"Rookgordijn van formaliteiten
moest bedoeling verhullen'
Opruinhen barricaden
Lagere inkomensgroepen meestal het slachtoffer
Overzicht van
gebeurtenissen
""Krakers woedend over inzetten mobiele eenheid
Verhoging
debetrente kredieten
Alleen cultuurbarbaren
gooien hun oude boeken weg.
Dus brengt ze naar De Slegte.
De Slegte is een goeie
voor uw oude boeken.
Huizenspeculatie wijd verspreid
N SDAG 4 MAART 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET P 11 - RHS 13
loor Wim de Hair
fn Arend Evenhuis
USTERDAM De ontrui-
pingsactie aan de Amster
damse Constantijn Huygens-
iraat van de 1100 man sterke
iolitiemacht werd door de en-
(ele honderden overgebleven
akers en sympathisanten
stermorgen met woede en
verbijstering gadegeslagen,
ijiiemand had klaarblijkelijk
log gerekend op een optreden
ran de mobiele eenheid.
ie politie verscheen gistermorgen
ongeveer zes uur bij het gebarri-
^■ydeerde gebied. De omliggende stra-
werden ogenblikkelijk afgezet,
it dito actie werd ingezet door een poli-
sfem e-helikopter die. laag cirkelend bo-
rord en het kraakpand, via een megafoon
ngenpet de actievoerders in contact wilde
reden. Tegelijkertijd werden vanuit
e lucht pamfletten naar beneden
da sgooid met de mededeling dat de
lobiele eenheid samen met een aan-
tanks de barricades uit de weg zou
aan ruimen.
jk)
Levensgevaarlijk'
d< adrukkelijk werd vermeld dat het
i bsoluut niet de bedoeling was het
and te ontruimen. De aanwezigen
Berden verzocht de barricades te ver
aten om onnodig geweld te voorko
nen. „Wanneer de kolonne eenmaal
beweging is gekomen kan deze niet
estopt worden en is de situatie op
traat levensgevaarlijk". Het drei-
lendst was echter de opmerking dat
i e politie de bevoegdheid had te
chieten wanneer bijvoorbeeld met
ïolotow-cocktails of andere gevaar
lijke voorwerpen gegooid zou worden.
Toen ieder voor zich daar conclusies
lit had kunnen trekken, begonnen de
De politie verdrijft een grote groep mensen uit de Vondelstraat tijdens de ontruimingsactie van de
mobiele eenheid en marechaussee.
pupmiddds vanaf het Museumplein ge
kaderde Centuriontanks aan het weg
kerken van de eerste barricades. Het
inmiddels net iets over zevenen.,
'an verzet binnen de barricades wasj
iwelijks sprake. De krakers riepen
het krakersprobleem niet anders dan
met geweld te beëindigen", aldus een
woordvoerder.
Niet verslagen
Hij voegde eraan toe dat de krakers
hadden de meesten op dat moment
hun stokken en knuppels al wegge
gooid. Terwijl de tanks door de Con
stantijn Huygensstraat rolden, wer
den zij door leden van de mobiele
eenheid met zachte drang tegen de
muur gedrukt en vervolgens via de
iaf het balkon dat het zinloos was zich h*6* verslagen voelen. „Dit is een
zich tegen deze overmacht van de politieke nederlaag voor Polak. Wij
.litie te verzetten. vn^fiL^ rekenen eroP dat het de Amsterdam-
"1 d se bevolking nu niet meer moeilijk zal
'1de partijen gedroegen zich tijdens °p e]pJ®51mensen inrede:n ein pas vaiien ult maken wie de ware
daarop volgende ontruiming, die ?p het laatste moment tot stilstand schuldige van deze ellende is. Iemand
log geen kwartier in beslag nam, fP.* JV?^?.v.an de acüe" die op zulke grove wijze verraad
terst gedisciplineerd. Mensen die 1 Pi? e immers geen pleegt en pas gedane uitspraken met
tdanks de waarschuwing van de po- a11*16'6 aameicling gegeven tot deze voeten treedt verdient het vertrou-
vorm van Intimidatie. wen van de menaen met meer. wij
vinden dat de raadsleden die hier
h/Ï11 lfil 1 P^°; steeds openingen probeerden te vin-
fen o tda,t den hera dat °°k maar duidelijk moe-
het ultimatum van Polak niet haal-
ltie toch nog op de barricades bleven
Itaan en met rookbommetjes of ste
den begonnen te gooien werden in
jen gezamenlijke actie van politie én
pakers van het strijdtoneel verwij-
terd. De overgebleven actievoerders
ferzamelden zich onder het balkon
tan het kraakpand onder het roepen
lan leuzen als „Wonen is een recht"
h „Nanda moet vrij".
