De verkeerde minister afgetreden
Lé St
Tekening van een lezer
rouw
h
ïtnvnte
'ate
Commentaar
3
een actie tegen actie voeren
POLITIEK
i rnenergie (1)
Rnenergie (2)
koeientaal
vlotter
schoon en fit
stuur 'n brief
ERDAG23 FEBRUARI 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
en de politieke en economi-
stofwolken door heeft de
:dc Kamer deze week beslo-
de at de kerncentrales in Borsse-
's d Dodewaard vooralsnog mo-
^"1 loordraaien. Terecht, menen
De PvdA-afgevaardigde
og tman, die het als woordvoer-
n an een op dit punt gespleten
e niet eenvoudig had en zelf
«rnstige twijfels over de aan-
en Ibaarheid van kernenergie
1 v ert, had voor zijn instemming
iet doordraaien een zeer zin-
argument.
gaat niet aan, aldus Voort
aan de vooravond van „de"
Ne chappelijke discussie over
ies )cnergie eerst even de kern-
de ic wat Nederland betreft af te
cn. Dat zou de in die discus-
di bereiken conclusies inder-
ze aardig van te voren vastleg-
a Een stevige minderheid in de
iwa ^ract'e' aangevuurd door
!its voorzitter Van den Berg, zou
;en|iderdaad een prima idee heb-
jevonden. Weliswaar steun-
daarbij op een uitspraak
noi>un partijcongres, maar de
Ne weet uit eigen ervaring dat
°s' essen geen straaljagers
[us i.
rt n
fedeslissing van de Kamer ver-
ook nog een tweede moei-
p 3 idWant hoewel er op de
we< ationale markt op dit mo-
aer geen feitelijk tekort aan
rlcs lie is, zou het op zijn zachtst
een wonderlijke indruk
,uii#n gemaakt als Nederland uit
v< ,ev
de losse pols een maatregel had
genomen die onze energievoorzie
ning afhankelijker zou hebben ge
maakt van olie. In de internationa-
tionale verdelingsplannen nemen
wij toch al een uitzonderingsposi
tie op dat punt in, omdat ons
aardgasgebruik voor een deel door
olie moet worden vervangen.
De zaak zou natuurlijk anders heb
ben gelegen, wanneer duidelijk
zou zijn dat draaiende kerncentra
les de bevolking aan een onaan
vaardbaar risico van ongelukken
blootstellen. Maar aan het inzicht
daarvoor lijkt het legendarische
ongeluk bij Harrisburg van vorig
jaar toch verrassend weinig te heb
ben veranderd. Fout op fout gesta
peld /csultecrdc daar in een inci
dent waarbij de enige noemens
waardige schade voor de omwo
nenden van sociaal-psychologische
aard was.
Dat laatste mag trouwens niet ge
ringgeschat worden. Terecht drong
CDA-woordvoerdcr Van Houwe-
lingen aan op een perfecte organi
satie voor crisisbeheersing bij
kernongevallen. Een kernreactor
kan in hoge mate worden beveiligd
tegen de gevolgen van menselijke
fouten. Maar een crisisorganisatie
bestaat in hoofdzaak uit mensen,
en is voor menselijke fouten dus
oneindig veel kwetsbaarder. En de
tijden dat men dacht dat een ram
penplan niet zo belangrijk was om
dat er tóch niets ernstigs gebeurde,
zijn na Harrisburg wel degelijk
voorbij.
rd'i ZO\
™^>ciaal-psychologische reactie
eie,e omwonenden van Borssele
jvirjc laatste tijd overigens eer
de worden bepaald door de
van gebruikte brandstofsta-
gbj j de reactor dan door de kans
:n 1 te ongelukken. Er heeft zich
gst vastgezet dat men daar
^^het afval" blijft zitten, het-
afval waartegen het noorden
Hnds zich als één man/vrouw
DEN HAAG Het enige poli
tieke feit, waaromtrent na het
aftreden van minister An-
driessen van financiën echte
zekerheid bestaat is dat het
kabinet er nog zit. Hoe het
erbij zit ontrekt zich voorals
nog aan de waarneming.
