Üew Hampshire stemt
ap Carter en Reagan
Hoskou bakt nu
■oete broodjes
Da jan: Beëindig bestuur
Israël over bezet gebied
'Morgen horen we op wie we stemmen
1 SOCIALISM!
1
Een stil Kurhaus
r MARXISM
ennedy verwacht in Illinois betere tijden
fjjgelijk VN-troepen in Afghanistan
'Wij gaan door met kernenergie'
Gijzelaars in
Iran voorlopig
nog niet vrij
Drie doden
in Turkije
Stroomtekort na
reactorstoring
qfriJ
tëOüRcj
DEROAG 28 FEBRUARI 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
^vepHINGTON (AP, Reuter, AFP) De Democratische president van Amerika Jimmy
ter heeft bij de voorverkiezingen voor het presidentschap in de staat New Hampshire een
veje overwinning behaald op zijn rivaal senator Edward Kennedy uit Massachusetts. De
'itup verrassing was echter Ronald Reagan die bij de Republikeinen George Bush ver achter
viliet, terwijl was gerekend op een nek-aan-nekrace.
ide
s de derde nederlaag van Ken-
:en Carter maar deze in New
telt extra zwaar omdat
tngland. waar de staat ligt, tot
laditionele terrein van de Ken-
k wordt gerekend. De nederlaag
iel niet zo groot als was voor
maar 49 procent van de stem-
roor de president tegen 38 voor
Kennedy en 10 voor gouverneur Jerry
Brown van Calllornië was voldoende
om de positie van de senator tegen
over Carter tot een schier hopeloze te
maken.
De vooruitzichten zijn zeer somber
want Kennedy mag dan vrijwel zeker
de primary in eigen staat winnen
ns l V
'nq
IKOU, LONDEN (Reuter, AP, AFP) De SowjeHJnie is
blijkelijk bezig met een poging de verhouding met het
in weer te brengen op het niveau van voor de Russische
in Afghanistan.
;»w:i
1 britse blad Evening News maak-
M-e%er, - - -
-oren melding van een Russisch
^el om troepen van de Verenig-
ies in Afghanistan te statlone-
De Russische president
Ijew zelf liet zich gisteren op-
in enigszins verzoenende be-
lingen tegenover de Verenigde
b uit.
i
Ded wordt dat de suggestie voor
iden van de Verenigde Naties in
uüstan rechtstreeks door het
flin bij de Evening News gedepo-
is. In het Britse avondblad
regelmatig bijdragen van de
arische Journalist Victor Louis, die
stol contacten onderhoudt met het
rd glin en die in het verleden al
tl imillende malen gebruikt is om
i omi van de Russische leiders als
1 Attallonnetjes in het Westen op te
om Het bericht wordt rechtstreeks
et aband gebracht met de suggestie
e ple Britse minister van buiten-
ine t zaken, Lord Carrington om
rpennistan officieel tot een neutrale
Belg te maken met een status die
ntijkbaar is met die van Oosten-
>it idee is ook door de Verenigde
n niet bij voorbaat negaUef ont-
Anln.
rt ii
maroordvoerder van het Britse mi-
Jutie van buitenlandse zaken liet
meichemeren dat zijn regering in-
Drif overleg voert met de bondge-
Juwi om Moskou binnenkort een
eer eet voorstel voor neutralisering
ïlef(Afghanlstan te kunnen voor
ren h.
len.
issische president Breznjew
iteren een ontmoeting met de
zakenman Armand
Uit de verklaring die
Hammer gaf, maakten
politieke waarnemers op
Russische leider ook daarmee
°%naal aan het Westen probeerde
promis over Afghanistan in enigerlei
vorm bereid zijn. De Russische presi
dent zou zich Impliciet bereid hebben
verklaard tot een terugtrekking van
de Russische troepen uit het buur
land, als de Amerikanen de garantie
zouden geven dat er een einde komt
aan „de gewapende buitenlandse
agressie Jegens Afghanistan".