Stokken weggegooid
ils bewijs van hun bereidheid om het
iet tot een treffen te laten komen
van alle betrokken groeperingen te
overleggen. „De woorden van Polak
hielden een duidelijk dreigement in:
capitulatie of confrontatie. Nergens
in de voorstellen van het gemeente
bestuur werd ingegaan op onze eisen.
Een rookgordijn van formaliteiten
moest de ware bedoeling van Polak
verhullen. De burgemeester wenst
ADVERTENTIE
w ten maken. Anders zijn zij zelf ook
/^sT^eï>^leken. Er was te weinig geen kiiip voor hun neus waard".
de vertegenwoordiger» de maar v00ra] daarna
braken rondom het afgezette gebied
kleine vechtpartijen uit tussen de
mobiele eenheid en omstanders.
Daarbij raakte een groot aantal men
sen gewond. Het betrof hoofdzakelijk
hoofdletsel. Nadat de actie in de Con
stantijn Huygensstraat was ingezet,
verspreidden groepjes raddraaiers,
zich over de wijk om her en der ver
nielingen aan te richten. Bij de Bll-
derdijkstraat probeerden actievoer
ders een nieuwe barricade op te wer
pen bestaande uit heipalen, verkeers
borden, fietsen en trottoirtegels. Met
behulp van een waterkanon werden
daar gedurende lange tijd charges
uitgevoerd, waarbij rake klappen
werden uitgedeeld. Ook de inmiddels
toegestroomde menigte die via de
Stadhouderskade zich een weg wilde
banen naar het kraakpand werd uit
elkaar gespoten en geslagen.
Inmiddels was een spontane demon
stratie ontstaan van mensen die op
de Dam wilden protesteren tegen het
optreden van de mobiele eenheid
rondom het kraakpand en het beleid
van het gemeentebestuur. Ook daar
bleef de sfeer slechts voor enkele
ogenblikken vreedzaam. De demon
stranten werden opgewacht door en
kele busjes met politie en honden.
Tijdens de daar uitgevoerde charges
vluchtte een vijftigtal mensen de
Nieuwe Kerk in, die momenteel in
gereedheid wordt gebracht voor de
In verband met de stijging van de rente op de
geldmarkt, zien wij ons genoodzaakt met in
gang van 4 maart 1980 onze tarieven aan te passen.
De tijdelijke toeslag op de debetrente van
kredieten, waarvan het tarief gekoppeld is aan het
promessedisconto van De Nederlandsche
Bank N.V., zal met ingang van bovengenoemde
datum verhoogd worden van 1% tot IV'2%.
inhuldiging van koningin Beatrix.
Enkelen slaagden erin het bordes te
bereiken van waaruit zij de gebruike
lijke leuzen schreeuwden. Met behulp
van traangas werden zij door de poli
tie weer de straat opgejaagd.
Een woordvoerder van de Amster
damse politie kenschetste de situatie
in de binnenstad pas om twaalf uur
gistermiddag weer als rustig. De een
heden van de mobiele eenheid, mare
chaussee en rijkspolitie bleven ge
deeltelijk nog de hele dag in touw
met het controleren van bepaalde
punten In de stad. In de straten waar
de barricades waren weggewerkt,
ging de Stadsreiniging om half tien 's
morgens aan het werk om het puin op
te ruimen met behulp van bulldozers
en vrachtwagens. Daarna werd be
gonnen met het herstellen van het
wegdek in het actiegebied. De politie
kon gisteravond nog niet meedelen
wanneer de straten weer voor het
verkeer zullen worden vrijgegeven.
Door de FNV-protestbijeenkomst die
vandaag in Amsterdam wordt gehou
den zal het werk enige vertraging
oplopen.