De karavaan is verder getrokken met
achterlating van een kameel, zoals
Marcus Bakker het kernachtig uit
drukte. maar in de wolk van halve
waarheden, vaagheid, zeldzaam ge
draai en vrome lippendienst aan het
landsbelang weet niemand (inclusief
de nog zittende vijftien ministers) ei
genlijk nog in welke richting.
Met vallen op opstaan en met vele
met het pistool op de borst afgedwon
gen koerscorrecties heeft het kabinet
zo goed en zo kwaad als dat ging het
kompas van karavaanleider Andries-
sen gevolgd, de architect van het
„heilsplan" Bestek '81. zoals premier
Van Agt het omschreef. Waar zal het
nu zijn heil zoeken?
Wat men ook van minister Andries-
sen moge vjnden in ieder geval is
hij de man geweest die een duidelijk
politiek doel voor ogen had. Jaren
geleden al. namelijk als fractievoor
zitter onder het kabinet Den Uyl was
het zijn diepe overtuiging, dat de
collectieve sector (overheidsuitgaven
en sociale voorzieningen) bezig was
uit zijn krachten te groeien. Het re
sultaat van dit als maar groeiende
beslag zou in zijn visie alleen maar
leiden tot een verdere verstikking
van het bedrijfsleven en daarmee van
de werkgelegenheid. Bovendien zou
aldus het draagvlak voor ons stelsel
van sociale zekerheid regelrecht wor
den bedreigd.
Men kan tal van bezwaren hebben
tegen de visie van de minister. Bij
voorbeeld dat hij eenzijdig is en het
in wezen om een keuzevraagstuk
gaat, namelijk een keuze voor goed
openbaar vervoer, bej aarden verzor-
'ging en dergelijke versus een keuze
Een spannend ogenblik uit de Kamerdiscussie van donderdagavond. Vooraan van links naar rechts
Van Leijenhorst (CHU), Verbrugh (GPV), Braks (CDA), Van Amelsvoort (CDA), Lubbers (CDA) en
Eversdijk (CDA).
voor meer frisdrank, zoals de PvdA-
econoom Hans van den Doel het eens
omschreef. Maar men mag Andries-
sen niet tegenwerpen dat hij die keu
ze ontlopen zou zijn.
Oorzaken
Andriessen is in zekere zin het slacht
offer geworden van zijn eigen kabi
net. Weliswaar zaten daarin WD-mi-
nisters. die zijn visie van harte onder
schreven. Tegelijkertijd beschikten
zij echter over onvoldoende politieke
lef om de minister op zijn smalle pad
te volgen.
Daaraan liggen tweeërlei oorzaken
ten grondslag. De eerste is. dat de
keuze van minister Andriessen op no
gal pijnlijke wijze in het eigen vlees
van de ministers sneed. Bezuinigin
gen zijn niet plezierig, temeer niet
wanneer die op het eigen departe
ment moeten worden doorgevoerd.
Minister Pais van onderwijs, bijvoor
beeld, weet daarvan mee te praten.
Telkens weer verzette deze WD-mi-
nister zich tot het uiterste tegen de
bezuinigingsplannen van Andriessen.
ppen twee zaken door elkaar
een ordelijke discussie beter
ücrlijk kunnen worden voor-
^NjElke kerncentrale heeft een
ting nodig waar gebruikte
ktofstaven tijdelijk bewaard
In worden om af te koelen.
^m|t een half jaar dan wel een
f langer is, maakt principieel
enkel verschil. In Borssele
het wat langer worden, om-
Franse opwerkingsfabriek
n de aanloopfase verkeert,
Iteitsproblemen heeft, en dus
ingere afkoeltijd bedingt in
lieuwe contracten.
Énd kan serieus overwegen
brandstofstaven daar voor
|nge tijd in dat bassin bij de
bewaard zouden blijven,
bat spookbeeld kon ontstaan
jt het nieuwe contract met
Inse fabriek op politieke pro-
i stiet. Het bepaalt namelijk
ook dat wij eventueel over tien
jaar de componenten weer in ont
vangst moeten nemen waarin de
gebruikte brandstof gescheiden is.
