Leger Suriname verdrijft Arron
m
m
Jungle
Kiesawkado
i
'Meer ombuigingen
als tekort groeit'
TUIN
Meubelfabriek
Oisterwijk
Onderofficieren bezetten Paramaribo
In deze krant
3
'Het zat er
al lang in'
iffl
MliN
ieuwe Haagse/Nieuwe Leidse Courant
Trouw
Droog
HET WEER
Als u uw
Landsman
overleden
ine
ttelijke pers
moet fors omhoog
-rstelen met
ïnksel
Windmolen
is nu al
rendabel
Dr. Beyers Naudé
uit blanke kerk
Verkeerde
verwijten
aan de EO
Beperkte
autonomie
kan vrede brengen
in Midden Oosten
De Kleine Krant
Midden-
Gelderland
behoeft stimulans
toonaangevend in eiken
Trouw
Vakwerk
Bezorg Trouw een nieuwe abonnee
Lees een krant met overtuiging: TrOUW
rouw
H S 38STE JAARGANG NR 10885 - DINSDAG 26 FEBRUARI 1980
Mist o( laaghangende bewolking en vrijwel overal droog Middagtempera-
tuur omstreeks zeven graden maar in mistgebieden enkele graden lager.
Weinig wind. minder dan windkracht drie
Morgen en overmorgen Veel bewolking maar overwegend droog Middag-
temperaturen omstreeks zeven graden
Morgen: Zon op 07.30 onder 18.12 Maanop:14 54 onder 05 47
wilt opknappen I
LOSSE NUMMERS 65 CENT
PARAMARIBO (SNA, AFP, AP) Ongeveer driehonderd onderofficieren van het Surinaam
se leger hebben gisteren alle strategische punten in Paramaribo bezet. Bij de staatsgreep zijn
zeker zes doden gevallen. De opstandige militairen zijn op zoek naar premier Henk Arron, die
volgens sommige berichten gevlucht is naar het buurland Frans-Guyana.
II. Landsman
•en onzer verslaggevers
nHAAG In de nacht
ondag op maandag is
feden de hervormde eme-
ijredikant F. H. Lands-
*°le Den Haag. Hij was 72
Ds. Landsman is van
tot zijn emeritering in
secretaris-generaal van
èêiederlandse Hervormde
3 93jgeweest. Vanaf 1966 was
6 7ofstuurslid van de Stich-
ter bevordering van de
2 êJJelijke pers in Nederland
5 6«j deze kwaliteit had ds.
pman rechtstreekse be-
met het dagblad
De militairen, die zich de Nationale
Militaire Raad noemen, hebben het
kruitmagazijn en Fort Zeelandia be
zet. De leiding van de krijgsmacht is
aangehouden. Het politiebureau is
gedeeltelijk vernield door mortier
vuur. Zes aangrenzende panden ston
den gisteravond nog in brand. De
berichten uit Paramaribo zijn zeer
spaarzaam, doordat gisteren ee tijd
lang alle telefoon- en telexverbindin
gen met het land verbroken waren.
Verboden
Volgens sergeant Horb. een van de
leiders van de opstandige militairen
is de staatsgreep het gevolg van het
optreden van de militaire politie te
gen ondergedoken bestuursleden van
de Bond van Militair Kader (BMK).
Die bond is verboden, maar voerde
onlangs wel enige acties binnen het
leger. Daarop werden drie bestuursle
den gearresteerd. Volgens Sergeant
Horp heeft de politie zondagavond
een klopjacht op leden van de bond
geopend, waarbij verschillende mili
tairen tijdens huiszoekingen zouden
zijn „afgeranseld en toegetakeld".
Dat was de druppel die de emmer
deed overlopen, aldus Horb.
De opstandige militairen hebben po
litiecommissaris Walker gevangen
genomen en zoeken nog president
Arron, die zij verantwoordelijk hou
den „voor de chaos in het land". Oo-
getuigen zeggen dat Arron tijdens de
beschietingen in het politiebureau
was. maar wist te onkomen. Een on
bekend aantal ministers en justitiële
autoriteiten is wel aangehouden en
naar de Membre Boekoekazerne
overgebracht. De procureur-generaal,
Maurits de Miranda, werd bij de aan
houding door een schot in de rug
getroffen.
