Slijtageslag om
gekraakt pand
Albeda: Wij gaan door, ondanks acties
Wie nerveus
is slaapt
slechter!
Grimmige sfeer leidt tot spanningen
Toenadering
in Amsterdam
RANQUE DE FARIS
ET DES PAY5-RAS N\{
'Loonmaatregel zou nu niet nodig moeten zijn'
Vandaag bij Hoogovens beslissing
Deze week in Breda
jgeen hartoperaties
MAANDAG 3 MAART 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
door Frits van Exter en Wim de Hair
AMSTERDAM „Ik kan het niet meer opbrengen om nog een nacht hier te zitten." De
jongen, gewapend met een stok langer dan hijzelf, was vanaf vrijdag achter de barricades in
de Amsterdamse Vondelstraat in touw. Gisteren aan het begin van de avond leunde hij moe
op dezelfde stok. Zijn buurtgenoten waren het wel met hem eens. „Laten we de barricades
maar opheffen, we kunnen altijd weer terugkomen." Maar de massa op het plein besloot
toch door te zetten.
Omstreeks vier uur 's middags wa
ren vertegenwoordigers van de Am
sterdamse politieke partijen over
de wallen aan de Overtoom heenge-
kropen. Ze hadden de voorstellen
bij zich waarmee na vele vergade
ringen en telefoontjes het gehele
gemeentebestuur, inclusief burge
meester Polak, kon instemmen: de
gemeenteraad beslist over de toe
komst van het pand; tot dan grijpt
de mobiele eenheid niet in; de barri
cades worden opgeruimd en er kan
maandag verder gepraat worden.
Bovendien zouden de gemeente
raadsfracties gezamenlijk een be
roep op Justitie doen om Nanda
Lauriks vrij te laten. De 22-jarige
sympathlsante van de krakers was
vorige week zondag met een verf
spuitbus in de hand opgepakt door
de politie. Gisteravond zat ze nog
vast in de Bijlmerbajes. Nanda
werd de heldin van de krakers. Te
midden van de vele op de muur
gekalkte leuzen, zoals „Hier begint
vrij Amsterdam", kwam haar naam
telkens terug: „Nanda moet vrij".
Gemengde gevoelens
De voorstellen van de gemeente,
werden met gemengde gevoelens
ontvangen. Een aantal kopstukken
van de kraakgroepen trok zich voor
overleg terug in een pand buiten de
vesting. Op het kruispunt van de
Vondelstraat en de eerste Constan-
tijn Huygensstraat voor het kraak
pand stroomden de mensen bijeen
om een beslissing te nemen voor de
verdere acties. Van alle kanten en
uit alle buurten werden leden van
kraakgroepen opgetrommeld. Pan
netjes met boerekool en flessen bier
werden het pand ingehesen. Op
straat werd soep uitgedeeld en een
klein orkest speelde een marsje. De
dagjesmensen die over de stenen en
hekken waren geklauterd en soms
hond, kinderwagen en fototoestel
hadden meegenomen, mengden
zich onder de met stokken en hel
men toegeruste krakers.
Gewend aan alarm
Het hele weekeinde was het een
komen en gaan van belangstellen
den. Overdag was de sfeer meestal
vrij ontspannen. Ook aan het her
haalde vals-alarm raakten mensen
gewend. In de enclave aan de Von
delstraat leek de dreiging van de
mobiele eenheid verweg. Maar 's
nachts, toen uitgaand Amsterdam
naar bed was gegaan, werd de stern-
Enkele krakers op het balkon van het pand aan de Vondelstraat.
Ondanks de dreiging van een politie-ingrijpen namen sommige
actievoerders de tijd voor een klein tukje.
ming grimmiger. Groepjes krakers
kleumden bij kampvuurtjes wach
tend op de sterke arm.
Zaterdagnacht was bijna iedereen
ervan overtuigd dat de mobiele een
heid zou komen. Op de televisie had
Polak immers dezelfde avond laten
weten dat de barricades niet langer
geduld konden worden. De hoge
muren van kapoteslagen straatste
nen, hekken, kabels, bouwketen en
graafmachines werden voortdurend
versterkt. Tot in de wijde omtrek
waren de trottoirs geheel opgebro
ken. Slopershamers, koevoeten, ij
zeren staven en tafelpoten lagen
binnen handbereik. Velen liepen ge
helmd en hadden natte zakdoeken
bij zich tegen het traangas.