Voor het eerst sinds dagen was er
gistermiddag geen kraker te beken
nen binnen het afgezette gebied. Van
uit het kraakpond klonk wel muziek,
kennelijk tot vermaak van de aanwe
zige arbeiders. Buurtbewoners liej len
met koffie en broodjes rond om de
innerlijke mens te sterken. Het ge
heel maakte weer een uiterst o ht-
spannen Indruk. Het strijdtoneel v ras
tijdelijk verplaatst naar het Museu m-
pleln, waar enkele uren later de de
monstratie door de blnnenitad eten
aanvang zou nemen.
Van een onzer verslaggevers
Zaterdag 24 februari Ongeveer
twintig Jongeren kraken het pand
tegenover het kraakpand. De kra-
W^ÊÊÊ kers slagen er niet in het te blus-
ln de Amsterdamse Vondelstraat, sen. Barricades worden opzij ge
schoven om de brandweer door-
Zondag 25 februari 's Ochtends gang te geven. De politie belooft
vroeg ontruimen zeventig man
van de mobiele eenheid het pand.
Demonstranten gooien 's avonds
enkele ruiten In van het oplei
dingscentrum van de mobiele een
heid in Amsterdam-Oost. Later
wordt de 22-Jarige Nanda Lauriks
aangehouden met een verfspuit-
bus in bezit.
Vrijdag 29 februari De Amster
damse kraak groepen brengen aan
het einde van de middag vijfhon
derd mensen op de been om het
pand opnieuw te bezetten. Om de
gealarmeerde mobiele eenheid te
misleiden trekt een deel naar de
ambtswoning van burgemeester
Polak. Anderen bezetten intussen
het pand Tweehonderd man van
de politie leveren op straat slag
met sympathisanten van de kra
kers. Er raken 25 politiemensen en
drie krakers gewond. De mobiele
eenheid trekt zich terug. De kra
kers werpen barricades op met
behulp van aanwezig bouwmateri
aal. s Nachts doen gemeente
raadsleden tevergeefs twee be
middelingspogingen. De gemeen
te maakt bekend dat er in principe
een huurovereenkomst is met de
toekomstige eigenaar van het
pand. Er zouden zeventig buiten
landse werknemers uit brandge
vaarlijke pensions gehuisvest
kunnen worden.
Zaterdag 1 maart De fractie
voorzitters van de zeven Amster
damse politieke partijen vergade
ren vanaf 10 uur. Zij zien geen heil
in verdere bemiddelingspogingen
Er worden verschillende adviezen
aan b en w gegeven over politie
optreden. Niettemin zijn er 'sa-
vonds weer contacten tussen de
krakers en vertegenwoordigers
van het college. De actievoerders
stoppen het overleg echter naar
aanleiding van uitlatingen van
burgemeester Polak op televisie.
De barricaden worden versterkt
en uitgebreid.
Zondag 2 maart Een roerige
nacht met veel incidentjes binnen
de vesting aan de Eerste Constan
tijn Huygensstraat en Vondel-
straat. 's Ochtends even na zes
uur is er brand in een kantoor
tijdens het blussen niet In te grij
pen. De krakers stellen een orde
dienst in om raddraaiers onder
controle te houden.
Op het stadhuis geven 's middags
de wethouders Slnnige en Wolf-
fensperger een persconferentie
De tweede laat stukken zien.
waaruit blijkt dat al voor 25 febru
ari er sprake van was het pand te
bestemmen voor pensionbewo
ners. Slnnige meldt de voorstellen
waarachter het gehele gemeente
bestuur zich kan scharen: de bar
ricades worden opgeruimd; de mo
biele eenheid grijpt niet in voor
dat de gemeenteraad een besluit
heeft genomen over de bestem<®
ming van het pand; maandag kan
er een gesprek volgen met de kra
kers over het pand. De politieke
partijen doen een beroep op Justi
tie om Nanda. die vastzit in de
Bijlmerbajes, vrij te laten.
In de Vondelstraat stromen buurt-
groepen bijeen om te vergaderen
over de voorstellen Omstreeks 7.es
uur blijkt dat zij hun eisen hand
haven: de mobiele eenheid ver
trekt; de bewoners houden In ie
der geval het recht op zelfstandige
huisvesting; Nanda moet onmid
dellijk vrij Als gebaar naar de
gemeente toe worden de barrica
des op de Overtoom afgebroken.