De staatsgreep begon kort na mid
dernacht, toen ongeveer 150 onderof
ficieren de Membre Boekoekazerne
bestormden. Volgens de Surinaamse
ambassadeur in Brits Guayana, Op
mar Pocomi, werden daarbij twee
politie-agenten gedood. Om vier uur
in de ochtend openden patrouillebo
ten van het leger vanaf de Suriname-
rivier het vuur op het hoofdbureau
van politie, dat aan de Waterkant
ligt. In de loop van de ochtend dron-
gende opstandige militairen het kan
toor van het dagblad De West binnen.
Even later verlieten de hoofdredactie
en het personeel het gebouw met de
handen omhoog.
Thuisblijven
hdsman studeerde theologie in
jboortestad Utrecht en werd in
lulpprediker te Almelo. Van
Jt 1942 was hij predikant in het
ie Roderwolde en daarna werd
dentenpredikant te Den Haag.
volgde zijn benoeming tot
iris algemene zaken van de
ide kerk en in 1967 werd hij
is-generaal van de hervormde
h scriba van de hervormde sy-
Hij heeft grote invloed uitgeoe-
p het hervormd kerkelijk leven,
e vele andere funkties die ds.
man bekleed heeft, noemen we
1 loofdredacteurschap van het
lad Hervormd Nederland (van
tu f>t 1968) en het voorzitterschap
sch nationale raad voor het maat-
lerdabelijk welzijn.
)nd-
jndsman was de afgelopen der-
de ar ook lid van het bestuur van
Chting ter bevordering van de
ilijke pers in Nederland die
bepalend is voor de identiteit
karakter van onze krant.
jrzitter van het stichtingsbe-
le heer W. A. Fibbe, zei. kort
hem het overlijdensbericht
ïreikt: „Er is in het bestuur
ipraat over het karakter van
it en daarbij tekenden zich
lijk wel eens allerlei kleine me-
■rschillen af. Maar ik weet nog
fat Landsman op een gegeven
ik zei: 'Als ik in Trouw niet iets
in bazuin hoor. klinken, als het
i H^aat ontbreken van het 'anders
zijn' dan doe ik niet meer
k hoeft het voor mij ook niet zo
riQiN?ie uitspraak van Landsman
]p mij. zo zei de heer Fibbe. een
SUFindruk gemaakt en zij is mij
rioï11') gebleven
fe heer Fibbe verder was opge-
<„ik noem het zelfs een benij-
lardige trek"), was het vermo-
fn Landsman om in zakelijke
te kunnen meedenken en
*ct te doorzien waarom het
.ls er iets was. dan liet hij
dat Trouw Voor hem de moei-
rd was en daar handelde hij
lar Ook voor de persoonlijke,
[lijke aspecten van het bedrijf
hij steeds een warme aan-
bezitten."
Wiegel en Scholten op partijbijeenkomsten:
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Vlce-premier Wiegel vindt dat het kabinet over
drie maanden met nog meer ombuigingsvoorstellen moet
komen, indien het financieringstekort boven de zes procent
van het nationaal inkomen stijgt. Hij zei dit op een bijeen
komst van de WD in Leiden.
Ook minister Scholten van defensie
liet een dergelijk geluid horen op een
bijeenkomst van de afdeling Dok-
kum van het CDA. Met de beslissin
gen van het kabinet zijn niet alle
landsbelang. „Maanden van besluite
loosheid en bestuurlijke machteloos
heid zouden zijn gevolgd."
problemen voor 1980 opgelost Bij de 7ipkpnfonflmirPmip
voorjaarsnota in mei of juni kunnen WllUOffl CI1IIC
.Tafenis is donderdag nó een
lenst in de Haagse hervormde
lathakerk. welke om elf uur
i in Memoriam staat op pag. 2
volgens hem zonodig verdere aanpas
singen van het beleid plaatsvinden.
Scholten zei dat de toekomstige mi
nister van financiën niet mag worden
opgezadeld met een tekort dat tech
nisch niet meer te financieren is.
Het VVD-kamerlid Nijpels zei in Ka-
pelle (Z) dat iedere aantasting van de
voorstellen van het kabinet door het
CDA die niet in overleg met de VVD
tot stand komt het einde zal moeten
betekenen van het kabinet.