Raddraaiers
Raddraaiers waren van meet af aan
ook al binnen de vesting te vinden.
Vrijdagnacht wierpen zij een auto
omver, die later in brand werd ge
stoken. Een andere auto moest er
zaterdagmiddag aan geloven. Jon
getjes van nog geen twaalf jaar
sloopten een wagen geheel uit el
kaar.. Er werden ruiten ingegooid,
kabels uit de grond getrokken, kan
toren ingeslopen en mensen slaag
den er zelfs in een filiaal van een
bank binnen te dringenwaar niet
veel meer voor hun gading was dan
een pen en wat paperclips.
De krakers dreigden zaterdagnacht
de controle over hun omgeving te
verliezen. Aanwezigen maakten
hun ongenoegen kenbaar over het
uitblijven van de politie. „We zijn
hier niet gekomen om maar wat
rond te hangen. Kunnen jullie met
wat organiseren?" De mensen op
het balkon gingen er niet op in.
Later zei een van hen: „Het was ons
al vrij snel duidelijk dat er mensen
rondliepen die alleen maar uit wa
ren op relletjes en sensatie. We heb
ben geprobeerd ze onder controle te
houden door hun te wijzen op het
belang van een gedisciplineerde ac
tie. Het enige wat we daarop te
horen kregen was dat we een stelle
tje angsthazen waren. We hebben
overwogen om ze buiten de barrica
des te zetten. Maar het risico van
een interne veldslag was te groot."
Om half zeven zondagmorgen brak
in het kantoor van de Bond van
fabrikanten van betonwaren tegen
over het kraakpand brand uit. De'
krakers probeerden het vuur zelf te
blussen. In de verwarring werd een
camera van een toegesnelde televi
sieploeg vernield. Uit ht kasteel
achtige gebouw steeg van alle kan
ten rook op. De krakers schakelden
de brandweer in en verplaatsten
een aantal barricades. De politie
had toegezegd zolang de bluswa-
gens in het gebied waren, niet te
verschijnen. Binnen een paar uur
kon de brandweer vertrekken. Een
buurman verklaarde dat even voor
de brand werd ontdekt een aantal
„keurig geklede heren" het pand
hadden verlaten. „Provocateurs",
vermoedden de krakers. De brand
deed de krakers beseffen dat ze zelf
in het gebied politie moesten gaan
spelen. Er werd een ordedienst inge
steld.
Niet alleen de buurtbewoners, maar
vooral de krakers zelf toonden zich
geschokt door de brand. „Dit werkt
uitermate demoraliserend. De afge
lopen dagen is gebleken dat er zo
Een overzichtsfoto van de gebarricadeerde Constantijn Huygensstraat. Op de voorgrond de
Overtoom, die weer voor het verkeer is opengesteld. Het kraakpand bevindt zich midden rechts.
wel binnen de buurt als daarbuiten
veel sympathie bestaat voor de ac
tie die wij voeren. Door dit soort
baldadigheid verspelen we die
goodwill weer. De mensen zullen
immers meteen met de beschuldi
gende vinger naar ons wijzen, ter
wijl wij ons echt distanciëren van
het tuig dat hier rondloopt en de
hele sfeer verziekt," aldus een van
de krakers.
Radio Amsterdam
Wie de lokale omroep STAD Radio
Amsterdam beluisterde kon de laat
ste dagen en stroom reacties horen.
„Er is wat wakker geschud". „Ik
ben nu oud maar anders had ik er
ook gestaan". „Het is een schande
dat er nu, zolang na de oorlog, nog
woningnood is". Radio Amsterdam
speelde het weekeinde een rol van
betekenis. De redactie koos, tot on
genoegen van sommige gemeente
raadsleden, vrij ondubbelzinnig
voor de krakers. Via de microfoon
van STAD werden sympathisanten
opgeroepen met helmen en knup
pels te komen en werd het gironum
mer van het steunfonds bekend ge
maakt. Ook de communicatie tus
sen krakers en gemeente verliep ge
deeltelijk vla de ether. In menig
kraakpand stond de radio aan om
bij het eerste alarm toe te kunnen
snellen.