Maandagnacht 3 maart De kra
kers verwachten geen ontruiming.
Om half drie komt er bericht van
Polak dat er om 12 uur een ge
sprek kan plaatsvinden op het
stadhuis en dat 's ochtends de
barricades opgeruimd moeten
worden. De burgemeester ver
langt voor halfvier een antwoord.
De krakers zeggen dat zij niet zo
snel een beslissing kunnen nemen.
Pas in de loop van maandag valt
een antwoord te verwachten.
Polak geeft enige uren later een
verklaring uit. HIJ ziet geen ande
re weg meer dan politle-ingrijpen.
„De houding van de krakers en de
door hen veroorzaakte onhoudba
re situaties laten in het belang van
de stad en de burgers geen andere
keus dan nu moest worden ge
daan."
Vervolg van pagina 1
Eén van de eerste verklaringen o ver
de acties van politie en legervoerl tui
gen kwam gistermorgen vroeg 1 /an
het dagelijks bestuur van de PviiA.
Die noemde het „onverantwoord «dat
via een ultimatum het optreden 1 /an
de politie is geforceerd, juist op het
moment dat er ruimte was voor 01 'er-
leg". PvdA-fractievoonzitter Pi ;lle
Mug stelde zich later op de dag vc >or-
zichtiger op, ook omdat de Pv«dA-
fractle nog bijeen moest komen. 1 Hij
betreurde weliswaar de actie van de
mobiele eenheid, maar zei ook dat
„we niet eeuwig konden wachten
ADVERTENTIE
Zoals wetenschappelijke boeken, ency
clopedieën, literatuur, atlassen, oude pren
ten, enz. Misschien krijgt u er nog meer,
geld voor dan u denkt.
Boekhandel J. de Slegte b.t. Halverst raat 48-52,
1012 PK Amsterdam.Tel.020-22 5933. Rotterdam. Hen Haag.
Kindhoven. Utrecht. Arnhem,Groningen, Haarlem, loeiden.
Enschede. Antwerpen. Gent.
;meer
Fractievoorzitter Steenbergen van
het CDA betreurde de uitspraak van
het PvdA-gewest en zei dat de grens
was bereikt waarop nog overleg mo
gelijk was. De WD noemde de uit
spraak „onverantwoordelijk" en D'66
vond dat het gewest van de PvdA het
maar met de fractie uit moest zoeken.
De CPN verklaarde gisteren dat het
plotseling inzetten van de mobiele
eenheid „mogelijk oplossingen heeft
geblokkeerd en de noodsituatie met
betrekking tot de huisvesting heeft
verscherpt." De PSP stond vierkant
achter de eisen van de krakers en was
verontwaardigd dat de mobiele een
heid werd ingezet bij het „oplossen
van structurele conflicten die het ge
volg zijn van het falende gemeentelij
ke huisvestingsbeleid".
Ook de PPR was „heftig verontwaar
digd" over het feit dat de onderhan
delingen met geweld werden afgebro
ken. „Er is geen stompzinniger en
kortzichtiger beleid denkbaar", aldus
de PPR.
De PPR-Tweede-Kamer-fractle
drong op bij het Amsterdamse ge
meentebestuur aan alles te doen om
de spanning te verminderen. De P8P-
Kamerleden vroegen de regering om
de brief over de gang van zaken. De
Tweede Kamer-fracties van PvdA,
CDA en WD reageerden met instem
ming op de „opruimingsacties".
Burgemeester Polak verklaarde gis
termiddag dat hij er niets voor voelde
demonstraties in Amsterdam te ver
bieden. „Bovendien," zei hij, „past
die vergunning ook in het zo snel
mogelijk terugkeren naar een norma
le situatie." Wel had hij een beroep
gedaan op de krakers om goede orde
diensten in te stellen, opdat de zaak
niet uit de hand zou lopen.