Het Kremlin beschuldigt gewapende
contra-revolutionaire elementen er
van met steun van Pakistan, China
en de VS pogingen te ondernemen
het regime van Babrak K arm al om
ver te werpen. Hammer vertelde dat
hij president Breznjew had voorge
steld op korte termijn besprekingen
te laten houden tussen de ministers
van buitenlandse zaken van belde
landen om de moeilijkheden op te
lossen. Breznjew zou van deze opmer
king nota hebben genomen. Boven
dien verklaarde de Russische presi
dent zich wel te realiseren dat de
Verenigde Staten niet alle „contra
revolutionaire elementen" in Afgha
nistan in de hand kunnen houden.
Boycot
maar op dezelfde dag, volgende week
dinsdag zijn er ook voorverkiezingen
in de buurstaat Vermont en ook al is
dat een kleine staat, iedere nederlaag
treft de senator nu als een mokerslag.
Daarbij komt nog dat de voorverkie-
zlngskaravaan na volgende week
naar het zuiden trekt waar de presi
dent vier overwinningen nauwelijks
kunnen ontgaan. Kennedy's campag
neleider Stephen Smith, de echtgeno
te van zijn zus Jean, heeft al meege
deeld dat de senator nauwelijks werk
zal gaan maken van de voorverkiezin
gen in het diepe zuiden.
Andere taktiek
Alles wordt nu in het werk gesteld
om iets te maken van de eerste grote
primary, op 18 maart in de staat
Illinois. Smith deelde gisteren mee
dat er drastische wijzigingen zullen
worden aangebracht in de bezetting
en de taktiek van Kennedy's campag
neteam. Het Kennedykamp slikte na
het bekend worden van de nederlaag
in New Hampshire de teleurstelling
weg en zocht troost in de uitroep van
de senator dat zijn grote tijden nog
gaan komen, in Illinois, Pennsylvania
en New York.
President Carter en zijn campagne
leider ex-ambassadeur Robert
Strauss waren vanzelfsprekend zeer
enthousiast. Carter zei in een com
mentaar vanuit het Witte Huls dat de
kiezers hun vertrouwen hebben ge
steld in het beleid van de Amerikaan
se regering op het terrein van de
internationale zaken, de energie en
de geldontwaarding. En 8trauss stel
de dat de strijd nu op volle snelheid
komt zodat over het hele land de
kracht van de president duidelijker
wordt.
Groot succes was er ook voor Ronald
Reagan, de oud-gouverneur van Cali
fornia. Hij haalde maar liefst 80 pro
cent van de stemmen bij de Republi
keinen tegen 23 voor zijn naaste ri
vaal George Bush. Bij de „caucusver-
kiezlngen" van Januari in Iowa ver
loor Reagan van de oud-CIA-direc
teur. „Dit is de eerste voorverkie
zingsoverwinning en het is de beste",
glunderde Reagan.
ildUen.
dat de Russen tot een com-
lldej
oen-
Overigens houden Breznjews boven
staande opmerkingen bepaald nog
niet in dat alles al weer koek en el is
tussen de Verenigde 8taten en de
Sowjet-Unie. Zo onderstreepte de
Russische leider dat Amerikaanse
economische boycotmaatregelen te
gen de Sowjet-Unie hun weerslag zul
len kunnen hebben op de Amerikaan
se economie. De Russen zouden wel
eens kunnen besluiten om bepaalde
contracten te annuleren. Bovendien
wijzen waarnemers erop dat in de
Russische media nog op geen enkele
manier notitie is genomen van het
westelijke voorstel om van Afghanis
tan een officieel neutrale staat te
maken. Ook acht men het onwaar
schijnlijk dat de Sowjet-Unie haar
troepen uit Afghanistan zal willen
terugtrekken, zolang de situatie daar
nog zo onrustig is.
Dole geeft op
De andere Republikeinen scoorden
laag: Howard Baker, de minderheids-
leider in de Senaat 13 procent, Con
greslid John Anderson 10 procent. De
andere drie deelnemers, Phil Crane,
John Connally en Robert Dole, ble
ken nauwelijks aanhang te hebben en
Dole heeft zich nu dan ook uit de
strijd teruggetrokken. Het feit dat hij
vier Jaar geleden de „running mate"
van president Gerald Ford was, heeft
hem slechts windeleren gelegd. Eer
gisteren werden in de staat Minneso
ta „caucusverklezlngen" gehouden
die met het oog op New Hampshire
veel minder aandacht kregen. Carter
won met gemak van Kennedy en
Reagan had een lichte voorsprong op
Bush.