Daarbij zit ook het hoog-actieve
afval dat al dan niet in het noorden
des lands in zoutkoepels zou moe
ten verdwijnen. Aan de behande
ling van dat contract heeft de Ka
mer zich met de ogen van het
noorden des lands in de rug nog
niet willen wagen.
Toch is dit een probleem van een
andere orde dan dat van de staven
in Borssele. We krijgen van de
Fransen precies terug wat we ze
gestuurd hebben, alleen gesor
teerd en daardoor in beter han
teerbare vorm. Wat we daarmee
dan doen, is een beslissing waar we
dan desgewenst nog alle tijd voor
kunnen nemen. Er is technisch
gesproken geen haast bij de defini
tieve opberging. Dat is het verschil
met die staven in Borssele, want
die moeten daar uiteindelijk wel
weg.
En het afval moet natuurlijk uit
eindelijk een keer definitief opge
borgen worden. Technisch lijken
zoutkoepels daar nog steeds een
goede oplossing voor te kunnen
zijn. Maar dat is op dit moment in
het noorden des lands, om andere
dan technische redenen, haast niet
meer uit te leggen.
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859. 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
De tweede oorzaak heeft meer te ma
ken met de bestendigheid van het
zitvlees van de WD-ministers. De
keuze van Andriessen stuitte name
lijk op krachtig verzet van de CDA-
fractie en in het verlengde daarvan
een brede maatschappelijke onder
stroom. Deze anti-Andriessen lijn
koos in belangrijker mate voor het
behoud van de collectieve sector.
Realist
Andriessen was echter weinig gepor
teerd voor die keus en wel omdat zij
een aanzienlijke loonmatiging en la
ter zelfs koopkrachtverlies noodzake
lijk zou maken. De realist Andriessen
zag niet goed in hoe je zo'n matigings
bereidheid zonder loondwang zou
kunnen bewerkstelligen.
Toch hield de CDA-fractie aan die
keuze vast. Vorig Jaar leidde dit tot
een aanzienlijke koerscorrectie van
het kabinet. Fractievoorzitter Lub
bers had Bestek '81 nagenoeg geheel
in het spoor van het socialistisch al
ternatief gebracht en de WD bleek
soepel genoeg om deze koerscorrectie
mee te maken, ondanks de evidente
logenstraffing van nagenoeg alle kie
zersbeloften.
Vermoedelijk ls Andriessen deze Ne
derlaag nooit helemaal te boven ge
komen. In ieder geval zag hij zijn
kans schoon toen nieuwe somberder
economische vooruitzichten zich
rond de jaarwisseling aandienden
Hij trok meteen alle registers open,
hetgeen resulteerde in een staaltje
onversneden crisis-beleld van de bo
venste plank: vier miljard extra om
buigingen. loondwang en de inko
mens op de minlijn.
'Allemaal cijfers'
Andriessen leek succes te hebben
want het hele kabinet voegde zich in
zijn spoor. Premier Van Agt sprak
van een „nationale verarming van
zeven miljard gulden." En op spreek
beurten bereidde hij zijn kiezers voor
op koopkrachtverlies ook voor de
smalste beurs. Slechts één minister
deed niet mee aan deze algehele eufo
rie. Dat was minister Albeda van
sociale zaken, die toen al badinerend
mompelde „allemaal cijfers"
Hij stond echter alleen en voor het
Precies een week geleden stond
deze kleine advertentie in een
groot ochtendblad. „Anti-actie!
Eindelijk een Bond tegen het Ac
tievoeren (BTHA). Voor alle ge
dupeerden en gefrustreerden.
Herstel de orde! De actieterreur
moet over zijn. Mee eens? Steun
ons en daarna volgden de
telefoonnummers van de beide
oprichters. Van de iets als zeven
honderdduizend abonnees waar
op het blad zich beroemt, belden
er die week in totaal drie op.
Conclusie: de bond telt nu dus
twee oprichters en drie sympathi
santen.