Wantrouwen
Zondag schalde de lokale omroep
via luidsprekers aan de balustrade
van het kraakpand over de Vondel
straat. In groepjes werd er gediscus
sieerd over een standpunt. De kra
kers van het eerste uur, die voor een
Een der barricades
deel de spanning van twee dagen
zat waren, voelden wel voor een snel
einde. Maar anderen, die een paar
uur hadden geslapen en weer rede
lijk fit waren, wilden doorgaan. De
voorstellen van de gemeente deden
velen twijfelen. Er was van meet af
aan een ongebreideld wantrouwen
ten aanzien van de mensen op het
stadhuis. Het verhaal dat het pand
bedoeld was voor buitenlandse pen
sionbewoners werd met ongeloof
ontvangen. „Verdeel- en heerspoli
tiek," zei woordvoerder Theo. Niet
lang daarna druppelden de solidari
teitsverklaringen van organisaties
van buitenlandse werknemers bin
nen en verklaarden de krakers zich
op hun beurt solidair met de illegale
vreemdeling.
Aarzelend konden de meeste groe
pen zich tenslotte vinden in het
standpunt dat hoe dan ook de be
woners van het pand onderdak zou
den moeten hebben. De mobiele
eenheid zou, voor de verkenners
van de krakers in de stad duidelijk
zichbaar,moeten vertrekken en
Nanda zou onmiddellijk vrij moe
ten komen. Vermoeid dropen de
nog aanwezige raadsleden weer af
naar het stadhuis voor het volgende
overleg.
Gematigd optimistisch omdat de
krakers in ieder geval bereid waren
als gebaar naar de gemeente toe de
barricades op de Overtoom te ver
wijderen. Er werden weer lange rij
en gevormd. Maar dit maal om ste
nen van de weg af te halen. Om
negen uur 's avonds kon het verkeer
er weer doorheen. Binnen de wallen
was het rustig geworden. De men
sen die nog evendaardoor voor
doorgaan hadden gepleit waren
voor een groot deel verdwenen. De
achterblijvers maakten zich op voor
een derde, koude nacht.
Vervolg van pagina 1 J
Een aantal bemiddelingspogingen
van gemeenteraadsleden en -fracties
mislukten. Zaterdagavond was er wel
een contact tussen vertegenwoordi
gers van b. en w. en de krakers Uit
spraken van burgemeester Polak op
de televisie dat de bezetting niet le
dulden was brachten de krakers er
echter toe van verder overleg af te
zien.
Het wantrouwen groeide toen de ge
meente verklaarde dat het bewuste
pand bestemd was voor buitenlandse
werknemers die in brandgevaarlijke
pensions verblijven. Volgens de kra
kers probeerden b. en w van Amster
dam „slachtoffers van de woning
nood" tegen elkaar uit te spelen.
Op een persconferentie verklaarde
wethouder G. J. Wolffensperger giste
ren dat de plannen al van februari
dateren. Hij toonde ook de stukken
die aangaven dat de gemeente in on
derhandeling was met de aspirant-
koper van het pand. Juridisch eige
naar van het pand is Verlinden Be
heer die echter een voorlopig koop
contract heeft gesloten met de beer
Batstra. Deze zou op zijn beurt het
pand willen verhuren aan de gemeen
te voor de huisvesting van buitenlan
ders.
Ontstemd
Volgens het Amsterdamse gemeente
raadslid Peter Lankhorst blijkt ech
ter uit dezelfde stukken dat om de
huurprijs van 140.000 gulen per jaar
eruit te halen en zeker 70 mensen in
een vrij kleine ruimte gehuisvest
moeten worden. Hij toonde zich daar
zeer ontstemd over. Onduidelijk was
gisteren nog waarom de plannen voor
de bestemming van het pand pas
vorige week bekend werden gemaakt.