TEL AVTV, HAMBURG (Reu-
ter, AP) De onlangs afgetre
den Israëlische minister van
buitenlandse zaken Mosje
Dajan heeft gisteren een be
roep op de regering Begin ge
daan een einde te maken aan
het Israëlische bestuur over
het bezette gebied.
Tegenover het Westduitse weekblad
Stem zei Dajan dat alleen beëindi
ging van het Israëlische bestuur over
de bezette gebieden een eerste stap
kan zijn op weg naar een regeling van
het Palestijnse vraagstuk. De rol van
de Israëlische militairen moet wor
den overgenomen door een plaatselij
ke politie en de Israëlische militairen
moeten zich alleen langs de grenzen
van het gebied en op enkele strategi
sche punten vestigen, aldus Dajan.
De ex-minister, die eind vorig Jaar
aftrad, pleitte verder voor de vesti
ging van een zelfstandig Palestijns
leiderschap op de Westelijke Jor-
daanoever en in de Gazastrook. Da-
Jan trad uit de regering uit protest
tegen het beleid van de regering Be
gin om nieuwe nederzettingen.
Ook gisteren was er weer sprake van
spanningen, zowel binnen als bulten
de bezette gebieden. Zo'n dertig au
to's die het eigendom waren van Pa-
lestljnen op de Westbank werden gis
teren ernstig beschadigd door Joodse
nationalisten. Het incident deed zich
voor in het dorp Halhoel. Ruiten en
koplampen werden vernield en ban
den stukgesneden. De Israëlische ra
dio meldde dat één verdachte, een
inwoner van de Joodse nederzetting
Klryat Arba bij Hebron, inmiddels
was aangehouden. De actie was ken
nelijk een vergelding voor de stenen
die regelmatig gegooid worden naar
de Halhoel passerende Israëlische au
to's. Verder werd een Palestijn ge
wond toen hij probeerde een Israë
lisch militair kamp in bezet gebied
binnen te dringen.
door James Dorsey
DEN HAAQ Angstvallig houden de Verenigde Staten,
Egypte en Israël de Inhoud van de gisteren ln het Scheve-
nlngse Kurhaus begonnen negende ronde van onderhan
delingen over autonomie voor de Palestljnen ln de door
Israël bezette gebieden geheim.
De Indruk bestaat dat deze ge
spreksronde vooral bedoeld is om
de schijn van vooruitgang ln het
Egyptisch-Israëlische vredespro
ces overeind te houden. Geen van
de betrokken partijen maakt veel
ophef over de besprekingen en de
Nederlandse regering doet dat al
evenmin. Woordvoerders van de
Nederlandse regering benadruk
ken dat zij alleen heeft Ingestemd
met Den Haag als conferentie
oord, maar dat zij er verder niets
mee te maken heeft
Wel draagt Nederland de verant
woordelijkheid voor de veiligheid.
Het Kurhaus is met dranghekken;
afgezet en wordt rondom door
agenten beschermd. Toch moch
ten zestien leden van het Palesti
na Komltee, omsloten door drang
hekken, op de Schevenlngse bou
levard protesteren tegen de auto-
nomlebesprekingen, omdat zij het
een schande vinden dat geen reke
ning wordt gehouden met de „na
tionale aspiraties" van het Pales
tijnse volk en omdat ze vinden dat
de regering niet had moeten in
stemmen met Den Haag als ont
moetingsplaats voor de delega
ties.
De ln de lobby van het Kurhaus
verzamelde Journalisten krijgen
van de verschillende delegaties te
horen dat men in Den Haag bijeen
is om standpunten uit te wisselen,
maar veel nieuws valt er over die
standpunten niet te horen.
Enige irritatie bestaat er over het
feit dat de Egyptische premier
Khalil zeven Egyptische Journalis
ten heeft meegenomen, terwijl
men had afgesproken om Juist ln
West-Europa te vergaderen om
niet onder de schijnwerpers van
de pers elkaar te woord te hoeven
staan.
De leider van de Israëlische dele
gatie, minister van binnenlandse
zaken Josef Burg kwam eerst gis
termiddag ln Nederland aan uit
Kopenhagen. Terwijl de Ameri
kaanse ambassadeur Sol Linowltz
en de Egyptische premier Khalil
alvast met elkaar aan tafel gingen
zitten, ging de Israëlische minister
eerst maar naar bed. Gisteravond
ontmoette het drietal elkaar weer
voor het diner.