Geen juiste gevolgtrekking, zegt
BTHA's Van Wees, evenals zijn
mede-oprichter Koopman Jour
nalist van beroep: „Die drie wa
ren niet allemaal sympathisan
ten. Twee vonden het idee prima,
maar de derde verdacht ons van
fascistische neigingen la Joop
Glimmerveen, meende dat we ui
terst rechts waren en de demo
cratie zouden willen ondermijnen
en omverwerpen. Dat is dus niet
de bedoeling, in tegendeel. Wij
zouden niet kunnen leven in een
andere staatsvorm dan de demo
cratie. We hebben alleen een
beetje leuke, pakkende tekst ge
maakt om de mensen tot lezen te
krijgen."
Misschien hebben de lezers van
die adverentie wel gedacht dat
het om een grapje ging. Maar het
is bittere ernst Van Wees: „Kijk
naar wat er in Amsterdam ge
beurt. rondom de Groote Keyser
En ook overal elders zie je allerlei
demonstraties. Zelfs hier in Alk
maar is er wel bijna elke week
een demonstratie. De mensen
zijn zo onverdraagzaam gewor
den. zo ongenuanceerd. Wij heb
ben ons afgevraagd: Kan dat nog
veel langer doorgaan in Neder
land? Misschien zou een bond
tegen het actievoeren goed zijn."
En zo'n actie dan uit solidariteit
met de „dwaze moeders van Ar
gentinië?" Is de bond daar ook
tegen? „Wij willen niet alles over
één kam scheren. We richten ons
tegen de onverdraagzame actie,
gericht tegen het omverwerpen
van de democratie, zoals bijvoor
beeld die in de Groote Keyser. Of
acties die voortkomen uit enorm
elitair linkse groeperingen. Ook
bij een manifestatie die binnen
kort in Alkmaar plaatsvindt, zet
ten wij vraagtekens. Die is ge
richt tegen alles wat maar fout
zit: het huisvestingsbeleid, de
neutronenbom, de verbanning
van Zacharow, de nieuwe kern
wapens. Moet je dat nou allemaal
onder één noemer brengen, moet
je altijd maar actie voeren? Daar
komt nog bij, dat de mensen die
het best een oordeel over al die
zaken kunnen uitspreken, in Den
Haag zitten. De wegen om iets te
veranderen, moeten via Den
Haag lopen. Daar horen al die
dingen thuis."
Hij heeft het volste vertrouwen in
regering en parlement, en zijn
bond zou dan ook het liefst hele
maal geen buitenparlementaire
acties meer zien; je kunt altijd
wel voor of tegen iets de straat op
gaan. maar de vraag is hoe ver je
daarin moet p n. Er mag van
bond nog wel at. Veel mensen
meent Van Wees. zullen terugver
langen naar de ludieke acties van
de jaren zestig. Maar helaas, die
tijden hebben we gehad. „Ik heb
het idee dat de acties zich in de
jaren tachtig verharden. De men
sen stellen zich harder op ten
opzichte van elkaar en van wat
beslist wordt in Den Haag. Ik ben
bang voor een toeneming van het
geweld. Het kan wel eens erg uit
de hand gaan lopen. Dat veront
rust ons. en vandaar de bond
Toch weer een actie dus. maar
eentje zonder gewelddadigheden
zoals wij nu begrijpen, want Van
Wees en Koopman voelen niets
voor „politie er op af en laat die
er maar op los rammen". Wie zich
„gedupeerd" of „gefrustreerd"
voelt door acties en demonstra
ties. kan 072-153991 bellen.
Raadselachtige advertentie in
een ochtendblad: „2 onder 1 kap
per. Zeer sfeervol". En vast wel
gezellig ook. zo samen.
Een uitgekookte in een andere
krant: „Manager vraagt met
spoed te koop woonhuis of flat.
Prijs tot 000." Alsof een ma
kerlaar niet wat meer zou kunnen
betalen.
En een merkwaardig bedankje in
een agrarisch blad: „Langs deze
weg danken wij van harte allen
die hun vlooike bijdragen ten
voordele van onze parochiege
meenschap."