Het doorbreken van de barricades ln
en om de Vondelstraat heeft gister
morgen maar een paar minuten ge
duurd. Even na zeven uur verscheen
in de Eerste Constantijn Huygens
straat een politiemacht van meer dan
duizend man. samen met enkele tien
tallen voertuigen, zoals pantserwa
gens, tanks en waterkanonnen. Vlak
daarvoor had een helikopter pamflet
ten uitgegooid waarin onder meer
stond dat het gekraakte pand in de
Vondelstraat ongemoeid zou worden
gelaten, maar ook dat er geschoten
zou worden als de krakers zich ge
welddadig zouden verzetten, bij voor
beeld door het gooien van molotow-
cocktalls. De krakers besloten om
zich niet te verzetten. Het pand werd
niet ontruimd.
Solidair
De krakers hebben de afgelopen da
gen van tal van organisaties en buurt-
groepen solidariteitsverklaringen
ontvangen. Volgens de krakers waren
nagenoeg alle Amsterdamse buurten
solidair. Ook van de universiteiten
zijn solidariteitsbetuigingen binnen
gekomen onder meer van de Juridi
sche faculteltsvereniglng van de VU.
De Universiteit van Amsterdam
sprak haar „afgrijzen" uit over het
polltie-optreden. Verder is het plat
form van democratische organisaties
van buitenlandse werknemers soli
dair en protesteerden gisteren ook de
horecaondernemers uit de buurt van
de Vondelstraat tegen de wijze waar
op de politie de barricades opruimde.
Ifan onze redactie economie
IMSTERDAM Wat is speculatie in onroerend goed, wie zijn de
flachtoffers en wie profiteren ervan? Vragen die al jaren van belang zijn
haar die extra actueel worden door de twee grote kraakacties van de
aatste tijd in Amsterdam: De Groote Keijzer en het pand in de
fondelstraat.
Toch krijgt, als we te veel de nadruk leggen
lp deze twee gevallen, slechts één aspect de
landacht. namelijk de handel ln kantoor-
landen. In werkelijkheid wordt er ook ge-
ipeculeerd in grond waarop hulzen zijn ge-
Rand, ln krotten, in etagepanden en in
pote flatcomplexen.
Ipeculeren is aldus Van Dale handelen
het veel risico's waarbij men de kans heeft
>p veel winst maar ook op veel verlies. Een
hooie definitie die echter voor de onroe-
knd-goedhandel wat erg neutraal klinkt.
Want daar heeft het begrip speculeren een
teer ongunstige klank.
loeft er bij het speculeren ln effecten geen
prake *e zijn van één sterke en één zwakke
iartij in de transactie, bij het speculeren in
•nroerend goed is dat wel zo. Die zwakkere
:an degene zijn aan wie de speculant een
tuis verkoopt of van wie hij koopt. Maar
nog vaker zijn andere betrokkenen de dupe:
huurders of mensen die algemeen tot de
lagere-lnkomensgroepen behoren en weinig
of geen speelruimte hebben in het gevecht
om het schaarse onroerend goed.
Wie van het kopen en verkopen van grond,
huizen of kantoren zijn beroep maakt, kan
zich meestal meer veroorloven dan huur
ders. En omdat de prijzen van woningen en
bedrijfspanden jarenlang zijn gestegen, is
speculeren in deze sector een loterij met
veel vette prijzen en weinig nieten. De han
delaar in onroerend goed heeft maar al te
vaak goed verdiend waar anderen Jarenlang
met een woningprobleem kampen.
Grond
Wat speculatie ln de praktijk betekent,
wordt duidelijk aan de hand van een aantal
voorbeelden, te beginnen met de grond.
Veel grond waarop later een nieuwbouw
wijk verrees, was aanvankelijk in gebruik
voor agrarische doeleinden. Deze bestem
ming bepaalde de waarde van de grond
want als de boer de grond verkocht, was dat
aan een andere boer en die zou er hetzelfde
mee doen als de oorspronkelijke eigenaar:
koeien laten grazen of aardappelen telen.
Op het moment waarop een gemeenteraad
echter een bestemmingsplan vaststelt
waarin de agrarische grond een woonbe
stemming krijgt, wordt het voor bepaalde
lieden Interessanter. Of eigenlijk al voor die
tijd. Want als een onroerend goedhandelaar
lucht krijgt van een nog geheim plan, is
voor hem tijd de grond te kopen.