WENEN (Reuter) Pakistan en Bra
zilië hebben hun voornemen beves
tigd, onafhankelijke nationale pro
gramma's voor kernenergie op te,
bouwen. Hun gedelegeerden spraken'
dinsdag op de slotconferentie van de
Internationale evaluatie van de
kringloop van kernbrandstof
(INFCE). Hoewel de conferentie zich
achter gesloten deuren afspeelt, wer
den deze toespraken gisteren voor
publikatie vrijgegeven.
INFCE werd ln 1977 door de Ameri
kaanse president Carter gelanceerd
om andere landen er toe te bewegen,
net als de V8, af te zien van het
opwerken van gebruikte kernbrand
stof en hergebruik van het daaruit
verkregen plutonium, dat ook voor
kernwapens zou kunnen worden ge
bruikt. Dit standpunt heeft tijdens de
ruim twee Jaar durende studie niet of
nauwelijks aan overtuigingskracht
gewonnen.
TEHERAN (AFP. Reuter) De 49
gijzelaars ln de Amerikaanse ambas
sade in Teheran zullen nog minstens
twee maanden moeten wachten voor-,
dat er over hun vrijlating wordt be
slist. Ayatolah Behesjtl. secretaris
van de Revolutionaire Raad. zei dat»
het nieuwe parlement dat 7 april
wordt gekozen zeker een maand no
dig zal hebben voordat het zijn werk
kan beginnen.
Ayatolah Khomeini verklaarde afge
lopen weekend dat het nieuw geko
zen parlement moet beslissen over de
voorwaarden waarop de Amerikaan
se gijzelaars zouden moeten worden
vrijgelaten. Behesjtl zei verder dat
voor een oplossing van de crisis ln de
Iraans-Amerikaanse betrekkingen de
Verenigde Staten eerst hun houding
ten opzichte van Iran zouden moeten
wijzigen.
De VN-commlssle die de misdaden
van de afgezette sjah moet onderzoe*
ken heeft gisteren opnieuw een ont
moeting gehad met de minister van
buitenlandse zaken Ghotbzadeh. In
tegenstelling tot wat Iraanse autori
teiten hebben gezegd, gelooft de
Amerikaanse regering dat het onder-
zoek van de commissie de vrijlating
van de gijzelaars zal bespoedigen. De
Iraanse regering is nog ln overleg met
de studenten die de ambassade bezet
houden over een eventuele ontmoe
ting van de VN-commlssle met dé
gijzelaars.
Een groep Afghaanse studenten heeft
gisteren gedurende een half uur de
Afghaanse ambassade ln Teheran be
zet gehouden uit protest tegen de
Russische Interventie in Afghanis
tan. Het was de tweede keer in twee
maanden dat Afghan en hun ambas
sade ln Teheran bezetten.
I8TANBOEL (AP. AFP) - Drie per
sonen, waaronder een politiecommis
saris, zijn gisteren ln Is tan boel bij
aanslagen om het leven gekomen. De
terroristen vuurden op de politieman
terwijl deze stond te wachten op eep
bushalte. Zij lieten ln een achtergela
ten boodschap weten dat de moorp
was gedaan „uit wraak tegen de
fascialtlsche moordenaars". In de zui
delijke provincie Adana zijn twee mlr
lltalren vermoord terwijl zij een ge
vangene vervoerden naar de recht
bank. Door Ingrijpen van een politie
man slaagden de overvallers er niet ln
de gevangene te bevrijden.
Sinds het begin dat de drie maanden
oude minderheidsregering van pre
mier Demirel aan de macht is zijn in
Turkije militairen en politie het doel
wit van rechtse en linkse extremisti
sche groeperingen. Bij de talrijke
aanslagen hebben de terroristen ge
bruik gemaakt van bommen en auto
matische wapens, maar ook giftige
slangen worden losgelaten op de ge
vestigde autoriteiten.