Nog eentje uit een tijdschrift
voor de land- en tuinbouw:
„Koeientaal? Nou. vooruit dan.
maar het is eigenlijk een under
statement." Waarop Ons Talen
instituut (een rubriek in het per
soneelsblad Ons Concern van
Nijverdal-ten Cate) waarin bo
venstaande opmerkelijkheden
verzameld zijn, reageert: „Of in
koeientaal: runderstatement."
Ds. H. A Abma uit Kortenhoef.
die driemaal per week voor de
NCRV-microfoon in de rubriek
Het levende Woord spreekt, is
een zoon van ds H. O Abma.
Tweede-Kamerlid voor de SGP
Dat blijkt nog wel eens verwar
ring te wekken. Zo reageerde een
De tentoonstelling van tweewie-
Iers in 1897 in Parijs leek in de
verste verte niet op de uitstal
ling van tweewielers zoals die
van maandag af weer in de RAI
te zien is. Er waren toen alleen
maar fietsen, maar die waren in
die tijd dan ook nog een hele
bezienswaardigheid. Er zaten er
trouwens heel uitzonderlijke
tussen. De Tweewieler blad
van de rijwielhandelaren
heeft dit plaatje van die oude
rijwieltentoonstelling opge
diept: een fiets-douche, waarop
je al trappend zelf het water
naar de sproeier oppompte. Een
soort hometrainer dus, waarop
je fit bleef en tegelijk schoon
werd.
luisteraar die het een pluspunt
vond dat de NCRV deze predi
kant voor de radio liet spreken
„Het ls merkwaardig, u spreekt
in de studio veel vlotter dan in de
Tweede Kamer"
(Uit de NCRV-gids).
De 49-jarige advocaat dr Victor
Carlos Marchesini zit al meer dan.
drie jaar in Argentinië gevangen
zonder dat er een formele aan
klacht tegen hem is ingediend
Voor zijn arrestatie was hij actief
in de politiek; tweemaal werd hij
tot vertegenwoordiger -an de Ar
gentijnse provincie Misiones ge
kozen. Hij had een vooraanstaan
de positie in een politieke partij
die zich de radicale burger unie
noemde Hij was degene die in
1975 regelmatig kritiek oefende
op het beleid van de regering van
president Maria Estela Peron
vanwege het buitensporig harde
optreden van de veiligheids-
macht. Twee weken na de militai
re staatsgreep werd hij op 5 april
1976 gearresteerd. Op vragen
over zijn arrestatie antwoordden
de autoriteiten, dat dr Marchesi
ni banden had met subversieve
elementen in de rechtbanken. Dr
Marchesini. wiens gezondheid
door de gevangenschap slecht is
geworden, zit nu opgesloten in
een gevangenis in Buenos Aires
Van diverse zijden is geprotes
teerd tegen zijn gevangenschap,
tot nu toe vergeefs.
Beleefd (in het Spaans of Engels)
geformuleerde brieven met het
verzoek om vrijlating van dr Vic
tor Carlos Marchesini kunnen ge
stuurd worden naar: President
Jorge Vldela - Casa Rosada - Bal-
carce 50 - Buenos Aires, Argen
tina.
Weer meer Doen wij er Jaren
en Jaren over om er een miljoen
Inwoners bij te krijgen, de Sow-
Jet-Unle kreeg er de laatste tien
Jaar bijna 23 miljoen bij. Het land
is natuurlijk ook wel wat groter,
en telt nu al niet minder dan 265
miljoen Inwoners Moskou is de
dichtstbevolkte stad (acht mil
joen mensen), maar er zijn dan
nog zeventien steden met meer
dan één miljoen. Van de totale
bevolking woont 62 procent in de
steden en 38 procent op het plat
teland.