In Leiden riep VVD-voorzitter Kort
hals Altes samen met minister Wiegel
het CDA op één front te vormen in de
Kamer. De leden van de partijen
waarop het kabinet steunt moeten
massale steun aan dit kabinet geven,
aldus de partijvoorzitter. Nijpels
noemde de komende maanden een
„testcase" voor een verdere samen
werking in een tweede kabinet Van
Agt-Wiegel.
Wiegel wees in Leiden op de zware
verantwoordelijkheid van de vakbe
weging. Hij zei te vrezen dat die piet
durft of wil kiezen voor vrijwillige
loonmatiging Hij ontleende dat aan
de ..oorlogskretologie vanuit de FNV
ons vol enthousiasme weer door de
VARA doorgetoeterd". Wiegel: „Laat
ieder beseffen dat wij gevoelig zijn
voor argumenten, maar dat men met
dreigementen bij mij aan het verkeer
de adres is. Daarvoor mag niet wor
den geweken."
Hij benadrukte nog eens dat de VVD-
ministers in het kabinet de aftreden
de minister van financiën Andriesscn
niet zijn gevolgd met het oog op het
Van onze sociaal-economische
redactie
AMSTELVEEN De commissie fi
nanciële zaken van de Ziekenfonds
raad verwacht dat de premie voor de
verplichte ziekenfondsverzekering
volgend jaar fors zal moeten stijgen
Op dit ogenblik is de premie 8.1 pro
cent. maar daar zal bijna één procent
bij moeten. Fondspatiënten zullen
volgend Jaar rekening moeten hou
den met een premie van 8,92 procent.
De commissie meldt dit in een ont-
werp-brief. die de Ziekenfondsraad
donderdag zal behandelen. De brief is
bedoeld voor staatssecretaris Veder-
Smit van Volksgezondheid. De stij
ging is volgens de commissie noodza
kelijk als de ziekenfondsraad vast
houdt aan een risico-dekking van het
fonds waaruit de ziekenfondsverzeke
ring wordt betaald, van 3.9 procent.
Indien de overheid zich garant wil
stellen voor eventuele tekorten kan
de risico-dekking worden afgeschaft,
waardoor de premiedekking voor
1981 tot een half procent beperkt kan
blijven. Zoals bekend wordt de helft
van de ziekenfondspremie door de
werkgevers betaald en de andere
helft door de werknemers.
Bij het opstellen van haar voorspel
ling over de premieontwikkeling
heeft de commissie geen rekening ge
houden met de invoering van eigen
bijdragen of beperking van het ver
strekkingspakket. omdat ae ingangs
datum van deze overheidsmaatrege
len nog niet vaststaat
J DEN HAAG (ANP) Een kleine.
commercieel verkrijgbare wind-
molen kan elektriciteit produce-
i ren voor een kostprijs die con-
curreert met die van de energie-
bedrijven. Een flnancieel-econo-
f mische studie van het Centrum
voor energiebesparing in Rotter-
1 dam komt tot prijzen van tien
tot vijftien cent per kilowattuur.
terwijl de verbruiker op dit mo-
c ment gemiddeld achttien cent
per kWh aan het electriciteitsbe-
drijf moet betalen.
De studie, gepubliceerd in het
vaktijdschrift De Ingenieur,
i gaat uit van een molen van Ne-
derlands fabrikaat, met een
wiekdiameter van tien meter, die
een elektrische generator van
tien kilowatt aandrijft. De gene
rator draait parallel aan het
openbare elektriciteitsnet, waar
aan de stroom wordt geleverd
die de gebruiker op een bepaald
moment niet nodig heeft. Omge
keerd neemt het openbare net de
levering over wanneer het niet
hard genoeg waait.
Een bedrijf dat dag en nacht
5 doordraait, verdient de investe
ring in zo n molen <36.600 gulden)
|j in vijf tot dertien jaar terug, zo
i berekende het Rotterdamse cen-
trum Als de molen wordt ge
bruikt voor de elektriciteitsvoor
ziening van twintig woningen,
varieert de terugverdlentijd van
tien tot twintig jaar Daarbij is
rekening gehouden met een lage
vergoeding, van 5.5 cent per
kWh. voor de aan het net terug-
geleverde elektriciteit. Het cen
trum zou een tarief van negen
tot elf cent redelijker vinden. In
dat geval wordt de toepassing
van kleine windmolens aantrek-
keiijker
Via een radiostation in Paramaribo
riepen de militairen de bevolking op
in huis te blijven en paniek te voorko
men. De meeste winkels, kantoren en
scholen bleven gesloten. Op verschei
dene plaatsen in de hoofdstad sloe
gen Jongeren aan het plunderen.