Vorige week zondag werd het pand
voor de eerste keer door de mobiele
eenheid ontruimd. Pas woensd&g
meldde Wolffensperger naar eigen
zeggen dat de gemeente plannen had
met het betrokken pand. Ook nog
onduidelijk was wie vorige week vrij
dag opdracht heeft gegeven voor de
ontruiming. Vermoed wordt dat Po
lak al enige dagen van tevoren de
politie de opdracht had gegeven elke
kraakactie te voorkomen
ADVERTENTIE
Wie nerveus is verbruikt nutteloos te veel
energie. Nerveuze mensen ziin dan ook
vlugger uitgeput en kunnen zich moeilij
ker concentreren. Zij voelen zich vaak
loom en lusteloos en kunnen daardoor
's avonds slecht in slaap komen. Zij moe
ten proberen weer de nodige rust in hun
leven te brengen. Valdispcrt kan hen
daarbij helpen. Valdisperi is een zuiver
natuurprodukt uit de valeriaanwortel.
Valdispcrt brengt u weer tot rust maar
maakt niet loom of slaperig. Valdispcrt
dragees zijn gemakkelijk in te nemen.
Vraag nadrukkelijk Valdisperi.
Uitsluitend bij apotheker en drogist.
Lees vooraf de gebruiksvoorschriften.
op koekjes met
ADVERTENTIE
deelt haar cliënten mede dat, gezien
de stijging van de rentetarieven op de
kapitaalmarkt met ingang van 3 maart
1980 de opslag op de debetrente
voor kredieten in rekening-courant
met zal worden verhoogd tot
1Vs%.
Van onze sociaal-economische redactie
AMSTERDAM „Wanneer vakbeweging en werkgevers niet vóór 12 maart
tekenen vertonen dat zij het gesprek in de Stichting van de Arbeid willen
voortzetten, dan moet de loonpauze niet worden verlengd, maar moet meteen
de loonmaatregel van kracht worden." Dit zei minister Albeda zaterdag voor
de TROS-radio.
t
BREDA (ANP) In de Bredase hart-
kliniek De Klokkenberg zullen de ko-
j mende week geen open hartoperaties
j worden uitgevoerd. Er zijn proble-
i men gerezen tussen het cardiologen-
I team van het Ignatius ziekenhuis in
j Breda en het hartchirurgisch team
t onder leiding van dr P. van der
I Schaar.
1 Het samenwerkingsverband tussen
2 belde groepen is, hoewel er al meer
dan zestig operaties zijn uitgevoerd.
nog altijd niet formeel geregeld. Dins-
I dagavond zullen de besturen van bei-
I de ziekenhuizen over de gerezen pro
blemen praten. De directeur perso
neelszaken van het Ignatiuszieken-
huis. L. T. Melcherts, verwacht dat de
problemen binnen afzienbare tijd uit
de weg zijn geruimd. Het bestuur van
De Klokkenberg heeft de hartopera
ties voorlopig voor een week opge
schort.
Volgens de heer Melcherts hebben de
cardiologen die namens het Ignatius-
ziekenhuis in het zogenaamde indica
tie-stellend team zitten, het gevoel
dat ze niet of nauwelijks bij de be
sluitvorming worden betrokken. Dit
team. dat bestaat uit chirurgen, anes
thesisten en cardiologen, bepaalt wel
ke patiënten wel en welke niet wor
den geopereerd.
FNV-vice-voorzltter Wim Spit
zei zaterdag op een demon
stratieve bijeenkomst in
Heerlen over de besprekingen
in de Stichting van de Arbeid:
„Het is onwaar wanneer de
regering zegt dat de deur nog
op een kier staat. Er viel geen
kier meer te bekennen, laat
staan een deur."
Voor de FNV zijn de bespre
kingen tus»en de sociale part
ners en het kabinet derhalve
ook milsukt. Het ziet er niet
naar uit dat de FNV nog voor
12 maart zal deelnemen aan
het gesprek in de stichting
Minister Albeda zei verder dat
de koopkrachtdaling van mo
daal tot een half procent be
perkt moet kunnen blijven als
zaken als Incidentele loons
verhoging, arbeidstijdverkor
ting en vervroegde uittreding
worden geschrapt om alle
ruimte te geven aan de lonen.