Ook als de plannen wel bekend zijn, koopt
een projectontwikkelaar soms braakliggen
de grond en wat dat voor onaangename
gevolgen kan hebben, laat een zaak zien die
enkele Jaren geleden speelde ln het Zuid-
Hollandse Berkel. Daar kocht een BV ze
ventien hectare bouwgrond tegen een prijs
die de gemeente niet kon betalen. Een heel
nare kwestie, want de gemeente had de
grond willen kopen voor sociale woning
bouw en dat plan ging nu niet door
Krotten zijn dankbare objecten voor wo
ningspeculanten Huiseigenaars kunnen bij
voorbeeld een rijtje woningen zodanig ver
waarlozen dat ze op den duur niet meer voor
bewoning geschikt zijn en moeten worden
afgebroken. Dit gebeurt uiteraard ln wijken
waar de braakliggende grond meer op
brengt dan de oorspronkelijke oude hulzen
maar het resultaat is duidelijk: de eigenaar
verdient er aan en de huurder moet verhul
zen naar een woning met een bijna altijd
hogere huur.
Een ander geval waar enkele duizenden
slechte hulzen ln het spel waren was dat van
de Rotterdamse huiseigenaar Fennls. Deze
beheerde zijn woningen erg slecht, ging
desondanks failliet waarop de panden wer
den geveild. Ten dele althans. Want door
protesten uit de Rotterdamse bevolking
kwamen er slechts driehonderd panden on
der de veillnghamer, de rest is door de
gemeente gekocht. De vrees Destond dat de
verwaarloosde huizen door opkopers met
forse winst zouden worden doorverkocht
aan zwakkeren ln de samenleving, zoals
gastarbeiders die een koopcontract niet of
nauwelijks kunnen lezen. Een praktijk die
in de grote steden nogal eens voorkomt.
hor; lontale splitsing. Panden, bestaande
uit vier of 2es etagewoningen worden per
etag|e verkocht. Wat aanzienlijk meer ople
vert dan wanneer het hele pand ln één keer
van I eigenaar verandert. De positie van de
huuider is bij dit soort transacties zeer
was J cel, zeker als de koper zelf op de ge
kochte etage wil wonen. Gelukkig maken
de nemeentebesturen de horizontale split
sing steeds moeilijker. In Amsterdam mag
een pand geen achterstallig onderhoud heb
ben. En ln Rotterdam is nu voor hulzen van
voo r 1940 een gemeentelijke vergunning
nod Ig. Woningen van na de Tweede Wereld-
oorl og zijn meestal moeilijker te splitsen.
De vergunning wordt overigens niet gege
ven als het pand splitsing niet toelaat.
fli its
Een paar Jaar geleden kwam opnieuw een
and er soort woningspeculatie in het nieuws:
net verkopen door verzekeringsmaatachap-
pije n of pensioenfondsen van hele flatge-
bou wen die zij uit hoofde van de huurop-
brei igst exploiteren. Kopers: handelaars die
de 1 landen soms weer met grote winst door-
ver! topen.
Weer een andere vorm van speculatie is de Of I set de derde eigenaar wederom te doen
is om de huuropbrengst, moeten we maar
afwachten. Wil deze de flats per stuk verko
pen, dan is ten eerste de positie van de
huurder onzeker en ten tweede betaalt de
huurder ais hij zijn flat wil kopen, veel meer
dan wanneer hij van het pensioenfonds had
gekocht. Deze instelling had eigenlijk de
flats eerst aan de bewoners moeten aanbie
den. maar dat is dan „te lastig' Het Is veel
eenvoudiger ln een transactie alle flats aan
een handelaar te verkopen als de opbrengst
per flat toch gelijk is.
Het laatste type speculatie betreft de kan
toorpanden die maanden, soms Jaren leeg
staan. Want het is de koper menigmaal niet
te doen om verhuur aan een bedrijf maar
uitsluitend om de verkoop met een flinke
winst. Een nieuwe koper is echter niet altijd
de volgende dag gevonden en wie weet wil
ook die het pand weer leeg opleveren.
Intussen weten we wat er gebeurt met de
kantoren die lang leeg staan ze lopen grote
kans te worden gekraakt Maar het mag
bekend worden verondersteld dat ook leeg
stand van particuliere woningen een bron
van grote ergernis is. Een op handen zijnde
wet die dit probleem moet beperken, is
echter nog steeds niet door de Kamers