Maar de militairen leken de situatie
na korte tijd geheel onder controle te
hebben.
De onderofficieren Sital en Neede ga
ven in de loop van de dag een verkla
ring uit namens de Nationale Militai
re Raad. „In naam van de republiek
Suriname hebben wij besloten om de
militaire politie en de bestuurlijke
leiding van de Republiek Suriname
in de ruimste zijn van het woord over
te nemen. Iedere rechtgeaarde inge
zetene van de republiek Suriname
wordt ongeacht ras, religieuze over-
Premier Arron,
die volgens som
mige berichten uit
Suriname is ge
vlucht. De opstan
dige militairen
houden hem ver
antwoordelijk
voor de chaos in
het land.
tuiging, politieke gerichtheid en be
roep opgeroepen zich ter beschikking
te stellen van de sociaal-economi
sche, maatschappelijke en morele
heroriëntatie en opbouw van het
land.
„Nooit en te nimmer zou het zover
gekomen zijn indien:
1. het gezond verstand had gedoml-
Reacties
Een archieffoto van het politiebureau aan de Waterkant in. Paramaribo, dat gisteren vanaf de rivier
werd beschoten.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Het Tweede-Ka
merlid Piet van Zeil (CDA) zei giste
ren dat het er al geruime tijd in zat,
dat er grote moeilijkheden in Surina
me zouden ontstaan. Hij zei de ge
beurtenissen van maandag zeer te
betreuren en zeker niet in het belang
van Suriname te vinden.
Over het eventueel tijdelijk opschor
ten van de financiële hulp aan Suri
name zei Van Zeil: „Zodra er situaties
zouden ontstaan, die elke ontwikke
ling in de weg staan, moet je overwe
gen of het verstrekken van hulp tijde
lijk stopgezet moet worden."
Delano Veira van „Ons Suriname",
een sociaal-culturele vereniging, die
contacten onderhoudt met de opposi
tie in Suriname, zei, dat er al geruime
tijd zo'n enorme onvrede in Suriname
bestaat, met name op sociaal-econo
misch gebied, dat elke verandering
wel eens aangegrepen zou kunnen
worden om te proberen iets aan de
bestaande situatie te verbeteren. Vol
gens hem zal de actie van de militai
ren zeker aanslaan bij een groot deel
van de bevolking, niet omdat men het
volkomen eens is met de eisen, die
deze soldaten stellen en in het verle
den gesteld hebben, maar vooral om
dat men boos is over de manier waar
op de regering de actie van de militai
ren tot nu toe heeft behandeld.
„De militairen vroegen heel normale
dingen: ze wilden een vakbond op
richten, die zou opkomen voor hun
belangen, zoals een betere salarië
ring, betere arbeidsvoorwaarden en
een beter promotiebeleid.
„Nadat de legerleiding deze vakbond
verbood, waarbij zij onvoorwaarde
lijk gesteund werd door de regering,
is er een ware klopjacht op de onder
officieren begonnen die het idee van
deze vakbond geopperd hadden. Drie
zijn er opgepakt en voor de krijgs
raad gebracht en ook op de andere
vier is jacht gemaakt. Dat de regering
toen militaire en gewone politie met
karabijnen op deze militairen heeft
afgestuurd, heeft veel kwaad bloed
gezet bij de bevolking. Vandaar dat
veel Surinamers sympathiek staan
ten opzichte van de eisen van de
militairen, hoewel deze niet direct in
verband staan met hun eigen leefsitu
atie". meent Veira.
De L080N (een organisatie van Suri
namers in Nederland) heeft zich gis
teravond achter de acties in Surina
me gesteld en Surinamers in Neder
land opgeroepen om deel te nemen
aan openbare bijeenkomsten.
Volgens de 8urinaamse in Nederland
wonende journalist Rudi Kross is de
actie bepaald geen verrassing. Vol
gens hem heeft Nederland ook schuld
aan deze greep naar de macht, omdat
men in 1975 „snel iets in elkaar getim
merd heeft, wat nu bij de eerste moei
lijkheden in elkaar stort".
