeten bewijzen. Ook
voegde hij eraan toe: „WIJ zullen juist
allerlei loze geruchten over corruptie
van bekende figuren bestrijden."
Toch is er blijkbaar wel wat van de
onvrede met de figuur van Bruma
doorgesijpeld, want de militairen
kondigden aan dat de formateur niet
zelf in de regering zal zitten. Hierom
heeft Bruma zelf verzocht, aldus de
militaire raad.
ook erg boos over de vraag of de
hindoestaanse en Javaanse bevol
king de staatsgreep niet als een „cre
ools onderonsje" zullen beschouwen,
omdat het overgrote deel van de lei
ding bestaat uit creolen. Mijnals:
„Creools onderonsje, dat vind ik een
heel vies woord. Iemand die zoiets
zegt is toe aan een herscholing. WIJ
zullen radicaal afrekenen met ieder
een die het racisme zatdt." Op de
vraag of de hindoestaanse en Javaan
se bevolkingsgroepen al enige reactie
aan de militairen hebben laten horen,
liet hij zich niet uit.
Ook over de toekomstige bevoegdhe
den van de regering was weinig dui
delijkheid. „De militairen zullen de
macht houden. Op den duur moet het
volk het natuurlijk voor het zeggen
hebben. Maar als het volk vindt dat
wij door moeten gaan, zullen wij dat
aanvaarden", zei sergeant Mijnals.
Maar, voegde zijn collega Neede daar
aan toe. het parlement zal normaal
blijven functioneren en ook de poli
tieke partijen mogen blijven bestaan
Volgens de nationale raad heeft Bru
ma niet de taak een regeringspro
gram samen te stellen. „Dat doet het
volk", aldus sergeant Sital. Aan de
andere kant zei men dat Bruma een
ploeg samenstelt „gebaseerd op een
programma". Daarvan wilde men al
leen maar zeggen dat het uitgaat van
het „Surinamisme".
Om het de militaire raad mogelijk te
maken het gezag te handhaven ook
als er een nieuwe regering is, zijn er
bepaalde wijzigingen ln de grondwet
nodig. Die zullen op de grondwettelij
ke manier worden doorgevoerd, aldus
de militairen. Hoe dat precies moet
laat men over aan de geleerden, die
ook een sociaal-economisch program
ma zullen opstellen. Volgens sommi
ge ambtenaren ln Paramaribo zal
men voor een wijziging van de grond
wet een beroep moeten doen op Ne
derlanders die hebben geholpen bij
het opstellen van de huidige
grondwet.
Het leger is van plan mensen die de
nieuwe koers van Suriname in de weg
staan, te onderwerpen aan een herop
voeding. De afranselingen die sommi
ge misdadigers ln hun kazeme kregen
hebben goed gewerkt, aldus sergeant
Sital. Sommigen hadden na het pak
slaag zelf gevraagd of ze ln het leger
mochten blijven. Ook het hijseri van
de vlag en het zingen van het volks
lied voor het begin van de lessen op
school noemde de sergeant een her
opvoedende maatregel. In het kader
van de heropvoeding zullen ook de
bezittingen van een aantal Surtna-
mers kritisch worden bekeken. „De
genen die hun bezittingen niet recht
matig hebben verkregen, zullen daar
voor worden berecht", aldus de ser
geant. Vorige week maandag, onmid
dellijk na de staatsgreep, gaven de
militairen een verklaring uit waarin
zij garandeerden dat de bestaande
economische verhoudingen niet zou
den worden aangetast.
'Onderonsje'
Sergeant Mijnals. de felste van de
negen leden van de raad. maakte zich
LONDEN (AP) In de Nlgeriaanse
hoofdstad Lagos zijn afgelopen
maandag 47 mensen waarschijnlijk
door verstikking om het leven geko
men toen de politie hen samen met 21
anderen ln een bestelauto gestopt
had. Van de overlevenden waren ze
ven bewusteloos toen de deuren van
de auto werden opengemaakt.
De Nlgeriaanse president Shehu 8ha-
gari heeft onmiddellijk een onder
zoek gelast. De eerste berichten over
de dood van de opgepakte mensen
werden bekend gemaakt door kran
ten ln Lagos, die bronnen bij de poli
tie citeerden. Dinsdag bevestigde de
Nlgeriaanse regering de berichten.
De 68 mensen werden opgepakt in
een routine-razzia van de Nlgeriaanse
politie die de hoofdstad Lagos „van
ongewenste elementen en personen
die niet in eigen onderhoud konden
voorzien" wilde bevrijden. De men
sen werden naar een plaatselijke
rechtbank gereden, waar de politie te
horen kreeg dat ze naar de gevange
nis moesten worden overgebracht.
Het is niet bekend hoelang de men
sen ln de auto zaten en voor hoeveel
personen de auto geschikt was. Maar
het grote aantal doden wijst er duide
lijk op dat de politie veel te veel
mensen in de auto heeft samenge
pakt, die waarschijnlijk ook veel te
lang ln de zinderende hitte van het
tropische Lagos heeft gestaan.
M08K0U (AFP) Het eerste prak
tijkexemplaar van de door de Sowjet-
Unie ontwikkelde snelle kweekreac
tor ls gereed om in om ln gebruik te
worden genomen De reactor, meteen
vermogen van 600 megawatt, staat ln
Belojarsk, ln het gebied van de Oeral.
De Russen hebben zeven Jaar praktij
kervaring opgedaan met een demon
stratiemodel van 350 MW ln Tsjewt-
senko. vergelijkbaar met wat in het
Westduitse Kalkar in aanbouw ls en
met de al draaiende demonstratlere-
actoren ln Frankrijk en Engeland.