CRYSTAL RIVER (AFP) In een
groot deel van de Amerikaanse deel
staat Florida dreigen tekorten aan
elektrische stroom nadat een storing
gisteren de kerncentrale Crystal Ri
ver stillegde. Door een nog niet opge
helderde reden ontsnapte bijna 170
kubieke meter licht radioactief water
uit het koelsysteem. De reactor
maakte een automatische noodstop.
gië
istig
gel
tcon
eend
Oom
VTO\_
Joor Hans Massellnk
jruilALISBURY .Madame vertelt ons morgen wat we moeten stemmea"
bei|n een piepklein gehucht bestaande uit hutten van leem en stro getuigt
icn van de vele Rhodesiërs die dezer dagen naar de stembus gaan zijn
lolitieke bewustzijn. Hem en de andere dorpelingen ln dienst van een
On>Jke blanke Rhodesische boer is uitvoerig uitgelegd hoe gestemd moet
*vorden. In de grond, een grote modderpoel na voortdurende regenval,
ekent hij een kruis. Ja, zo moet hij stemmen. Op wie, vraag ik, op
dugabe? Hij knikt gretig ja. Ol Muzorewa? Wederom bevestigt hij mijn
Hljraag.
geit
r Sle't zi)n familie en de andere inwoners van
,n ^et gehucht zijn in dienst van de boer. Ze
cholferken °P het land en worden in ruil daar-
de Jjoor in leven gehouden. Kippen en honden
^eidcharrelen rond tussen de hutten, de kleine
■rwüflnderen voelen zich thuis in de modder-
llenc°el-In gebrekkig Engels vertelt een van de
(ekj^iannen dat alle stemgerechtigden van het
|orp zich om zes uur 's morgens moeten!
lelden bij „madame" die dan haar stemad-
s geeft. In boerenwagens worden ze dan
het dichtsbijzijnde stemlokaal ge-
e veracht, waar ze hun stem kunnen geven aan
erW|jen van de negen partijen die strijden om
daf&chtig zetels ln het parlement,
gaat
den'De Britten hebben er voor gezorgd dat de
rklezingsprocedure vrij en eerlijk is. Daar
geen speld tussen te krijgen. Alle garan-
voor geheimhouding zijn gegeven en
iderdaad. volgens Europese maatstaven
lopt het allemaal precies. Iedereen is ver-
kerd van geheimhouding en niemand zal
weten komen wat Je stemt. Lord 8oames,
Britse gouverneur, heeft het zelf dins-
igavond via de televisie nog eens ultge-
d aan het Rhodesische volk.
Iet is alleen jammer dat bijna de volledige
/arte bevolking niet over een televisie of
idlo beschikt, laat staan 's ochtends vroeg
en krant ln de brievenbus krijgt. Op de
erklezlngsplaatsen wordt wel nog een uit
gegeven en verteld dat echt niemand
et wat Je hebt gestemd. Maar Ja. de vraag
of dat nog verandering zal brengen ln het
emgedrag.
aan
se dorpelingen bepalen ln feite niet zelf
wat ze moeten stemmen. Het advies van
madame is heilig en de politieke partijen
hebben daarop weinig invloed. De hulptroe
pen van bisschop Muzorewa zijn nog niet
langs geweest om hun stemadvies te geven
en de guerrillastrijders hadden er ook geen
voet aan de grond.
Werk
•In een nederzetting niet ver van dit gehucht
maar met een heel ander karakter, is de
onverschilligheid over de verkiezingen ze
ker even groot. In kleine stenen huisjes
woont hier een aantal werkloze mannen
met hun gezin. 81echts een deel van het
Jaar. tussen april en oktober, mogen ze
werken voor de fabriek die de huisjes ter
beschikking heeft gesteld. De rest van het
Jaar is het wachten geblazen en is elke bron
van Inkomsten welkom.
Helaas, het geld ligt niet voor het oprapen
in Rhodeslë en de mensen ln deze nederzet
ting moeten maar zien rond te komen.
Voedsel ls er bijna niet voor deze mensen,
en een eigen stukje land om te bebouwen
hebben ze niet. Honger en ziektes zijn aan
hun gezicht af te lezen.
„Wat gaat u stemmen", vroeg ik een van
hen.