Albeda zei teleurgesteld te
zijn over de acties van de
FNV. „Een loonmaatregel zou
ln deze moeilijke situatie niet
nodig moeten zijn. Het geeft
een gevoel van verbazing dat
men zich zo druk kan maken
over de lonen, terwijl het gro
te punt de werkgelegenheid is.
Mijn ergernis daarover ver
taal ik in vastbeslotenheid.
Wij gaan door. wat er ook aan
acties wordt georganiseerd",
aldus minister Albeda.
Acties
Ondertussen gaan de voorbe
reidingen van de door de FNV
georganiseerde landelijke ac
ties. die morgen gehouden
worden, door Naar verwach
ting van de FNV zullen zo'n
honderdduizend werknemers
morgen protesteren tegen het
loonbeleid van het kabinet
Van Agt.
De federatieraad van de grafi
sche bond van de FNV „Druk
en Papier" heeft al zijn leden
opgeroepen om morgen mee
te doen met de FNV-acties.
Dit kan inhouden (maar daar
over bestond gisteren nog
geen zekerheid) dat middag
kranten dinsdag en ochtend
bladen woensdag niet kunnen
verschijnen.
De werkgevers ln de grafische
sector hebben de grafische
bonden gedreigd met een kort
geding als deze bezwaren te
gen het regeringsbeleid uiten
via acties tegen de werkge
vers. Volgens de secretaris
AMSTERDAM (ANP) Als
de leden van de Industrie
bond FNV bij Hoogovens
vandaag „ja" eggen tegen
een proteststaking tegen het
loonbeleid van de regering,
dan gaat het bedrijf voor het
eerst sinds 1973 „plat". Aldus
zondagavond een woordvoer
der van de Industriebond
FNV, nadat de bond overleg
met de directie van Hoog
ovens had gevoerd. Volgens
de woordvoerder is er over
eenstemming over het feit,
dat een kleine ploeg aan het
werk blijft om voor de veilig
heid te zorgen.
De woordvoerder zei dat alle
werknemers van het bedrijf
een brief van de directie heb
ben ontvangen waarin aan
iedereen gevraagd wordt
vandaag naar een van de drie
vergaderingen te gaan. I»e di
rectie zou denken dat bij een
grote opkomst het „neen" te
gen de acties het zal winnen.
van de grafische bond, Piet
van Buul, gaan de acties ech
ter gewoon door. „Het dreige
ment van de werkgevers om
ons een kort geding aan te
doen is een schandalige po
ging om grafische werkne
mers en vakbonden te intimi
deren. Voor dit dreigement zal
Druk en papier niet door de
knieën gaan", aldus Van Buul
De grafische bond van het
CNV betreurt het dat de FNV
er naar streeft alle landelijke
dagbladen morgen plat te leg
gen. „Wij wijzen dit soort ac
ties volstrekt af," aldus de
voorzitter van de CNV-bond.
Ook het Gereformeerd Maat
schappelijk Verbond, een or
ganisatie van werkgevers en
werknemers, keurt de FNV-
acties af.
Stakingskas
FNV-voorzitter Wim Kok zei
zaterdag op een FNV-biJeen-
komst in Rotterdam dat de
FNV zich niet bij een parle
mentaire goedkeuring van de
loonwet zal neerleggen. Hoe
de actie er na 4 maart uitziet,
wanneer het parlement wél
zijn goedkeuring zou hechten
aan een loonmaatregel, kon
Kok niet zeggen. De stakings
kas gaat niet onvoorwaarde
lijk open omdat hij niet onbe
perkt gevuld is en de bonden
daarover beslissen. aldus
Kok De FNV-voorzitter riep
op tot eenheid in de strijd
tegen de loonpolitiek van dit
kabinet
Speerpunten van de acties te
gen de kabinetsplannen lig
gen morgen in Amsterdam.
Rotterdam en Den Haag.
Daar zijn demonstratieve bij
eenkomsten op respectieve
lijk de Dam. de Coolsingel en
het Malieveld Verder staan
op het programma 24-uurssta
kingen ln tal van industriële
bedrijven en in de havens van
Rotterdam en Amsterdam
Daarnaast organiseren de
ambtenarenbonden in ver
scheidene plaatsen werkon
derbrekingen