Hij meende, dat er mensen met sterk
nationalistische Ideeën betrokken
zijn bij deze actie, waardoor er moge
lijk een regime van rechtse signatuur
zou kunnen komen in Suriname Ten
slotte zei hij, dat de actie niet gericht
lijkt te zijn tegen de in Suriname
wonende Nederlanders.
ADVERTENTIE
Toonzalen:,
AMSTERDAM
Weteringschans 84a
rsf-ni UA AO
Ook
verkrijgbaar
1 jf) de betere
DEN HAAG
Stationsweg 102
HEEMSTEDE
Cruquiusweg 37
verlichtings
zaken
neerd boven haat, rancune en arro
gantie; 2. niet gekozen was voor venij
nige en criminele vorm van confron
tatie van het kablnet-Arron en de
leiding van de Surinaamse Krijgs
macht; 3. gehoor was gegeven aan de
talloze verzoeken om overleg om tot
een oplossing te komen." De militai
ren besluiten met de mededeling dat
zij de democratische beginselen van
de rechtsstaat Suriname zullen blij
ven respecteren.
Volgens opgave van het ministerie
van buitenlandse zaken in Den Haag
bevinden zich momenteel 3851 Neder
landers in Suriname. De meesten
daarvan. 2826 houden zich op in Para
maribo. Er bestaan tussen Nederland
en Suriname geen militaire banden
meer. Wel telt de Nederlandse ambas
sade negen militaire attachees.
Officieel viel er in Den Haag nog geen
enkel commentaar op de gebeurtenis
sen te verkrijgen. „Wij proberen er
via de ambassade in Paramaribo ach
ter te komen wat er nu precies ge
beurt. Zolang daar niet meer inzicht
in bestaat kunnen we geen commen
taar geven", aldus een woordvoerder
van buitenlandse zaken Het departe
ment heeft wel contact kunnen hou
den met de ambassade in Paramari
bo. dit ondanks het wegvallen van
PAGINA 2
PAGINA 3:
CNV denkt aan
versoepeling
looneis
PAGINA 4
PAGINA 6
Parlementsrubriek
PAGINA 7:
PAGINA 12:
PAGINA ECONOMIE:
PAGINA SERVICE:
Verkeersrubrick, strips, feuille
ton, puzzel, weeroverzicht, ra
dio- en tv-programma's.
andere verbindingen tussen Neder
land en Suriname.
Het is te verwachten dat als gevolg
van de gebeurtenissen in Suriname
de uittocht van Surinamers naar Ne
derland versneld zal doorgaan Op 25
november 1980 loopt de huidige toe
latingsregellng tussen Nederland en
Suriname af op grond waarvan Suri
namers vrij gemakkelijk toegang
hebben tot Nederland
Ons commentaar staat op pagina
5; een achtergrondverhaal staat op
pagina 7
ADVERTENTIE
Is uw therapeut wel psycho? Doctorandus Zielknijper
heeft zoveel minder geschoolde concurrentie gekregen
dat Kamerleden beurtelings spreken van wildgroei en
„een jungle van charlatans". Maar hoe groot moet het
snoeimes zijn? Dit moeten wij bespreekbaar maken
Boetseerset (A)
Boetseerklei mei ver! in 3 kleuren en
penseeltje Wordt zonder oven
ovenhard
Schroevedraaierset (B)
Grote, kleine en kruiskopschroeve-
draaier in eén Handgreepje met
omsl.igmechaniek.\oor extra gemik.
Authenliek Slavisch
kleedje (C)
met fraai diermotief Als onder
legger of \oordc sier
4 Houten eierdopjes <D)
op sierlijk blankhouten hang-
plankje plus een zandlopertje als
garantie voor zacht gekookte eieren
Maak iemand abonnee op Trouw het ochtendblad mei een over
tuiging. Uil erkentelijkheid ontxangl u een van deze kadoos naar
keuze
Naam nieuwe abonnee;
Adres nieuwe abonnee:
Postcode en pkunsGiro
Uw naam:
U w ad res
Postcode en plaats
_Tel
Voor hei kwartaalabonnement geldt voor de eerste bclaalpcnode
een welkomstkoning van 7.50
Kado naar keuze DA. DB DU.DD (aankruisen a u b
Bon in een open envelop zonder postzegel zenden aan Trouw
Antwoordnummer 2792.1000 PA Amsterdam
)f bel 020-659.388 (uitsluitend vooropgavent
Voor bezorginformatie 020-913456.