„Ach, vorig Jaar hebben we op de bisschop
gestemd, maar die heeft niet voor werk
gezorgd." antwoordde de man. Hij was naar
de drie grote verkiezingsbijeenkomsten van
Mugabe. Nkomo en Muzorewa in de hoofd
stad Salisbury geweest. Voor gratis vervoer
werd gezorgd en een verzetje op zijn tijd is
nooit weg. Voor deze werklozen ln Rhode
slë zijn er honderdduizenden gaat het
niet om het politieke programma. „Als we
maar werk hebben, dat ls het belangrijk
ste". Ditmaal stemt hij waarschijnlijk an
ders dan vorige keer, hij kiest voor de man
die hem werk kan geven, en dat ls kennelijk
niet de bisschop.
Krottenwijk
Een plaats waar de politieke partijen veel
propaganda hebben gemaakt de afgelopen
tijd, ls de voorstad Harare van Salisbury.
Een krottenwijk waar vele duizenden zwar
ten onder erbarmelijke omstandigheden le
ven. In vergelijking met de nederzetting
van de werklozen en het gehucht IJ HET
BOEREN BEDRIJF STEEKT Harare gun
stig af. De kinderen zien er gezond uit en
hebben redelijk onderwijs genoten, voorzo
ver na te gaan.
BIJ een van de verkiezingstenten stopten
we. Een groot aantal Jongeren zwierf om de
tent heen, allen aanhangers van Joshua
Nkomo en zijn Patriottisch Front. Nkomo
heeft ln dit deel van Salisbury veel aanhang
en opvallend ls dat zijn supporters allen de
volkstaal Shona spreken. Vaak wordt be
weerd dat Nkomo voornamelijk steun krijgt
bij de bevolking die Ndebele spreekt, onge
veer zeventien procent Maar hier bleek het
tegendeel. Groot enthousiasme viel ons ten
deel toen we het over Nkomo hadden. Een
gezang werd Ingezet, waarin met tranen,
in de ogen een guerrillastrijders wordt
bezongen, die een baby ln zijn armen houdt.
Het is het symbool van het Patriottisch
Front. Een meisje van naar schatting der
tien Jaar zette daarna een lied ln. waarvan
alleen de woorden Nkomo, Zambia en Ma
puto mij bekend ln de oren klonken.
Het meisje vertelde na het spontane gezang
dat zij zeventien Jaar ls. „Maar Morgen als
ik ga stemmen ben ik achttien". Andere
kinderen roepen het haar na: „Ik ben acht
tien, ik ben achttien." We vertrekken, het
enthousiasme wordt ons bijna te machtig.
„Ik ben achttien, ik ben achttien", klinkt er
achter ons.
Een zware taak wacht de stemcommlssle.
die deze kinderen van het stemmen moet
proberen af te brengen.
Verkiezlngsplakka-
ten kannen de
waarheid niet sim
pel genoeg brengen.
De boodschap hier
is duidelijk: wie de
ex-guerrillaleiders
Nkomo en Mugabe
steunt, kiest voor
dichtgetimmerde
siekenbuisen en al
leen „echte vrij
heid" garandeert
een goede medische
verzorging.
Om alle misver
standen te voorko
men staat er onder
het linker pamflet
dan nog: „De men
sen die door com
munistisch Rus
land worden ge
steund, beweren
dat sij voor de ge-
sondheid van het
volk sullen sorgen.
Maar het waren de
zogenaamde 'vrij
heidsstrijders' die
uw klinieken tot
sluiting dwongen.
ZIJ dwongen uw ge
zinnen bet zonder
de gezondheids
diensten te stellen
die er reeds beston
den. Hoe kunt u
deze mensen ver
trouwen? Zij geven
niets om de gezond
heid van uw kinde
ren en vrouwen."
Rechts wordt be
loofd: „Een werke
lijk vrije en demo
cratische regering
gaat het welzijn
van het gehele volk
ter harte. De ge
zondheid is zeer be
langrijk voor het
welzijn van alle
burgers van ons
nieuwe land, en de
goede gezondheids
diensten uit het
verleden zullen zo
spoedig mogelijk
hersteld worden.
De klinieken zullen
heropend worden.
Nieuwe klinieken
zullen er gebouwd
worden. Nieuwe
artsen en verpleeg
sters zullen worden
opgeleid om met de
mensen te werken.
Onze natie zal ge
zond en gelukkig
zijn. Echte vrijheid
betekent dat er ge
zorgd zal worden
voor de gezondheid
van elke man, elke
vrouw en elk kind."