door Willem Breedveld
overige gold. dat het kabinet nooit bij
die keuze zou kunnen blijven en wel
omdat die keus gewoon te ver weg
stond van de maatschappelijke
werkelijkheid, zodat zij nooit met een
kabinet met zo een smal draagvlak
(77 kamerzetels) gerealiseerd zou
kunnen worden
Albeda kreeg gelijk, eigenlijk zonder
dat hij daar bijster veel voor heeft
behoeven te doen De een na de ander
ging door de knieën voor het maat
schappelijk gerommel: de vakbewe
ging moblltseerde zich en de CDA-
fractie roerde zich duchtig achter de
schermen Wellicht is dit de achter
grond dat premier Van Agt deze week
in Hoogevcen zo krachtig ten strijde
trok tegen de vakbeweging Als dan
niemand het tegen de maatschappij
durfde opnemen en zelfs de WD-
ministers het lieten afweten, dan zou
hij eens een ander geluld laten horen
Helaas, het pakte averechts uit. Zelfs
de werkgevers en De Telegraaf rolden
over de premier heen.
En zo ligt er nu een brief ter tafel
waarin een visie op het sociaal econo
misch beleid is ontvouwd, waarvoor
zelfs Boersma onder het kabinet Den
Uyl niet zou aarzelen zijn handteke
ning te zetten. De aangekondigde be
zuinigingen blijken voor het grootste
deel lucht te zijn. het koopkrachtver
lies is zoveel mogelijk beperkt en de
pijn (inclusief een forse nivellering)
mag naar eigen inzichten worden ver
deeld
Andriessen heeft dit niet meer willen
meemaken, omdat deze brief in ieder
geval heeft duidelijk gemaakt dat
zijn keus van tafel Ls. Daarmee staat
echter nog allerminst vast dat het
kabinet gekozen heeft voor het alter
natief. Daarvoor is de brief nu net
weer te vaag. Het is feitelijk een keus
geweest voor een voorlopig afzien van
regeren een vlucht uit de verant
woordelijkheid.
Het gelijk van Andriessen is. dat hij
dit gedraai niet langer heeft willen
aanzien. Hetgeen donderdagavond
nogeens duidelijk bewezen werd door
de verklaringen van Lubbers en Riet
kerk De WD-fractlevoorzitter zei
achtereenvolgens dat zijn fractie ach
ter Andriessen stond, dat aan de wen
sen van de minister „substantieel" is
tegemoetgekomen en er dus voor de
fractie geen enkel probleem bestaat
het aanblijven van het kabinet te
steunen. Of anders gezegd: de minis
ter van financiën is zo dom. dat hij
zelf niet in de gaten heeft welke enor
me resultaten hij heeft geboekt.
Lubbers gewaagde al te persoonlijk
van zijn droefenis over het heengaan
van zijn politieke tegenstander, waar
voor hij nota bene gevochten zou
hebben als een leeuw Alsof de lijn-
Andriessen niet overduidelijk door de
fractie is afgewezen.
Maar met een afwijzing van de lijn-
Andriessen en het tegelijkertijd daar
over weer prijzend spreken zijn de
problemen niet opgelost, laat staan
dat <r een nieuwe koers zou zijn uit
gezet. Het ongelijk van Andriessen
zat in een zekere onderschatting van
het maatschappelijke krachtenveld.
Op grond van die erkenning bijstu
ren. zoals het kabinet heeft gedaan, is
één ding. Leidinggeven aan het
krachtenveld is echter een ander
ding.
Het blijft voorlopig schipperen Wat
dat betreft had Albeda beter af kun
nen treden. Dan zou er tenminste een
duidelijke keus zijn gemaakt en zou
de kiezer ten gepaste tijde daarover
een oordeel hebben kunnen uit
spreken
Hoor Frtzc Pijlman
Nieuwbouw
Ik ben nog nooit zo erg verdwaald geweest,
als toen ik laatst een vriend heb opgezocht
Die had zo pas een nieuwbouwhuis gekocht,
met in een straat of laan. maar in een beest
Kanarie 8 dat stond me helder voor de geest
Ik heb die avond zeker wel een uur gezocht
Plantsoenen, perken en dan weer een bocht,
Parkiet of Beo, of een nog vreemder beest
Nee. nergens was een straat in oude trant
met nummer 1, en 2 dan aan de overkant.
De vindingrijkheid van de planologen
daar keek tk toch wel eventjes van op.
zo artistiek en ook zo overwogen
verrassend vaak 't leek werkelijk nergens op
